Warszawa 2012 r. Wpływ przyspieszonego rozwoju szerokopasmowego dostępu do Internetu na polską gospodarkę Raport

Transkrypt

1 Warszawa 2012 r. Wpływ przyspieszonego rozwoju szerokopasmowego dostępu do Internetu na polską gospodarkę Raport

2

3 A Page head sequamco Spis treści Key contact: Direct line: Body copy + XXX XXX XXX XXX @deloitte.com Wstęp 4 Streszczenie 6 B Subhead lorem ipsum B Subhead 1. Ogólna charakterystyka zastosowanej metodologii Prognozy liczby użytkowników szerokopasmowego Internetu 12 B Subhead C Subhead lorem XX 5. Udział Internetu XX w gospodarce 15 Augiat eugueri XXX 4. Prognoza XXX wpływu udziału Internetu na wartość PKB i jego składowych w latach C Subhead lorem ipsum 5. Definicje wykorzystywanych pojęć 26 B Subhead lorem B Subhead 6. Źródła danych B Subhead 28 Vel ullam zzrilit Conulla feumsandrem Quipsum il nissecte tatueros Dolenim Vel ullam zzrilit Pero con henibh et loreros ex eugue magna Duis del in vullummy Conulla feumsandrem Dolenim Pero con henibh et loreros ex Duis del in vullummy 7. Studia przypadku eugue magna 30 Vel ullam zzrilit Autorzy raportu Quipsum il nissecte tatueros 34 Iliquisim ad dolore veliscin velit iusto consequate dolortie Conulla feumsandrem Vel ullam zzrilit Quipsum il nissecte tatueros Pero con henibh To dolorperosto coreril Pero con henibh et loreros ex eugue magna Pero con henibh et loreros ex eugue magna Vel ullam zzrilit Quipsum il nissecte tatueros Duis del in vullummy Vel ullam zzrilit Conulla feumsandrem Quipsum il nissecte tatueros Pero con henibh Iliquisim ad dolore veliscin velit iusto consequate dolortie Vel ullam zzrilit Niniejszy raport został przygotowany na Conulla zlecenie feumsandrem Polskiej Telefonii Cyfrowej S.A. na podstawie Umowy z dnia 10 stycznia 2012 roku określającej warunki jego realizacji. W związku z powyższym Deloitte oraz autorzy raportu nie biorą odpowiedzialności za zawartość raportu oraz jego przydatność dla jakichkolwiek celów wobec stron trzecich. Oferta na przegląd Systemu Informatycznego 3

