Wpływ wydłużenia podniebienia na wyniki funkcjonalne i jakość mowy w leczeniu operacyjnym podśluzówkowego rozszczepu podniebienia
|
|
- Arkadiusz Świątek
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wpływ wydłużenia podniebienia na wyniki funkcjonalne i jakość mowy w leczeniu operacyjnym podśluzówkowego rozszczepu podniebienia The effects of palatal lengthening on the functional and speech outcomes after submucous cleft palate repair Wkład autorów: A Projekt badań B Zbieranie danych C Analiza statystyczna D Interpretacja danych E Przygotowanie manuskryptu F Analiza literatury G Zbieranie funduszy Abdelrahman E. M. Ezzat 1ABCDEFG, Marwa M. El-Begermy 2ABCDEFG, Mustafa I. Eid 1ABCDEFG, Mabrouk M. Akel 3ABCDEFG 1 ENT Department, Faculty of Medicine, Al-Azhar University, Cairo, Egypt 2 ENT Department, Faculty of Medicine, Ain shams University, Cairo, Egypt 3 Pediatric surgery unite, General surgery Department, Faculty of Medicine, Al-Azhar University, Cairo, Egypt. Article history: Received: Accepted: Published: STRESZCZENIE: Badanie przeprowadzono w celu porównania wewnątrzpodniebiennej plastyki podniebienia miękkiego wykonywanej samodzielnie lub w połączeniu z palatoplastyką V-Y metodą pushback (cofnięcia podniebienia), w odniesieniu do pooperacyjnych wyników funkcjonalnych i jakości mowy. Cel: Określenie wpływu i wartości wydłużenia podniebienia na wyniki funkcjonalne i jakość mowy w leczeniu operacyjnym podśluzówkowego rozszczepu podniebienia (SMCP, ang.submucous cleft palate). Projekt badania: Zaprojektowano prospektywne, randomizowane badanie porównawcze 20 pacjentów podzielonych na 2 równe grupy. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od lutego 2008 do stycznia Metody: Radykalna wewnątrzpodniebienna plastyka podniebienia miękkiego (RIVVP, ang. Radical Intravelar Veloplasty): grupa RIVVP, obejmująca 10 pacjentów o średniej wieku 5,539 lat (SD=1,335 lat) oraz faryngoplastyka V-Y metodą pushback (VYP, ang. V-Y pushback pharyngoplasty) w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego: grupa VYP+RIVVP, obejmująca 10 pacjentów o średniej wieku 5,688 lat (SD=1,341 lat) z bezobjawowym podśluzówkowym rozszczepem podniebienia. Miejsce badań Akademickie ośrodki medyczne trzeciego stopnia referencyjności. Wyniki: W obu grupach stwierdzono istotną zmianę w zakresie pooperacyjnej czynności trąbki słuchowej Eustachiusza, emisji nosowej i nosowej barwy głosu w porównaniu do okresu przedoperacyjnego. Nie stwierdzono natomiast istotnej pooperacyjnej różnicy pomiędzy obiema grupami w zakresie tych samych parametrów (funkcji trąbki słuchowej Eustachiusza, emisji nosowej i brzmienia głosu) wartości p wynosiły odpowiednio: 0,558, 0,563 i 0,164. W badaniach wideoendoskopowych wykazano istotną różnicę pomiędzy obiema grupami w odniesieniu do wydłużenia podniebienia, nie stwierdzono jednak istotnej statystycznie różnicy pomiędzy obiema grupami w zakresie średniej długości szczeliny gardłowej po operacji. Podsumowując, metody RIVVP i VYP+RIVVP są równie skuteczne w leczeniu operacyjnym bezobjawowego SMCP. Ponadto wydłużenie podniebienia w bezobjawowymi SMCP jest działaniem zbędnym. SŁOWA KLUCZOWE: wydłużenie podniebienia, leczenie operacyjne podśluzówkowego rozszczepu podniebienia, wewnątrzpodniebienna plastyka podniebienia miękkiego, palatoplastyka V-Y OTOLARYNGOL POL 2016; 70 (1): DOI: /
2 ABSTRACT: KEYWORDS: This study was designed to compare intravelar veloplasty with and without V-Y pushback palatoplasty regarding postoperative functional and speech outcomes. The aim: is to find out the importance and influence of palatal lengthening on the functional and speech outcomes after SMCP repair. Study Design: This is a prospective randomized comparative study of 20 patients divided into 2 equal groups. The study was conducted between February 2008 and January Methods: Radical Intravelar Veloplasty (RIVVP group): included 10 patients with a mean age of 5.539±1.335 years and V-Y Pushback Pharyngoplasty and Radical Intravelar Veloplasty (VYP+RIVVP group): included 10 patients with a mean age of 5.688±1.341 years for non-syndromic SMCP. Setting: Academic tertiary care medical centres. Results: In both groups there was a significant change in Eustachian tube function, nasal emission and nasal tone of voice postoperatively than preoperatively, while there was no significant difference between both groups in the postoperative outcomes as regards the same parameters (ET function, nasal emission and resonance) (p=0.558, and respectively). However, there was a significant difference between both groups as regards palatal lengthening, no statistically significant difference was present between both groups as regards the postoperative mean pharyngeal gap, using videoendoscopic analysis. In conclusion, RIVVP and VYP+RIVVP are both effective methods to repair non-syndromic SMCP. Moreover, the lengthening of the palate in non-syndromic SMCP is an unnecessary process. palatal lengthening, submucous cleft palate repair, intravelar veloplasty, V-Y palatoplasty WSTĘP MATERIAŁ I METODY Podśluzówkowy rozszczep podniebienia (SMCP) występuje z częstością od 1:1250 do 1:6000 [1]. U osób zdrowych podniebienie miękkie oddziela jamę nosową od jamy ustnej w trakcie wytwarzania niektórych dźwięków mowy oraz podczas połykania [2]. Z tego powodu SMCP może stanowić problem otologiczny w wyniku dysfunkcji trąbki słuchowej Eustachiusza [3], mowy nosowej u 53% chorych [4] oraz problemów z karmieniem u 45% chorych [5]. Stopień wady mowy (nosowania otwartego) zależy od rozległości SMCP jeśli jest ono obszerne, mowa dziecka może nie odbiegać od tej, która występuje w przypadku jawnego rozszczepu podniebienia. Mniej ciężka postać SMCP może powodować minimalne nosowanie, częściowo ze względu