Lectio tertia decima

Transkrypt

1 Stopniowanie przymiotników Źródła prezentacji: O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa S. Kalinowski, Aurea dicta. Złote myśli, Kraków 1997.

2 Trzy sentencje łacińskie Historia magistra vitae est Historia jest nauczycielką życia Cyceron, O mówcy, 2,9,36. Ibi semper est victoria, ubi concordia est Non scholae, sed vitae discimus Zwycięstwo jest zawsze tam, gdzie zgoda Publiusz Syrus, Sentencje 289. Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia Seneka, Listy moralne 106,11.

3 Zwroty i skróty op. cit. opere citato p.ch.n. post Christum natum p.m. post meridiem P.T. pleno titulo pars pro toto w dziele cytowanym (uprzednio) po narodzeniu Chrystusa po popołudniu z pełnym tytułem, z zachowaniem wszystkich przysługujących tytułów część zamiast całości

4 Stopniowanie przymiotników W języku łacińskim wyróżniamy trzy stopnie przymiotnika: stopień równy gradus positivus, stopień wyższy gradus comparativus, stopień najwyższy gradus superlativus. Comparativus rodzaju żeńskiego i męskiego tworzy się przez zamianę końcówki gen. sing. stopnia równego na przyrostek -ior a dla rodzaju nijakiego -ius. Przymiotniki w stopniu wyższym odmieniają się według deklinacji III spółgłoskowej. Superlativus tworzy się przez zastąpienie końcówki gen. sing. przyrostkiem -issimus (m), -issima (f) i -issimum (n), a w przymiotnikach zakończonych na -er przez dodanie do nom. sing. przyrostka -rimus (m), -rima (f), -rimum (n). Przymiotniki w stopniu najwyższym odmieniają się według deklinacji I dla rodzaju żeńskiego oraz deklinacji II dla rodzaju męskiego i nijakiego.

5 Gradus comparativus - przykłady positivus comparativus comparativus nom. gen. m, f n. altus wysoki alt-i alt-ior alt-ius pulcher pulchr-i pulchr-ior pulchr-ius prudens prudent-is prudent-ior prudent-ius gravis grav-is grav-ior grav-ius

6 Gradus superlativus - przykłady positivus superlativus nom. gen. m f n altus wysoki alt-i alt-issimus alt-issima alt-issimum gravis grav-is grav-issimus grav-issima grav-issimum prudens prudent-is prudent-issimus prudent-issima prudent-issimum pulcher pulchr-i pulcher-rimus pulcher-rima pulcher-rimum

7 Przymiotniki na -lis Kilka przymiotników zakończonych w nom. sing. na -lis tworzy superlativus przez dodanie przyrostka -limus (m), -lima (f), -limum (n) po odrzuceniu końcówki -is gen. sing. Positivus Comparativus Superlativus facilis, is, e łatwy falilior, ior, ius facillimus, a, um difficilis, is, e trudny difficilior, ior, ius difficillimus, a, um similis, is, e podobny similior, ior, ius simillimus, a, um dissimilis, is, e niepodobny dissimilior, ior, ius dissimillimus, a, um gracilis, is, e zgrabny gracilior, ior, ius gracillimus, a, um humilis, is, e niski humilior, ior, ius humillimus, a, um