BADANIA NAD ROZMIESZCZENIEM PRZESTRZENNYM WYBRANYCH FOLIOFAGÓW ZIMUJĄCYCH W ŚCIÓŁCE DRZEWOSTANÓW SOSNOWYCH

Transkrypt

1 BADANIA NAD ROZMIESZCZENIEM PRZESTRZENNYM WYBRANYCH FOLIOFAGÓW ZIMUJĄCYCH W ŚCIÓŁCE DRZEWOSTANÓW SOSNOWYCH Robert Zander Zespół Ochrony Lasu w Łopuchówku, Łopuchówko 1, Murowana Goślina, Polska; zollopuchowko@lasy.gov.pl

2 Cel badań Określenie rozmieszczenia owadów w ściółce pod koroną sosny. Określenie wpływu wielkości korony sosny na zagęszczenie owadów na powierzchni podokapowej. Określenie wpływu takich czynników jak: zwarcie koron drzew zagęszczenie pni drzew odległość od brzegu drzewostanu na rozmieszczenie zimujących w ściółce leśnej szkodliwych owadów należących do kilku najpospolitszych gatunków.

3 Materiały i metodyka badań Informacje ogólne Lokalizacja i okres badań. Owady uwzględnione w badaniach: - Boreczniki (Diprioninae), borecznik krzewian Gilpinia frutetorum (F.) - Strzygonia choinówka (Panolis flammea Schiff.) - Poproch cetyniak (Bupalus pinarius L.) - Siwiotek borowiec (Hyloicus pinastri L.)

4 Metoda określania rozmieszczenia owadów w ściółce pod koroną sosny ocena liczebności owadów na powierzchni podokapowej w zależności od odległości od pnia sosny porównanie liczebności owadów przy pniu z liczebnością na brzegu powierzchni podokapowej porównanie liczebności owadów w centralnej części powierzchni podokapowej z liczebnością w części brzegowej tej powierzchni Metoda oceny zależności między zagęszczeniem owadów na powierzchni podokapowej, a wielkością powierzchni pionowego rzutu korony Łącznie skontrolowano 122,23 m 2 ścioły, pod koronami 12 drzew. Wielkość najmniejszej powierzchni podokapowej wynosiła 2,25 m 2, a największa 21,38 m 2.

5 Metoda określania wpływu strefy brzegowej drzewostanu na zmiany liczebności strzygoni choinówki Doświadczenie przeprowadzono na czterech pasach poletek o długości po 60 m. Wzdłuż transektów zbadano zimą liczebność poczwarek, a latem określono liczebność ekskrementów. Metoda określania wpływu zwarcia koron drzew i zagęszczenia pni drzew na liczebność owadów na poletkach próbnych Poletka próbne wzdłuż transektów o długości 100 i 60 m. Jednostka pomiarowa - poletko próbne o długości 50 cm i szerokości 25 cm Łącznie zbadano liczebność owadów na 1280 poletkach

6 Fragment powierzchni doświadczalnej o szerokości 10 m i długości 110 m. Na szkicu zaznaczono powierzchni podokapowe, pnie sosen i pas poletek.

7 Pas poletek wzdłuż jednego z transektów o długości 60 m.

8 Wyniki badań Liczebność i zagęszczenie kokonów boreczników w zależności od wielkości powierzchni podokapowej drzewa

9 Liczebność i zagęszczenie poczwarek poprocha cetyniaka w zależności od wielkości powierzchni podokapowej drzewa

10 Liczebność i zagęszczenie poczwarek siwiotka borowca w zależności od wielkości powierzchni podokapowej drzewa

11 Rozmieszczenie owadów w ściółce pod koroną sosny Boreczniki największe zagęszczenie kokonów występowało przy pniu. Poproch cetyniak poczwarki występowały najliczniej na obrzeżu powierzchni podokapowej. Siwiotka borowiec w centralnej części powierzchni podokapowej występowało 3 razy więcej poczwarek niż w części brzegowej.

