ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI KONKURSU Z PLASTYKI DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH. Rok szkolny 2015/2016

Transkrypt

1 ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI KONKURSU Z PLASTYKI DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Stopień szkolny Rok szkolny 2015/2016 OBOWIĄZUJE WIEDZA DOTYCZĄCA: znajomości epok artystycznych (stylów, kierunków, tendencji, nurtów), powiązania zjawisk artystycznych z innymi dziedzinami sztuki oraz z wiedzą historyczną, znajomości twórców, dzieł i chronologii dziejów sztuki, umiejętności analizy treści oraz formy dzieła, znajomości technik i podstawowej terminologii artystycznej. 1. Elementy formy plastycznej Wiedza o barwie; barwy czyste podstawowe i pochodne, temperatura barw, barwy dopełniające, złamane, kontrast barwny, gamy kolorystyczne, względnośd barw, akcent barwny. Linia i kreska; linearyzm, rodzaje i funkcje kreski w rysunku. Światło w dziele sztuki: światłocieo, walor; rola światła w dziele sztuki, naturalne i sztuczne źródła światła; plamy walorowe w obrębie danej barwy. Faktura dzieł sztuki; różnice fakturalne. Perspektywa zbieżna, barwna, powietrzna; układ kulisowy. Wiedza o kompozycji; układy statyczne, dynamiczne, symetryczne, asymetryczne, otwarte, zamknięte, rytmiczne. 2. Wiedza o dziedzinach sztuki i technikach plastycznych Rysunek; techniki rysunkowe; rysunek jako szkic, rysunek jako samodzielne dzieło sztuki; linia podstawowy środek wyrazu w rysunku; rysunek linearny, światłocieniowy, walorowy; podstawowe narzędzia rysunkowe (ołówek, piórko, węgiel). Malarstwo; plama barwna jako podstawowy środek wyrazu plastycznego w malarstwie; rodzaje plam w obrazie; techniki malarskie: akwarela, gwasz, farby olejne, witraż, mozaika, fresk. Rzeźba; tradycyjne i współczesne materiały i techniki rzeźbiarskie; płaskorzeźba relief. Architektura; typy i funkcje architektury specyfika obiektów tej dziedziny sztuki; architektura mieszkalna, sakralna, użyteczności publicznej, zamek i jego funkcje obronne, pałac jako budowla reprezentacyjna; podstawowe materiały stosowane do tworzenia dzieł architektury; układy kompozycyjne stosowane w architekturze. Grafika; grafika artystyczna/warsztatowa - druk wypukły, druk wklęsły, druk płaski; techniki graficzne drzeworyt, linoryt, miedzioryt, akwaforta, litografia.; grafika użytkowa/ stosowana - pojęcia: ekslibris, plakat, grafika komputerowa. 3. Wokół sztuki Portret, autoportret, rodzaje portretów: oficjalny, prywatny, zbiorowy; Autoportret.

2 Pejzaż, weduta, marina, nokturn; pejzaż piękno i zmiennośd pór roku oraz krajobrazu; dzieła sztuki tworzone w plenerze; krajobraz miejski dokument przemian cywilizacyjnych. Sceny religijne, rodzajowe, historyczne, mitologiczne, alegoryczne, martwa natura 4. Dzieje sztuki znajomość, wiedza na temat: PREHISTORIA - nazwa epoki prehistoria, określenie jej w czasie (na osi czasu), rys chronologiczny (paleolit, neolit, epoka brązu i żelaza) - przykłady malarstwa, rzeźby na przykładach: Wenus z Willendorfu zespół Stonehenge zabudowa Biskupina SZTUKA STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII Ziggurat z Ur Stella kodeksu Hammurabiego Brama Isztar w Babilonie EGIPT architektura- pojęcia: mastaba, piramida (jako przykłady budowli sepulkralnej) malarstwo - kanon postaci Piramidy w Gizie Sfinks - Giza Triada króla Mykerinosa Skryba Sakkara świątynia królowej Hatszepsut w Deir el-bahari Kolosy Memnona Złota maska Tutenchamona głowa królowej Nefretete SZTUKA ŚWIATA EGEJSKIEGO Paryżanka malowidło z Knossos Książę wśród lilii malowidło w Knossos Brama Lwów w Mykenach GRECJA porządki architektoniczne dorycki, jooski, koryncki architektura świątynie (Partenon jako przykład świątyni greckiej) rzeźba ( słynni rzeźbiarze i ich dzieła) malarstwo wazowe (rodzaje, tematyka) ARCHITEKTURA: budowle akropolu ateoskiego (wszystkie) Halikarnas mauzoleum, RZEŹBA: (archaiczna, klasyczna, hellenistyczna) kora, kuros Fidiasz posąg Ateny Partenos (na przykładzie rzymskiej kopii), Zeus Olimpijski, Myron Dyskobol,

