WYMAGANIA EDUKACYJNE Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE. Klasa I Ocena śródroczna

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE Nauczyciel: Izabela Banasiak klasa I Nauczyciel: Łucja Staniszewska klasa II Postawa programowa I. Człowiek w społeczeństwie: Klasa I Ocena śródroczna 1. Na ocenę dopuszczającą (2) wymienia osiągnięcia cywilizacyjne ludzi na przestrzeni wieków; wymienia cechy człowieka wyróżniające go ze świata zwierząt; wymienia wartości ważne w jego życiu; rozumie pojęcie więź społeczna ; zna definicję grupy społecznej; wymienia role społeczne jednostki i własne; definiuje pojęcia: społeczeństwo, społeczność, zbiorowość ; wymienia rodzaje porozumiewania się; wymienia techniki skutecznego porozumiewania się; zna zasady aktywnego słuchania; wyraża emocje w komunikacie Ja. wymienia wartości uniwersalne; odróżnia cechy nabyte od cech wrodzonych; wymienia rodzaje więzi społecznych; wymienia rodzaje grup społecznych; podaje przykłady grup pierwotnych, wtórnych, formalnych i nieformalnych; uzasadnia szczególną rolę rodziny w życiu człowieka; dokonuje podziału społeczeństwa polskiego na warstwy i klasy wyjaśnia pojęcie struktura społeczna ; wymienia elementy struktury społecznej; wyjaśnia pojęcia: asertywność empatia, negocjacje, kompromis ; wypowiada własne zdanie na forum; argumentuje wyrażane opinie; podejmuje próby stosowania poznanych zasad i technik porozumiewania się w życiu. wymienia skutki działalności człowieka na przestrzeni wieków; wyjaśnia proces socjalizacji; wyjaśnia rolę więzi społecznych w życiu ludzkim; wymienia przyczyny zróżnicowania społeczeństwa; stosuje techniki skutecznego porozumiewania się; wyraża emocje stosując, techniki niewerbalne; stosuje zasady aktywnego słuchania. wskazuje różnice między procesem socjalizacji i resocjalizacji; uzasadnia wybór wartości własnych; 1

2 podaje przykłady zachowań konformistycznych i nonkonformistycznych; podaje różnicę między warstwą a klasą społeczną; trafnie argumentuje wyrażane opinie. dokonuje oceny własnej osoby w kontekście wartości uniwersalnych; dokonuje, korzystając z różnych źródeł informacji, oceny wybranej grupy społecznej; wskazuje związki między funkcjonowaniem rodziny i społeczeństwa; uzasadnia zależność między jednostką a społeczeństwem; ocenia wpływ norm i wartości ogólnoludzkich; stosuje techniki asertywne w wyrażaniu emocji i własnego zdania. II. Życie szkoły: wymienia dokumenty regulujące pracę szkoły; wymienia najważniejsze organy szkoły; zna struktury szkolnictwa w Polsce; zna prawa i obowiązki ucznia; zna prawo o obowiązku nauki; wymienia cechy charakteru pożądane w pełnieniu funkcji w samorządzie szkolnym. wymienia szkoły znajdujące się w regionie; zna najważniejsze osiągnięcia uczniów swojej szkoły; planuje ścieżkę własnego rozwoju edukacyjnego; wymienia formy działalności samorządu uczniowskiego; zna kompetencje samorządu uczniowskiego; dokonuje samooceny. omawia strukturę szkolnictwa; ocenia działalność samorządu uczniowskiego; przedstawia swój program wyborczy. wymienia instytucje współpracujące ze szkołą; ocenia system oświaty w Polsce; konstruuje ankietę na temat życia szkoły; przeprowadza ankietę w swojej klasie. opracowuje folder: Szkoły mojego regionu; opracowuje wyniki ankiety; inicjuje ciekawe przedsięwzięcia aktywizujące uczniów w samorządzie uczniowskim. III. Naród i państwo: wymienia polskie symbole narodowe; wymienia czynniki narodotwórcze; rozumie pojęcia: naród, świadomość narodowa, obywatelstwo ; zachowuje się godnie wobec symboli narodowych; 2

