- po końcówce Nominatiwu poznajemy rodzaj rzeczownika - po końcówce Genetivu - przynależność do deklinacji. II męski, nijaki

Transkrypt

1 RZECZOWNK - po końcówce Nominatiwu poznajemy rodzaj rzeczownika - po końcówce Genetivu - przynależność do deklinacji żeński męski, nijaki wszyskie V męski, nijaki V żeński Nominativus kto? co? -a -us, -er; -um -różne, -i -us; -u -es Genetivus kogo? czego? czyj? -ae -i -is -us -ei Dativus komu? czemu? -ae -o -i -ui, -u -ei Accusativus kogo? co? -am -um -em; =N -um, -u -em Ablativus kim? czym? -ā -o -e, -i -u -e Vocativus o! -a -e, -er; -um =N -us; -u -es Nominativus kto? co? -ae -i; -a -es; -a (-ia) -us; -ua -es Genetivus kogo? czego? czyj? -arum -orum -um, (-ium) -uum -erum Dativus komu? czemu? -is -is -ĭbus -ibus (-ubus) -ebus Accusativus kogo? co? -as -os, -a -es, -a (-ia) -us; -ua -es Ablativus kim? czym? -is -is -ĭbus -ibus (-ubus) -ebus Vocativus o! -ae -i; -a -es, -a (-ia) -us; -ua -es ZAMK względne który (jaki), która, które ZAMEK pytajny quis, quid? ZAMEK wskazujący ten, ta, to Singularis Singularis Singularis Nominativus qui, que, quod quis, quid? kto? co? is, ea, id Genetivus cuius cuius? kogo? czego? eius Dativus cui cui? komu? czemu? ei Accusativus quem, quam, quod quem? quid? kogo? co? eum, eam, id Ablativus quo, qua, quo quo? kim? czym? eo, ea, eo Nominativus qui, quae,quae ei, eae, ea Genetivus quorum, quarum, quorum eorum, earum, eorum Dativus quibus eis Accusativus quos, quas, que eos, eas, ea Ablativus quibus eis ZAMK osobowe ja, ty, on Singularis JA TY ON Nominativus ego tu - (ille) Genetivus mei tui sui Dativus mihi tibi sibi Accusativus me te se Ablativus me te se MY WY ON Nominativus nos vos - (illi) Genetivus nostri vestri sui Dativus nobis vobis sibi Accusativus nos vos se Ablativus nobis vobis se nostrum spośród nas vestrum spośród was ZAMK dzierżawcze mój twój jego, (swój) nasz wasz ich (swój) Singularis meus, -a, -um tuus, -a, -um suus, -a, -um noster, -a, -um vester, - a, -um suus, -a, -um 1/10

2 Tempora (czasy): PRAESENS - teraźniejszy MPERFECTUM przeszły niedokonany FUTURUM przyszły niedokonany PERFECTUM przeszły dokonany PLUSQUAMPERF. zaprzeszły FUTURUM przyszły dokonany CZASOWNK Modi (tryby): NDCATVUS oznajmujący CONUNCTVUS łaczący (przypuszczający) MPERATVUS rozkazujący Nomina verbalia (formacje imienne) NFNTVUS bezokolicznik PARTCPUM imiesłów GERUNDVUM (Participium Futuri Passivi) przymiotnik odsłowny GERUNDUM rzeczownik odsłowny SUPNUM celownik odsłowny CZASOWNK Praesens,,, (V) mperfectum,,, V Futurum,,, V Perfectum,,, V Plusquamperfect.,,, V Futurum,,, V kon : -are; kon -ēre (temat samogłoskowy) kon. -ĕre (temat spółgłoskowy); kon. V -ire ACTVUM PASSVUM -o -i-mus -or -i-mur -i-s -i-tis -e-ris -i-mini (-itur) -i-t -u-nt -i-tur -(u)-ntur -e-ba-m -e -ba-mus -e -ba-r -e-ba-mur -e-ba-s -e -ba-tis -e -ba-ris -e-ba-mini -e-ba-t -e -ba-nt -e -ba-tur -e -ba-ntur -bo -bimus -am -emus -bor -bimur -ar -emur -bis -bitis -es -etis -beris -bimini -eris -emini -bit -bunt -et -ent -bitur buntur -etur -entur -v-i -v-imus PPP+sum PPP+sumus -v-isti -v-istis +es +estis -v-it -v-erunt +est +sunt -v-eram -v-eramus PPP+eram PPP+eramus -v-eras -v-eratis +eras +eratis -v-erat -v-erant +erat +erant -v-ero -v-erimus PPP+ero PPP+erimus -v-eris -v-eritis +eris +eritis -v-erit -v-erint +erit +erunt Tryb rozkazujący tworzy się: sing - odcięcie końcówki, plur - odc. końc +te (,, V) lub -ite () SUPNUM - celownik odsłowny, występuje tylko w Acc. i Abl. Tworzenie: Acc.: do tematu praesens dodać: -t-um; Abl.: do tematu praesens dodać: -t-u Uzywa się go do wyrażenia celu (aby, żeby, ażeby) Wzór: voca-t-um (aby wezwać) moni-t-um (aby upomnieć) dic-t-um (ażeby powiedzieć) V audi-t-um (ażeby usłyszeć) Niestety, występuje mnóstwo alternacji w tematach i nie sposób się zorientować, jak to utworzyć. Na dodatek w przyrostku też są wyjątki: przed zębową (np. t, d) -t- zamienia się na -s-. Chyba można przyjąć, ze SUPNUM to wszystkie z końc: -t-um i -s-sum. PARTCPUM PERFECT PASSV (PPP) - imiesłów bierny cz. przeszłego dokonanego, Odmienia się tak jak przymiotnik. Służy do tworzenia ndicativus Passivum czasów: Perfectum, Plusquamperfectum i Futurum Tworzenie: do SUPNUM dodać końcówki rodzajowe: (sing) -us, -a, -um; (plur) -i, -ae, -a np.: amat-us (pokochany) Ważne!: PPP musi być tworzone w odpowiedniej liczbie: singularis lub pluralis. 2/10

3 CONUNCTVUS tryb przypuszczający: niech, oby, -byśmy CONUNCTVUS nie ma coniunctivus dla obu futuri ACTVUM PASSVUM Końcówki takie -m -mus -r -mur jak w nd praes, z -s -tis -ris -mini wyjątkiem osoby -t -nt -tur -ntur CONUNCTVUS PRAESENTS,, V CONUNCTVUS MPERFECT,,, V kon: od infinitivu praes act. odciąć końcówkę oraz -a-, dodać -e- i końc. osobowe;,, V kon: od infinitivu praes act. odciąć końcówkę, dodać -a- i końc. osobowe -e-m -e-mus -e-r -e -mur -e-s -e-tis -e-ris -e -mini -e-t -e-nt -e-tur -e -ntur Np.: 1 os.: orna-re orn-e-m (zdobiłbym, mógłbym zdobić); Np.: 1 os.: orna-re orn-e-r (byłbym, mógłbym być ozdobiony) -a-m -a-mus -a-r -a-mur -a-s -a-tis -a-ris -a-mini -a-t -a-nt -a-tur -a-ntur Np.: 1 os.: dele-re dele-a-m Np.: 1 os.: dele-re dele-a-r (niszczyłbym, obym niszczył); (byłbym, mógłbym być niszczony) Np.: 1 os.:puni-re puni-a-m Np.: 1 os.:puni-re puni-a-r (karałbym, mógłbym karać, obym karał) (byłbym, mógłbym być, obym był ukarany) Wszystkie koniugacje: do infinitivu dodać końc. osobowe -m -mus -r -mur -s -tis -ris -mini -t -nt -tur -ntur Np.: 1 os.: orna-re orna-re-m Np.: 1 os.: orna-re orna-re-r (ozdobiłbym); (byłbym ozdobiony) Np.: 1 os.: dele-re dele-re-m Np.: 1 os.: dele-re dele-re-r (zniszczyłbym); (byłbym zniszczony); Futurum CONUNCTVUS PERFECT CONUNCTVUS PLUSQAMPERF. Activi: od tematu PERFECT odciąć -i-, dodać -eri- + końc. osobowe activi Passivi: PPP + con. praesentis ESSE -eri-m - eri-mus PPP+sim PPP+simus - eri-s - eri-tis +sis +sitis - eri-t - eri -nt +sit +sint Np.: 1 os.: ornav-i ornav-eri-m (byłbym ozdobił); Np.: 1 