4 Wstęp Ze światłem elektrycznym idzie nam doskonale, lepiej niż początkowo przewidywała moja żywa wyobraźnia. Na czym się to skończy, Bóg tylko wie! Thomas Alva Edison Trudno sobie dzisiaj wyobrazić życie bez elektryczności - nie móc zapalić światła, posłuchać muzyki z domowego sprzętu czy zobaczyć najnowszego kinowego hitu na wielkim ekranie. Thomas Alva Edison stworzył techniczne podstawy nowoczesnego świata i wynalazł coś, co na zawsze odmieniło życie człowieka. Dzisiaj Internet, podobnie jak elektryczność 100 lat wcześniej, okazuje się technologią, która zmienia sposób funkcjonowania praktycznie każdej dziedziny ludzkiego życia, jeśli nie bezpośrednio, to przynajmniej pośrednio. Już teraz, dzięki Internetowi dokonała się transformacja sposobu, w jaki działa sektor prywatny - przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe. Za chwilę, umożliwiając nie tylko tani i szybki dostęp do informacji przez rządzących, ale także przez rządzonych, Internet zmieni też sposób, w jaki funkcjonuje państwo. Jesteśmy prawdopodobnie dopiero na początkowym etapie Internetowej rewolucji, kiedy zasięg i przepustowość Internetu jest wciąż ograniczona. Ponownie, poprzez analogię do historii elektryczności można etap ten porównać do początków rozprzestrzeniania sieci elektroenergetycznej - kiedy doprowadzano linie elektryczne do wybranej części domostw w mieście, w których liczba żarówek była ograniczona. Nie wszyscy mogli wykorzystywać w pełni potencjał elektryczności. Dopiero masowa elektryfikacja, która dokonała się podczas drugiego etapu rozwoju elektryczności w pełni unaoczniła ekonomiczne i społeczne korzyści z tej technologii i umożliwiła jej pełne zastosowanie we wszystkich aspektach codzienności. Dzisiaj nie potrafimy już sobie wyobrazić świata bez elektryczności, a współczesna cywilizacja nie jest w stanie funkcjonować bez dostępu i regularnych dostaw prądu. A świat idzie jeszcze dalej. Wielkie nadzieje są już teraz wiązane z trzecim etapem rozwoju, w który właśnie wkraczają kraje rozwinięte etapem, w którym wytwarzanie, składowanie i konsumowanie energii elektrycznej oparte będzie na nowocześniejszych technologiach zastępujących istniejące w ostatnim wieku. Wraz z rozpowszechnianiem szerokopasmowego i mobilnego dostępu do Internetu, który podobnie jak elektryczność 100 lat temu, szybko obejmować będzie swoim zasięgiem miasta, kraje i kontynenty, także Internet wkracza w kolejny, drugi etap rozwoju. I tak jak dopiero wynalezienie urządzeń elektrycznych ułatwiających życie i pracę ludzi spowodowało przejście z etapu pierwszego do drugiego w rozwoju elektryczności, tak to właśnie laptopy, smartfony oraz tablety przyspieszają rozwój szerokopasmowego i mobilnego Internetu. Etap trzeci rozwoju Internetu obecnie trudno nam sobie wyobrazić, ale choć perspektywa roku 2020 wydawać się może niezbyt odległa, to w technologii dekada oznacza wieczność. Niniejszy raport jest wynikiem projektu, którego celem było określenie (w sensie jakościowym) oraz oszacowanie (w sensie ilościowym) dotychczasowego udziału Internetu w polskiej gospodarce oraz opracowanie prognozy dalszego kształtowania się udziału i wpływu Internetu na tempo rozwoju gospodarki w okresie do 2020 roku w trzech scenariuszach: Bazowym zakładającym utrzymanie się dotychczasowych trendów wzrostu zasięgu oraz liczby użytkowników szerokopasmowego Internetu na obszarze Polski oraz tempa wdrażania nowych, innowacyjnych technologii dostępu. Dynamicznym zakładającym przyspieszone wdrożenie nowej, innowacyjnej technologii mobilnego dostępu do Internetu, spełniającej wymogi europejskiej Agendy Cyfrowej, czyli oferującej przepustowość powyżej 30 Mb/s. Skoku cyfrowego zakładającym bardzo szybkie wdrożenie nowej, innowacyjnej technologii mobilnego dostępu do Internetu oraz zapewnienie jej zasięgu na obszarze, na którym zamieszkuje praktycznie cała populacja Polski. 4

5 Oferta na przygotowanie procedur i procesów IT w ramach projektu wdrożenia samolotu Boeinga Aby jak najdokładniej oszacować udział Internetu w gospodarce oraz wpływ Internetu na tempo jej dalszego rozwoju zastosowaliśmy unikalną metodologię, której założenia opisane są w dalszej części niniejszego raportu. Należy jednak podkreślić, iż analiza wpływu Internetu na gospodarkę narodową jest wciąż jeszcze przedsięwzięciem pionierskim, co wynika w dużym stopniu z niedostępności wielu danych źródłowych, jak również z braku powszechnie akceptowanej metodologii kalkulacji związków między rozwojem Internetu a rozwojem gospodarki. Dlatego też niniejszy raport należy traktować jako próbę oszacowania wpływu Internetu oraz jego ewentualnego przyspieszonego rozwoju na gospodarkę polską, która została dokonana w oparciu o pewne założenia i uproszczenia przyjęte w celu przezwyciężenia powyższych ograniczeń. Wyniki przedstawione w raporcie są w wielu przypadkach oparte o szacunki lub założenia dokonane przez Deloitte w związku z niedostępnością odpowiednio wiarygodnych danych w trakcie przygotowywania tego raportu. W przypadku wątpliwości, powyższe szacunki i założenia były przyjmowane w sposób konserwatywny w celu ograniczenia ryzyka przeszacowania wpływu Internetu na gospodarkę. Jednak pomimo powyższych zastrzeżeń, niniejszy raport, przygotowany z dochowaniem zasad najwyższej staranności oraz rzetelności, prezentuje bardziej klarowny i wiarygodny obraz związków między rozwojem Internetu a rozwojem polskiej gospodarki niż dotychczas powszechnie znane publikacje na ten temat. Mamy nadzieję, że nasze analizy i wnioski będą dla Państwa interesujące. Rafał Antczak Członek Zarządu Deloitte Dariusz Nachyła Partner Grupa Technologie, Media i Telekomunikacja Maciej Klimek Starszy Menedżer Grupa Technologie, Media i Telekomunikacja 5