3 wymienia mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę; wymienia największe skupiska polonii na świecie; wie, że swoją postawą może dbać o dobre imię Polski; wymienia cechy dobrego państwa; wymienia trzy modele ustrojowe państw; czyta ze zrozumieniem; wymienia główne cechy państwa totalitarnego i autorytarnego; wymienia główne cechy państwa demokratycznego. uczestniczy godnie i z powagą w obchodach rocznicowych uroczystości państwowych i szkolnych; wypisuje z konstytucji uprawnienia mniejszości narodowych; rozumie pojęcia: tolerancja mniejszość narodowa, stereotyp; wyjaśnia pojęcia: ojczyzna, patriotyzm, nacjonalizm, szowinizm, kosmopolityzm, Polonia ; posiada świadomość konieczności wypełnienia obowiązków wobec Ojczyzny; wymienia funkcje państwa; czyta ze zrozumieniem tekst źródłowy Kłopoty z państwem; wymienia monarchie konstytucyjne w Europie; wymienia republiki w Europie; dokonuje podziału państw ze względu na formę rządów, sposób rządzenia, ustrój terytorialny; wymienia najważniejsze prawa człowieka; wymienia wady i zalety państwa demokratycznego; odróżnia demokrację bezpośrednią od pośredniej oraz większościową od konstytucyjnej; wie o konieczności podporządkowania się wymogom procedur demokratycznych we wspólnym działaniu. omawia okoliczności powstania polskich symboli narodowych; współuczestniczy w organizacji uroczystości państwowych i szkolnych; porównuje strukturę narodowościową II i III Rzeczypospolitej (wykres zamieszczony w podręczniku); charakteryzuje mniejszości narodowe w Polsce; wymienia przyczyny emigracji Polaków; poczuwa się do obowiązku ochrony symboli narodowych; wymienia miejsca konfliktów narodowościowych na świecie; przeprowadza wywiad na temat tolerancji Polaków z przedstawicielem mniejszości zamieszkującym najbliższą okolicę; ocenia postawy nacjonalistyczne; prezentuje postacie patriotów polskich jako wzorce osobowe; omawia genezę państw; omawia funkcje państwa; ocenia nasze państwo i relacje państwo obywatel; charakteryzuje republikę i monarchię; definiuje państwo unitarne i złożone; charakteryzuje trzy modele ustrojowe państw; przedstawia pozycję obywateli w różnych typach państw. propaguje właściwe postawy wobec symboli narodowych; 3

4 propaguje ideę tolerancji wobec innych narodów jako przejaw etycznych zasad życia publicznego; manifestuje swoje postawy patriotyczne poprzez godne zachowanie i wypełnianie obowiązków obywatela; ocenia politykę zagraniczną naszego państwa; argumentuje, prowadząc dyskusję. IV. Aktywność obywatelska: Ocena roczna zna pojęcia czynne prawo wyborcze, bierne prawo wyborcze, frekwencja ; wyjaśnia pojęcia życie publiczne, cnoty obywatelskie ; podaje propozycje aktywności na rzecz klasy, szkoły, środowiska lokalnego; wymienia główne cele działalności organizacji pozarządowych; wymienia obszary działalności organizacji pozarządowych; doskonali umiejętności niezbędne w działaniu zespołowym; wymienia funkcje partii politycznych; zna pojęcia: partia polityczna, system partyjny, statut ; wymienia najważniejsze partie polskiej sceny politycznej; zna zadania związków zawodowych; wyjaśnia pojęcia: strajk, mediacje, rokowania ; zna pojęcia mass media i opinia publiczna ; wymienia środki masowego przekazu. wymienia cechy społeczeństwa obywatelskiego; wymienia formy aktywności własnej w szkole i społeczności lokalnej; zachęca rodziców do aktywnego udziału w życiu szkoły i środowiska lokalnego uzasadnia konieczność organizowania się obywateli w celu aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym; zna zasady zakładania stowarzyszeń; wyjaśnia pojęcia: wolontariat, organizacje pozarządowe, stowarzyszenie, fundacja, organizacja pożytku publicznego ; uzasadnia szczególną rolę wolontariatu; zna zasady zakładania partii politycznych; klasyfikuje partie polityczne; charakteryzuje jedną z wybranych partii politycznych; ocenia postawy polskich polityków; wymienia związki zawodowe istniejące w Polsce; omawia szczególną rolę historyczną NSZZ Solidarność ; podaje przykłady łamania praw pracowniczych w Polsce; odróżnia fakt od opinii; podaje przykłady wpływu środków masowego przekazu na życie jednostki i społeczeństwa. ocenia znaczenie aktywności obywatelskiej dla dobra ogółu; ocenia bierną postawę obywateli wobec życia publicznego; wymienia znane stowarzyszenia i fundacje; charakteryzuje systemy partyjne na świecie; 4

