Dzieci z zespołem Aspergera

Transkrypt

1 Dzieci z zespołem Aspergera Tomasz Borowiak Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna we Włocławku

2 Hans Asperger opisał zespół w 1944 r. Od chwili opisania zespołu Aspergera (określanego na początku jako autystyczna psychopatia) w 1944 roku przez wiedeńskiego psychiatrę Hansa Aspergera, a następnie zorganizowania i prowadzenia przez jego rodzinę instytucji dla osób z zespołem na terenie Austrii i Niemiec, toczy się dyskusja nad korelacją między zespołem Kannera a zespołem Aspergera. /Jacek J. Błeszyński, Autyzm a niepełnosprawność intelektualna i opóźnienie w rozwoju. Skala Oceny Zachowań Autystycznych. Wyd. Harmonia, Gdańsk 2011, s. 70/.

3 Cechy Zespołu Aspergera Zespół Aspergera, który z języka angielskiego jest nazywany Asperger`s Syndrome, w skrócie AS, jest różnie definiowany w medycynie. Jest to zaburzenie rozwoju, które w pewien sposób mieści się w spektrum autyzmu, jako odmienny styl poznawczy.

4 Cechy Zespołu Aspergera Inne definicje, zapisane w klasyfikacji chorób DSM - IV oraz ICD-10 określają zespół Aspergera jako grupę całościowych zaburzeń rozwojowych występujących zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.

5 Cechy Zespołu Aspergera W opisach rozwoju niemowląt często pojawiają się informacje o mniejszej liczbie punktów w skali urodzeniowej Apgar, dzieci te są też opisywane jako spokojne, ciche, nieabsorbujące. Norma intelektualna może być obniżona z powodu braku prawidłowo prowadzonej stymulacji (co wynika z separacji rówieśniczej, izolowania się). /J. J. Błeszyński, 2011, s. 72/

6 Cechy Zespołu Aspergera Prawidłowy pod względem kształtowania się etapów rozwój mowy (co można uznać za jedną z pierwszych cech różnicujących od autyzmu Błeszyński, 2002). Problemy występują przede wszystkim w zakresie komunikacji społecznej i nasilają się wraz z wiekiem, szczególnie w kontaktach rówieśniczych; dotyczą specyficznych zachowań lingwistycznych, takich jak na przykład fonetyczna czy gramatyczna pedantyczność wypowiedzi, zabawa słowami (często odbierane przez otoczenie jako dobieranie adekwatnego znaczenia, brzmienia) lub specyficzny tok wypowiedzi (często odbieranych jako przemądrzałe, ponad wiek rozwojowy).

7 Cechy Zespołu Aspergera W kontaktach społecznych nierzadko brak nawiązania kontaktu lub nawiązanie kontaktu pobieżnego (szczególnie w zakresie kontaktu wzrokowego, mimiki, postawy ciała i gestów), brak również widocznej empatii i wzajemności. Problemy z odbiorem i rozumieniem emocji oraz przekazem informacji pozawerbalnych. Możliwość opóźnień w rozwoju mowy, jednak nie powodujących znaczących trudności w rozwoju mowy i języka.

8 Cechy Zespołu Aspergera Nasilenie specyficznych, wąskich zainteresowań, często dobieranych wybiórczo. Ograniczona sprawność ruchowa, specyficzny chód i brak koordynacji ruchów (jako konsekwencja biernego spędzania czasu wolnego, a nie występujących ograniczeń zdrowotnych czy udziału w grach i zabawach rówieśniczych).

9 Cechy Zespołu Aspergera Podwyższony poziom lęku, do którego z wiekiem dochodzi duże nasilenie depresji. Najczęściej diagnoza zespołu Aspergera stawiana jest u dzieci w wieku 7-15 lat, po pierwotnie postawionej diagnozie autyzmu, jednak nie jest to regułą. Trwają badania mające na celu zróżnicowanie zespołu Aspergera od autyzmu

10 Cechy Zespołu Aspergera Upośledzenie komunikacji pozasłownej. Trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych. Specyficzne zainteresowania, które przyjmują nawet formę obsesji. Awersja wobec zmian.

11 Cechy Zespołu Aspergera Chorzy na zespół Aspergera nie wykazują empatii w relacjach z innymi ludźmi. Są skupieni na sobie, co przez otoczenie jest identyfikowane jako egocentryzm. Są zainteresowani tylko jedną, często bardzo wąską dziedziną wiedzy, którą traktują obsesyjnie, zaniedbując inne. Jest to szczególnie widoczne w warunkach szkolnych, gdzie dziecko ma ogromne predyspozycje np. do matematyki, ale nie potrafi nauczyć się prostych zasad języka polskiego.