6 Streszczenie Celem projektu badawczego Deloitte było oszacowanie dotychczasowego udziału Internetu w polskiej gospodarce oraz opracowanie prognozy dalszego kształtowania się udziału i wpływu Internetu na tempo rozwoju gospodarki w okresie do 2020 roku w trzech scenariuszach bazowym, dynamicznym i skoku cyfrowego różniących się zakładanym tempem rozwoju mobilnego Internetu szerokopasmowego. Scenariusz bazowy zakłada rozwój zasięgu Internetu w dotychczasowym tempie i stanowi punkt odniesienia dla oceny rezultatów osiąganych w ramach pozostałych scenariuszy, których wyróżnikiem jest przyspieszone (scenariusz dynamiczny) bądź bardzo szybkie (scenariusz skoku cyfrowego) wdrożenie nowej, innowacyjnej technologii mobilnego dostępu do Internetu, charakteryzującej się znacznie wyższą jakością niż rozwiązania wykorzystywane obecnie. Technologia ta będzie spełniać wymagania europejskiej Agendy Cyfrowej, czyli oferować przepustowość w kierunku do użytkownika przekraczającą 30 Mb/s. Prace projektowe realizowane były w oparciu o opracowaną przez Deloitte autorską metodologię umożliwiającą analizę wpływu Internetu na gospodarkę zarówno od strony podażowej jak i popytowej. Wynikiem naszej analizy strony podażowej są prognozy udziału Internetu w gospodarce w latach dla każdego z trzech zdefiniowanych scenariuszy, a rezultatem analizy strony popytowej prognozy wartości inwestycji, konsumpcji oraz całego PKB w latach dla tych scenariuszy. Analiza wpływu Internetu na PKB od strony podażowej Obliczenia Deloitte pokazują, że w scenariuszu bazowym łączna liczba użytkowników Internetu (zarówno stacjonarnego jak i mobilnego) może w roku 2020 przekroczyć 18 mln (przy niecałych 10 mln użytkowników na koniec roku 2011). W scenariuszu dynamicznym łączna liczba użytkowników może wzrosnąć do blisko 20 mln w roku 2020, natomiast w scenariuszu skoku cyfrowego, z uwagi na tzw. efekt kuli śnieżnej, łączna liczba użytkowników Internetu sięgnie prawie 28 mln w roku Oszacowany przez nas udział Internetu w PKB Polski, zdefiniowany jako udział wartości dodanej wytworzonej przy wykorzystaniu Internetu w wartości dodanej w całej gospodarce, wyniósł w 2010 r. prawie 68 mld PLN, czyli 4,8%. Stanowi to równowartość dwukrotności kosztów obsługi zadłużenia publicznego lub prawie dwukrotności wpływów podatkowych od osób fizycznych w 2010 r. Udział ten zwiększył się w ciągu ostatnich pięciu lat prawie dwukrotnie. Największa kontrybucja do Internetu pochodziła w 2010 r. od wybranych klas sektora przedsiębiorstw (3,2 punktu procentowego). Kontrybucja do Internetu sektora publicznego (administracji, edukacji, zdrowia i pomocy społecznej), pomimo jego dużego udziału w wartości dodanej ogółem, ale jednocześnie relatywnie niewielkich wskaźników internetowych, stanowiła w 2010 r. tylko 0,9 punktu procentowego. Niewiele mniejsza była kontrybucja sektora finansowo-ubezpieczeniowego (0,7 punktu procentowego), gdzie wskaźniki internetowe są odpowiednio wyższe, co rekompensuje niższy udział tego sektora w wartości dodanej ogółem. Oszacowany przez nas udział Internetu w gospodarce jest zbliżony do wyników uzyskanych w innych krajach. Na przykład, w Australii udział Internetu w gospodarce szacowano w 2010 r. na poziomie 3,6% PKB (Deloitte Access Economics, 2011). Analiza dla Wielkiej Brytanii mówi o 7% PKB w 2009 r. (BCG, 2010), a obliczenia dla państw G7 i BRICS oszacowują udział Internetu na poziomie 0,8-6,3% PKB. Natomiast badania dla USA wskazują na 2% udział Internetu w PKB (Hamilton Consultants, 2009). Ostrożne szacunki udziału Internetu w Polsce na poziomie poniżej 5% PKB wydają się więc realistyczne. W scenariuszu bazowym, w którym udział Internetu w gospodarce wynika z bazowych wskaźników Internetu w poszczególnych klasach Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), jego poziom rośnie do 7,1 % w 2015 r. i 9,5 % w 2020 r. W wyrażeniu nominalnym przez dekadę wartość dodana wzrośnie 1,8-raza, czyli o mld PLN, ale wartość dodana związana z Internetem zanotuje wzrost o 3,7-raza i o 159 mld PLN. W latach największy przyrost nominalny nastąpi w sekcjach Informacja i komunikacja (o 38,2 mld PLN), Sektor publiczny (o 32,6 mld PLN), Pozostała działalność usługowa (o 30,9 mld PLN) oraz Działalność finansowa i ubezpieczeniowa (o 28 mld PLN). Najbardziej dynamicznie, bo aż 8,4 raza, będzie rósł w wartości dodanej związanej z Internetem udział sekcji Obsługa nieruchomości i firm, ale nominalnie wyniesie on tylko 1 mld PLN, więc będzie to w głównej mierze efekt niskiej bazy w 2010 r. 6