5 charakteryzuje najważniejsze partie polskiej sceny politycznej; wymienia formy nacisku związków zawodowych na pracodawców. ukazuje przykłady konkretnych osób znanych w Polsce i środowisku lokalnym prowadzących działalność przynoszącą korzyść ogółowi; przedstawia sylwetki osób znanych z niesienia pomocy drugiemu człowiekowi; przedstawia osiągnięcia stowarzyszeń pozarządowych działających w środowisku lokalnym; ocenia polską scenę polityczną; charakteryzuje działalność związków zawodowych w Polsce; ukazuje konflikt interesów między pracodawcą a pracobiorcą; argumentuje wpływ informacji na kształtowanie opinii publicznej i postaw. ocenia aktywność własną w pracy na rzecz innych; wyjaśnia różnicę między stowarzyszeniem a fundacją; przedstawia wzór polityka polskiego; wyszukuje z różnych źródeł informacje i przykłady konkretnych działań związków zawodowych; ocenia działalność związków zawodowych; wyjaśnia wpływ sondaży na kształtowanie opinii publicznych. V. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej: zna pojęcia: konstytucja, preambuła, konkordat, inicjatywa obywatelska ; zna budowę konstytucji; zna datę uchwalenia aktualnej konstytucji; wymienia trzy podstawowe rodzaje władzy; wymienia zadania sejmu i senatu; zna sposób powoływania parlamentu; zna zasady przeprowadzania wyborów do sejmu i senatu; wymienia kluby parlamentarne w sejmie; rozumie pojęcie: władza ustawodawcza ; zna procedurę wyboru premiera i tworzenia rządu; zna procedurę wyboru prezydenta; wymienia główne dziedziny prawa; wymienia organy kontroli i ochrony prawa; wymienia podstawowe prawa obywatela; wymienia obowiązki obywatela wobec państwa. wyjaśnia pojęcie pluralizm polityczny ; analizuje tekst konstytucji; przyporządkowuje instytucje według zasad trójpodziału władzy; zna organizację sejmu i senatu; zna pojęcia: kadencja, Zgromadzenie Narodowe, mandat poselski, interpelacja poselska, immunitet, partia polityczna ; analizuje tekst konstytucji; wymienia kompetencje prezydenta; wymienia kompetencje premiera; przygotowuje materiały do prasy o pracy rządu lub prezydenta; 5

6 wyjaśnia pojęcia administracja publiczna i korpus służby cywilnej ; zna struktury wymiaru sprawiedliwości; zna zadania Rzecznika Praw Obywatelskich; uzasadnia konieczność niezawisłości władzy sądowniczej; zna procedury odwoławcze w sytuacji łamania praw obywatelskich; interpretuje niektóre treści konstytucji. wymienia konstytucje polskie na przestrzeni wieków; wie, jak powstaje ustawa; wymienia prezydentów polskich; wymienia organizacje pozarządowe stojące na straży praw obywatelskich; omawia prawa i obowiązki obywateli. wyjaśnia znaczenie konstytucji w państwie demokratycznym; omawia zasady ustrojowe państwa; wymienia etapy pracy nad ustawą; ocenia pracę posłów; ocenia pracę marszałka sejmu; prezentuje treści artykułów o pracy sejmu; zna procedury odwołania prezydenta; zna procedury odwołania premiera (i rządu); porównuje uprawnienia prezydenta i premiera; ocenia pracę prezydenta; ocenia pracę rządu; wymienia kompetencje Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu; przedstawia główne elementy procedury sądowej w procesie cywilnym i karnym; podaje przykłady naruszania praw obywatelskich w Polsce; wyjaśnia twierdzenie o naturalności i niezbywalności praw człowieka. dowodzi szczególnego znaczenia konstytucji wśród innych aktów prawnych; interpretuje tekst konstytucji; formułuje treść interpelacji poselskiej; interpretuje tekst konstytucji; interpretuje tekst konstytucji; ocenia działalność polskiego wymiaru sprawiedliwości; gromadzi, porządkuje i wykorzystuje informacje z różnych źródeł. VI. Samorząd terytorialny: zna strukturę samorządu terytorialnego; umieszcza w strukturze samorządowej swoją miejscowość; pokazuje na mapie swoją miejscowość i 16 województw; zna zasady wyboru radnych, starosty, wójta, burmistrza, prezydenta; wie, komu przysługuje prawo wyborcze; wie, co można załatwić w urzędzie gminy; rozumie pojęcie budżet gminy ; wie, jakie sprawy można załatwić w urzędzie powiatowym i wojewódzkim. zna powiązania istniejące między samorządem a władzami centralnymi; 6

