Księgarnia PWN: Stanisław Rospond Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami

Transkrypt

1 Księgarnia PWN: Stanisław Rospond Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami Przedmowa 13 Część wstępna WIADOMOŚCI O JĘZYKU POLSKIM 1. Stanowisko języka polskiego wśród słowiańskich i indoeuropejskich Początki języka polskiego i jego geograficzne rozmieszczenie Źródła do dziejów języka polskiego Uwagi ogólne o piśmie i staropolskiej ortografii Grafia niezłożona XII-XIII w Grafia złożona XIV-XV w Reformatorzy pisowni staropolskiej Normalizacja polskiej pisowni przez drukarzy krakowskich Wnioski ogólne 41 Część pierwsza FONETYKA WOKALIZM 1. Wokalizm prasłowiański a polski Staropolski iloczas i samogłoski pochylone Rozwój iloczasu staropolskiego Samogłoski ścieśnione czyli pochylone Rozwój jerów uwagi ogólne Słabe i mocne jery Zanik i wokalizacja jerów Czas zaniku słabych i wokalizacji mocnych jerów Nieregularna wymiana jerów Jery w sąsiedztwie joty Zgłoskotwórcze r o, ŕ o, l o, ĺ o oraz grupy or, ol, er, el uwagi ogólne Prasłowiańskie r o, ŕ o, l o, ĺ o Rozwój sonantów r o, ŕ o Proces wymiany ir, irz er, erz Nieprawidłowości w rozwoju r o, ŕ Rozwój sonantów l o, ĺ o Czas wymiany r o, ŕ o, l o, ĺ o Wymiana dialektalna ps. tort tart Przegłos e: o oraz e: a Chronologia przegłosu Wyrównania analogiczne w tematach Brak przegłosu Nieregularny i nieprawidłowy przegłos Następstwa przegłosu Apofonia praindoeuropejska Samogłoski nosowe uwagi ogólne Okres prapolski i staropolski w rozwoju nosówek (do XII w.) Zlanie się nosówek w XIII-XIV w Rozróżnianie nosówek (od. 2 poł. XV w.) Prasłowiańskie oboczności odziedziczone mie mię Wtórna nosowość Akcent uwagi ogólne Ruchomość akcentu staropolskiego 62 1

2 34. Akcent inicjalny i paroksytoniczny Zmiana akcentuacji i sylabiczności typu Azyja Azja Dzisiejsze odstępstwa akcentuacyjne Ogólna charakterystyka polskiego wokalizmu 63 KONSONANTYZM 38. Spółgłoski prasłowiańskie i polskie Fonemy spółgłoskowe prasłowiańskie i polskie Palatalizacje uwagi ogólne Palatalizacje prasłowiańskie Prasłowiańskie palatalizacje przez j Prasłowiańskie palatalizacje spółgłosek tylnojęzykowych przez samogłoski przednie Prasłowiańskie palatalizacje spółgłosek wargowych i przedniojęzykowych przez samogłoski przednie Polskie alternacje twarda : miękka (aktualnie lub funkcjonalnie) Palatalizacja spółgłosek tylnojęzykowych przez samogłoski przednie Opozycja fonologiczna twarda : miękka Dyspalatalizacje uwagi ogólne Dyspalatalizacja w grupach spółgłosek przedniojęzykowych Dyspalatalizacja wygłosowych spółgłosek wargowych Powstanie fonemów f, f Podsumowanie wiadomości o fonemach spółgłoskowych Rozwój spółgłosek w pozycjach zależnych i grupach spółgłoskowych uwagi ogólne Rodzaje asymilacji fonetycznych Upodobnienia pod względem dźwięczności Upodobnienia wewnątrzwyrazowe pod względem dźwięczności Upodobnienia pod względem miejsca artykulacji Upodobnienia pod względem miękkości Upodobnienia pod względem stopnia zbliżenia narządów mowy Uproszczenia grup spółgłoskowych Ogólna charakterystyka rozwoju polskiego systemu fonologicznego Zestawienie genezy samogłosek i spółgłosek polskich 83 Część druga SŁOWOTWÓRSTWO 1. Metoda opracowania słowotwórstwa historycznego Powstawanie formantów w drodze absorpcji i perintegracji Formanty pochodzące z samoistnych wyrazów Powstawanie formantów z końcówek fleksyjnych Powstawanie formantów przez kontaminację Formanty obcego pochodzenia Formanty produktywne i nieproduktywne Wielofunkcyjność formantów Współfunkcyjność formantów Leksykalizacja Krystalizacja dominant słowotwórczych Krystalizacja dominant znaczeniowych Repartycja znaczeń Powstawanie nowych wyrazów wskutek kontaminacji 96 RZECZOWNIKI 15. Formanty przyrostkowe z elementem -k Formanty ze spalatalizowanym elementem -k- 99 2

3 17. Formanty z elementem -n Formanty z elementem -r Formanty z elementem -t Formanty z elementem -j Formanty z elementem -l Formanty z elementem -w-, -d-, -m- oraz inne nieproduktywne Formanty zawierające kilka spółgłosek Struktura słowotwórcza nazw własnych Staropolskie imiona złożone Imiona skrócone Imiona obce Struktura słowotwórcza nazwisk Struktura słowotwórcza nazw miejscowych Uwagi ogólne o budowie rzeczownika 109 PRZYMIOTNIKI 31. Uwagi wstępne Formanty z elementem -n Formanty z elementem -v Formanty z elementem -k Formant -i Formant -ski Formacje przedrostkowe Uwagi ogólne o budowie przymiotników Struktura słowotwórcza zaimków 115 ZAIMKI PRZYSŁÓWKI 40. Struktura słowotwórcza przysłówków 116 LICZEBNIKI 41. Uwagi wstępne Struktura słowotwórcza liczebników Uwagi wstępne Czasowniki pierwotne Czasowniki odimienne Czasowniki odczasownikowe Formanty przedrostkowe 119 CZASOWNIKI 48. Przyimki Spójniki i partykuły Wykrzykniki Wnioski ogólne 121 WYRAZY NIEODMIENNE 3