12 Przyczyny Zespołu Aspergera Lekarze dotychczas nie rozpoznali do końca wszystkich przyczyn, które doprowadzają u chorych do powstania zespołu Aspergera. Część środowisk lekarskich twierdzi, że przyczyny tkwią w podłożu genetycznym, ale inni badacze wysuwają teorię, jakoby zespół Aspergera był następstwem zatrucia metalami ciężkimi.

13 Przyczyny Zespołu Aspergera Prawdopodobne jest też i to, że zespół Aspergera jest defektem neurologicznym. Ryzyko zachorowania na zespół Aspergera rośnie wraz z wiekiem rodziców. Jeśli ojciec ma więcej niż 40 lat, u jego dziecka może z dużym prawdopodobieństwem wystąpić autyzm lub inne zaburzenie rozwojowe.

14 Wśród innych przyczyn wymienia się: Toksoplazmozę, dziecięce porażenie mózgowe, urazy okołoporodowe, uszkodzenia centralnego układu nerwowego, przebyte infekcje, komplikacje po szczepieniach.

15 Przyczyny Zespołu Aspergera Za najbardziej realną przyczynę zespołu Aspergera można uznać podłoża neurologiczne. Do najczęściej wymienianych przyczyn należą również uwarunkowania genem EN2 na chromosomie 7, a także innymi genami znajdującymi się na chromosomach 3,4,11.

16 Podsumowanie Osoby z zespołem Aspergera muszą zmagać się z odtrąceniem i brakiem zrozumienia, mimo najszczerszych chęci nawiązania przyjaźni.

17 Podsumowanie Zespół Aspergera jest najłagodniejszą formą całościowych zaburzeń rozwoju. Choroba ta diagnozowana jest coraz częściej. Dziecko z zespołem Aspergera cechuje: rozwój poznawczy w granicach normy, w zasadzie prawidłowy rozwój mowy, zamiłowanie do zachowania rutyny i rytuałów, ograniczone zainteresowania i aktywność, często występująca niezgrabność ruchowa, zaburzony rozwój umiejętności społecznych.

18 Dziecko w wieku przedszkolnym Nie ma jednego typowego obrazu choroby w pierwszych 3-4 latach życia dziecka. Sugeruje się, że na tym etapie, kiedy dziecko o normalnej inteligencji jest diagnozowane w kierunku autyzmu, trzeba również brać pod uwagę Zespół Aspergera (AS).

19 Na co zwrócić uwagę u przedszkolaka z AS Część dzieci może mieć początkowo problemy z opóźnieniem mowy, jednak później (pomiędzy 3 a 4 rokiem życia) mogą nagle opanować tę umiejętność. Pewna grupa dzieci, zwłaszcza te inteligentniejsze, mogą nie mieć żadnych oznak zaburzeń z wyjątkiem ewentualnej, mniejszej sprawności ruchowej. We wszystkich niemal przypadkach, obserwując takie dzieci, możemy znaleźć kilka wskazówek pomocnych w ustaleniu diagnozy: nieprawidłowe zachowania społeczne, opóźniony rozwój mowy (często występujący regres), nasilenie zachowań stereotypowych.

20 Problemy dziecka w warunkach przedszkolnych Tendencja do unikania spontanicznych kontaktów (szczególnie nowych). Kłopoty w podtrzymywaniu najprostszej rozmowy. Powtarzanie się w wypowiedziach, odbierane jako echolalie. Dziwne nieprzystające do tematu rozmów wypowiedzi. Skłonność do schematycznego zachowania się.

21 Problemy dziecka w warunkach przedszkolnych W rozwoju poznawczym sam rozwój nie odbiega od normy, jednak występują trudności z koncentracją uwagi, brak czynnego udziału w zajęciach, częste rozproszenie uwagi; mimo to obserwowane jest szybsze nabywanie umiejętności i wiedzy w porównaniu z grupą rówieśniczą, np. wczesne sprawne rozpoznawanie cyfr i liter, przyswajanie wiadomości.

22 Problemy dziecka w warunkach przedszkolnych Kłopoty z przystosowaniem się do grupy. Problemy z odpowiedzią emocjonalną - agresja, złość, hiperaktywność. Dziecko takie zachowuje się jakby żyło w swoim własnym świecie, nie potrafiąc się skoncentrować. W porównaniu z autyzmem, dzieci z AS wykazują pewne zainteresowanie kontaktami z dorosłymi i innymi dziećmi. Atutami takiego dziecka mogą być: wczesne rozpoznawanie liter i cyfr, łatwość zapamiętywania faktów oraz informacji.