3 Poliklet Doryforos, Nike z Samotraki, Grupa Laokoona, Afrodyta z Melos. MALARSTWO: Przykładowe wazy w stylach: czarnofigurowym, czerwonofigurowym RZYM ARCHITEKTURA I RZEŹBA drogi, łuki triumfalne, akwedukty, bazyliki, termy, amfiteatry Forum Romanum widok ogólny; Panteon; Akwedukt Pont-du-Gard Amfiteatr Flawiuszów w Rzymie (Koloseum) Łuk Tytusa w Rzymie Pomnik konny Marka Aureliusza Kolumna Trajana MALARSTWO freski z Pompejów, malarstwo iluzjonistyczne, SZTUKA WCZESNOCHRZEŚCIJAOSKA I BIZANTYJSKA warunki rozwoju sztuki pierwszych chrześcijan malowidła w katakumbach rzymskich (symbolika przedstawieo), pojęcia: orant, orantka bazylika wczesnochrześcijaoska Św. Piotra z IV wieku - rekonstrukcja okoliczności rozwoju sztuki Bizancjum ikona święty obraz (tematyka, sposób wykonania), mozaika malarstwo katakumbowe symbole, np. Chrystus Dobry Pasterz, Ichtis, ChiRo kościół San Vitale w Rawennie mozaiki przedstawiające cesarza Justyniana i jego żonę Teodorę. Hagia Sophia w Konstantynopolu ŚREDNIOWIECZE - nazwa epoki: średniowiecze, określenie w czasie (na osi czasu) - charakterystykasztuki romaoskiej pod względem typów architektury, rzeźby i malarstwa - charakterystyka sztuki gotyckiej pod względem typów architektury, rzeźby i malarstwa - porównanie budowli romaoskich i gotyckich, opierając się na ich cechach charakterystycznych SZTUKA PRZEDROMAOSKA I ROMAOSKA rodzaje budowli, cechy charakterystyczne, konstrukcja, kamieo jako materiał budowlany rzeźba i płaskorzeźba podporządkowana architekturze Rotunda św. Prokopa w Strzelnie Kolegiata w Kruszwicy Posadzka w Wiślicy Kolegiata w Tumie pod Łęczycą Drzwi Gnieźnieoskie Kolumny z kościoła Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie zespół architektoniczny w Pizie Tkanina z Bayeux GOTYK

4 architektura: przełom w konstrukcji budowli łuki i przypory, cegła jako materiał budowlany (kościół NMP w Gdaosku) elementy architektoniczne: maswerki, fiale (pinakle), rzygacze witraż nowy element architektury katedra Nôtre Dame w Paryżu kościół Mariacki w Krakowie kościół Mariacki w Gdaosku Pałac Dożów w Wenecji (elewacja) Uta i Eckhardt rzeźby fundatorów z Naumburga Pieta z Lubiąża Madonna z Krużlowej, Madonna z Wrocławia Wit Stwosz Ołtarz Mariacki RENESANS - nazwa epoki renesans, określenie w czasie (na osi czasu) cechy antyczne w elementach konstrukcyjnych i detalach architektury renesansu, główne cechy sztuki renesansowej, czołowi artyści epoki, najważniejsze zabytki architektury renesansu, rozpoznawanie rzeźby i malarstwa renesansowego, humanizm, nawiązanie do idei antycznych. architektura; inspiracja architekturą starożytną, poszukiwanie proporcji budowli, równowagi i harmonii, podkreślenie statyki poprzez przewagę poziomów; kamienice, pałace, zamki, ratusze rzeźba niezależnośd wobec architektury, nowe przedstawienie postaci ludzkiej, której idealne proporcje, równowaga i harmonia kompozycji są przedmiotem poszukiwao artysty. malarstwo tematyka religijna i mitologiczna, perspektywa malarska, miękki światłocieo, idealizacja postaci wielcy twórcy i ich dzieła (Leonardo da Vinci, Michał Anioł Buonarroti, Rafael Santi) Donato Bramante: Tempietto, Rzym Filippo Brunelleschi: Szpital Niewiniątek, Florencja Andrea Palladio: Villa Rotonda pod Vicenzą Bartłomiej Berrecci- Kaplica Zygmuntowska na Wawelu Nagrobek Zygmunta Augusta, nagrobek Zygmunta Starego Arrasy wawelskie z kolekcji Zygmunta Augusta Michał Anioł rzeźba (Dawid, Mojżesz, Pieta), malarstwo (freski kaplicy Sykstyoskiej) Rafael Santi Trzy Gracje, Madonna Sykstyoska, Szkoła Ateoska Leonardo da Vinci Mona Liza, Dama z gronostajem, Ostatnia wieczerza, Zwiastowanie Donatello rzeźba (Dawid, pomnik konny Gattamelaty) El Greco Widok Toledo Giuseppe Arcimboldo wybrane pory roku, Bibliotekarz Benvenuto Cellini Solniczka Franciszka I kamienice braci Przybyłów w Kazimierzu Dolnym (elewacje) BAROK nazwa epoki barok, określenie w czasie (na osi czasu), cechy charakterystyczne sztuki baroku, pojęcia: ekspresja, dynamika, zabytki architektury, rzeźby i malarstwa barokowego w Europie i w Polsce.