na stopień ruchomości podniebienia miękkiego, po części dlatego, że migdałek gardłowy może działać jako czynnik kompensacyjny [6], z zaznaczeniem, że następstwem adenoidektomii może być przejście nosowania minimalnego w ciężkie [7]. Calnan stwierdził w 1954 roku [8], że istnieją trzy główne anatomiczne objawy służące rozpoznaniu SMCP: rozszczep języczka podniebiennego, brak kolca nosowego tylnego w postaci wcięcia kostnego w części tylnej podniebienia twardego oraz strefa półprzezroczysta w linii pośrodkowej podniebienia miękkiego. Ponadto Velasco i wsp. [4] opisali, że mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego jest przemieszczony ku przodowi i wstawia się do podniebienia twardego, co prowadzi do rozwoju niewydolności podniebienno-gardłowej (VPI, ang. velopharyngeal insufficiency). Zakres strzałkowy szczeliny kostnej w SMCP podzielono na cztery typy, w zależności od stopnia szerzenia się na podniebienie twarde [9]. Celem badania jest sprawdzenie wpływu wydłużenia podniebienia na wyniki funkcjonalne i jakość mowy w leczeniu operacyjnym SMCP. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od maja 2008 do stycznia Zaprojektowano prospektywne, randomizowane (ślepe) badanie porównawcze, do którego włączono 20 pacjentów z SMCP od ponad 7 lat. Ocenę logopedyczną badanych przypadków przeprowadzono metodą ślepej próby. Pacjenci zostali podzieleni na dwie grupy, w zależności od rodzaju zastosowanego leczenia chirurgicznego rozszczepu podniebienia: grupę RIVVP (A), poddaną radykalnej wewnątrzpodniebiennej plastyce podniebienia miękkiego, obejmującą 10 pacjentów o średniej wieku 5,539 lat (SD=1,335 lat) oraz grupę VYP+RIVVP (B), poddaną faryngoplastyce V-Y metodą pushback w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego, obejmującą 10 pacjentów o średniej wieku 5,688 lat (SD=1,341 lat). Pacjenci zostali zakwalifikowani do obu grup w sposób losowy. Do badania włączono: 1 pacjentów z SMCP, którzy nie odpowiedzieli na terapię logopedyczną i 2 pacjentów z bezobjawowym SMCP. Kryteria wyłączenia obejmowały jedną lub więcej z następujących: 1 SMCP będący częścią zespołu objawów, 2 pacjenci, którzy odpowiedzieli na terapię logopedyczną, 3 pacjenci uprzednio poddani operacji z powodu SMCP i 4 pacjenci upośledzeni umysłowo. W zależności od charakterystyki pacjentów, nie stwierdzono statystycznie istotnej różnicy pomiędzy dwiema grupami w odniesieniu do wieku (t = -0,428, p=0,670), płci (χ2=0,578, p=0,447) lub miejsca zamieszkania (χ2=3,383, p=0,066), co zostało szczegółowo 40
3 Tab. I. Porównanie obu grup w odniesieniu do miejsca zamieszkania, wieku i płci: RIVVP VYP+ RIVVP P wiek (lata) średnia ± SD ± ± * obszar płeć N % N % miejski wiejski męska żeńska RIVVP grupa poddana radykalnej wewnątrzpodniebiennej plastyce podniebienia; VYP+RIVVP grupa poddana faryngoplastyce V-Y metodą pushback w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego; SD odchylenie standardowe; * wynik nieistotny dla p 0, * 0.066* Tab. II. Porównanie wyników (funkcji trąbki słuchowej Eustachiusza, emisji nosowej, nosowego brzmienia głosu) w obu grupach przy użyciu testu chi-kwadrat (χ2): funkcja trąbki słuchowej Eustachiusza przed operacją funkcja trąbki słuchowej Eustachiusza 1 rok po operacji emisja nosowa przed operacją emisja nosowa po operacji nosowe brzmienie głosu przed operacją nosowe brzmienie głosu po operacji RIVVP VYP+RIVVP ŁĄCZNIE CHI-KWADRAT N % N % N % Χ2 P prawidłowa dysfunkcja prawidłowa dysfunkcja brak w próbie lusterkowej Czermaka widoczna, słyszalna lub turbulentna brak w próbie lusterkowej Czermaka widoczna, słyszalna lub turbulentna łagodna mowa nosowa umiarkowana mowa nosowa ciężka mowa nosowa prawidłowe niestała łagodna mowa nosowa łagodna mowa nosowa * * * * * * RIVVP grupa poddana radykalnej wewnątrzpodniebiennej plastyce podniebienia; VYP+RIVVP grupa poddana faryngoplastyce V-Y metodą pushback w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego; * wynik nieistotny dla p 0,05. Tab. III. Porównanie wyników (czasu operacji, wydłużenia podniebienia, długości szczeliny gardłowej) w obu grupach przy użyciu testu t (t): TEST T ZAKRES ŚREDNIA ± SD T P czas operacji, bez czasu znieczulenia (min.) wydłużenie podniebienia (mm) długość szczeliny gardłowej przed operacją (mm) długość szczeliny gardłowej po operacji (mm) RIVVP ± VYP+RIVVP ± RIVVP ± VYP+RIVVP ± RIVVP ± VYP+RIVVP ± RIVVP ± VYP+RIVVP ± * ** * * RIVVP grupa poddana radykalnej wewnątrzpodniebiennej plastyce podniebienia; VYP+RIVVP grupa poddana faryngoplastyce V-Y metodą pushback w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego; * wynik nieistotny dla p 0,05. OTOLARYNGOL POL 2016; 70 (1):
4 przedstawione w tabeli (1). Wszyscy pacjenci podpisali przed zabiegiem świadomą zgodę na leczenie operacyjne i udział w badaniu oraz zostali poinformowani o swoich prawach i obowiązkach. 2.1 Technika chirurgiczna Po zastosowaniu odpowiedniego znieczulenia ogólnego, założono szczękorozwieracz firmy Dingman, a następnie ostrzyknięto podniebienie miękkie i twarde 0,5% roztworem lidokainy z epinefryną w rozcieńczeniu 1: Po upływie czasu odpowiedniego do zapewnienia dobrej hemostazy przeprowadzono operację. W trakcie zabiegu używano lup o 2,5-krotnym powiększeniu (EyeMag, Carl Zeiss, Niemcy). a) Technika chirurgiczna w grupie poddanej radykalnej wewnątrzpodniebiennej plastyce podniebienia miękkiego (RIVVP) Przeprowadzono wewnątrzpodniebienną plastykę podniebienia miękkiego typu II, tworząc trzy warstwy w następujący sposób: operację rozpoczęto nacięciem podniebienia miękkiego w linii pośrodkowej. Błonę śluzową jamy ustnej ostrożnie oddzielono od mięśnia dźwigacza podniebienia, następnie ostrożnie oddzielono mięsień od błony śluzowej nosa, separując na ostro, do uzyskania trzech oddzielnych