7 W scenariuszu dynamicznym, w którym zakładamy nieco wyższą dynamikę użytkowników Internetu, następuje niewielkie przyspieszenie udziału Internetu w gospodarce, tj. do 7,7% w 2015 r. i 10,2% w 2020 r., a więc o 0,6-0,7 punktu procentowego w poszczególnych latach powyżej scenariusza bazowego. W wyrażeniu nominalnym przez dekadę wartość dodana ogółem wzrośnie nieco ponad 1,8-raza, czyli o mld PLN, gdy wartość dodana sekcji związanych z Internetem o 176 mld PLN (4 razy), a więc scenariusz ten niewiele różni się od scenariusza bazowego. Największy przyrost nominalny wartości dodanej związanej z Internetem nastąpi w sekcjach Transport i gospodarka magazynowa, Sektor publiczny oraz Informacja i komunikacja, odpowiednio o 40 mld PLN, 37 mld PLN i 25 mld PLN. Najbardziej dynamicznie w wartości dodanej wytworzonej przy użyciu Internetu (prawie 15-krotnie) wzrośnie udział sekcji Zakwaterowanie i gastronomia. Wykres 1. Udział internetu w wartości dodanej w scenariuszu bazowym, dynamicznym i skoku cyfrowego (w %) 14% 13% 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% Źródło: Szacunki własne Deloitte bazowy dynamiczny skok cyfrowy Znacznie bardziej dynamiczna ścieżka wzrostu liczby użytkowników Internetu w scenariuszu skoku cyfrowego skutkuje odpowiednio szybszym wzrostem udziału Internetu w gospodarce, tj. do 9,1% w 2015 r. i 13,1% w 2020 r. W ciągu dekady wartość dodana wzrośnie 1,9-krotnie, tj. o mld PLN (w porównaniu ze scenariuszem bazowym będzie to o 28 mld PLN więcej). Natomiast wzrost wartości dodanej sekcji związanych z Internetem wyniesie aż 5,1-raza, czyli 246 mld PLN. W porównaniu ze scenariuszem bazowym będzie to aż o 86 mld PLN więcej. Przyrost wartości dodanej w sekcji Sektor publiczny wyniesie ponad 60 mld PLN, w sekcji Transport i gospodarka magazynowa ponad 50 mld PLN, a w sekcjach Informacja i komunikacja oraz Działalność finansowa i ubezpieczeniowa każdorazowo ponad 30 mld PLN. Przyrost tylko w tych 4 sekcjach wynosiłby więcej niż we wszystkich sekcjach łącznie w scenariuszu bazowym. 7