5 architektura świecka: pałace, ogrody (Wersal, Wilanów), sakralna: kościoły (Il Gesù, kościół Św. Karola u Czterech Źródeł F. Borrominiego); charakterystyczne cechy stylu: dynamika formy, bogactwo dekoracji. malarstwo tematyka religijna, sceny rodzajowe, martwa natura, pejzaże; cechy stylu: ostry modelunek światłocieniowy, dynamizm, realizm przedstawieo (Rembrandt van Rijn, P. P. Rubens, Caravaggio) rzeźba: ekspresja i dynamizm, dekoracyjnośd form, zależnośd wobec architektury ARCHITEKTURA Kościół Il Gesù w Rzymie Plac i kolumnada przed bazyliką św. Piotra w Rzymie, Konfesja nad grobem św. Piotra - Gianlorenzo Bernini Kościół San Carlo alle Quatro Fontane / Św. Karola u Czterech Źródeł w Rzymie - Francesco Borromini Założenie pałacowo ogrodowe w Wersalu Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie Pałac Branickich w Białymstoku Pałac w Wilanowie MALARSTWO Michelangelo Merisi da Caravaggio - Złożenie do grobu, Wieczerza w Emaus, Paul Rubens - Podniesienie Krzyża, Zdjęcie z krzyża z Antwerpii, Rembrandt Hermesz van Rijn Lekcja anatomii doktora Tulpa, Wymarsz strzelców, Powrót syna marnotrawnego, Jan Vermeer van Delft - Czytająca list, Nalewająca mleko, Dziewczyna z perłą, Willem Claeszon Heda - Martwa natura Diego Rodriguez de Silva Velázquez - Panny dworskie (Las Meninas), Francisco Zurbarán - Martwa natura z czterema naczyniami, z pomaraoczami, Jean-Honore Fragonard Huśtawka RZEŹBA G. Bernini - Apollo i Dafne, konfesja nad grobem Św. Piotra KLASYCYZM nawiązanie do antyku architektura świecka: pałace oraz budowle użyteczności publicznej, w tym teatry, banki, urzędy, sakralna. malarstwo i rzeźba inspiracja klasycznymi kanonami piękna; tematyka mitologiczna lub portrety wykonywane na zamówienie, idealizacja postaci Petit Trianon kościół św. Genowefy w Paryżu Panteon w Paryżu Kościół Marii Magdaleny w Paryżu Łazienki w Warszawie: Pałac na wodzie, Teatr na wyspie Bertel Thorvaldsen pomnik księcia Józefa Poniatowskiego Antonio Canova Paulina Borghese jako Wenus Jacques Louis David Przysięga Horacjuszy, Śmierd Marata Marceli Bacciarelli Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego z klepsydrą, Stanisław August Poniatowski w stroju koronacyjnym Bernardo Belotto (zw. Canaletto) Kolumna Zygmunta od strony Wisły, Krakowskie Przedmieście