warstw. Nieprawidłowe przyczepy mięśni do tylnej i przyśrodkowej części rozszczepionego podniebienia ostrożnie uwolniono, tak by obrócić je w kierunku linii pośrodkowej, w celu ułatwienia zamknięcia warstwy mięśniowej. Błonę śluzową nosa zszyto za pomocą szwów węzełkowych Vicryl 4/0. Warstwę mięśniową rekonstruowano przy użyciu szwów węzełkowych Vicryl 4/0, a błonę śluzową jamy ustnej zamknięto szwami węzełkowymi Vicryl 4/0 w sposób przedstawiony na rycinie 1 (A, B, C). b) Technika chirurgiczna w grupie poddanej faryngoplastyce V-Y metodą pushback w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego Przeprowadzono faryngoplastykę V-Y metodą pushback oraz wewnątrzpodniebienną plastykę podniebienia miękkiego, z wytworzeniem trzech warstw w następujący sposób: nacięcie V wykonano na płacie podniebienia twardego; wytworzono dwa płaty boczne, oparte na szypule naczyniowej. Błonę śluzową jamy ustnej i mięsień dźwigacz podniebienia miękkiego ostrożnie oddzielono od błony śluzowej nosa, separując na ostro. Nieprawidłowe przyczepy mięśni do tylnej i przyśrodkowej części rozszczepionego podniebienia ostrożnie uwolniono, tak by obrócić je w kierunku linii pośrodkowej, w celu ułatwienia zamknięcia warstwy mięśniowej. Błonę śluzową nosa zszyto za pomocą szwów węzełkowych Vicryl 4/0. Warstwę mięśniową rekonstruowano przy użyciu szwów węzełkowych Vicryl 4/0, a błonę śluzową jamy ustnej zamknięto szwami węzełkowymi Vicryl 4/0 w sposób przedstawiony na rycinie 2 (A, B, C, D). 2.1 Ocena przedoperacyjna, wyniki i obserwacja pooperacyjna Ocena przedoperacyjna obejmowała pełen wywiad chorobowy oraz pełne badanie przedmiotowe w połączeniu z konsultacjami pediatry lub internisty i anestezjologa. Ocenę mowy przeprowadzono w skali Pittsburgh, mierzącej zaburzenia mowy związane z niewydolnością podniebienno-gardłową [10]. A B C Ryc. 1. Technika chirurgiczna w radykalnej wewnątrzpodniebiennej plastyce podniebienia miękkiego (RIVVP) A. mięśnie podniebienia po oddzieleniu od siebie, B. połączenie warstwy mięśniowej, C. zamknięcie błony śluzowej jamy ustnej 42
5 A B C D Ryc. 2. Technika chirurgiczna w faryngoplastyce V-Y metodą pushback w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego (VYP+RIVVP) A. nacięcie ustnej części podniebienia, B. mięśnie podniebienia po oddzieleniu od siebie, C. połączenie warstwy mięśniowej, D. zamknięcie błony śluzowej jamy ustnej. OTOLARYNGOL POL 2016; 70 (1):
6 Percepcyjną słuchową ocenę mowy pacjenta przeprowadzono przez określenie rodzaju i stopnia nosowania. Wykonano audiowizualne nagrania głosu nagrania dźwięków mowy wykonywano wśród pacjentów niepiśmiennych, pozostali zostali poproszeni o odczytanie ujednoliconego fragmentu tekstu lub wypowiedzenie słów znanej piosenki. Wszyscy pacjenci przez 3 miesiące po operacji uczestniczyli w sesjach terapii logopedycznej. Obserwacje w niniejszym badaniu prowadzono przez dwa lata. Podczas każdej wizyty przeprowadzano badanie przedmiotowe oraz oceniano mowę. Wyniki opracowano w sposób obiektywny na podstawie następujących zmiennych strukturalnych: rezonansu nosowego (prawidłowy, niestała łagodna mowa nosowa, łagodna mowa nosowa, umiarkowana mowa nosowa, ciężka mowa nosowa) oraz wyników funkcjonalnych, ocenianych za pomocą emisji nosowej (nieobecna podczas próby lusterkowej Czermaka, widoczna, słyszalna i turbulentna). Szczelinę podniebienno-gardłową w okresie przedoperacyjnym i pooperacyjnym wykrywano podczas badania nosogardła elastycznym wideofiberoskopem. Przyjęto następującą klasyfikację: brak szczeliny dla długości 2 mm, łagodna szczelina dla długości 2 4 mm, umiarkowana szczelina dla długości 4 7 mm oraz duża szczelina dla długości 7 mm. Powyższa skala powstała w oparciu o wartości obszaru podniebienno-gardłowego opracowane przez Warrena [11], które zostały zmodyfikowane i opisane przez Ezzata i wsp. [12]. U wszystkich pacjentów przed zabiegiem i po zabiegu wykonywano także tympanometrię w celu oceny funkcji trąbki słuchowej Eustachiusza i wykrycia obecności płynu w uchu środkowym. Pacjentom z utrzymującym się przez okres 6 miesięcy pooperacyjnym wysiękiem w uchu środkowym (potwierdzonym tympanometrycznie) zakładano dren wentylacyjny do chorego ucha oraz obserwowano przez okres potrzebny do wyciągnięcia drenu, a następnie kontrolowano pod kątem ewentualnego nawrotu wysiękowego zapalenia ucha środkowego. 2.1 Analiza statystyczna Dane parametryczne zostały przedstawione jako średnia i odchylenie standardowe (SD). Dane jakościowe przedstawiono jako częstotliwości i procenty. W analizie danych jakościowych wykorzystano test chi-kwadrat, w analizie danych ilościowych zastosowano test t, a do porównania grup użyto testu t dla dwóch grup sparowanych. Poziom istotności ustalono dla wartości p 0,05. Korzystano z profesjonalnego pakietu statystycznego SPSS V20 dla systemu Windows (SPSS Inc., Chicago, IL, USA) WYNIKI Porównanie dwóch grup przeprowadzono po leczeniu, uwzględniając wszystkie parametry zestawione w tabelach 2 i 3. Porównanie funkcji trąbki słuchowej Eustachiusza przed operacją i rok po operacji dla każdej grupy osobno wykazało znaczące pooperacyjne polepszenie funkcji w obu grupach (χ2=5,593 i wartość p=0,018 w grupie RIVVP oraz χ2=6,450 i wartość p=0,011 w grupie VYP+RIVVP). Nie wykazano jednak statystycznie istotnej różnicy między pooperacyjnymi ocenami funkcji trąbki słuchowej Eustachiusza w obu grupach (χ2=0,343 i wartość p=0,558). Przed- i pooperacyjna emisja nosowa uległa istotnej zmianie w obu grupach (χ2=9,975 i wartość p=0,002 w grupie RIVVP oraz χ2=6,467 i wartość p=0,011 w grupie VYP + RIVVP). Nie wykazano jednak statystycznie istotnej różnicy między pooperacyjnymi wynikami emisji nosowej w obu grupach (χ2=0,335 i wartość p=0,563). Przed- i pooperacyjna nosowa barwa głosu uległa istotnej