7 wymienia sposoby wpływania obywateli na pracę samorządu; wyjaśnia pojęcia: samorząd, gmina, powiat, województwo ; zna pojęcia: kampania wyborcza, obwód wyborczy, mąż zaufania ; interpretuje wykres (zawarty w podręczniku) dotyczący frekwencji wyborczej; pracuje efektywnie w grupie zadaniowej; wymienia organy samorządu gminnego; proponuje wraz z grupą podział budżetu dla swojej gminy; wymienia organy samorządu powiatowego i wojewódzkiego; wymienia cechy dobrego urzędnika samorządowego; czyta ze zrozumieniem tekst źródłowy wywiad z twórcą reformy samorządowej (podręcznik). charakteryzuje najważniejsze organy samorządu terytorialnego; zna frekwencję wyborczą w swojej miejscowości podczas ostatnich wyborów; wskazuje zadania własne i zlecone gminy; ocenia pracę samorządu powiatu, w którym mieszka. wyjaśnia kompetencje władzy centralnej wobec samorządu; porównuje i interpretuje wyniki; sporządza diagram; zna dochody i wydatki swojej miejscowości; zna formy walki gminy z bezrobociem; wymienia czynniki wpływające na rozwój gminy; efektywnie pracuje w grupie; porównuje bezrobocie w swoim województwie i w pozostałych wyciąga wnioski. proponuje przedsięwzięcie na rzecz rozwoju gminy; aktywizuje uczniów do realizacji przedsięwzięcia; proponuje program wyborczy; uzasadnia przedstawiony w formie graficznej podział budżetu; ocenia wielkość bezrobocia w swojej gminie; proponuje w formie pisemnej inicjatywę obywatelską na rzecz powiatu i województwa. 7

8 Klasa II Ocena śródroczna Postawa programowa VII. Aktywność obywatelska: 1. Na ocenę dopuszczającą (2) wymienia cechy społeczeństwa obywatelskiego; wymienia formy aktywności własnej w szkole i społeczności lokalnej; podaje propozycje aktywności na rzecz klasy, szkoły, środowiska lokalnego; wymienia główne cele działalności organizacji pozarządowych; wymienia obszary działalności organizacji pozarządowych; wymienia funkcje partii politycznych; zna pojęcia: partia polityczna system partyjny, statut ; zna zasady zakładania partii politycznych; wymienia najważniejsze partie polskiej sceny politycznej; zna zadania związków zawodowych; wymienia związki zawodowe istniejące w Polsce; omawia szczególną rolę historyczną NSZZ Solidarność ; rozumie pojęcia: etyka, kultura polityczna-2 ; wymienia podstawowe zasady etyki. zachęca rodziców do aktywnego udziału w życiu szkoły i środowiska lokalnego; uzasadnia konieczność organizowania się obywateli w celu aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym; zna zasady zakładania stowarzyszeń; wyjaśnia pojęcia: wolontariat, organizacje pozarządowe, stowarzyszenie, fundacja, organizacja pożytku publicznego ; doskonali umiejętności niezbędne w działaniu zespołowym; uzasadnia szczególną rolę wolontariatu; klasyfikuje partie; charakteryzuje jedną z wybranych partii politycznych; ocenia postawy polskich polityków; podaje przykłady łamania praw pracowniczych w Polsce; wyjaśnia pojęcia: strajk, mediacje, rokowania ; wymienia typy kultury politycznej; wymienia przykłady zachowań etycznych; ocenia postępowanie wybranych osób publicznych. ocenia znaczenie aktywności obywatelskiej dla dobra ogółu; wymienia znane stowarzyszenia i fundacje; charakteryzuje systemy partyjne na świecie; wymienia formy nacisku związków zawodowych na pracodawców; charakteryzuje działalność związków zawodowych w Polsce; charakteryzuje typy kultury politycznej. ocenia bierną postawę obywateli wobec życia publicznego; ukazuje przykłady konkretnych osób znanych w Polsce i środowisku lokalnym prowadzących działalność przynoszącą korzyści ogółowi; przedstawia sylwetki osób znanych z niesienia pomocy drugiemu człowiekowi; 8

