PROGRAM ADAPTACJI DZIECKA DO WARUNKÓW GMINNEGO PRZEDSZKOLA W IZABELINIE ŁAGODNY START

Transkrypt

1 PROGRAM ADAPTACJI DZIECKA DO WARUNKÓW GMINNEGO PRZEDSZKOLA W IZABELINIE ŁAGODNY START Wychowanie przedszkolne jest bardzo istotnym ogniwem w procesie wychowania człowieka i stanowi pierwszy etap każdego systemu edukacji. W zadaniach przedszkola jakie sformułowano rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, wychowania przedszkolne obejmuje wspomaganie rozwoju i wczesną edukację dzieci od trzeciego roku życia do rozpoczęcia nauki w klasie pierwszej szkoły podstawowej. Przedszkola winny zapewniad opiekę, wychowanie i uczenie się w atmosferze akceptacji i bezpieczeostwa, tworzyd warunki umożliwiające dziecku osiągnięcie gotowości szkolnej / Wobec rodziców przedszkole pełni funkcję doradczą i wspierającą działania wychowawcze: 1) Pomagają w rozpoznawaniu możliwości rozwojowych dziecka i podjęciu wczesnej interwencji specjalistycznej; 2) Informują na bieżąco o postępach dziecka; 3) Uzgadniają wspólnie z rodzicami kierunki i zakres zadao realizowanych w przedszkolu. Dziecko bez ograniczeo może korzystad z oferty edukacyjnej przedszkola, jeśli przystosuje się do nowego środowiska. Tylko pełna adaptacja do warunków przedszkolnych pozwoli mu na wykorzystanie w pełni szans rozwojowych. Na przeszkodzie jednak w osiągnięciu tego celu stoi wiele czynników, które ten proces zakłócają. W przypadku trzylatków trudności adaptacyjne wynikają z: - do tej pory dziecko stało w centrum oddziaływao rodzicielskich, zawsze mogło liczyd na kontakt z dorosłym w sytuacji ja i Ty, a w przedszkolu niestety nauczyciel nie może zajmowad się jednym dzieckiem, musi zapewnid opiekę całej grupie. Jest to sytuacja niezmiernie trudna dla dziecka, która zakłóca jego procesy poznawcze; - brak umiejętności radzenia sobie w tzw. Potrzebach dnia codziennego tj. spożywania posiłków, przebieraniu się, odpoczynku poobiednim, załatwianiu potrzeb fizjologicznych czyni je zależnymi od nieznanych im osób. Wszystkie te potrzeby realizowane są zupełnie inaczej niż w domu rodzinnym, w innych warunkach; - poczucia opuszczenia przez najbliższych. Dziecko nie rozumie konieczności korzystania z usług przedszkola. Boi się, że najbliżsi zostawią go tutaj: dzieci często pytają czy oby mama na pewno przyjdzie; - preferowanie kontaktów z osobami dorosłymi. Dziecko trzyletnie będące jeszcze w stanie silnego egocentryzmu nie jest w stanie dłużej współdziaład z rówieśnikami. Maluszek potrzebuje do zabawy, rozmów osoby dorosłej, a grupowy charakter życia na jaki jest skazany w przedszkolu nie zaspokaja jego potrzeb. Zanim dziecko uspołeczni się i poczuje przynależnośd do grupy przedszkolnej, przeżyje wiele frustracji; - brak orientacji w przestrzeni. Dziecko przychodzi do placówki, gdzie wszystko jest inne niż w domu: sprzęty, meble, rozkład pomieszczeo. A co najgorsze z tych samych pomieszczeo i zabawek korzystają wszystkie dzieci. Trzeba się wszystkim dzielid, a z zabawek trzeba korzystad w określony sposób (dzielid się, nie zabierad innym, odkładad na miejsce po skooczonej zabawie). Trzylatek przedszkole kojarzy tylko ze swoją salą. W momencie, gdy przemieszczają się z nauczycielką do innej Sali na zajęcia z rytmiki, przedstawienie, teatrzyk, dzieci tracą poczucie bezpieczeostwa i