zmianie w obu grupach (χ2=12,848 i wartość p=0,012 w grupie RIVVP oraz χ2=6,46 i wartość p=0,042 w grupie VYP+RIVVP). Nie wykazano jednak statystycznie istotnej różnicy między pooperacyjnymi wynikami rezonansu nosowego w obu grupach (χ2=3,611 i wartość p=0,164). W odniesieniu do wydłużenia podniebienia występowała istotna różnica między obiema grupami (t= -12,162 i wartość p=0,000). Badania wideoendoskopowe wykazały, że średnia długość szczeliny gardłowej przed operacją wynosiła 7,679 mm (SD=1,188) w grupie RIVVP oraz 7,625 mm (SD=1,264) w grupie VYP+RIVVP. Średnia długość szczeliny gardłowej po operacji wynosiła 1,750 mm (SD=1,456) w grupie RIVVP oraz 1,906 mm (SDF=2,161) w grupie VYP+RIVVP, z istotnymi zmianami w wynikach przed- i pooperacyjnych w obu grupach. Nie wykazano jednak statystycznie istotnej różnicy między pooperacyjnymi średnimi długościami szczeliny gardłowej w obu grupach. OMÓWIENIE Terapią stosowaną u pacjentów z objawowym SMCP jest plastyka podniebienia miękkiego. Procedura ma na celu połączenie mięśni dźwigaczy podniebienia miękkiego oraz wydłużenie podniebienia miękkiego [13]. W 1976 roku Abyholm [14] opisywał lepsze pooperacyjne wyniki mowy u pacjentów z SMCP operowanych w młodym wieku. Berkowitz [15] donosił o metodzie V-Ypushback w operacjach naprawczych podniebienia, która w 1937 roku została niezależnie opisana przez Kilnera [16] oraz Wardilego [17]. Średni czas operacji wynosił 60 minut, co odpowiada wynikom uzyskanym przy użyciu technik wykorzystanych w niniejszym badaniu. Za- 44
7 kres czasu operacji wynosił od 40 do 70 minut dla obu technik, zgodnie z danymi przedstawionymi w tabeli 3. W 1960 roku Calnan [18] opisał wydłużenie podniebienia miękkiego za pomocą palatoplastyki metodą pushback (cofnięcia podniebienia) oraz palatoplastykę V-Y, pozwalającą na wydłużenie podniebienia o długość ponad 8 mm. Steffensen [19] twierdzi, że przy małej szczelinie trwałe wydłużenie uzyskuje się po zastosowaniu klasycznej operacji V-Y. W odniesieniu do technik zastosowanych w niniejszym badaniu uzyskano wydłużenie podniebienia miękkiego (wartości średnie z odchyleniami standardowymi) o 3,536 ± 0,962 mm w grupie RIVVP oraz o 7,063 ± 1,243 mm w grupie VYP+IVVP, co przedstawiono w tabeli 3 uwagę zwraca istotnie większe wydłużenie podniebienia w grupie drugiej. Sadove i wsp. [20] zalecają leczenie SMCP metodą Furlowa u pacjentów poniżej 2. roku życia, z niewielką szczeliną podniebienno-gardłową (<5 mm). Ponadto, Chen i wsp. [21] zalecają palatoplastykę sposobem Furlowa w leczeniu SMCP u młodszych pacjentów z okrężnym lub strzałkowym typem zwarcia podniebienno-gardłowego, u pacjentów z niewielkimi szczelinami oraz pozytywnymi rezultatami terapii logopedycznej. Pacjentów, którzy nie spełniali wymienionych kryteriów, poddawano leczeniu operacyjnemu z zastosowaniem płata gardłowego. Ponad 96% chorych, którzy zostali poddani palatoplastyce sposobem Furlowa, osiągnęło pełne zwarcie podniebienno-gardłowe. Fara i Weatherley-White [22] zalecają leczenie SMCP z zastosowaniem płatów gardłowych osadzonych górnie, połączone z przemieszczeniem podniebienia ku tyłowi w przypadkach, kiedy podniebienie wydaje się być zbyt krótkie. Pensler i Bauer [23] zalecają leczenie SMCP za pomocą wewnątrzpodniebiennej plastyki podniebienia miękkiego i wydłużenia podniebienia u pacjentów operowanych przed ukończeniem 2. roku życia, wśród których 75% posiadało prawidłową funkcję podniebienno-gardłową, a 25% prezentowało niewielką niewydolność podniebienno-gardłową, która nie wymagała wtórnej korekty. Sommerlad i wsp. [24] zalecają leczenie SMCP za pomocą rozwarstwienia mięśni i plastyki podniebienia miękkiego z przesunięciem ku tyłowi, wykonywanej pod mikroskopem operacyjnym. Zebrane wyniki wykazują, że prawidłową mowę uzyskano u 50% pacjentów. Poprawę odnotowano rów- nież w mowie nosowej (85%), emisji nosowej (63%) i wskaźnikach zamknięcia podniebienia miękkiego. W okresie ponad 6-letniej obserwacji, wtórnej faryngoplastyki wymagało 27,5% chorych. W niniejszym badaniu zastosowano w leczeniu SMCP dwa rodzaje technik operacyjnych radykalną wewnątrzpodniebienną plastykę podniebienia miękkiego (RIVVP) oraz faryngoplastykę V-Y metodą pushback w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego (VYP+RIVVP). W grupie RIVVP u 60% pacjentów uzyskano prawidłową nosową barwę głosu, natomiast w grupie VYP+RIVVP prawidłową nosową barwę głosu stwierdzono u 70% pacjentów. Brak emisji nosowej w próbie lusterkowej Czermaka obserwowano u 70% pacjentów z grupy RIVVP oraz u 80% pacjentów z grupy VYP+IVVP, co przedstawiono w tabeli 2. Pensler i Bauer [23] zauważyli, że u wielu pacjentów z SMCP często występują w wywiadzie nawracające zapalenia ucha środkowego, a u 90% z nich następuje poprawa po przemieszczeniu mięśnia dźwigacza podniebienia miękkiego. Guneren i wsp. [25] sugerują, że nie ma różnicy między pooperacyjną funkcją trąbki słuchowej Eustachiusza u pacjentów poddawanych zabiegowi V-Y metodą pushback albo operacji Furlowa, pomimo różnic w sposobie przemieszczania mięśni w obu technikach. W nawiązaniu do powyższej obserwacji, w niniejszym badaniu u 70% pacjentów z grupy RIVVP oraz u 60% pacjentów z grupy VYP+RIVVP stwierdzono dysfunkcję trąbki słuchowej Eustachiusza, z istotną poprawą w wyniku zastosowanego leczenia chirurgicznego: odpowiednio 80% i 70% chorych uzyskało prawidłową funkcję trąbki słuchowej, co przedstawiono w tabeli 2. WNIOSKI: Podsumowując, zarówno radykalna wewnątrzpodniebienna plastyka podniebienia miękkiego (RIVVP), jak i faryngoplastyka V-Y metodą pushback w połączeniu z radykalną wewnątrzpodniebienną plastyką podniebienia miękkiego (VYP+RIVV) są równie skuteczne w leczeniu operacyjnym SMCP. Ponadto wydłużenie podniebienia w przypadku bezobjawowego SMCP jest działaniem