9 przedstawia osiągnięcia stowarzyszeń pozarządowych działających w środowisku lokalnym; charakteryzuje najważniejsze partie polskiej sceny politycznej; ocenia polską scenę polityczną; ukazuje konflikt interesów między pracodawcą a pracobiorcą; ocenia kulturę polityczną społeczeństwa polskiego. ocenia aktywność własną w pracy na rzecz innych; wyjaśnia różnice między stowarzyszeniem a fundacją; przedstawia wzór polityka polskiego; wyszukuje z różnych źródeł informacje i przykłady konkretnych działań związków zawodowych; ocenia działalność związków zawodowych; uzasadnia znaczenie etyki w życiu publicznym. VIII. Prawa człowieka: wymienia najważniejsze dokumenty dotyczące praw człowieka; wymienia najważniejsze prawa człowieka; wymienia najważniejsze dokumenty dotyczące praw dziecka; wymienia najważniejsze prawa dziecka; wymienia znanych z historii bojowników o godność człowieka; wymienia najważniejsze konwencje ONZ dotyczące ochrony praw człowieka. rozumie podział praw człowieka na generacje; wyjaśnia stwierdzenie o nienaruszalności praw człowieka ; rozumie pojęcia: prawa człowieka, ratyfikacja ; wymienia przykłady łamania praw dziecka na świecie Polsce, najbliższym środowisku; wykonuje pracę na temat łamania praw dziecka (dowolne formy); wymienia instytucje, do których może zwrócić się dziecko o pomoc; zna regionalne systemy ochrony praw człowieka; ocenia europejski system ochrony praw człowieka; wyjaśnia pojęcie więźniowie sumienia. przedstawia proces walki o prawa człowieka (na tle historycznym); wyjaśnia genezę powstania praw dziecka; wymienia organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną praw człowieka. wymienia sytuacje, w których prawa człowieka mogą być zawieszone; wypisuje z preambuły Deklaracji Praw Człowieka prawa, które w pełni nie mogą być realizowane w Polsce; uzasadnia konieczność znajomości własnych praw; wymienia regiony świata, w których łamane są prawa człowieka. uzasadnia, dlaczego tak się dzieje; uczestniczy aktywnie w propagowaniu walki o realizacji praw dziecka (wystawy, programy), o przeciwdziałaniu łamania praw dziecka; 9

10 omawia drogę skargi indywidualnej (na podstawie podręcznika) w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu; wymienia osiągnięcia Amnesty International. IX. Człowiek w gospodarce wolnorynkowej: zna pojęcia: rynek konsumenta, rynek producenta, gwarancja, paragon, rachunek, faktura ; wymienia podstawowe prawa konsumenta w Polsce i Unii Europejskiej; wyjaśnia znaczenie pojęć reklama, marketing, sponsoring, perswazja, manipulacja ; wymienia korzyści i zagrożenia płynące z reklamy;\ wymienia różne podziały pracy; wymienia czynniki wpływające na wydajność pracy; wymienia rodzaje bezrobocia; wyjaśnia przyczyny bezrobocia; definiuje pojęcia: rynek pracy, nierównowaga rynku pracy ; wymienia mechanizmy rządzące rynkiem pracy; wyjaśnia, na czym polega mobilność zawodowa i mobilność geograficzna ; zna strukturę szkolnictwa w Polsce; wymienia typy szkół; wymienia czynniki decydujące o wyborze szkoły; wymienia błędy popełniane przy wyborze szkoły; wymienia źródła informacji o ofertach pracy; pisze ofertę pracy, CV, list motywacyjny; określa swoje mocne i słabe strony; dokonuje samooceny własnych osiągnięć wymienia prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy; wie, czym jest kodeks pracy i prawo pracy; wymienia rodzaje umów o pracę; wyjaśnia pojęcia: działalność gospodarcza, przedsiębiorstwo, przedsiębiorczość, zarządzanie, biznesplan, marketing, zysk, spółka ; charakteryzuje człowieka przedsiębiorczego; charakteryzuje ucznia przedsiębiorczego; wyjaśnia pojęcia korupcja, szara strefa, nepotyzm, łapownictwo ; wymienia mechanizmy powstawania korupcji; wymienia metody zwalczania korupcji; wymienia skutki korupcji. wymienia cechy konsumenta roztropnego ; wyjaśnia podstawowe zasady bezpiecznych zakupów; sporządza ranking najlepszych sklepów według uzgodnionych kryteriów; uczestniczy aktywnie w dyskusji; wymienia zadania reklamy; wymienia rodzaje reklamy; podaje przykłady reklamy; wymienia korzyści ekonomiczne, psychologiczne i społeczne płynące z pracy; uzasadnia negatywne skutki pracoholizmu; rozumie pojęcie struktura bezrobocia ; 10