os.: delev-i delev-eri-m (byłbym niszczył); Activi: do tematu PERFECT dodać -isse- + końc. osobowe activi Np.: 1 os.: ornatus, - a, -um sim (byłbym [został] ozdobiony) Np.: 1 os.: ornati, - ae, -a simus (bylibyśmy [zostali] ozdobieni); Passivi: PPP + con. imperfecti ESSE -isse-m -isse-mus PPP+essem PPP+essemus - isse-s -isse-tis +esses +essetis - isse-t -isse-nt +esset +essent Np.: 1 os.: ornav-i ornav-isse-m (byłbym ozdobił); Np.: 1 os.: delev-i delev-isse-m (byłbym zniszczył); Np.: 1 os.: ornatus, - a, um essem (byłbym został ozdobiony) Np.: 1 os.: ornati, - ae, -a essemus (bylibyśmy zostali ozdobieni); Futurum 3/10

4 infinitivus ESSE: nf. praes.:esse (być, że jest, ze są) nf. fut.: futurus, -a, -um esse (że będę, będzie, będą) nf. perf.: fuisse (że byłem, był, byli) indicativus ESSE Praesens mperfectum Futurum Perfectum Plusquamperf Futurum sum sumus eram eramus ero erimus fu-i fu-imus fu-eram fu-eramus fu-ero fu-erimus es estis eras eratis eris eritis fu-isti fu-istis fu-eras fu-eratis fu-eris fu-eritis est sunt erat erant erit erunt fu-it fu-erunt fu-erat fu-erant fu-erit fu-erint imperativus praesentis activi 3. es! (bądź) este! (bądźcie) imperativus fut. activi 2. es-to (bądźże!) estote (bądźcież!) 3.es-to (niech będzie) s-u-nto (niech będą) imperativus ESSE coniunctivus ESSE (byłbym, obym był) Praesens mperfectum Fut Perfectum Plusquamperf Fut si-m si-mus esse-m esse-mus fueri-m fueri-mus fuisse-m fuisse-mus si-s si-tis esse-s esse-tis fueri-s fueri-tis fuisse-s fuisse-tis si-t si-nt esse-t esse-nt fueri-t fueri-nt fuisse-t fuisse-nt dod do tematu es cechy -sedod do tematu s cechy -i- fu-eri+końcówki osobowe fuisse+końcówki osobowe oraz końcówek osobowych brak oraz końcówek osobowych praesens praesens praes. PARTCPUM (imiesłów) brak PARCPUM PART. PRAESENTS odmiana wg. deklinalcji samogłoskowej V PART. FUTUR odmiana wg. dekl (-a) i (-us, -um) V imiesłów Participium mają czasy: Praesens, Futurum i Perfectum ACTVUM temat praesentis + (, )-ns, (, V): -e-ns N. lauda-ns (chwaląc[y]), G. lauda-nt-is N. tene-ns (trzymając[y]), G. tene-nt-is N. leg-e-ns (czytając[y]), G. leg-e-nt-is N. puni-e-ns (karząc[y]), G. puni-e-nt-is do tematu supinum + urus, - ura, -urum laudat-urus, -ura, -urum (mający [zamiar] chwalić; ten, który będzie chwalił) monit-urus -urus, -ura, -urum (mający [zamiar] napominać, ten, który będzie...) lect-urus, -ura, -urum (mający [zamiar] czytać; ten, który będzie...) audit-urus, -ura, -urum (mający [zamiar] słuchać; ten, który będzie...) PASSVUM Nie ma [GERUNDVUM]: tem. praes. + -nd- (-e-nd-) + (nom. sing) -us, -a, -um; + (nom. plur) -i, -ae, -a lauda-nd-us, -a, -um (mający być chwalony, godny pochwalenia) mone-nd-us, -a, -um (mający być napominany, godny...) leg-e-nd-us, -a, -um (mający być czytany, godny...) audi-e-nd-us, -a, -um (mający być słuchany, godny...) PART. PERFECT odmiana wg. dekl (-a) i (-us, -um) V nie ma Temat SUPN + (nom. sing) -us, -a, -um; + (nom. plur) -i, -ae, -a orna-t-us, -a, -um (ozdobiony, -a, -e) mone-t-us, a, um (napomniany) lege-t-us, a, um (przeczytany) audi-t-us, a, um (usłyszany) 4/10