6 ARCHITEKTURA XIX WIEKU (po klasycyzmie: historyzm, eklektyzm, neostyle) Parlament w Londynie Pałac w Kórniku Opera w Paryżu ROMANTYZM rys historyczny, wpływ na sztukę malarstwo tematyka historyczna lub współcześnie przedstawiane postacie zazwyczaj w natchnionych pozach na tle pejzażu; charakterystyczna melancholia, dynamiczna forma, emocjonalne podejście do tematu. Eugène Delacroix - Wolnośd wiodąca lud na barykady Théodore Géricault - Tratwa Meduzy Caspar David Friedrich Mnich nad brzegiem morza Joseph William Turner -Pożar parlamentu Piotr Michałowski- Somosierra REALIZM Gustave Courbet Kamieniarze, Jean François Millet - Zbierające kłosy, Honoré Daumier Praczka / Brzemię, IMPRESJONIZM malarstwo inne niż przedtem; obserwacja i malowanie zmieniającego się światła w plenerze, rejestrowanie wrażeo wzrokowych, Claude Monet - Impresja - Wschód słooca, Katedra w Rouen, Nenufary, Edgar Degas Primabalerina, Klasa taoca, Pierre-Auguste Renoir - Parasolki, Dziewczęta przy pianinie, NEOIMPRESJONIZM - budowanie obrazu z wykorzystaniem naukowych zdobyczy optyki, analizy światła i koloru, technika puentylizmu polegająca na malowaniu drobnymi punktami czystej farby. George Seurat Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte POSTIMPRESJONIZM Paul Cézanne - Góra Sainte-Victoire, Vincent van Gogh Słoneczniki, Kruki nad łanem zboża, Gwiaździsta noc Paul Gauguin - Żółty Chrystus, Autoportret z Żółtym Chrystusem MALARSTWO POLSKIE XIX i XIX/XX WIEKU Pojęcie Młoda Polska Jan Matejko: Staoczyk (1862), Kazanie Skargi (1864), Hołd Pruski (1882), Rejtan (1866), Bitwa pod Grunwaldem (1878) Józef Chełmooski: Babie lato (1875), Kuropatwy (1891), Bociany (1900) Jacek Malczewski: Melancholia ( ), Błędne koło ( ), Józef Mehoffer: Dziwny Ogród ( ), Stanisław Wyspiaoski: seria Widoków z okna pracowni na kopiec Kościuszki (1904), witraż Bóg Ojciec Stao się!

7 STOPIEO REJONOWY i WOJEWÓDZKI (NA ETAPIE WOJEWÓDZKIM WIĘCEJ PRZYKŁADÓW DO ROZPOZNANIA ) OBOWIĄZUJE WIEDZA DOTYCZĄCA: znajomości epok artystycznych (stylów, kierunków, tendencji, nurtów), powiązania zjawisk artystycznych z innymi dziedzinami sztuki oraz z wiedzą historyczną, znajomości twórców, dzieł i chronologii dziejów sztuki, umiejętności analizy treści oraz formy dzieła, znajomości technik i podstawowej terminologii artystycznej. 1. Elementy formy plastycznej Wiedza o barwie; barwy czyste podstawowe i pochodne, temperatura barw, barwy dopełniające, złamane, kontrast barwny, gamy kolorystyczne, względnośd barw, akcent barwny. Linia i kreska; linearyzm, rodzaje i funkcje kreski w rysunku. Światło w dziele sztuki: światłocieo, walor; rola światła w dziele sztuki, naturalne i sztuczne źródła światła; plamy walorowe w obrębie danej barwy. Faktura dzieł sztuki; różnice fakturalne. Perspektywa zbieżna, barwna, powietrzna; układ kulisowy. Wiedza o kompozycji; układy statyczne, dynamiczne, symetryczne, asymetryczne, otwarte, zamknięte, rytmiczne. 2. Wiedza o dziedzinach sztuki i technikach plastycznych Rysunek; techniki rysunkowe; rysunek jako szkic, rysunek jako samodzielne dzieło sztuki; linia podstawowy środek wyrazu w rysunku; rysunek linearny, światłocieniowy, walorowy; podstawowe narzędzia rysunkowe (ołówek, piórko, węgiel). Malarstwo; plama barwna jako podstawowy środek wyrazu plastycznego w malarstwie; rodzaje plam w obrazie; techniki malarskie: akwarela, gwasz, farby olejne, witraż, mozaika, fresk. Rzeźba; tradycyjne i współczesne materiały i techniki rzeźbiarskie; płaskorzeźba relief. Architektura; typy i funkcje architektury specyfika obiektów tej dziedziny sztuki; architektura mieszkalna, sakralna, użyteczności publicznej, zamek i jego funkcje obronne, pałac jako budowla reprezentacyjna; podstawowe materiały stosowane do tworzenia dzieł architektury; układy kompozycyjne stosowane w architekturze. Grafika; grafika artystyczna/warsztatowa - druk wypukły, druk wklęsły, druk płaski; techniki graficzne drzeworyt, linoryt, miedzioryt, akwaforta, litografia.; grafika użytkowa/ stosowana - pojęcia: ekslibris, plakat, grafika komputerowa. 3. Wokół sztuki Ornament jako element dzieła sztuki. Portret, autoportret, karykatura; rodzaje portretów: oficjalny, prywatny, zbiorowy; Autoportret. Pejzaż, weduta, marina, nokturn; pejzaż piękno i zmiennośd pór roku oraz krajobrazu; dzieła sztuki tworzone w plenerze; krajobraz miejski dokument przemian cywilizacyjnych. Sceny religijne, rodzajowe, historyczne, mitologiczne, alegoryczne, martwa natura 4. Dzieje sztuki: PREHISTORIA

8 - nazwa epoki prehistoria, określenie jej w czasie (na osi czasu), rys chronologiczny (paleolit, neolit, epoka brązu i żelaza) - przykłady malarstwa, rzeźby na przykładach: Wenus z Willendorfu malowidła z Lascaux zespół Stonehenge zabudowa Biskupina SZTUKA STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII Ziggurat z Ur Stella kodeksu Hammurabiego płaskorzeźba Zraniona Lwica pałac Assurbanipala w Niniwie Brama Isztar w Babilonie EGIPT architektura- pojęcia: mastaba, piramida (jako przykłady budowli sepulkralnej) malarstwo - kanon postaci rzeźba, kanon (Sfinks jako symbol starożytnego Egiptu, kanon na przykładzie posągu faraona) Piramidy w Gizie Sfinks - Giza świątyni Horusa w Edfu Triada króla Mykerinosa Skryba Sakkara świątynia królowej Hatszepsut w Deir el-bahari Kolosy Memnona Złota maska Tutenchamona głowa królowej Nefretete Gęsi z Meidum SZTUKA ŚWIATA EGEJSKIEGO Paryżanka malowidło z Knossos Książę wśród lilii malowidło w Knossos Brama Lwów w Mykenach GRECJA porządki architektoniczne architektura świątynie (Partenon jako przykład świątyni greckiej), teatry rzeźba ( słynni rzeźbiarze i ich dzieła) malarstwo wazowe (rodzaje, tematyka i kolorystyka) ARCHITEKTURA: budowle akropolu ateoskiego (wszystkie) teatr Dionizosa, Halikarnas mauzoleum, RZEŹBA: (archaiczna, klasyczna, hellenistyczna) kora, kuros Apollo z Tenri

9 Woźnica z Delf Fidiasz posąg Ateny Partenos (na przykładzie rzymskiej kopii), Zeus Olimpijski, Myron Dyskobol, Poliklet Doryforos, Nike z Samotraki, Grupa Laokoona, Afrodyta z Melos. MALARSTWO: Przykładowe wazy w stylach: czarnofigurowym, czerwonofigurowym, geometrycznym i orientalizującym RZYM ARCHITEKTURA I RZEŹBA drogi, łuki triumfalne, akwedukty, bazyliki, termy, amfiteatry Forum Romanum widok ogólny; Panteon; Akwedukt Pont-du-Gard Amfiteatr Flawiuszów w Rzymie (Koloseum) Łuk Tytusa w Rzymie, Łuk Konstantyna w Rzymie Pomnik konny Marka Aureliusza Kolumna Trajana MALARSTWO freski z Pompejów, malarstwo iluzjonistyczne, Flora, Trzy Gracje - malowidła (Pompeje) SZTUKA WCZESNOCHRZEŚCIJAOSKA I BIZANTYJSKA warunki rozwoju sztuki pierwszych chrześcijan malowidła w katakumbach rzymskich (symbolika przedstawieo), pojęcia: orant, orantka bazylika wczesnochrześcijaoska przeznaczenie i konstrukcja okoliczności rozwoju sztuki Bizancjum ikona święty obraz (tematyka, sposób wykonania), mozaika rekonstrukcja i plan wczesnochrześcijaoskiej bazyliki św. Piotra w Rzymie malarstwo katakumbowe symbole, np. Chrystus Dobry Pasterz, Ichtis, ChiRo kościół San Vitale w Rawennie mozaiki przedstawiające cesarza Justyniana i jego żonę Teodorę. Hagia Sophia w Konstantynopolu ŚREDNIOWIECZE - nazwa epoki: średniowiecze, określenie w czasie (na osi czasu) - charakterystyka sztuki romaoskiej pod względem typów architektury, rzeźby i malarstwa - charakterystyka sztuki gotyckiej pod względem typów architektury, rzeźby i malarstwa - porównanie budowli romaoskich i gotyckich, opierając się na ich cechach charakterystycznych SZTUKA PRZEDROMAOSKA I ROMAOSKA rodzaje budowli, cechy charakterystyczne, konstrukcja, kamieo jako materiał budowlany rzeźba i płaskorzeźba podporządkowana architekturze Rotunda św. Prokopa w Strzelnie Kolegiata w Kruszwicy