11 wymienia sposoby zwalczania bezrobocia; wie, gdzie szukać ofert pracy; ocenia formy pomocy oferowane przez państwo; oblicza stopę bezrobocia; wymienia przyczyny nierównowagi rynku pracy; charakteryzuje umiejętności niezbędne na aktualnym rynku pracy; wyszukuje informacje o lokalnym, polskim, europejskim rynku pracy; analizuje zebrane informacje w kontekście własnej osoby; wymienia podstawowe warunki zatrudnienia w państwach UE; wymienia skutki mobilności na rynku pracy; wymienia bariery w mobilności na polskim rynku pracy; wymienia instytucje wspomagające ucznia przy wyborze szkoły i zawodu; określa swoje mocne i słabe strony; charakteryzuje kwalifikacje zawodowe potrzebne do wykonywania wybranego zawodu; rozróżnia pojęcia zawód i kwalifikacje zawodowe ; wymienia niezbędne dokumenty potrzebne do podjęcia pracy; wie, jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej; wie, jakie informacje są istotne w rozmowie kwalifikacyjnej; rozumie, że dokumenty, ich jakość i wygląd są ważną informacją na temat kandydata; wymienia sposoby rozwiązania umowy o pracę; rozumie zasady zatrudniania młodocianych; charakteryzuje dobrego szefa i dobrego pracownika; ocenia warunki pracy uczniów w szkole; wymienia rodzaje spółek; wymienia etapy i procedury prawne, które trzeba przejść podczas zakładania własnej działalności gospodarczej; dokonuje samooceny; wymienia plusy i minusy prowadzenia własnej firmy; wymienia cechy dobrego biznesplanu; tworzy własny biznesplan; wymienia źródła informacji na temat zakładania działalności gospodarczej; wymienia zawody szczególnie narażone na korupcję; wymienia etyczne i nieetyczne zachowania uczniów; wymienia przyczyny powstawania szarej strefy w Polsce (wykres zamieszczony w podręczniku); ocenia politykę państwa wobec szarej strefy w kontekście wymienionych przyczyn jej powstawania; ocenia postawy uczniów. zna pojęcia: popyt faktyczny i popyt potencjalny ; wyjaśnia rolę sponsoringu, jako swoistej reklamy; charakteryzuje rodzaje bezrobocia; tłumaczy konsekwencje istnienia szarej sfery w gospodarce; wyjaśnia stwierdzenie: Praca jest towarem ; wymienia podstawowe zasady jednolitego rynku Unii Europejskiej; porównuje struktur szkolnictwa w Polsce ze strukturą szkolnictwa w Unii Europejskiej; ustala adresy najbliższych instytucji zajmujących się doradztwem zawodowym; sporządza listę potencjalnych pracodawców w środowisku; 11