zbędnym. PIŚMIENNICTWO 1. Gosain AK, Conley SF, Marks S, Larson DL. Submucous cleft palate: diagnostic methods and outcomes of surgical treatment, Plast Reconstr Surg 1996; 97: Lewin ML, Croft CB, Shprintzen RJ. Velopharyngeal Insufficiency due to Hypoplasia of the Musculus Uvulae and Occult Submucous Cleft Palate. Plast Reconstr Surg 1980; 65: Reiter R, Haase S, Brosch S. Repaired cleft palate and ventilation tubes and their associations with cholesteatoma in children and adults. Cleft Palate Craniofac J 2009;46: GarcíaVelasco M, Ysunza A, Hernandez X, Marquez C. Diagnosis and treatment of submucous cleft palate: a review of 108 cases. Cleft Palate J 1988 ;25: Moss AL, Jones K, Pigott RW. Submucous cleft palate in the differential diagnosis of feeding difficulties. Arch Dis Child 1990; 65: Lowry RB, Courtemanche AD, MacDonald C. Submucous cleft palate and the general practitioner. Can Med Assoc J 1973; 109: OTOLARYNGOL POL 2016; 70 (1):
8 7. Saunders NC, Hartley BE, Sell D, Sommerlad B. Velopharyngeal insufficiency following adenoidectomy, Clin. Otolaryngol. Allied Sci 2004; 29: Calnan J. Submucous cleft palate. Br J Plast Surg 1954; 6: Ren S, Ma L, Zhou X, Sun Z. Bony defect of palate and vomer in submucous cleft palate patients. Int J Oral Maxillofac Surg. 2015; 44: McWilliams BJ, Philips BJ. Velopharyngeal Incompetence: Audio Seminars in Speech Pathology. Philadelphia: WB Saunders; Warren DW. Aerodynamic assessments and procedures to determine extent of velopharyngeal inadequacy. In: Bzoch KR, editor. Communicative Disorders Related to Cleft Lip and Palate. 4 th ed. Austin: Pro-Ed; p Ezzat AE, Khalifa RA, Akel MM, El-Shenawy HM. Functional and speech outcomes of superiorly based flap pharyngoplasty combined with radical intravelar veloplasty. J Cleft Lip Palate Craniofac Anomal 2015; 2: Reiter R, Haase S, Brosch S. Submucous cleft palate-an often late diagnosed malformation. Laryngorhinootologie 2010 ;89:29-33.( in Germen) 14. Abyholm FE: Submucous cleft palate. Scand J Plast Reconstr Surg 1976; 10: Berkowitz S. Cleft lip and palate: diagnosis and management. 3rd ed. New York: Springer; Kilner TP. Cleft lip and palate repair technique. St Thomas Hosp Rep 1937:2: Wardill WEM. The technique of operation for cleft palate. Brit J Surg 1937; 25: Calnan J. Cleft palate: Lengthening of the soft palate following the V-Y repair. A radiological and statistical study. Br J Plast Surg 1960; 13: Steffensen WH. Palate lengthening operations. Plast Reconstr Surg 1952; 10: Sadove AM, Van Aalst JA, Culp JA.Cleft palate repair: art and issues. Clin Plast Surg 2004; 31: Chen PK, Wu J, Hung KF, Chen YR, Noordhoff MS. Surgical correction of submucous cleft palate with Furlow palatoplasty. Plast Reconstr Surg 1996 ;97: ; 22. Fara M, Weatherley-White RCA. Submucous cleft palate. In: Converse JM, editors, Reconstructive Plastic Surgery. 2nd ed. Philadelphia: WB Saunders; p Pensler JM, Bauer BS. Levator repositioning and palatal lengthening for submucous clefts. Plast Reconstr Surg 1988; 82: Sommerlad BC, Fenn C, Harland K, Sell D, Birch MJ, Dave R, Lees M, Barnett A.Submucous cleft palate: a grading system and review of 40 consecutive submucous cleft palate repairs. Cleft Palate Craniofac J 2004; 41: Guneren E, Ozsoy Z, Ulay M, Eryilmaz E, Ozkul H, Geary PM. A comparison of the effects of Veau-Wardill-Kilner palatoplasty and Furlow double- opposing Z-plasty operations on Eustachian tube function. Cleft Palate Craniofac. J 2000; 37: Word count: 2570 Tables: 3 Figures: 2 References: 25 Access the article online: DOI: / Full-text PDF: Corresponding author: Abdelrahman E. M. Ezzat; ENT Department, Faculty of Medicine, Al-Azhar University, Cairo, Egypt; aemei_ibrahim@yahoo.co.uk Copyright 2016 Polish Society of Otorhinolaryngologists Head and Neck Surgeons. Published by Index Copernicus Sp. z o.o. All rights reserved. Competing interests: The authors declare that they have no competing interests. Cite this article as: Ezzat A.E., El-Begermy M.M.,Eid M.I., Akel M.M.: The effect of palatal lengthening on the functional and speech outcomes after submucous cleft palate repair; Otolaryngol Pol 2016; 70 (1):
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowośrodkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności
Streszczenie Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to proces chorobowy obejmujący struktury ucha środkowego. Przewlekłe zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu
Bardziej szczegółowo4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup
IV. Wyniki Badana populacja pacjentów (57 osób) składała się z dwóch grup grupy 1 (G1) i grupy 2 (G2). W obu grupach u wszystkich chorych po zabiegu artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego
Bardziej szczegółowoJ.Rostkowska, A. Geremek-Samsonowicz, H. Skarżyński
J.Rostkowska, A. Geremek-Samsonowicz, H. Skarżyński Niedosłuch w grupie 65+ 75% osób po 70 roku życia ma różne problemy związane ze słuchem. (Sprawozdanie merytoryczno-finansowe Instytutu Fizjologii i
Bardziej szczegółowoPorównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1
Porównanie skuteczności leków adiuwantowych w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Badanie1 New Delhi Cel Metoda Porównanie pregabaliny z amitryptyliną* i gabapentyną pod względem skuteczności klinicznej
Bardziej szczegółowoIs there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Bardziej szczegółowoKto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta
Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta Copyright All rights reserved 211 AMEDS Centrum 2 PACJENCI W badaniu wzięła udział grupa 47 pacjentów ze Stwardnieniem Rozsianym
Bardziej szczegółowoMaciej Pawlak. Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych.