10 Posadzka w Wiślicy Kolegiata w Tumie pod Łęczycą Drzwi Gnieźnieoskie Kolumny z kościoła Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie kościół Cluny III (na podstawie rekonstrukcji) zespół architektoniczny w Pizie Tkanina z Bayeux GOTYK architektura: przełom w konstrukcji budowli łuki i przypory, cegła jako materiał budowlany (kościół NMP w Gdaosku) elementy architektoniczne: maswerki, fiale (pinakle), rzygacze witraż nowy element architektury rzeźba podporządkowana architekturze; realizm i ekspresja przedstawieo, drewno jako materiał rzeźbiarski katedra Nôtre Dame w Chartres katedra Nôtre Dame w Paryżu katedra Nôtre Dame w Reims kościół Mariacki w Krakowie kościół Mariacki w Gdaosku Pałac Dożów w Wenecji (elewacja) Uta i Eckhardt rzeźby fundatorów z Naumburga Pieta z Lubiąża Madonna z Krużlowej, Madonna z Wrocławia Wit Stwosz Ołtarz Mariacki RENESANS - nazwa epoki renesans, określenie w czasie (na osi czasu) cechy antyczne w elementach konstrukcyjnych i detalach architektury renesansu, główne cechy sztuki renesansowej, czołowi artyści epoki, najważniejsze zabytki architektury renesansu, rozpoznawanie rzeźby i malarstwa renesansowego, humanizm, nawiązanie do idei antycznych. architektura; inspiracja architekturą starożytną, poszukiwanie proporcji budowli, równowagi i harmonii, podkreślenie statyki poprzez przewagę poziomów; kamienice, pałace, zamki, ratusze rzeźba niezależnośd wobec architektury, nowe przedstawienie postaci ludzkiej, której idealne proporcje, równowaga i harmonia kompozycji są przedmiotem poszukiwao artysty. malarstwo tematyka religijna i mitologiczna, perspektywa malarska, miękki światłocieo, idealizacja postaci wielcy twórcy i ich dzieła (Leonardo da Vinci, Michał Anioł Buonarroti, Rafael Santi) Donato Bramante: Tempietto, Rzym Filippo Brunelleschi: Szpital Niewiniątek, Florencja Andrea Palladio: Villa Rotonda pod Vicenzą Benedetto da Maiano- Palazzo Strozzi, Florencja Florentczyk Wawel dziedziniec i krużganki Zamku Królewskiego Bartłomiej Berrecci- Kaplica Zygmuntowska na Wawelu Sukiennice w Krakowie