8 Analiza wpływu Internetu na strukturę PKB od strony popytowej W wyniku naszej analizy od strony popytowej oceniliśmy, że w scenariuszu bazowym po okresie spowolnienia gospodarczego w latach oczekiwać można przyspieszenia wzrostu PKB w latach do około 4% wraz z ożywieniem w inwestycjach. Cykliczne osłabienie popytu inwestycyjnego spodziewane w latach spowoduje ponowne obniżenie poziomu wzrostu gospodarczego. Na tendencje te nałoży się cykliczne obniżenie tempa rozwoju gospodarki unijnej. Odbudowa dynamiki PKB w kolejnych latach do poziomu ponad 5% w latach będzie efektem stopniowego przyspieszania popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego, a także poprawy popytu na polskie towary wraz z wyższym wzrostem gospodarczym w UE. Ze ścieżki nominalnego PKB i projekcji trendu udziału Internetu wynika, że wartość gospodarki związanej z Internetem wzrośnie z 68 mld PLN w 2010 r. do ponad 247 mld PLN w 2020 r. (w cenach bieżących). 1 Przyspieszenie inwestycji w scenariuszu dynamicznym w porównaniu ze scenariuszem bazowym ma miejsce w 2014 r. Oczekiwana wówczas realna dynamika inwestycji kształtuje się na poziomie blisko 11%, co po uwzględnieniu nieco wyższego importu przełoży się na wzrost PKB o blisko 5%. W kolejnych latach podobnie jak w scenariuszu bazowym następuje spowolnienie gospodarcze, związane z cyklicznością popytu inwestycyjnego i analogicznym osłabieniem dynamiki konsumpcji. Począwszy od 2018 r., pomimo, iż po skoku w 2014 r. impuls wzrostu udziału Internetu pozostaje nieco słabszy niż w scenariuszu bazowym, a dynamika inwestycji jest nieco słabsza niż bazowa, to w konsekwencji większych inwestycji w 2014 r. spodziewać się można nieco szybciej rosnącej konsumpcji niż w wersji bazowej. W efekcie wzrost gospodarczy w latach jest wyższy niż bazowy. Podsumowując lata w scenariuszu dynamicznym, średni roczny wzrost inwestycji wyniesie 5,4%, a więc podobnie jak w scenariuszu bazowym, ale suma nakładów inwestycyjnych w cenach stałych 2010 r. będzie nieco wyższa, bo o 54 mld PLN tj. o 2% sumy ze scenariusza bazowego. Natomiast średni roczny wzrost konsumpcji prywatnej wyniesie 3,3% (w porównaniu z 3,1% w scenariuszu bazowym), a jej suma w cenach stałych będzie wyższa o 16 mld PLN (tj. o 0,2% w stosunku do wyniku bazowego). W rezultacie w scenariuszu dynamicznym oczekiwać można średniego rocznego wzrostu PKB na poziomie 4,2% (o 0,1 punktu procentowego powyżej wyniku bazowego), a łączna suma PKB w cenach stałych będzie wyższa od bazowej o 39 mld PLN tj. o 0,3%. W scenariuszu skoku cyfrowego od roku 2014 inwestycje związane z budową szerokopasmowych łączy internetowych, jak też inne inwestycje powiązane z tym procesem oraz wzrost udziału Internetu w gospodarce wywołują ponad 13% realny wzrost nakładów, a więc blisko dwukrotnie wyższy niż w scenariuszu bazowym. W ślad za popytem inwestycyjnym przyspiesza także popyt konsumpcyjny i w efekcie wzrost PKB odnotowuje w 2014 r. dynamikę 5,3%. W 2015 r., gdy wzrost udziału Internetu jest już wolniejszy, odpowiednio wolniejszy jest też przyrost inwestycji. Po przyspieszeniu w latach spowalnia ścieżka konsumpcji, ale jej dynamika i tak pozostaje na poziomie wyższym niż w scenariuszach bazowym i dynamicznym. Po intensywnym procesie inwestycyjnym w kolejnych 2 latach ( ) średnioroczna dynamika inwestycji jest bliska zeru. Nadal jednak suma inwestycji w okresie w cenach stałych jest wyższa niż w scenariuszu bazowym. W latach następuje ożywienie inwestycji, podobnie jak w scenariuszu bazowym. Towarzyszy temu także wzrost dynamiki konsumpcji, wyższy niż w scenariuszu bazowym, w ślad za wyższym wzrostem zatrudnienia i płac. W rezultacie dynamika PKB przyspiesza do ponad 5% w 2019 r. i prawie 6% w 2020 r. W latach średni roczny realny wzrost inwestycji wyniesie 5,8%, a więc będzie wyższy o 0,5 punktu procentowego niż w scenariuszu bazowym. Łącznie suma inwestycji w cenach stałych 2010 r. będzie wyższa niż bazowa o 112 mld PLN, tj. o 4% kwoty bazowej. Średni roczny wzrost konsumpcji wyniesie 3,3% (o 0,2 punktu procentowego powyżej bazowego), a łączna suma wydatków na spożycie będzie o 26 mld PLN w cenach z 2010 r. wyższa niż bazowa (tj. o 0,3%). W efekcie średni roczna dynamika PKB w tym okresie zwiększy się o 0,2 punktu procentowego w porównaniu z bazowym (i wyniesie 4,3%), a suma PKB w cenach z 2010 r. będzie wyższa o 106 mld PLN, tj. o 0,8% od bazowego. 1. Wielkości te są wyższe od prezentowanych w Rozdziale 7, gdzie analizowany jest udział Internetu w gospodarce policzony od wartości dodanej. Przejście od liczenia udziału Internetu od wartości dodanej do liczenia od PKB wymaga założenia, że udział Internetu w wytworzonej wartości dodanej jest taki sam, jak udział Internetu w naliczonych od tej wartości dodanej podatkach pośrednich netto. 8