Maciej Pawlak Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych. Prospektywne randomizowane badanie porównujące zastosowanie dwóch różnych koncepcji siatki i staplera
Bardziej szczegółowoSpearman.
2 1 * :... 109 - :. Spearman. (α=0/05). : 20-29.. 50. :.. : ). sheikhi@dnt.mui.ac.ir * ( :1. :2. 89/5/5 89/8/4. 89/11/1 573 568 :(5)6 :1389 568 : %75 : ) %35-40 :. %35 :. : ) (. ( ) ) ( ) -1 : ( -2 ( -3-4
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoSNORING 2014 SLEEP APNEA & for ENT Surgeons 3 rd INTERNATIONAL SEMINAR. CHRAPANIE i BEZDECHY. Warsaw, 6 th December Warszawa, 6 grudnia 2014
SLEEP APNEA & SNORING 2014 for ENT Surgeons 3 rd INTERNATIONAL SEMINAR Warsaw, 6 th December 2014 CHRAPANIE i BEZDECHY DLA LARYNGOLOGÓW III MI DZYNARODOWE SEMINARIUM Warszawa, 6 grudnia 2014 Organizatorzy
Bardziej szczegółowoZapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Bardziej szczegółowoUniwersytet Medyczny w Łodzi. Wydział Lekarski. Jarosław Woźniak. Rozprawa doktorska
Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski Jarosław Woźniak Rozprawa doktorska Ocena funkcji stawu skokowego po leczeniu operacyjnym złamań kostek goleni z uszkodzeniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoOperacyjne leczenie niewydolności podniebienno gardłowej w rozszczepach podśluzówkowych sposobem Furlowa
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2006, 43, 2, 201 207 ISSN 1644 387X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association PIOTR WÓJCICKI, GRAŻYNA WÓJCICKA
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoOpieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych
Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych Dr n. med. Jacek Schmidt Oddział Otolaryngologiczny ZOZ MSWiA w Łodzi Operacje endoskopowe
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoWznowa raka gardła. Możliwości rekonstrukcji.
Wznowa raka gardła. Możliwości rekonstrukcji. A. Rzepakowska, prof. K. Niemczyk Katedra i Klinika Otolaryngologii Pacjentka 65 lat, w lipcu 2015r. Przyjęta do Kliniki z powodu raka ustnej i krtaniowej
Bardziej szczegółowoŻylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Bardziej szczegółowoszczęki, objawy i sposoby Natalia Zając
Etiologia wybranych grup rozszczepów szczęki, objawy i sposoby ich zespołowego leczenia. Natalia Zając Promotor: dr n. med., prof. Vaclav Bednar Wstęp Wśród wad rozwojowych występujących u noworodków w
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoJeszcze w drugiej połowie ub. wieku najczęściej rutynowo zamykano rozszczep podniebienia między 18-tym a 24-tym miesiącem życia dziecka.
STRESZCZENIE Rozszczep wargi i/lub podniebienia, występujący w postaciach izolowanych lub w formie skojarzonej jako rozszczep wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia, stanowi 65% anomalii rozwojowych
Bardziej szczegółowoSLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE
SUM - WLK 2011 WYKŁAD PIĄTY: BIOSTATYSTYKA C.D. Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda! UWAGA! SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE TREŚĆ WYKŁADU Dokumentowanie efektu (analiza danych
Bardziej szczegółowoDlaczego potrzebne było badanie?
Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z łagodną postacią choroby Alzheimera oraz trudności z funkcjonowaniem psychicznym Jest to podsumowanie badania klinicznego
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoOCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI
Lek. Dent. Joanna Abramczyk OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI STRESZCZENIE WSTĘP W praktyce ortodontycznej zatrzymane stałe kły, szczególnie
Bardziej szczegółowoAsymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoRenata Zajączkowska, Małgorzata Przysada Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie
Renata Zajączkowska, Małgorzata Przysada Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie Jednym z najczęstszych powodów braku satysfakcji pacjenta po przeprowadzonym zabiegu jest ból pooperacyjny 1... 1. Nakahashi
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez statystycznych.
Bioinformatyka Wykład 4 Wrocław, 17 października 2011 Temat. Weryfikacja hipotez statystycznych dotyczących wartości oczekiwanej w dwóch populacjach o rozkładach normalnych. Model 3. Porównanie średnich
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU PIOTR TURMIŃSKI Porównanie skuteczności wybranych metod fizjoterapeutycznych w leczeniu skręceń stawu skokowego STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
Bardziej szczegółowoLek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci
Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Bardziej szczegółowoMgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz
Mgr Paweł Musiał Porównanie funkcjonowania podstawow-ych i specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego na przykładzie Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Staszowie Rozprawa
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowo4.5. Joduria. Grupy wieku Płeć >60 Razem Min Max Min Max Min Max
4.5. Joduria. Jodurię w porannej próbce moczu oznaczono u 489 osób (54,9%) z populacji badanej miasta Krakowa w tym u 316 kobiet (55,3%) i 173 mężczyzn (54%). Pozostała część osób nie dostarczyła próbki
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KOSZALINIE (18) TYTUŁ PRACY DYPLOMOWEJ (18)
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KOSZALINIE (18) INSTYTUT. (14) Kierunek:. Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia (14) Imię i Nazwisko (16) Nr albumu: TYTUŁ PRACY DYPLOMOWEJ (18) Przyjmuję pracę
Bardziej szczegółowoWSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT. Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii
WSKAZANIA DO LECZENIA CHIRURGICZNEGO W CHOROBACH ZAPALNYCH JELIT Zuzanna Kaszycka Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej i Transplantologii Choroba Crohna Zapalenie przewodu pokarmowego w chorobie Crohna
Bardziej szczegółowoOCENA. Ocena rozprawy doktorskiej mgr Jolanty Gałeckiej
Klinika Neurologii Wojskowy Instytut Medyczny 00 909 Warszawa ul Szaserów 128 Warszawa dn. 02.06.2019 r. OCENA Rozprawy doktorskiej mgr Jolanty Gałeckiej Ocena skuteczności wybranych metod fizjoterapeutycznych
Bardziej szczegółowoElżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej
Elżbieta Arłukowicz Streszczenie rozprawy doktorskiej Analiza zmienności ilościowej i jakościowej tlenowej flory bakteryjnej izolowanej z ran przewlekłych kończyn dolnych w trakcie leczenia tlenem hiperbarycznym
Bardziej szczegółowoZnaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.
Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów. Program DAL-SAFE /ALFUS_L_01798/ Ocena wyników programu epidemiologicznego.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health
Bardziej szczegółowoNajnowsze badania kliniczne. opublikowane w wydaniu specjalnym The Journal of Clinical Dentistry
Najnowsze badania kliniczne opublikowane w wydaniu specjalnym The Journal of Clinical Dentistry 2 Metody codziennego usuwania płytki nazębnej i ochrony dziąseł potwierdzone wynikami badań klinicznych Streszczenie
Bardziej szczegółowoAkademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny
Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /2022 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 07/08 0/0 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień studiów
Bardziej szczegółowoWpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym
Marcin Antoni Siciński Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym Rozprawa na stopień doktora nauk
Bardziej szczegółowoSNORING 2013 SLEEP APNEA & for ENT Surgeons 2 nd INTERNATIONAL SEMINAR. CHRAPANIE i BEZDECHY. Warsaw, 7 th December Warszawa, 7 grudnia 2013
SLEEP APNEA & SNORING 2013 for ENT Surgeons 2 nd INTERNATIONAL SEMINAR Warsaw, 7 th December 2013 CHRAPANIE i BEZDECHY DLA LARYNGOLOGÓW II MI DZYNARODOWE SEMINARIUM Warszawa, 7 grudnia 2013 Organizatorzy
Bardziej szczegółowoDlaczego potrzebne było badanie?
Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z chorobą Alzheimera we wczesnym stadium Jest to podsumowanie badania klinicznego przeprowadzonego z udziałem pacjentów
Bardziej szczegółowoRozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Lek. Maciej Jesionowski Efektywność stosowania budezonidu MMX u pacjentów z aktywną postacią łagodnego do umiarkowanego wrzodziejącego zapalenia jelita grubego w populacji polskiej. Rozprawa na stopień
Bardziej szczegółowoLek BI w porównaniu z lekiem Humira u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą
Lek w porównaniu z lekiem u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą Jest to podsumowanie badania klinicznego dotyczącego łuszczycy plackowatej. Podsumowanie sporządzono dla ogółu społeczeństwa.
Bardziej szczegółowo89/11/6 : 89/9/7 : 1389 /120 / * 2 1. :.. 1383 196 1383 :... 100 :. :.... :.(1)..... 4..(1) Email: rafiei@med.mui.ac.ir *.. 2. : 1 1499 SPSS... (1)..1 100 92/5 83/9 100 93/6 72/1. 100.(4-2).(5) 1383...
Bardziej szczegółowoCentrum Badań Naukowych, Chirurgia Refrakcyjna "LUMED"
Terapia anty-vegf i fotokoagulacją laserem żółtym w leczeniu CSCR w grupie młodych mężczyzn Autorzy: dr. Ludmiła Popowska, Lumed Centrum Badań Chirurgii Refrakcyjnej w Opocznie dr. Tomasz Grędysa, Europejskie
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE SIŁY WYRYWAJĄCEJ NIĆ CHIRURGICZNĄ Z TRZUSTEK PRZY UŻYCIU MASZYNY WYTRZYMAŁOŚCIOWEJ MTS INSIGHT
Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 10/2016 31. Katarzyna MAN 1, Bożena GZIK-ZROSKA 2 1 Studenckie Koło Naukowe Biomechatroniki Biokreatywni przy Katedrze Biomechatroniki Politechniki Śląskiej 2 Katedra
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoSNORING 2015 SLEEP APNEA & for ENT Surgeons 4 th INTERNATIONAL SEMINAR PROGRAM. CHRAPANIE i BEZDECHY. Warszawa, 28 listopada 2015
CHRAPANIE IV MI DZYNARODOWE SEMINARIUM Warszawa, 28 listopada 2015 SLEEP APNEA & 4 th INTERNATIONAL SEMINAR Warsaw, 28 th November 2015 PROGRAM CHRAPANIE 8:00 10:30 Sobota, 28 listopada 2015 Moderator:
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy fizjoterapii klinicznej
Bardziej szczegółowoW01 Świadczenie pohospitalizacyjne. W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu. W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu
W01 Świadczenie pohospitalizacyjne zgodnie z definicją świadczenia W11 Świadczenie specjalistyczne 1-go typu zgodnie z definicją świadczenia W12 Świadczenie specjalistyczne 2-go typu konieczne wykazanie
Bardziej szczegółowoUrszula Coupland. Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Urszula Coupland Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez statystycznych.
Statystyka Wykład 10 Wrocław, 22 grudnia 2011 Testowanie hipotez statystycznych Definicja. Hipotezą statystyczną nazywamy stwierdzenie dotyczące parametrów populacji. Definicja. Dwie komplementarne w problemie
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono
Bardziej szczegółowoPrzegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
Bardziej szczegółowoANALIZA ZDOLNOŚCI PROCESU O ZALEŻNYCH CHARAKTERYSTYKACH
Małgorzata Szerszunowicz Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach ANALIZA ZDOLNOŚCI PROCESU O ZALEŻNYCH CHARAKTERYSTYKACH Wprowadzenie Statystyczna kontrola jakości ma na celu doskonalenie procesu produkcyjnego
Bardziej szczegółowoOcena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę.
