Przeszłość i perspektywy protofizyki

Transkrypt

1 Jan Czerniawski Przeszłość i perspektywy protofizyki

2 Koncepcje protofizyki: dział protonauki (przednaukowa refleksja poprzedzająca powstanie dojrzałej postaci fizyki lub teorii fizykalnej) 2

3 Koncepcje protofizyki: dział protonauki (przednaukowa refleksja poprzedzająca powstanie dojrzałej postaci fizyki lub teorii fizykalnej) dział metafizyki (badający rzeczywistość pierwotną względem fizycznej) 3

4 Koncepcje protofizyki: 4 dział protonauki (przednaukowa refleksja poprzedzająca powstanie dojrzałej postaci fizyki lub teorii fizykalnej) dział metafizyki (badający rzeczywistość pierwotną względem fizycznej) dyscyplina z pogranicza fizyki i matematyki (badająca operacyjny sens podstawowych pojęć fizycznych)

5 Protofizyka: dziedzina badań 5

6 Protofizyka: dziedzina badań teoria z tej dziedziny 6

7 Protofizyka: dziedzina badań teoria z tej dziedziny pewna konkretna teoria tego rodzaju, a zarazem program konstruktywistycznych podstaw fizyki (część programu szkoły erlangeńskiej) 7

8 8 Protofizyka: dziedzina badań teoria z tej dziedziny pewna konkretna teoria tego rodzaju, a zarazem program konstruktywistycznych podstaw fizyki (część programu szkoły erlangeńskiej) Prekursor: Hugo Dingler Czołowi przedstawiciele: Paul Lorenzen, Peter Janich

9 Korzenie protofizyki: Newton: przestrzenie względne takie same w kształcie i wielkości => kinematyka Galileusza czas absolutny a korekta czasu względnego 9

10 Korzenie protofizyki: Newton: przestrzenie względne takie same w kształcie i wielkości => kinematyka Galileusza czas absolutny a korekta czasu względnego Leibniz: relacyjny sens czasu, przestrzeni i ruchu 10

11 Korzenie protofizyki: Newton: przestrzenie względne takie same w kształcie i wielkości => kinematyka Galileusza czas absolutny a korekta czasu względnego Leibniz: relacyjny sens czasu, przestrzeni i ruchu 11 Poincaré: euklidesowość przestrzeni a korekta geometrii fizycznej równoczesność a określenie czasu

12 Relatywistyczna protofizyka Einsteina: Einstein: pręty pomiarowe a geometria (przestrzeni) zegary a chronometria sygnałowa procedura synchronizacji a równoczesność 12

13 Relatywistyczna protofizyka Einsteina: Einstein: pręty pomiarowe a geometria (przestrzeni) zegary a chronometria sygnałowa procedura synchronizacji a równoczesność Minkowski: absolutna geometria czasoprzestrzeni STW 13

14 Relatywistyczna protofizyka Einsteina: 14 Einstein: pręty pomiarowe a geometria (przestrzeni) zegary a chronometria sygnałowa procedura synchronizacji a równoczesność Minkowski: absolutna geometria czasoprzestrzeni STW Einstein: dynamiczna geometria czasoprzestrzeni OTW realne pręty pomiarowe i zegary a fizyczna geometria czasoprzestrzeni

15 Geneza protofizyki krytyka teorii względności: Dingler: Trzeba ją odrzucić 15

16 Geneza protofizyki krytyka teorii względności: Dingler: Trzeba ją odrzucić, bo: brak jej poprawnego konstruktywistycznego ugruntowania 16

17 Geneza protofizyki krytyka teorii względności: Dingler: Trzeba ją odrzucić, bo: brak jej poprawnego konstruktywistycznego ugruntowania opiera opis zjawisk na standardach podlegających wpływowi: ruchu grawitacji 17

18 Geneza protofizyki krytyka teorii względności: Dingler: 18 Trzeba ją odrzucić, bo: brak jej poprawnego konstruktywistycznego ugruntowania opiera opis zjawisk na standardach podlegających wpływowi: ruchu grawitacji Lorenzen: Trzeba ją uzupełnić o poprawne konstruktywistyczne ugruntowanie

19 Diagnoza: w teorii względności: uzasadniona zmiana dynamiki i teorii grawitacji nieuzasadniona zmiana geometrii, chronometrii i kinematyki 19

20 Diagnoza: w teorii względności: uzasadniona zmiana dynamiki i teorii grawitacji nieuzasadniona zmiana geometrii, chronometrii i kinematyki Terapia: oprzeć opis zjawisk na idealnych standardach metrycznych, nie podlegających wpływowi ruchu grawitacji 20

21 Diagnoza: 21 w teorii względności: uzasadniona zmiana dynamiki i teorii grawitacji nieuzasadniona zmiana geometrii, chronometrii i kinematyki Terapia: oprzeć opis zjawisk na idealnych standardach metrycznych, nie podlegających wpływowi ruchu grawitacji to przywróci obiektywność opisowi zjawisk

22 Protofizyka chybiona jako program przywrócenia obiektywności fizyki zbędny przeciwskuteczny 22

23 Protofizyka chybiona jako program przywrócenia obiektywności fizyki zbędny przeciwskuteczny sensowna jako równoległy opis zjawisk, uzupełniający opis fizykalny 23