9 Rozłożenie impulsów inwestycyjno - konsumpcyjnych w trzech scenariuszach jest różne z uwagi na okresi wielkość ich występowania. Efekt skumulowany zmian PKB w latach dla scenariuszy dynamicznego oraz skoku cyfrowego w porównaniu ze scenariuszem bazowym pokazany jest na Wykresie 2 Wykres 2. Dodatkowy skumulowany przyrost PKB w poszczególnych scenariuszach w porównaniu do scenariusza bazowego (mld PLN) Dynamiczny Skok cyfrowy Źródło: Szacunki własne Deloitte 9

10 1. Ogólna charakterystyka zastosowanej metodologii Dostaniesz guldena, jeśli powiesz, gdzie mieszka Bóg - A ja wam dam dwa guldeny odrzekł malec jeśli powiecie, gdzie Bóg nie mieszka Horacy Safrin Stwierdzenie intuicyjnego faktu, że Internet jest (będzie) wszędzie nie ułatwia jednak ilościowego przedstawienia tego zjawiska w gospodarce. Problemem jest nie tylko brak danych statystycznych, które wyróżniałyby komponent Internetu w gospodarce, ale także prac teoretycznych, które całościowo i modelowo opisywałyby wpływ Internetu. Idea naszej analizy polega na oszacowaniu udziału Internetu w gospodarce w chwili obecnej, a następnie na oszacowaniu i prognozowaniu wariantów brzegowych jego roli netto w perspektywie najbliższej dekady zarówno od strony podażowej, jak i popytowej. Wynikiem naszej analizy strony podażowej są prognozy udziału Internetu w gospodarce w latach dla każdego z trzech zdefiniowanych scenariuszy (bazowego, dynamicznego i skoku cyfrowego), a rezultatem analizy strony popytowej prognozy wartości inwestycji, konsumpcji oraz całego PKB w latach dla tych scenariuszy. Oszacowanie wartości dodanej tworzonej przez wyselekcjonowane klasy działalności gospodarczej; Oszacowanie wartości dodanej tworzonej przy użyciu Internetu w gospodarce dla każdego z trzech analizowanych scenariuszy opracowanie prognoz udziału Internetu w gospodarce. 2. Strona popytowa: Opracowanie teoretycznej koncepcji wpływu Internetu na gospodarkę; Weryfikacja poprawności hipotez teoretycznych za pomocą modeli VAR; Modelowanie przyszłych wartości PKB, inwestycji i konsumpcji gospodarstw domowych dla każdego z trzech analizowanych scenariuszy. Graficzne ujęcie zastosowanej metodologii przedstawia Schemat 1. na kolejnej stronie. Prace projektowe realizowane w oparciu o opracowaną przez ekspertów Deloitte metodologię obejmowały następujące etapy: 1. Strona podażowa: Oszacowanie liczby użytkowników Internetu szerokopasmowego w Polsce w ujęciu historycznym oraz prognozowanym dla każdego z trzech analizowanych scenariuszy; Identyfikacja typów działalności gospodarczej, w których Internet odgrywa istotną rolę; Określenie wskaźników Internetu 2 w zidentyfikowanych typach działalności i oszacowanie ich historycznych wartości; Prognoza wartości wskaźników Internetu w zidentyfikowanych typach działalności dla każdego z trzech analizowanych scenariuszy; 2. Wskaźnik Internetu w danej klasie udział wartości dodanej wytworzonej przy wykorzystaniu Internetu w danej klasie w łącznej wartości dodanej danej klasy/ sekcji. 10