2 ponownie zaczynają płakad, taka sama sytuacja towarzyszy wyjściu na podwórko przedszkolne, ale i również powrotowi z niego; - brak orientacji w zakresie organizacji i rytmu dnia w przedszkolu i niewiedza o tym, co będzie się działo w przedszkolu. Rytm życia w przedszkolu różni się znacznie od domowego. Dziecko musi podporządkowad się wymaganiom życia grupowego, musi przestrzegad reguł postępowania. Musi tez nauczyd się funkcjonowania w gwarze i hałasie przez wiele godzin; - poczucie niebezpieczeostwa, zwłaszcza kiedy opiekunowi trudno jest się rozstad z dzieckiem, ma łzy w oczach. Dziecko wyczuwa nastroje dorosłych, ich niepokój udziela się mu. W związku z czynnikami utrudniającymi proces adaptacji dziecka do przedszkola, należy podjąd się przeprowadzenia czynności mających na celu złagodzenie tych niekorzystnych warunków. Właśnie z tego powodu podjęłam się napisania programu adaptacyjnego, a także zrealizowania go w Gminnym Przedszkolu w Izabelinie. Słuchając płaczów dzieci przychodzących po raz pierwszy do przedszkola, postanowiłam zadbad o zmianę tej sytuacji. I jestem przekonana, że najlepszymi partnerami w tym działaniu mogą myd rodzice dzieci nowoprzyjętych, chod ich również należy otoczyd pewną opieką. Nie jest bowiem łatwą sytuacją, kiedy na kilka godzin trzeba rozstad się ze swoim największym skarbem dzieckiem. W takiej sytuacji, gdy trzeba pomóc dzieciom przy pomocy ich rodziców, wydaje się sensownym pomysłem, aby realizację procesu adaptacji dzieci trzyletnich zacząd od ich opiekunów. Przekroczenie progu przedszkola to bardzo istotny moment w życiu trzylatka. Jest to przeżycie dla dziecka, ale również dla całej jego rodziny. Wymaga też sporo wysiłku i pracy od nauczyciela. Nasze przedszkole najpierw stara się przygotowad rodziców przyszłych wychowanków do zmian, jakie nastąpią w momencie przekroczenia przez dziecko progu przedszkola. Umożliwiamy poznanie przedszkola, stwarzamy sytuacje stwarzające nawiązaniu z nimi kontaktów jeszcze przed rozpoczęciem roku szkolnego. Zapoznajemy rodziców i dzieci z rozkładem dnia w przedszkolu, umożliwiamy udział w zabawach i zajęciach dzieciom i rodzicom. Zapoznajemy rodziców z wymaganiami przedszkola, z przyszłymi nauczycielkami. Stwarzamy możliwośd swobodnej rozmowy i wymiany informacji. Bo przecież rodzice są dla dziecka najważniejsi i to oni powinni wyjaśnid wszystkie trudne sprawy, z którymi dziecko spotyka się w nowym środowisku. Nasze przedszkole jest również otwarte na potrzeby rodziców. Nauczycielki, znając środowisko rodzinne dzieci oraz oczekiwania względem przedszkola, mogą wychodzid naprzeciw tym oczekiwaniom, tworzyd klimat wzajemnego zaufania i włączyd rodziców do współpracy. Zapraszając rodziców wraz z dziedmi na wspólne zajęcia stwarzają rodzicom okazję do obserwowania swojego dziecka na tle grupy w zakresie posiadanych umiejętności samoobsługowych, sposobów kontaktowania się z rówieśnikami, aktywności. Powinien byd to czas, w którym dziecko nawiązuje pozytywne kontakty w nowym środowisku. Każda próba ułatwienia przystosowania musi obejmowad całą rodzinę. Zadaniem przedszkola jest wspomaganie rodziny w organizowaniu życia dziecka przy maksymalnym wykorzystaniu jego możliwości, tworzenia sprzyjającego klimatu i warunków

3 do prawidłowego rozwoju, a tym samym podnoszenia jakości życia. Aby wywiązad się należycie z tych zadao, nasze przedszkole postanowiło stworzyd własny program adaptacyjny. Program adaptacji dziecka do przedszkola w Izabelinie opiera się na zasadzie współpracy przedszkola z rodziną przyszłego wychowanka. Założeniem programu jest: - świadome przygotowanie dziecka do życia w warunkach zbiorowego wychowania; - przygotowanie rodziców do niesienia pomocy własnym dzieciom w rozwiązywaniu problemów adaptacyjnych; - pomoc nauczycielom w sprostaniu spełnienia oczekiwao rodziców i dzieci. Program sprzyja rozładowaniu negatywnych doznao dziecka wywołanych gwałtownym rozstaniem z rodziną i brakiem wiedzy o nowym środowisku. Jego podstawowym zadaniem jest zapewnienie dzieciom poczucia bezpieczeostwa psychicznego w tym trudny, przełomowym dla życia dziecka momencie. Treści programu są zgodne z: 1) Podstawą Programową wychowania przedszkolnego; 2) Programem realizowanym przez nauczyciela; 3) Statutem przedszkola; 4) Programem Rozwoju Przedszkola.