12 charakteryzuje umowy o pracę omawia cechy dobrego biznesplanu wymienia źródła informacji dotyczące korupcji. wymienia zadania instytucji stojących na straży ochrony rynku konsumenta; wyjaśnia różnice między rynkiem konsumenta i producenta; wyjaśnia rolę marketingu w gospodarce wolnorynkowej; wyjaśnia wpływ reklamy na rynek pracy; wyjaśnia pojęcia: homo faber, ergonomia ; uzasadnia konieczność ciągłego poszerzania i doskonalenia umiejętności oraz zdobywania wiedzy w zmieniającym się rynku pracy; dostrzega etyczne aspekty pracy na czarno ; ocenia rolę państwa w zwalczaniu bezrobocia; wyjaśnia związek między podażą pracy a ceną pracy; wyjaśnia pojęcia: ukryty rynek pracy i jawny rynek pracy ; wyszukuje oferty rynku pracy dotyczące wybranego przez siebie zawodu; uzasadnia korzyści płynące z wolnego przepływu pracowników w UE-5 ocenia poradnictwo zawodowe w Polsce; sporządza własny ranking szkół w regionie; formułuje przypuszczalne pytania, które może zadać pracodawca podczas rozmowy kwalifikacyjnej; charakteryzuje sposoby rozwiązania umów o pracę; ocenia warunki pracy nauczycieli i innych pracowników w szkole; charakteryzuje etapy zakładania firmy; ocenia procedury zakładania firmy w Polsce i wybranym państwie europejskim; wyciąga wnioski; charakteryzuje uwarunkowania historyczne korupcji na rynku polskim; ocenia rolę państwa w zapobieganiu korupcji. charakteryzuje popyt faktyczny i popyt potencjalny ; wdraża w praktyce zasady bezpiecznych zakupów ; wyszukuje z różnych źródeł konkretne przykłady reklamy manipulacyjnej, społecznej i politycznej; rozróżnia w przekazie treści o charakterze informacyjnym, perswazyjnym, manipulacyjny; porównuje bezrobocie w swojej miejscowości z bezrobociem w Polsce; wyciąga wnioski, proponuje formy niesienia pomocy osobom pozbawionym środków do życia; uzasadnia na przykładach przyczyny nierównowagi rynku pracy; przedstawia w formie graficznej emigracje zarobkową Polaków w ostatnich pięciu latach; uzasadnia wnioski płynące z obrazu graficznego; szczegółowo uzasadnia wybór szkoły; formułuje własne pytania do pracodawcy; charakteryzuje etapy zakładania firmy; ocenia procedury zakładania firmy w Polsce i wybranym państwie europejskim; wyciąga wnioski; podaje konkretne przykłady korupcji; ocenia postawy Polaków wobec zjawiska korupcji i szarej strefy. 12

13 Ocena roczna X. Polska a gospodarka światowa: wymienia różne formy gospodarki na świecie; wymienia powody ingerencji państwa w gospodarkę; wyjaśnia pojęcia: gospodarka sterowana, prywatyzacja, transformacja, hiperinflacja, pusty pieniądz ; wyjaśnia pojęcia: eksport, import, cło, struktura geograficzna, struktura towarowaq, pieniądz ; omawia strukturę polskiego handlu zagranicznego; wyjaśnia pojęcie: dewaluacja; wymienia wskaźniki wzrostu gospodarczego; wymienia wskaźniki świadczące o zamożności społeczeństwa; interpretuje wyniki tabeli PKB na jednego mieszkańca według parytetu siły nabywczej; zna historii powstania Unii Europejskiej; wymienia ojców Unii Europejskiej; wymienia cele działalności Unii Europejskiej; wymienia trzy filary Unii Europejskiej; wyjaśnia pojęcie jednolitego rynku europejskiego; wymienia cztery główne zasady jednolitego rynku europejskiego; wyjaśnia pojęcie euroregion ; wyjaśnia pojęcie wschodnia brama UE. wyjaśnia pojęcia: liberalizm ekonomiczny, interwencjonizm państwowy, społeczna gospodarka rynkowa, azjatyckie tygrysy ; przyporządkowuje polską gospodarkę do poznanych systemów gospodarczych; charakteryzuje gospodarkę polską po roku 1989; wymienia główne założenia planu Balcerowicza; ocenia plan Balcerowicza w kontekście skutków społecznych; rozumie konieczność istnieniami międzynarodowej wymiany towarowej; ocenia aktywność eksportową Polski; rozumie, na czym polega ekstensywny i intensywny rozwój gospodarczy; wymienia najważniejsze organy Unii Europejskiej; omawia etapy jednoczenia się Polski z Unią Europejską; analizuje zalety i wady członkostwa Polski w Unii Europejskiej; wyjaśnia skróty: EWWIS, EWG, ECU, OECP ; wymienia fundusze wspierające działalność gospodarczą Unii; wymienia programy edukacyjne Unii; omawia trzy filary Unii Europejskiej; uzasadnia znaczenie pierwszego filaru dla rozwoju gospodarki polskiej; wymienia cele utworzenia euroregionów w Europie; wymienia euroregiony, do których należą polskie miasta i gminy; wymienia inicjatywy lokalne finansowane ze środków unijnych. rozumie mechanizm interwencjonizmu państwowego; 13