11 3 scenariusze rozwoju Internetu szerokopasmowego Identyfikacja klas działalności gospodarczej z istotną rolą Internetu Dane statystyczne z GUS dotyczące wybranych klas Analiza i prognoza trendów Założenia Obliczenia Obliczenia 3 prognozy liczby użytkowników Internetu szerokopasmowego Identyfikacja wskaźników Internetu w klasach i oszacowanie ich wartości Oszacowanie wartości dodanej wytwarzanej w wybranych klasach Założenia Analiza i prognoza trendów Obliczenia Obliczenia 3 prognozy wartości wskaźników Internetu w wybranych klasach Obliczenia 3 PROGNOZY UDZIAŁU INTERNETU W GOSPODARCE STRONA PODAŻOWA Obliczenia STRONA POPYTOWA Kompleksowy model prognozowania zmian PKB Deloitte Obliczenia 3 PROGNOZY WARTOŚCI INWESTYCJI, KONSUMPCJI I PKB Obliczenia 1 Teoretyczna koncepcja wpływu Internetu na gospodarkę Założenia Obliczenia Weryfikacja poprawności hipotez modelami VAR Obliczenia Opracowanie modelu wpływu Internetu na gospodarkę Schemat 1. Kolor granatowy - zewnętrzne dane żródłowe i elementy istniejące Kolor niebieski - etapy prac Kolor zielony - wyniki przeprowadzonych analiz 11

12 2. Prognozy liczby użytkowników szerokopasmowego Internetu Pierwszą kluczową zmienną w naszej analizie jest liczba użytkowników Internetu szerokopasmowego w Polsce. U podstaw zastosowanej metodologii leży bowiem założenie, iż czynnikiem, który w znaczący sposób wpływa na kierunek zmian zachodzących w usługach internetowych, a co za tym idzie w sektorach gospodarki napędzanych Internetem jest szybkość transmisji danych (przepustowość łącza) dostępna bądź możliwa do osiągnięcia w ramach poszczególnych wykorzystywanych technologii w połączeniu z zasięgiem tych technologii. Wiele usług wykorzystywanych dzisiaj nie mogłoby być oferowane bądź też korzystanie z nich byłoby niewykonalne, gdyby użytkownicy nie mieli dostępu do Internetu o odpowiednich parametrach jakościowych. W trakcie prac projektowych określiliśmy liczbę użytkowników Internetu szerokopasmowego (tak stacjonarnego jak i mobilnego) w przeszłości oraz oszacowaliśmy ich liczbę w prognozowanym okresie, na podstawie danych historycznych oraz założeń dotyczących jego przyszłego zasięgu, przy czym założenia przyjęte zostały odrębnie dla każdego z trzech analizowanych scenariuszy: bazowego, dynamicznego i skoku cyfrowego. Definicja szerokopasmowego Internetu Pojęcie szerokopasmowy dostęp do Internetu jest pojęciem względnym. Nie tylko nie ma ono w danym momencie jednolitej i ogólnie przyjętej definicji tj. określenia, od jakiej dokładnie przepustowości dostęp już jest szerokopasmowy, ale dodatkowo, w miarę upływu lat i rozwoju technologii, można zaobserwować przesuwanie się tej granicy w stronę coraz większych przepustowości. I tak, w chwili obecnej na gruncie polskim można na przykład oprzeć się na rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września 2010 r. w sprawie udzielania przez Władzę Wdrażającą Programy Europejskie pomocy finansowej na dostarczenie usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu na odcinku ostatniej mili w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Stanowi ono, iż przez usługę szerokopasmowego dostępu do Internetu należy rozumieć usługę dostępu do Internetu, dla której wymagana przepływność łącza do użytkownika końcowego wynosi co najmniej 2 Mb/s. Jednocześnie jednak wciąż obowiązuje definicja Komisji Europejskiej (COCOM), według której szerokopasmowym można nazwać już łącze, które zapewnia przepustowość wyższą niż zaledwie 144 kb/s. Z kolei OECD uznaje za wartość graniczną 256 kb/s, zaś ITU 1,5 2 Mb/s. Natomiast UKE do roku 2005 za szerokopasmowy uznawało dostęp do Internetu o przepustowości łącza powyżej 128 kb/s, w latach powyżej 144 kb/s, a od 2011 roku powyżej 256 kb/s. Dla odmiany, amerykańska Federalna Komisja Łączności (FCC) do 2010 roku definiowała Internet szerokopasmowy, jako dostęp o przepustowości ponad 200 kb/s, ale od tego momentu podniosła wartość graniczną aż do 4Mb/s (wszystkie podawane powyżej wartości dotyczą przepustowości w kierunku do użytkownika). Dlatego też dla potrzeb niniejszego raportu zdecydowaliśmy się nie przyjmować żadnej sztywnej definicji szerokopasmowego dostępu do Internetu. W zamian założyliśmy, iż pojęcie to ewoluuje w czasie w miarę rozwoju technologii. Dla lat przyjęto więc odpowiednie definicje stosowane w poszczególnych tych latach przez UKE, jako że analiza bazuje w dużej mierze na danych historycznych zebranych przez ten urząd. Natomiast dla lat przyszłych ( ), zgodnie z powyższym założeniem, nie określaliśmy szczegółowo parametrów pozwalających określić dostęp do Internetu jako szerokopasmowy. Podejście takie opiera się na teorii cyklu życia produktu potwierdzonej dodatkowo sytuacją zaobserwowaną w rzeczywistości w miarę jak opracowywane i udostępniane są nowe technologie umożliwiające szybszy dostęp do Internetu (większą przepustowość łącza bądź szybszą transmisję), użytkownicy przestawiają się na korzystanie z nich, rezygnując z wykorzystania technologii starszych i wolniejszych. Na przykładzie mobilnego dostępu do Internetu obrazuje to Wykres 3. 12