5 NFNTVUS NFNTVUS nfinitivus mają czasy: praesens, Futurum i Perfectum ACTVUM PASSVUM NF. PRAESENTS -re -ri, -i orna-re (ozdabiać) orna-ri (być ozdabianym) mone-re (napominać) mone-ri (być upominanym) leg-e-re (czytać, zbierać), mitt-e-re (wysyłać) leg-i, (być czytanym), mitt-i (być wysyłanym) V audi-re (słyszeć) audi-ri (być słyszanym) NF. FUTURUM V Activi: participium futuri activi + esse ornat-urus, -ura, -urum esse że będę (będziesz itd.) ozdabiał, że ozdobię monit-urus, -ura, -urum esse że będę napominał, że napomnę lect-urus, -ura, -urum esse że będę czytał. że przeczytam audit-urus, -ura, -urum (że będę słuchał, że wysłucham) Passivi: supinum + iri (nieodmienny)! ortatum iri że będę (będziesz itd.) ozdobiony monitum iri że będę (będziesz itd.) napomniany lectum iri że będę (będziesz itd.) przeczytany auditum iri że będę (będziesz itd.) wysłuchany NF. PERFECTUM Activi: temat PERFECT + -isse Passivi: PPP + ESSE orna-v-isse (że ozdobiłem, -łeś) orna-t-us, -a, -um esse (że zostałem ozdobiony) mone-v-isse (że napominałem, -łeś) mone-t-us, a, um esse (że zostałem napomniany) leg-isse (że czytałem, -łeś) lec-t-us, a, um esse (że zostałem przeczytany) V audi-v-isse (że usłyszałem, -łeś) audi-t-us, a, um esse (że zostałem usłyszany) GERUNDUM (rzeczownik odsłowny) tworzenie od tematu praesentis: cecha -nd- (dla i dekl) i -end- (dla i V dekl)+ końcówki przypadków dekl singularis. Gerundium ma tylko r. nijaki, nie ma Nom., zamiast niego infinitivus. V N. laudare chwalenie lege-re czytanie cape-re chwytanie audi-re słuchanie G. lauda-nd-i lege-nd-i cap-i-e-nd-i audi-e-nd-i chwalenia chwytania D. lauda-nd-o dla chwalenia cap-i-e-nd-o audi-e-nd-o Acc. ad lauda-nd-um ad cap-i-e-nd-um do, w celu chwalenia Abl. lauda-nd-o chwaleniem, chwaląc cap-i-e-nd-o Jak odróżnić Gerundium od Gerundivum (Part. Fut. Passivi): 1. Kontekst zdania 2. Gerundium odmienia się tylko w dekl i tylko w singularis 3. Gerundivum (Part. Fut. Passivi) występuje często w składni Coniugatio Periphrastica Passiva, a wtedy towarzyszy mu odmieniane ESSE 4. Accusativus Gerundium w Accusativie ma ad 5. Ostatecznie róznica znaczeń nie jest tak wielka: Gerundivum może pełnić funkcję Gerundium Np. Exercitus ad urbem occupandam contendit. - to jest Gerundivum, ale tlumaczymy jak Gerundium. Wojsko wyruszyło (perfectum) na zdobywanie (w celu zdobycia) miasta. 5/10

6 Accusativus + nfinitivus + verbum regens. AC - ACCUSATVUS CUM NFNTVO (biernik z bezokolicznikiem) accustativus tłumaczymy jak mianownik! infinitivus tłumaczymy w: osobie, liczbie i rodzaju dostosowanych do podmiotu łącznik: że, żeby, aby AC jest konstrukcją, którą tłumaczymy jako zdanie dopełnieniowe lub podmiotowe. W takim zdaniu nfinitivus staje się orzeczeniem a Accusativus podmiotem. Czasownik, od którego zależy cała konstrukcja, nazywamy VERBUM REGENS (słowo rządzące). W Accusativie występuje najczęściej rzeczownik lub zaimek. Do wyrażania czynności teraźniejszej służy nfinitivius Praesentis Activi i Passivi (nieodmienne): Puerum currere video (widzę, że chłopiec biegnie) accusativus inf. praesentis activi Puerum laudari scio accusativus inf. praesentis passivi dla czynności przeszłej lub przyszłej nfinitivus Perfecti Activi Puerum cucurrisse scio accusativus inf. perfecti activi i Passivi (odmienne - tu ma być a Accusativie) Puerum laudatum esse scio accusativus inf. perfecti passivi (w Acc l.poj) Pueros laudatos esse scimus accusativus inf. perfecti passivi (w Acc l.mn.) (wiem, że chłopiec jest chwalony) (wiem, że chłopiec biegł) (wiem, że chłopiec był chwalony) (wiem, że chłopiec był chwalony) nfinitivus Futuri wyraża czynność późniejszą W skrócie: odmienia się tylko nf fut. Act oraz nf. Perfectum passivi. Wobec tego w składni AC będą one w Accusativie. Końcówki podmiotów i czasowników w składni AC wyglądają następująco: rodzaj FORMACJE W ACCUSATVE podmiot nf fut. Act nf. Perfectum passivi singularis męski -um (), -em () orna-t-ur-um (-em) esse orna-t-um (-em) esse żeński -am -t-ur-am esse -t-am, esse nijaki -um (), -em () -t -ur-um (-em) esse -t-um (-em) esse (że ozdobi, że będzie ozdabiać) (że został ozdobiony) pluralis męski -os (), -es () orna-t-ur-os (-es) esse orna-t-os (-es) esse żeński -as -t -ur-as esse orna-t-as esse nijaki -a -t-ur-a esse orna-t-a esse (że ozdobią) (że będą ozdobieni) 6/10

7 ABLATVUS ABSOLUTUS (gdy, ponieważ, pomimo że, chociaż, jeśli) Ablativus + participium praesentis lub participium perfecti (w ablativie) (jeśli są wątpliwości, szukać rzeczownika w Ablativie!) - bezspójnikowy sposób wyrażania okolicznika, nie precyzuje, jakie to zdanie okolicznikowe jeśli przy rzeczowniku występuje: Participium Praesentis - czynność równoczesna z czynnoscią zdania nadrzędnego; Participium Perfecti - czynność wcześniejsza od czynności zd. nadrzędnego Ablativus + participium praesentis (uwaga! Part. Praes odmienia się wg., więc końcówki: -e [sing.], -ibus [plur]) Romulo regnante bellum cum Sabinis fuit. (Gdy Romulus panował, była wojna z Sabinami lub: Za rządów Romulusa...) Graeci advienientibus Persis Thermopylas occupaverunt. (Gdy nadchodzili Persowie, Grecy zajęli Termopile) Lesbia praesente viro mala verba mihi dixit. (Lesbia w obecności męża powiedziała mi przykre słowa) Alienos agros irrigas, tuis sitientibus? (Nawadniasz cudze pola, chociaż twoje są suche?) Ablativus + participium perfecti (uwaga! Part. Perfecti odmienia się wg. i, więc końcówki: -a [sing.], -is [plur]) -o [sing.], -is [plur] Exactis regibus Valerius consul fuit. (Kiedy królowie zostali wypędzeni, konsulem był... lub: Po wypędzeniu królów...) mperator hostibus victis in castra properavit. (Gdy wrogowie zostali pokonani, imperator podażył do obozu) Etiam sanato vulnere cicatrix manet. (Chociaż rana została zaleczona, blizna pozostaje, lub: Nawet po zaleczeniu...) Utroque