11 nagrobek Stefana Batorego, nagrobek Zygmunta Augusta, nagrobek Zygmunta Starego, nagrobek Anny Jagiellonki Arrasy wawelskie z kolekcji Zygmunta Augusta Michał Anioł rzeźba (Dawid, Mojżesz, Pieta, Jeniec), malarstwo (freski kaplicy Sykstyoskiej) Rafael Santi Trzy Gracje, Madonna Sykstyoska, Szkoła Ateoska Leonardo da Vinci Mona Liza, Dama z gronostajem, Ostatnia wieczerza, Zwiastowanie Donatello rzeźba (Dawid, pomnik konny Gattamelaty) El Greco Obnażenie z szat, Zwiastowanie, Widok Toledo, Zmartwychwstanie Giuseppe Arcimboldo wybrane pory roku, Bibliotekarz Benvenuto Cellini Solniczka Franciszka I założenie urbanistyczne Zamościa i widok ogólny na ratusz oraz kamienice, kolegiata w Zamościu kamienice braci Przybyłów w Kazimierzu Dolnym (elewacje) BAROK nazwa epoki barok, określenie w czasie (na osi czasu), cechy charakterystyczne sztuki baroku, pojęcia: ekspresja, dynamika, zabytki architektury, rzeźby i malarstwa barokowego w Europie i w Polsce. architektura świecka: pałace, ogrody (Wersal, Wilanów), sakralna: kościoły (Il Gesù, kościół Św. Karola u Czterech Źródeł F. Borrominiego); charakterystyczne cechy stylu: dynamika formy, bogactwo dekoracji. malarstwo tematyka religijna, sceny rodzajowe, martwa natura, pejzaże; cechy stylu: ostry modelunek światłocieniowy, dynamizm, realizm przedstawieo (Rembrandt van Rijn, P. P. Rubens, Caravaggio) rzeźba: ekspresja i dynamizm, dekoracyjnośd form, zależnośd wobec architektury ARCHITEKTURA Kościół Il Gesù w Rzymie Plac i kolumnada przed bazyliką św. Piotra w Rzymie, Ekstaza św. Teresy, Konfesja nad grobem św. Piotra - Gianlorenzo Bernini Kościół San Carlo alle Quatro Fontane / Św. Karola u Czterech Źródeł w Rzymie - Francesco Borromini Założenie pałacowo ogrodowe w Wersalu Pałac Schonbrunn w Wiedniu (Austria) Zwinger w Dreźnie (Niemcy) Pałac Sanssouci w Poczdamie (Niemcy) Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie Pałac Branickich w Białymstoku Pałac w Wilanowie MALARSTWO Michelangelo Merisi da Caravaggio - Złożenie do grobu, Wieczerza w Emaus, Paul Rubens - Podniesienie Krzyża, Zdjęcie z krzyża z Antwerpii, Rembrandt Hermesz van Rijn Lekcja anatomii doktora Tulpa, Wymarsz strzelców, Powrót syna marnotrawnego, Jan Vermeer van Delft - Czytająca list, Nalewająca mleko, Dziewczyna z perłą,

12 Willem Claeszon Heda - Martwa natura Diego Rodriguez de Silva Velázquez - Panny dworskie (Las Meninas), Francisco Zurbarán - Martwa natura z czterema naczyniami, z pomaraoczami, Jean-Honore Fragonard Huśtawka RZEŹBA G. Bernini - Apollo i Dafne, konfesja nad grobem Św. Piotra KLASYCYZM nawiązanie do antyku architektura świecka: pałace oraz budowle użyteczności publicznej, w tym teatry, banki, urzędy, sakralna. malarstwo i rzeźba inspiracja klasycznymi kanonami piękna; tematyka mitologiczna lub portrety wykonywane na zamówienie, idealizacja postaci Petit Trianon kościół św. Genowefy w Paryżu Kościół Marii Magdaleny w Paryżu Łazienki w Warszawie: Pałac na wodzie, Teatr na wyspie Bertel Thorvaldsen pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, pomnik Kopernika, Antonio Canova -Perseusz z głową Meduzy, Paulina Borghese jako Wenus Jacques Louis David Przysięga Horacjuszy, Śmierd Marata, Marceli Bacciarelli Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego z klepsydrą, Stanisław August Poniatowski w stroju koronacyjnym, Jan III Sobieski pod Wiedniem Bernardo Belotto (zw. Canaletto) Kolumna Zygmunta od strony Wisły, Krakowskie Przedmieście, Widok Warszawy od strony Pragi. ARCHITEKTURA XIX WIEKU (po klasycyzmie: historyzm, eklektyzm, neostyle) Parlament w Londynie Pałac w Kórniku Opera w Paryżu Wieża Eiffela w Paryżu ROMANTYZM rys historyczny, wpływ na sztukę malarstwo tematyka historyczna lub współcześnie przedstawiane postacie zazwyczaj w natchnionych pozach na tle pejzażu; charakterystyczna melancholia, dynamiczna forma, emocjonalne podejście do tematu. Francisco Goya y Lucientes Kaprysy- Gdy rozum śpi, budzą się potwory, Rozstrzelanie powstaoców madryckich, Eugène Delacroix - Wolnośd wiodąca lud na barykady, Scena z masakry na Chios, Portret Chopina, Théodore Géricault - Tratwa Meduzy, Caspar David Friedrich Mnich nad brzegiem morza, Krzyż w górach, Joseph William Turner - Burza śnieżna, Pożar parlamentu, Piotr Michałowski- Somosierra REALIZM Gustave Courbet Kamieniarze,