13 Liczba użytkowników szerokopasmowego Internetu W scenariuszu bazowym w roku 2020 i przy zasięgu mobilnego Internetu szerokopasmowego na poziomie prawie 80% populacji łączna liczba użytkowników Internetu (zarówno stacjonarnego jak i mobilnego) może przekroczyć 18 mln. W scenariuszu dynamicznym, gdy osiągnięty zostanie zasięg 85% populacji (i to już od 2014 r.) łączna liczba użytkowników może wzrosnąć do blisko 20 mln w roku Natomiast w scenariuszu skoku cyfrowego, który może nastąpić najwcześniej od 2014 r. spodziewamy się tzw. efektu kuli śnieżnej. W scenariuszu skoku cyfrowego założono bowiem, że dynamika liczby użytkowników Internetu reaguje mocniej na zmiany dynamiki jego zasięgu. Stąd przy poziomie zasięgu 95% populacji szybciej przyrasta liczba użytkowników Internetu, niż gdy zasięg ten wynosi tylko 85%. Przy tak dużym zasięgu Internetu szybciej wzrasta ruch wewnątrzsieciowy. Dzięki temu w scenariuszu skoku cyfrowego łączna liczba użytkowników Internetu sięgnie prawie 28 mln w roku Liczba użytkowników mobilnego Internetu Wykres 3. Adaptacja nowych technologii przez użytkowników Internetu mobilnego 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% GPRS / EDGE HSPA / HSPA+ LTE Razem Czas Wykres 4. Prognozowany zasięg mobilnego internetu szerokopasmowego (w % populacji) 60% Źródło: UKE, PTC, GUS, szacunki własne Deloitte bazowy dynamiczny skok cyfrowy Wykres 5. Prognozowana liczba użytkowników Internetu w Polsce (w tys.) bazowy dynamiczny skok cyfrowy Źródło: UKE, PTC, GUS, szacunki własne Deloitte 13

14 We wszystkich trzech scenariuszach mamy do czynienia z przyspieszeniem dynamiki wzrostu liczby użytkowników mobilnego Internetu szerokopasmowego w 2014 r. w bazowym jest to 18%, w dynamicznym 40% a w scenariuszu skoku cyfrowego 84% w ujęciu rocznym. Wynika to z kilku przesłanek natury rynkowej. Po pierwsze, rozwój i koszt technologii sprawia, że Internet mobilny staje się masowo dostępny. Po drugie, ekspercka ocena sytuacji rynkowej wskazuje na rosnące zainteresowanie tym segmentem rynku przez dostawców Internetu szerokopasmowego wobec nasycenia i spadku marż na pozostałych segmentach rynku. Po trzecie, rosnące możliwości wykorzystania mobilnego Internetu szerokopasmowego zwiększają zainteresowanie po stronie klientów. Po czwarte, w pewnym momencie może nastąpić gwałtowny wzrost użytkowników powodowany kumulacją powyższych efektów w przypadku Internetu stacjonarnego zjawisko to wystąpiło w 2006 r., kiedy dynamika roczna przekroczyła 71%. Po piąte, nie można również wykluczyć dodatkowego bodźca ze strony administracji publicznej, która już obecnie dysponuje rozbudowanymi systemami informatycznymi i wraz ze stworzeniem Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji może zacząć efektywniej wykorzystywać posiadane zasoby. 3 Wykres 6. Udział użytkowników mobilnego Internetu szerokopasmowego w populacji będącej w jego zasięgu 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Źródło: UKE, PTC, GUS, szacunki własne Deloitte bazowy dynamiczny skok cyfrowy 3. Szacunki mówią o prawie 540 systemach informatycznych funkcjonujących w obrębie administracji publicznej, z których duża część nie jest ze sobą kompatybilna, co nie jest barierą nie do usunięcia. 14