consule occiso dictator nominate est. (Ponieważ jeden i drugi konsul został zabity, mianowano dyktatora) CONUGATO PERPHRASTCA ACTVA (koniugacja omowna czynna - mam, mam zamiar) odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Activi (-urus, -ura, -urum) + odmieniane ESSE lecturus sum librum (mam [zamiar] czytać książkę) lecturus eram (miałem [zamiar] czytać lecturi eramus (mieliśmy [zamiar] czytać) signum daturus erat (miał [zamiar] dać hasło) CONUGATO PERPHRASTCA PASSVA (koniugacja omowna bierna - muszę, powinienem) odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Passivi (-e-nd-us, --e-nd-a, -e-nd-um) + odmieniane ESSE 7/10

8 CONSECUTO TEMPORUM (następstwo czasów w zd. złożonych) Polega na tym, że gdy zdanie nadrzędne jest w jakimś czasie, to w zdaniu podrzędnym będzie okreslony coniunctivus Czasy główne czasy w zd. nadrzędnym Praesens interrogo (pytam) Futurum interrogabo (zapytam) Futurum interrogavero (zapytam) czynność w zd. podrzędnym równoczesna wcześniejsza późniejsza Con. praesentis quid facias? co robisz? Con. Perfecti quid faceris? co zrobiłeś? Con. -urus sim quid facturus sis? co zrobisz? Czasy historyczne mperfectum interrogabam (pytałem) Perfectum interrogavi (zapytałem) Plusquamperfectum interrogaveram (zapyt. byłem) Con. mperfecti guid faceres? co robisz? Con. Plusquamperf. quid fecisses co zrobiłeś? Con. -urus essem quid facturus esses co zrobisz? Dla czynności późniejszej stosowane sa specyficzne rodz coniunctivu Czasy główne: Con. -urus sim (odmienny) To Coniunctivus praes. coniugationis periphrastica activa. Tworzenie: Part. Fut. (odmieniony) + Con. Praesentis ESSE (odmieniony) sim simus Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + sis sitis sit sint Czasy historyczne: Con -urus essem (odmienny) To Coniunctivus imperfecti coniugationis periphrastica activa. Tworzenie: Part. Fut. (odmieniony) + Con. mperfecti ESSE (odmieniony) essem essemus Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + esses essetis esset essent ZDANA Z CUM CUM HSTORCUM - zd. podrzędne czasowe (gdy, podczas gdy, po tym jak) W zdaniu nadrzędnymorzeczenie musi byćtylko w czasach przeszłych - dla wyrażenia czynności równoczesnej z czynnością zd nadrzędnego - Coniunctivus mperfecti Activi - dla wyrażenia czynności wcześniejszej od czynności zd nadrzędnego - Coniunctivus Plusquamperfecti Activi CUM TEMPORALE CUM CASUALE - zd. podrzędne przyczynowe (ponieważ, chociaż) Tłumaczenie tak jak CONSECUTO TEMPORUM CUM CONCESSVUM - zd. podrzędne przyzwalające (chociaż, jakkolwiek) Tłumaczenie tak jak CONSECUTO TEMPORUM Ułatwienie: tu często w zdaniu nadrzędnym występuje tamen, atamen (jednak, a jednak, przecież) Cum... tamen... - Chociaż... jednak... ZDANA Z UT UT FNALE - celowe (w jakim celu?) UT OBECTVUM - dopełnieniowe (co?, czego?) - gdy w zd. nadrzędnym jest czas główny, to w podrzędnym orzeczenie jest w Coniunctivus Praesentis - gdy w zd. nadrzędnym jest czas hist.., to w podrzędnym