23 Co może pomóc dziecku z zespołem Aspergera Informacje kierowane do dziecka muszą być proste, łatwe do zrozumienia. Instrukcje muszą być proste. Musisz upewniać się, że dziecko rozumie. Tłumacz, dlaczego potrzebny jest kontakt wzrokowy pochwalaj i zachęcaj do niego.

24 Co może pomóc dziecku z zespołem Aspergera Czasami wydaje się, że dzieci zwłaszcza młodsze, nie słuchają tego co do nich mówisz, spróbuj zaśpiewać to co masz im do powiedzenia (zmiana barwy głosu, modulacja, uśmiech). Ogranicz wybór do 2-3 możliwości jednorazowo. Określ ile czasu dziecko może poświęcić na swoje zainteresowania, przestrzegaj tej zasady.

25 Co może pomóc dziecku z zespołem Aspergera Wykorzystuj czekanie na swoją kolej jak najczęściej. Informuj o czynnościach, które mają nastąpić: jak skończysz rysować idziemy na zakupy, masz jeszcze 10 minut zabawy a potem Staraj się delikatnie zmieniać sztywne zachowania dziecka, pomaga to zaakceptować sytuacje awaryjne.

26 Co może pomóc dziecku z zespołem Aspergera Nie oczekuj, że dziecko będzie zachowywało się tak jak powinno w jego wieku. Staraj się rozpoznać jakie sytuacje są najbardziej stresujące, co wywołuje frustracje i próbuj ich unikać. Znajdź sposób na opanowanie złego zachowania - zignoruj, przytul.

27 Co może pomóc dziecku z zespołem Aspergera Jeżeli obiecasz coś - dotrzymaj obietnicy. Naucz dziecko, jak ma się zachować gdy ktoś się z niego naśmiewa np. zostaw mnie w spokoju. Staraj się wytłumaczyć różnicę między miejscem prywatnym a publicznym i wyjaśnij, jak należy się w nich zachować. Niech dziecko wie, że je kochasz i jesteś z niego dumny - niezależnie od wszystkiego!

28 Podsumowanie Istotą funkcjonowania w społeczeństwie i w rodzinie jest akceptacja i zrozumienie ograniczeń i specyficznych reakcji osób z zespołem Aspergera. Dzięki systemowi włączającemu możliwe jest nie tylko stworzenie warunków do współpracy, ale również do rozwijania w społeczeństwie pozytywnego odbioru odmienności charakteryzujących te osoby /J.J. Błeszyński, 2011, s. 80/.

29 Bibliografia Michael Fitzgerald, Interwencje społeczne dla nastolatków z Zespołem Aspergera, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna. Jacek J. Błeszyński, Autyzm a niepełnosprawność intelektualna i opóźnienie w rozwoju. Skala Oceny Zachowań Autystycznych. Wydawnictwo Harmonia. Agnieszka Borkowska, Beata Borkowska, Codzienność dziecka z Zespołem Aspergera, Wydawnictwo Harmonia. Anna Budzińska, Marta Wójcik, Zespół Aspergera. Księga pytań i odpowiedzi. Wydawnictwo Harmonia. Gabriela Jagielska, Dziecko z autyzmem i zespołem Aspergera w szkole i przedszkolu. Informacje dla pedagogów i opiekunów, ORE. Joanna Święcicka, Uczeń z zespołem Aspergera, Wydawnictwo Impuls. Matt Winter, Zespół Aspergera. Co nauczyciel wiedzieć powinien, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna. Materiały z konferencji: Dziecko i nastolatek z Zespołem Aspergera w szkole Katowice, 4 lutego 2013 r. Organizator: Regionalny Ośrodek Metodyczno- Edukacyjny Metis Katowice. Wywiad z Michaelem Fitzgeraldem przed konferencją, udostępnione przez: Regionalny Ośrodek Metodyczno - Edukacyjny Metis Katowice.

30 Michael Fitzgerald Profesor psychiatrii dzieci i młodzieży w Trinity College w Dublinie. Jako pierwszy lekarz w Irlandii otrzymał tytuł profesora psychiatrii dziecięcej. Konsultant klinicznym i badawczy Irlandzkiego Towarzystwa Autyzmu i członek honorowy Instytutu Relacji Międzyludzkich Irlandii Północnej. Posiada stopień doktora z zakresu autyzmu i tym obszarem badawczym zajmuje się od 1973 roku. Zdiagnozował klinicznie ok. 2 tyś. pacjentów z autyzmem i Zespołem Aspergera. Jest członkiem Brytyjskiego Instytutu Psychoanalizy. Jest nauczycielem psychoterapii psychoanalitycznej oraz superwizorem treningowym w ośrodkach szkolących z zakresu psychoterapii psychoanalitycznej. Napisał około 120. prac naukowych. Jest autorem lub współautorem 20. publikacji książkowych.