4 Część trzecia FLEKSJA 1. Ogólne kierunki rozwoju polskiej fleksji 123 DEKLINACJE Deklinacja rzeczowników Deklinacja I męska 2. Mianownik l.p Dopełniacz l.p Celownik l.p Biernik l.p Narzędnik l.p Miejscownik l.p Wołacz l.p Mianownik i wołacz l.mn Dopełniacz l.mn Celownik l.mn Biernik l.mn Narzędnik l.mn Miejscownik l.mn Wnioski dotyczące deklinacji I 137 Deklinacja II nijaka 16. Mianownik, biernik, wołacz l.p Dopełniacz l.p Celownik l.p Narzędnik l.p Miejscownik l.p Mianownik, biernik, wołacz l.mn Dopełniacz l.mn Celownik l.mn Narzędnik l.mn Miejscownik l.mn Porównanie deklinacji I męskiej i II nijakiej 143 Deklinacja III żeńska 27. Mianownik l.p Dopełniacz l.p Celownik l.p Biernik l.p Narzędnik l.p Miejscownik l.p Wołacz l.p Mianownik, biernik, wołacz l.mn Dopełniacz l.mn Celownik l.mn Narzędnik l.mn Miejscownik l.mn. 148 Deklinacja IV mieszana 39. Odmiana rzeczowników męskich zakończonych na -a, -o Rzeczowniki zbiorowe typu bracia Odmiana rzeczowników nijakich obcych zakończonych na um 150 4

5 42. Formy dualne Uwagi ogólne o deklinacji rzeczowników 152 Deklinacja zaimków 44. Odmiana zaimków rodzajowych Odmiana zaimków jednorodzajowych 157 A. Zaimki osobowe i zwrotny 157 B. Zaimki pytajne kto, co 158 Deklinacja przymiotników 46. Odmiana rzeczownikowa i zaimkowa przymiotników 158 Deklinacja liczebników 47. Odmiana liczebników dwa, trzy, cztery Odmiana liczebników pięć dziesięć Odmiana liczebników jedenaście dziewiętnaście Odmiana liczebników dwadzieścia dziewięćdziesiąt Odmiana liczebnika sto Odmiana liczebników dwieście, trzysta, czterysta Odmiana liczebników pięćset dziewięćset Syntetyczny przegląd rozwoju deklinacji liczebników głównych Odmiana liczebników zbiorowych Liczebniki ułamkowe Liczebniki typu samotrzeć Syntetyczne ujęcie wiadomości o deklinacji 169 KONIUGACJA 59. Uwagi ogólne Klasy koniugacyjne prasłowiańskie a polskie Formy czasu teraźniejszego Powstanie koniugacji -am, -asz Rozwój form niektórych czasowników w czasie teraźniejszym Formy dualne Czasy przeszłe niezłożone Czas przeszły złożony Czas zaprzeszły Czas przyszły Tryb warunkowy Tryb rozkazujący Imiesłowy Bezokolicznik Podsumowanie wiadomości o koniugacji Wnioski dotyczące fleksji Uwagi wstępne 187 Część czwarta SKŁADNIA CZĘŚĆ OGÓLNA 2. Krystalizacja funkcjonalno-syntaktyczna wskaźników zespolenia 188 Spójniki współrzędne 188 5

6 Spójniki podrzędne Bezspójnikowe i spójnikowe połączenie zdań Bezprzyimkowe i przyimkowe składniki syntaktyczne Zastępstwo konstrukcji bezprzyimkowych przez przyimkowe Wahania w używaniu konstrukcji przyimkowych i bezprzyimkowych Zastępstwo funkcji słowotwórczej przez kazualną lub przyimkową Składnia zgody i rządu w rozwoju historycznym Szyk wyrazów 196 Szyk orzeczenia 197 Szyk przydawki 197 Szyk enklityk, proklityk, zaimka zwrotnego i słowa posiłkowego 198 Szyk słowa posiłkowego w czasie przeszłym złożonym i przy stronie biernej 198 Szyk zaimka zwrotnego się Wpływy obce na polską składnię 199 Latynizmy 200 CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA Budowa zdania pojedynczego 11. Związek główny podmiotu z orzeczeniem 201 Podmiot 201 Orzeczenie Związki poboczne 204 Dopełnienie 204 Okolicznik 205 Przydawka 205 Konstrukcje imiesłowowe Zdania współrzędnie złożone 207 Zdania łączne spójnikowe 207 Zdania przeciwstawne 208 Zdania rozłączne 209 Zdania wynikowe Zdania podrzędnie złożone 210 Zdania podmiotowe 210 Zdania dopełnieniowe 211 Zdania przydawkowe 212 Zdania orzecznikowe 212 Zdania okolicznikowe 213 Budowa zdania złożonego Ćwiczenia 219 Wskazówki bibliograficzne 223 Skróty tytułów 224 6