orzeczenie jest w Coniunctivus mperfecti Ułatwienie - tłumaczenie i częste zwroty: aby, ażeby, żeby; ne - żeby nie, aby nie; neve, neu - i ażeby nie, i aby nie UT CONSECUTVUM - skutkowe Orzeczenie: - jeśli skutek dot. teraźniejszości (trwa) w Coniunctivus Praesentis - jeśli skutek dot. przeszłości w Con. Perfecti lub Con. mperfecti Nie obowiązuje consecutio temporum! (tzn. że nie ważne jaki jest czas. zd. nadrzędnego) Ułatwienie: w zdaniu nadrzędnym występuje zwykle: ita, sic, - tak, tam - tak, tak bardzo, adeo - do tego stopnia, tantus - tak wielki, tantum, tantopere - tak bardzo, talis - taki, tot - tylu. 8/10

9 zaimki przymiotne NULLUS, -A, -UM (żaden, żadna, żadne) zaimek NEMO, NHL (nikt, nic) Odmiana podobna do przymiotnikowej, z wyj Gen. i Dat. Singularis Singularis Nominativus nullus, -a, -um nemo Genetivus null-ius nullius Dativus null-i nemini Accusativus nullum, nullam, nullum neminem Ablativus nullo, nulla, nullo nullo Nominativus nulli, nullae, nulla nihil Genetivus null-orum nullius rei Dativus null-is nulli rei Accusativus nullos, nullas, nulla nihil Ablativus nullis nulla re STOPNOWANE PRZYMOTNKÓW REGULARNYCH Comparativus r m i ż tworzy się przez dodanie do tematu gen. sing. końc. -ior, a rodz. niajki: -ius Superlativus: dodanie do tematu gen. sing.: -issimus, -a, -um lub (dla zakończonych na -er): -rimus, -a, um positivus comparativus superlativus Nom. Gen. altus, alt-i alt-ior, alt-ior, alt-ius alt-issimus, -a, -um -a, -um wysoki prudens prudent-is prudent-ior, prudent-ior, prudent-ius prudent-issimus, -a, -um -a, -um gravis gravis grav-ior, grav-ior, grav-ius gravissimus, -a, -um pulcher, -a, -um pulchr-i pulchr-ior, pulchr-ior, pulchr-ius pulcher-rimus, -a, -um STOPNOWANE PRZYMOTNKÓW NEREGULARNYCH positivus comparativus superlativus bonus, -a, -um melior, melior, melius optimus, -a, -um dobry malus, -a, -um peior, peior, peius pessimus, -a, -um zły magnus, -a, -um maior, maior, maius maximus, -a, -um wielki parvus, -a, -um minor, minor, minus minimus, -a, -um mały multus, -a, -um liczny multi, -ae, -um plures, plures, plura plurimi, -ae, -a liczni, wielu propinquus, -a -um bliski propior, propior, propius proximus, -a, -um PRZYMK - w łac. łączą się z Abl. lub Acc. Z Abl. ab (a) - od (ab+ ablativus= zdanie w stronie biernej np.:multi libri ab me leguntur) ex (e) - z (czegoś, skądś) np.: z lasu, de - od, z (z góry na dół) in - w (na pyt. gdzie? kiedy?) do (miejsce) cum - z kimś (np.: mecum =cum me) sine - bez (np.: sine causa - bez powodu) sub - pod Z Acc, np.: ad - do 9/10

10 Sposób tłumaczenia zdań (najprostszych): W zdaniu w orzeczniku występuje najpierw rzeczownik, następnie przymiotnik. Czyli: przedmiot + jego określenie, np. Tulia puella Romana est. Orzecznik i podmiot są często w tym samym przypadku. Kolejność tłumaczenia: 1. znaleźć czasownik 2. wyszukać podmiot w mianowniku i tej samej liczbie co czasownik 3. rzeczownik i przymiotnik w tej samej liczbie, przypadku i rodzaju. 10/10