24 Protofizyka chybiona jako program przywrócenia obiektywności fizyki zbędny przeciwskuteczny sensowna jako równoległy opis zjawisk, uzupełniający opis fizykalny Charakterystyki specyficznie protofizyczne: absolutna równoczesność absolutna miara czasu absolutna, euklidesowa metryka przestrzeni 24

25 Bimetryczne teorie grawitacji: odróżnienie dynamicznej geometrii fizycznej czasoprzestrzeni od absolutnej geometrii tła czasoprzestrzeń Minkowskiego jako geometria tła 25

26 Bimetryczne teorie grawitacji: odróżnienie dynamicznej geometrii fizycznej czasoprzestrzeni od absolutnej geometrii tła czasoprzestrzeń Minkowskiego jako geometria tła niefizyczność geometrii tła idealne pręty pomiarowe i zegary a geometria tła 26

27 Bimetryczne teorie grawitacji: odróżnienie dynamicznej geometrii fizycznej czasoprzestrzeni od absolutnej geometrii tła czasoprzestrzeń Minkowskiego jako geometria tła niefizyczność geometrii tła idealne pręty pomiarowe i zegary a geometria tła Niekonsekwencja teorii bimetrycznych: idealne pręty i zegary nie podlegają metrycznym skutkom grawitacji podlegają skutkom ruchu (skrócenie długości, 27 dylatacja czasu)

28 Program protofizycznej interpretacji teorii względności: zaakceptować określoną przez równanie Einsteina fizyczną geometrię czasoprzestrzeni jako opis pola inercjograwitacyjnego 28

29 Program protofizycznej interpretacji teorii względności: 29 zaakceptować określoną przez równanie Einsteina fizyczną geometrię czasoprzestrzeni jako opis pola inercjograwitacyjnego wprowadzić geometrię tła określoną przez idealne standardy metryczne zgodne z normami protofizyki (geometrię Leibniza zamiast geometrii Minkowskiego)

30 Geometria czasoprzestrzeni 30 szczególnej teorii względności: <M,η> ogólnej teorii względności: <M;g> teorii bimetrycznych: <M,η;g> protofizycznej interpretacji teorii względności: <M,τ,h;g> (czasoprzestrzeń Leibniza <M,τ,h> jako geometria tła)

31 Czy protofizyczna interpretacja teorii względności jest potrzebna? nie jeśli zaakceptować 4-wymiarowy, statyczny obraz świata - bloku 31

32 Czy protofizyczna interpretacja teorii względności jest potrzebna? nie jeśli zaakceptować 4-wymiarowy, statyczny obraz świata tak jeśli zgodzić się, że czasoprzestrzeń jest geometrią historii świata, a nie świata 32

33 Czy protofizyczna interpretacja teorii względności jest potrzebna? nie jeśli zaakceptować 4-wymiarowy, statyczny obraz świata tak jeśli zgodzić się, że czasoprzestrzeń jest geometrią historii świata, a nie świata Zbieżność z dynamiczną interpretacją Lorentza teorii względności: absolutny czas 33 absolutna, euklidesowa geometria przestrzeni momentalnych eter geometryczny

34 Pożytki z interpretacji protofizycznej: eliminacja problemu czasu w kwantowej grawitacji: obecność absolutnego czasu w geometrii tła 34

35 Pożytki z interpretacji protofizycznej: eliminacja problemu czasu w kwantowej grawitacji: obecność absolutnego czasu w geometrii tła ugruntowanie obiektywnego sensu: skrócenia długości poruszających się ciał spowolnienia poruszających się zegarów wpływu grawitacji na wymiary ciał i chód zegarów 35

36 Pożytki z interpretacji protofizycznej: eliminacja problemu czasu w kwantowej grawitacji: obecność absolutnego czasu w geometrii tła ugruntowanie obiektywnego sensu: skrócenia długości poruszających się ciał spowolnienia poruszających się zegarów wpływu grawitacji na wymiary ciał i chód zegarów wyjaśnienie sensu zakrzywienia czasoprzestrzeni 36

37 Pożytki z interpretacji protofizycznej: eliminacja problemu czasu w kwantowej grawitacji: obecność absolutnego czasu w geometrii tła ugruntowanie obiektywnego sensu: skrócenia długości poruszających się ciał spowolnienia poruszających się zegarów wpływu grawitacji na wymiary ciał i chód zegarów wyjaśnienie sensu zakrzywienia czasoprzestrzeni zrealizowanie idei względności ruchu: ruch w sensie geometrii tła jest relacyjny 37

38 Pożytki z interpretacji protofizycznej: eliminacja problemu czasu w kwantowej grawitacji: obecność absolutnego czasu w geometrii tła ugruntowanie obiektywnego sensu: skrócenia długości poruszających się ciał spowolnienia poruszających się zegarów wpływu grawitacji na wymiary ciał i chód zegarów wyjaśnienie sensu zakrzywienia czasoprzestrzeni zrealizowanie idei względności ruchu: ruch w sensie geometrii tła jest relacyjny wyjaśnienie faktów, że: świat naszego doświadczenia jest trójwymiarowy 38 czas naszego doświadczenia płynie