12 Wpływ zwarcia koron drzew i zagęszczenia pni drzew na liczebność owadów na poletkach próbnych Liczebność kokonów kilku gatunków boreczników (w %) na powierzchniach podokapowych i poza nimi w zależności od zwarcia koron drzew bezpośrednio nad poletkami

13 Liczebność kokonów borecznika krzewiana (w %) na powierzchniach podokapowych i poza nimi w zależności od zwarcia koron drzew bezpośrednio nad poletkami wzdłuż poszczególnych transektów W przypadku gdy zwarcie koron jest luźne poza powierzchniami podokapowymi może występować nawet 40 % populacji boreczników.

14 Liczba kokonów borecznika krzewiana (szt./poletko) Stopień pokrycia ścioły (%) Nr. poletka Zw arcie koron drzew (%) w odległości 1 m od środka poletek próbnych rozmieszczonych w zdłuż transektu o najw iększym zw arciu koron Nr poletka Zmiany liczebności borecznika krzew iana na poletkach o w ymiarach 0,25x0,50 m rozmieszczonych w zdłuż transektu o najw iększym zw arciu koron

15 Liczba kokonów borecznika krzewiana (szt./poletko) Stopień pokrycia ścioły (%) Nr poletka Zw arcie koron drzew (%) w odległości 1 m od środka poletek próbnych rozmieszczonych w zdłuż transektu o najmniejszym zw arciu koron Nr poletka Zmiany liczebności kokonów borecznika krzew iana na poletkach o w ymiarach 0,25x0,50 m rozmieszczonych w zdłuż transektu o najmniejszym zw arciu koron

16 Liczebność poczwarek poprocha cetyniaka (w %) na powierzchniach podokapowych i poza nimi w zależności od zwarcia koron drzew bezpośrednio nad poletkami Przy małym zwarciu koron liczebność poczwarek, poza powierzchniami podokapowymi, może wynosić do 40 %

17 Liczebność poczwarek strzygoni choinówki (w %) na powierzchniach podokapowych i poza nimi w zależności od zwarcia koron drzew bezpośrednio nad poletkami

18 Liczba poczwarek strzygoni choinówki (szt./poletko) Stopień pokrycia ścioły (%) Nr poletka Zw arcie koron drzew (%) w odległości 1 m od środka poletek próbnych rozmieszczonych w zdłuż transektu o najmniejszym zw arciu koron Nr poletka Zmiany liczebności poczw arek strzygoni choinów ki na poletkach o w ymiarach 0,25x0,50 m rozmieszczonych w zdłuż transektu o najmniejszym zw arciu koron

19 Wpływ strefy brzegowej drzewostanu na zmiany liczebności strzygoni choinówki Liczebność poczwarek strzygoni choinówki (szt. na 10 m pasa poletek)

20 Średnia liczebność ekskrementów strzygoni choinówki (w szt./dcm 2 ) w drzewostanie sosnowym, w wybranej odległości od jego brzegu

21 Wnioski 1. Ponieważ zagęszczenie kokonów boreczników nie jest związane z wielkością powierzchni podokapowej, dlatego nie ma potrzeby wybierania drzew przeciętnych, przy określaniu zagęszczenia tych owadów w ściółce. 2. W brzegowej strefie średniowiekowego lub starszego drzewostanu nie należy określać liczebności strzygoni choinówki w celach prognostycznych, w tym również nie należy pobierać prób w ramach kontroli nadzwyczajnych. 3. W drzewostanach o umiarkowanym zwarciu brak jest istotnej korelacji między liczebnością poprocha cetyniaka i boreczników w ściółce, a zwarciem koron oraz liczbą pni sosen w pobliżu miejsca pomiaru liczebności owadów. 4. W drzewostanach sosnowych o umiarkowanym zwarciu zagęszczenie boreczników oraz poprocha cetyniaka i strzygoni choinówki poza powierzchniami podokapowymi może być takie samo jak na powierzchniach podokapowych. 5. W drzewostanach lukowatych poza powierzchniami podokapowymi może zimować w ściółce leśnej ponad 40% populacji borecznika krzewiana, poprocha cetyniaka i strzygoni choinówki. 6. Borecznik krzewian może licznie występować nawet na środku luk o szerokości 4 m, natomiast strzygonia choinówka na środku luk o szerokości do 2 m.

22