14 uzasadnia konieczność przekształceń gospodarczych w Polsce; wyjaśnia pojęcia: kontyngent, bilans płatniczy, bilans handlowy ; omawia cztery główne zasady jednolitego rynku europejskiego; wyjaśnia zasady dzielenia pieniędzy unijnych dla regionów; omawia cele polityki regionalnej. ocenia zasady gospodarki liberalnej; ocenia plan Balcerowicza w kontekście skutków gospodarczych; wyjaśnia zadania protekcjonizmu państwowego w handlu zagranicznym; ocenia strukturę towarową i geograficzną handlu zagranicznego; wyjaśnia zjawisko przegrzania gospodarki ; charakteryzuje sytuację gospodarczą Polski na tle innych państw Unii Europejskiej; ocenia zamożność Polaków w porównaniu z innymi mieszkańcami Unii; wymienia wymagania stawiane państwom integrującym się z Unią Europejską; omawia zadania najważniejszych organów Unii Europejskiej; omawia wybrane fundusze, z których korzystała Polska przed wstąpieniem do Unii Europejskiej; charakteryzuje fundusze wspierające działalność gospodarczą Unii; analizuje programy edukacyjne Unii w kontekście własnej aktywności; ustala, jakie miejsce zajmuje Unia Europejska w gospodarce światowej; ocenia zagrożenia euroregionów dla jedności państwa. wskazuje różnice miedzy gospodarką liberalną a społeczną gospodarką wolnorynkową; uzasadnia wpływ dynamicznie rozwijającej się gospodarki Chin i Indii na gospodarkę światową; porównuje wielkość eksportu Polski z wybranymi państwami postkomunistycznymi należącymi do UE; uzasadnia konieczność zwiększenia PKB w sposób intensywny; selekcjonuje informacje z różnych źródeł na temat Unii Europejskiej; ocenia zasad jednomyślności; w przyjęciu konstytucji ocenia wielkość dofinansowania Unii dla Polski w aspekcie jej rozwoju gospodarczego; ocenia wykorzystanie środków unijnych w środowisku lokalnym. XI. Świat współczesny: zna genezę powstania ONZ; wymienia cele ONZ; wymienia główne organy ONZ; wymienia wyspecjalizowane organizacje ONZ; zna pojęcia: zimna wojna, układ warszawski ; zna genezę NATO; opisuje drogę Polski do NATO; wyjaśnia pojęcie globalna wioska ; zna pojęcia: kolonializm, slumsy ; wymienia przyczyny ubóstwa państw rozwijających się; omawia edukację w krajach rozwijających się; wymienia główne zagrożenia ekologiczne na świecie; 14

15 wymienia skutki niszczenia przyrody na Ziemi. opisuje działania UNICEFu; wyjaśnia zasadnicze różnice między celami powstania ONZ a utworzeniem Unii Europejskiej; wymienia państwa należące do NATO; wymienia cele i zadania NATO; wymienia główne organy NATO; wymienia korzyści płynące dla Polski z jej członkostwa w NATO; ocenia udział żołnierzy polskich w operacjach wojskowych NATO; wymienia pozytywne i negatywne skutki globalizacji; wymienia przykłady globalizacji w dziedzinie gospodarczej; ocenia formy działania antyglobalistów; ocenia rolę środków masowego przekazu w procesie globalizacji; wymienia formy światowej pomocy krajom biednym; pokazuje na mapie najbiedniejsze państwa na świecie; analizuje tekst źródłowy; wyjaśnia pojęcia: efekt cieplarniany dziura ozonowa, kwaśne deszcze ; podaje przykłady niszczenia środowiska przyrodniczego w najbliższej okolicy. wymienia operacje pokojowe ONZ; wymienia przykłady globalizacji ekonomicznej; wymienia wpływ globalizacji na własne życie; wymienia przykłady globalizacji ekonomicznej; wymienia konkretne przykłady działania ONZ na rzecz walki z biedą; przedstawia konkretne przykłady niszczenia środowiska naturalnego na świecie. omawia zadania najważniejszych organów ONZ; omawia rolę ONZ we współczesnym świecie; ocenia akcje militarne NATO w Europie i na świecie; zna program antyglobalistów; wymienia znane akcje antyglobalistów; charakteryzuje gospodarkę państw rozwijających się; ocenia formy pomocy dla krajów rozwijających się; proponuje rozwiązania na rzecz ochrony środowiska. układa kodeks ekologiczny; omawia udział Polaków w misjach ONZ; ocenia skuteczność ONZ w realizacji założonych celów; ocenia politykę rządu polskiego wobec NATO; ocenia proces globalizacji w kontekście szans i zagrożeń dla świata; proponuje formy pomocy krajom biednym. 15