lek. med. Ewa Czapińska-Ciepiela Ocena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor Prof. dr hab. n. med. Jan Kochanowski II Wydział
Bardziej szczegółowoI. STRESZCZENIE Cele pracy:
I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc
Bardziej szczegółowoSYSTEMU DO REEDUKACJI CHODU TRZECIEJ GENERACJI NA PARAMETRY CZASOWO-PRZESTRZENNE CHODU
Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 8/2014 21 Paulina GALAS, Katedra i Zabrze Krzysztof, Roman BEDNORZ, Justyna OPATOWICZ, Jakub MALISZEWSKI, PHU Technomex, Gliwice Emila CZEPUL, Centrum Fizjoterapii "FIZJOFIT"
Bardziej szczegółowoWarsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Bardziej szczegółowoPodstawy. kardiolosicznej. kompleksowej rehabilitacji PZWL. Zbigniew Nowak
PATRONAT M ERYTO RYC ZNY K o m it e t R e h a b il it a c j i, K u l t u r y F iz y c z n e j i In t e g r a c j i S p o ł e c z n e j P A N Podstawy kompleksowej rehabilitacji kardiolosicznej Zbigniew
Bardziej szczegółowoPacjenci zostali podzieleni na trzy grupy liczące po 20 osób. Grupa I i II to osoby, u których na podstawie wartości pomiaru kąta ANB oraz WITS w
STRESZCZENIE Wady zgryzu klasy III wg Angle'a uwarunkowane są niedorozwojem szczęki lub nadmiernym wzrostem żuchwy, a często połączeniem obu nieprawidłowości. Pacjenci z przodożuchwiem morfologicznym ze
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoKlinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Centralny Szpital Kliniczny
Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Dysphagia in the intensive care unit: epidemiology, mechanisms, and clinical management. Critical Care 2019, marzec Systematyczny
Bardziej szczegółowoINSPECTION METHODS FOR QUALITY CONTROL OF FIBRE METAL LAMINATES IN AEROSPACE COMPONENTS
Kompozyty 11: 2 (2011) 130-135 Krzysztof Dragan 1 * Jarosław Bieniaś 2, Michał Sałaciński 1, Piotr Synaszko 1 1 Air Force Institute of Technology, Non Destructive Testing Lab., ul. ks. Bolesława 6, 01-494
Bardziej szczegółowoObiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych
mgr Małgorzata Beata Rutkowska Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych STRESZCZENIE Wprowadzenie Duża liczba ciężkich urazów czaszkowo-mózgowych sprawia,
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoStabilizacja krótkoodcinkowa w leczeniu schorzeń i urazów kręgosłupa -w materiale własnym
SYSTEM DERO: ROZWÓJ TECHNIK OPERACYJNEGO LECZENIA KRĘGOSŁUPA Adamski Ryszard, Tura Krzysztof 1 Stabilizacja krótkoodcinkowa w leczeniu schorzeń i urazów kręgosłupa -w materiale własnym Wstęp Streszczenie:
Bardziej szczegółowoAspekt logopedyczny. przerośniętego migdałka gardłowego u dziecka
Opracowanie: mgr Aneta Muszyńska-logopeda, mgr Maria Bryła-logopeda Aspekt logopedyczny przerośniętego migdałka gardłowego u dziecka Przerost migdałka gardłowego, tzw. trzeciego migdałka występuje u dzieci
Bardziej szczegółowoKrytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami
Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie
Bardziej szczegółowoROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem )
Publikacje naukowe: ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem 7.03.2013) Stosowanie larw Lucilia sericata jako metoda leczenia przewlekłych ran kończyn. Inne publikacje: 1.
Bardziej szczegółowoWykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Układ oddechowy Zapewnia drogę wnikania do ustroju zapasu tlenu obecnego w powietrzu atmosferycznym, stwarza też drogę wydalania
Bardziej szczegółowoKrzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu.
Krzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu. Dyslordoza szyjna a zaburzenia neurowegetatywne Dyslordoza of neck and neurovegetative disorders Słowa kluczowe:
Bardziej szczegółowoRozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów
Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta www.michalbereta.pl 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów Wiemy, że możemy porównywad klasyfikatory np. za pomocą kroswalidacji.
Bardziej szczegółowoZałożenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe
Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe zaopatrywanie rozległych ubytków poresekcyjnych praktycznie
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoMefelor 50/5 mg Tabletka o przedłużonym uwalnianiu. Metoprololtartrat/Felodipi n AbZ 50 mg/5 mg Retardtabletten
ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTACI FARMACEUTYCZNYCH, MOCY PRODUKTÓW LECZNICZYCH, DRÓG PODANIA, WNIOSKODAWCÓW, POSIADACZY POZWOLEŃ NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Państwo członkowskie Podmiot
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka
Bardziej szczegółowoWczesny i zaawansowany rak piersi
Warszawa, 14.12.2017 Wczesny i zaawansowany rak piersi Dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld 1 Breast Cancer (C50): 1971-2011 Age-Standardised One-Year Net Survival, England and Wales Please include
Bardziej szczegółowoDlaczego warto publikować? Kto to jest autor? Rodzaje prac naukowych
Dlaczego warto publikować? Kto to jest autor? Rodzaje prac naukowych Piotr Knapik Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu What can journals do for you? Make your career Make you influential Make you attractive
Bardziej szczegółowoEwaluacja w polityce społecznej
Ewaluacja w polityce społecznej Dane i badania w kontekście ewaluacji Dr hab. Ryszard Szarfenberg Instytut Polityki Społecznej UW rszarf.ips.uw.edu.pl/ewalps/dzienne/ Rok akademicki 2018/2019 Główny problem
Bardziej szczegółowoJASKRA SIATKÓWKA. Zaćma ROGÓWKA OKULISTYKA DZIECIĘCA CHIRURGIA REFRAKCYJNA
JASKRA SIATKÓWKA Zaćma ROGÓWKA OKULISTYKA DZIECIĘCA CHIRURGIA REFRAKCYJNA Copyright American Academy of Ophthalmology, October 2013 www.aao.org 2013 PODSUMOWANIE ZAŁOŻEŃ DLA ZALECANYCH ALGORYTMÓW POSTĘPOWANIA
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoAerozol pulsujący. Nowa jakość w leczeniu zapalenia zatok. skuteczne, dokładne i bezpieczne leczenie zapalenia zatok
Nowa jakość w leczeniu zapalenia zatok Aerozol pulsujący skuteczne, dokładne i bezpieczne leczenie zapalenia zatok PARI SINUS Terapia inhalacyjna stosowana w ostrych i przewlekłych chorobach górnych dróg
Bardziej szczegółowoTab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach 1998-1999 w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe. 18-28 29-39 40-49 50-59 >60 r.
. WYIKI Analizie poddano wyniki badań 89 osób, 7 kobiet i mężczyzn w wieku 8-78 lat. Średnia wieku kobiet wynosiła,8 ±,6 lat, średnia wieku mężczyzn wynosiła,89 ± 7, lat. Średnia wieku dla obu płci wynosiła,6
Bardziej szczegółowoDaniel Zarzycki, Bogusław Bakalarek, Barbara Jasiewicz 1. Wyniki leczenia operacyjnego kręgozmyków z zastosowaniem stabilizacji transpedikularnej
SYSTEM DERO: ROZWÓJ TECHNIK OPERACYJNEGO LECZENIA KRĘGOSŁUPA Daniel Zarzycki, Bogusław Bakalarek, Barbara Jasiewicz 1 Wyniki leczenia operacyjnego kręgozmyków z zastosowaniem stabilizacji transpedikularnej
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowo