SYTUACJA PRODUKCYJNA GORZELNI ROLNICZYCH W POLSCE W OCENIE MINISTERSTWA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

Transkrypt

1 Wrocław, dnia 17 marca 2010 r. SYTUACJA PRODUKCYJNA GORZELNI ROLNICZYCH W POLSCE W OCENIE MINISTERSTWA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI W marcu 2010 r. dokonałem analizy danych statystycznych uzyskanych Departamentu Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w kontekście oceny sytuacji produkcyjnej w gorzelniach rolniczych w Polsce. Dane obejmowały okres 6 lat od , a więc wystarczający do uchwycenia pewnych tendencji i nakreślenia prognozy na najbliŝsze lata. Z zestawienia dot. ilości czynnych gorzelni wynika, Ŝe na koniec 2009 r. w Polsce czynnych było 144 gorzelni. W okresie 6 lat ubyło łącznie 198 gorzelni i tak: z 2004/ gorzelni, z 2005/ gorzelni, z 2006/2007 juŝ 66 gorzelni, z 2007/ gorzelni (tutaj nastąpiło dość charakterystyczne zahamowanie spadku) i z 2008/ gorzelni (czyli powrót do sytuacji sprzed dwóch lat z wyraźną tendencją do wzrostu). W statystyce naleŝy wyróŝniać ilość istniejących od ilości czynnych gorzelni. Za 2009 r. podaje się, Ŝe w Polsce istniały 144 gorzelnie, ale ilość czynnych systematycznie malał od 133 w I kwartale do 125 w IV kwartale tego roku. Średniorocznie ubywało w tym okresie 33 gorzelnie. W latach , gdy ilość gorzelni zmniejszyła się juŝ o 45, w pozostałych odnotowano wzrost produkcji spirytusu surowego, która wyniosła: z 2004/2005 r. o 49,5 mln l, a z 2005/2006 r. o 34,3 mln l. Nie zatem pozytywne korelacja pomiędzy mniejszą ilością gorzelni a zmniejszającą się produkcją. Odnotowano zjawisko wręcz odwrotne mniejsza ilość gorzelni dostarczała na rynek większą ilość produktu. W ocenie Związku Gorzelni Polskich zjawisko to naleŝy tłumaczyć zwiększeniem mocy przerobowej w istniejących gorzelniach, dokonanymi modernizacjami, a takŝe nowymi, jakkolwiek bardzo nielicznymi, inwestycjami. Średnio roczna produkcja spirytusu surowego wynosiła w tym czasie 236,4 mln l. Załamanie wielkości produkcji spirytusu nastąpiło z 2006/2007 r., kiedy to ubytkowi 66 gorzelni towarzyszył spadek produkcji o 67,9 mln l i od tego czasu tendencja ta utrzymywała się w dwóch następnych latach. W okresie 2007/2008 ubyło co prawda tylko 8 gorzelni, ale produkcja spadła o dalsze 22,2 mln l, a w okresie 2008/2009 równieŝ o podobną wielkość, bo o 21,1 mln l. Tutaj jednak mieliśmy do czynienia z bardzo duŝym ubytkiem gorzelni, bo wynoszącym aŝ 78 zakładów, a zatem utrzymanie podobnej do poprzedniego okresu dynamiki spadku produkcji spirytusu tj. średnio o 21,5 mln l, naleŝy uznać za pozytywny symptom oznaczający zahamowanie dalszego spadku czynnych gorzelni rolniczych.

2 W latach Średnio roczna produkcja spirytusu wynosiła 186 mln l i była o 50,4 mln l mniejsza od osiągniętej w latach , kiedy to wynosiła średnio 236,4 mln. Śledząc wysokość produkcji spirytusu w poszczególnych kwartałach z jego rozdysponowaniem zauwaŝa się prawidłowość polegającą na istnieniu znacznej róŝnicy pomiędzy wielkością produkcji spirytusu w gorzelniach, a jego rozdysponowaniem. RóŜnice te wynosiły od 24,09 mln l w 2006 r. do 128,74 mln l w 2008 r. O ile w latach utrzymywały się na poziomie ok. 70 mln l, o tyle po odnotowanym spadku w 2006 r. do poziomu 24 mln l, począwszy juŝ od 2007 r. przekroczyły poziom 115 mln l, przekraczając wielkość produkcji sprzedanej w tych larach średnio o 65% (łącznie sprzedano w Polsce w latach ,14 mln l spirytusu, a rozdysponowano w tym czasie 922,82 mln l). Rokrocznie teŝ utrzymywały się stosunkowo wysokie zapasy spirytusu od 23,57 mln l w 2006 r. do 47,94 mln l w 2007 r. Analiza powyŝszych danych wskazuje, Ŝe odbiorcy spirytusu surowego pokrywają swoje zapotrzebowanie jedynie w 35% z produkcji krajowych gorzelni rolniczych, przy czym brak jest danych odnośnie źródeł pochodzenia zapasów. Nie moŝna wykluczyć, Ŝe część zakwalifikowanej juŝ do sprzedaŝy produkcji z gorzelniczych faktycznie trafia do zapasów, co oznaczałoby, Ŝe jej wykorzystanie jest jeszcze mniejsze. Z analizy wynika teŝ odpowiedź na pytanie o wciąŝ niskie, ocierające się minimalną o opłacalność produkcji, ceny rynkowe spirytusu. Utrzymywanie wysokiego importu oraz zapasów przez odbiorców spirytusu skutecznie hamuje wzrost cen na produkcję krajową. Opinie jakoby likwidacja kolejnych gorzelni rolniczych wpłynęła na wzrost cen na spirytus surowy są zatem mało przekonujące, poniewaŝ rynek spirytusu juŝ w zdecydowanym stopniu podlega prawom globalizacji, a to oznacza, Ŝe w przypadku zmniejszenia się podaŝy spirytusu ze strony producentów krajowych, odbiorcy sięgną do tańszego spirytusu z importu. Na sytuację rynkową niewątpliwy wpływ wywierać będzie równieŝ aktualny kurs Euro.

3 W analizie wykorzystano dane z poniŝszych zestawień: Dane dot. produkcji, rozdysponowania i zapasów w mln l Kwartał/rok Produkcja sprzedana z gorzelni Rozdysponowanie Zapasy końcowe I ,02 59,39 II ,60 69,73 III ,71 61,64 IV ,65 64,65 45,78 I ,78 78,31 II ,81 70,43 III ,85 73,85 IV ,03 93,24 36,21 I ,12 81,68 II ,20 78,59 III ,78 72,37 IV ,70 67,25 23,57 I ,13 84,26 II ,49 81,22 III ,53 66,89 IV ,77 90,73 47,94 I ,26 73,32 II ,31 74,93 III ,80 69,29 IV ,29 96,86 41,94 I ,16 65,40 II ,64 59,83 III ,58 78,88

4 Rok Łączna produkcja Rozdysponowanie Ilość istniejących gorzelni ,0 255, ,5 315, ,8 299, ,9 323, ,7 314, ,6 285,3 144 Ilość czynnych gorzelni w latach stan wg kwartałów Rok/kwartał Ilość czynnych gorzelni I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 125

5 SprzedaŜ, rozdysponowanie i zapasy spirytusu surowego w Polsce w latach w mln l Rozdyspono -wanie minus SprzedaŜ Zapasy Rozdyspono -wanie plus Zapasy ,98 255,41 68,43 45,78 301, ,47 315,83 74,36 36,21 389, ,8 299,89 24,09 23,57 323, ,92 323,1 115,18 47,94 371, ,66 314,4 128,74 41,94 356, ,56 285,32 120,76 37,13 322,45 Rok SprzedaŜ Rozdysponowanie ,14 922,82 364,68 127, ,83 Opr. Józef Inorowicz, Biuro ZGP we Wrocławiu