13 Jean François Millet - Zbierające kłosy, Honoré Daumier Praczka / Brzemię, IMPRESJONIZM malarstwo inne niż przedtem; obserwacja i malowanie zmieniającego się światła w plenerze, rejestrowanie wrażeo wzrokowych, Claude Monet - Impresja - Wschód słooca, Katedra w Rouen, Nenufary, Edgar Degas Primabalerina, Klasa taoca, Pierre-Auguste Renoir - Parasolki, Dziewczęta przy pianinie, NEOIMPRESJONIZM - budowanie obrazu z wykorzystaniem naukowych zdobyczy optyki, analizy światła i koloru, technika puentylizmu polegająca na malowaniu drobnymi punktami czystej farby. George Seurat Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte POSTIMPRESJONIZM Paul Cézanne - Góra Sainte-Victoire, Vincent van Gogh Autoportret z zabandażowanym uchem, Słoneczniki, Kruki nad łanem zboża, Gwiaździsta noc, Irysy, Paul Gauguin - Żółty Chrystus, Autoportret z Żółtym Chrystusem, Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? MALARSTWO POLSKIE XIX i XIX/XX WIEKU Pojęcie Młoda Polska Artur Grottger: cykle Polonia (1863), Wojna (1867) Józef Simmler: Śmierd Barbary Radziwiłłówny (1861) Wojciech Kossak: Olszynka Grochowska Jan Matejko: Staoczyk (1862), Kazanie Skargi (1864), Hołd Pruski (1882), Rejtan (1866), Bitwa pod Grunwaldem (1878) Maksymilian Gierymski: Patrol powstaoczy (1873), Józef Chełmooski: Babie lato (1875), Kuropatwy (1891), Bociany (1900) Jacek Malczewski: Melancholia ( ), Błędne koło ( ), Józef Mehoffer: Dziwny Ogród ( ), Stanisław Wyspiaoski: proj. witraży dla katedry wawelskiej - św. Stanisław, seria Widoków z okna pracowni na kopiec Kościuszki (1904), witraż Bóg Ojciec Stao się!, portrety dzieci FORMA PRACY UCZNIÓW STOPIEŃ SZKOLNY Na eliminacjach szkolnych uczestnik rozwiązuje test zawierający zadania otwarte i zamknięte dotyczące: Znajomości dziejów sztuki od starożytności aż po sztukę (XIX wieku szkoły podstawowe; XX wieku gimnazja)

14 Wiedzy o epokach artystycznych; Znajomości dzieł sztuki, określanie ich przynależności do epoki, stylu lub kierunku, a w przypadku dzieł wybitnych podanie autora, tytułu i czasu powstania; Znajomości epok artystycznych, a w obrębie epok stylów, kierunków, nurtów; Znajomości twórczości uznanych artystów; Podstawowej znajomości terminologii sztuk plastycznych i technik artystycznych. STOPIEŃ REJONOWY Na eliminacjach rejonowych uczestnik rozwiązuje test zawierający zadania otwarte i zamknięte dotyczące: Znajomości dziejów sztuki od starożytności aż po sztukę (XIX wieku szkoły podstawowe; XX wieku gimnazja) Wiedzy o epokach artystycznych; Znajomości dzieł sztuki, określanie ich przynależności do epoki, stylu lub kierunku, a w przypadku dzieł wybitnych podanie autora, tytułu i czasu powstania; Znajomości epok artystycznych, a w obrębie epok stylów, kierunków, nurtów; Znajomości twórczości uznanych artystów; STOPIEŃ WOJEWÓDZKI Eliminacje wojewódzkie są przeprowadzone w formie pisemnej. Uczestnik eliminacji rozpoznaje dzieła prezentowane na slajdach, prawidłowe odpowiedzi umieszcza w przygotowanym teście. Pytania dotyczą między innymi rozpoznawania stylów, techniki wykonania, symboliki, autorów, czasu powstania, miejsca, w którym się znajdują itp. Literatura Dostępne podręczniki do plastyki dla szkół podstawowych Ewentualnie dodatkowo Barbara Osioska Sztuka i Czas Słownik terminów plastycznych K. Zwolioska, Zasław Malicki