4 CELE I ZADANIA PROGRAMU ŁAGODNY START Cele główne: 1) Wspomaganie dziecka w procesie przystosowania do życia w warunkach przedszkolnych poprzez umożliwienie mu poznania nowego otoczenia w poczuciu bezpieczeostwa psychicznego; 2) Wspomaganie rodziców dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną: a) w procesie przygotowania dziecka do przedszkola w sferze psychicznej i instrumentalnej, b) w procesie przygotowania samych siebie do psychicznego rozstania się z dzieckiem; 3) wspomaganie pracy nauczycieli dzieci trzyletnich. Cele szczegółowe: W odniesieniu do dziecka: - dziecko rozumie potrzebę przychodzenia do przedszkola; - potrafi rozstad się z rodzicami na określony czas, wie, że zostanie odebrane; - zna i akceptuje nauczycieli ze swojej grupy, wie, że może mu o wszystkim powiedzied; - zna osoby z personelu obsługowego opiekujące się dziedmi; - zna swoją salę oraz pomieszczenia, w których przebywa i czuje się w nich bezpiecznie; - chętnie uczestniczy w zabawach i zajęciach; - próbuje współdziaład z rówieśnikami; - chętnie przychodzi do przedszkola. W odniesieniu do rodziców: - znają organizację pracy przedszkola; - znają nauczycielki prowadzące grupę 3-latków i wchodzą z nimi w interakcje; - mają wiedzę na temat okresu rozwojowego, w którym znajduje się ich dziecko; - wiedzą na czym polega przygotowanie psychiczne i instrumentalne dziecka do przedszkola, rozumieją jego znaczenie i potrafią podjąd działania zmierzające do przygotowania dziecka do przedszkola; - wiedzą, jak wyglądają zajęcia prowadzone przez nauczyciela w przedszkolu; - aktywnie angażują się do współpracy z przedszkolem; - akceptują problemy lokalowe placówki; - znają osobiście rówieśników swojego dziecka; - znają rodziców wszystkich dzieci z grupy i wchodzą z nimi w interakcje; - wiedzą, iż zawsze mogą liczyd na pomoc nauczycielek, mają do nich zaufanie, nie obawiają się zostawienia dzieci pod ich opieką. W odniesieniu do nauczycieli: - znają osobiście dzieci z własnej grupy; - znają rodziców i weszli z nimi w interakcje; - mają szczegółowe informacje na temat stanu zdrowia dzieci, ich przyzwyczajeo, sposobów reagowania przez nie w sytuacjach stresowych; - nie obawiają się reakcji dzieci i rodziców wynikających ze stresu adaptacyjnego; - wiedzą, iż mogą liczyd na pomoc rodziców.

5 ETAPY REALIZACJI ADAPTACJI DZIECI ETAPY REALIZACJI FORMA REALIZACJI ADRESAT I. Przygotowawczy: - udzielanie rodzicom informacji na temat nauczycieli pracujących w grupie; - udzielanie rodzicom informacji na temat spotkao i zajęd. II. Budowa interakcji: dyrektor i nauczyciele - rodzice III. Wstępne oswajanie dzieci z przedszkolem IV. Zajęcia adaptacyjne V. Praca nad frontem wychowawczym VI. Uroczyste pasowanie na przedszkolaka - rozmowa z rodzicami; - informacje na tablicy ogłoszeo; - ulotki dla rodziców. - zebrania z rodzicami; - ulotki dla rodziców; - warsztaty z udziałem rodziców. - wizyty dzieci i rodziców w przedszkolu; - oglądanie przedszkola; - zabawy w ogródku. - zajęcia w sali i w ogrodzie przedszkolnym. - ankieta; - zebranie z rodzicami; - prelekcja, dyskusja. - wspólna zabawa rodziców i dzieci. TERMIN REALIZACJI - rodzice okres rekrutacji - dyrektor; - dzieci; - dzieci; - dzieci; maj/czerwiec II połowa czerwca ostatni tydzieo sierpnia wrzesieo/ październik koniec października

6 SPOSÓB REALIZACJI POSZCZEGÓLNYCH ETAPÓW PROGRAMU ADAPTACJI ŁAGODNY START ETAP I jego celem jest udzieleni rodzicom dzieci trzyletnich informacji wstępnych na temat Gminnego Przedszkola w Izabelinie. Informacje te obejmują: a) podstawową wiedzę o nauczycielach pracujących w grupie dzieci najmłodszych; b) wiedzę na temat celów i zadao w Statucie Gminnego Przedszkola w Izabelinie dotyczących działania placówki, obowiązków nauczycieli oraz rodziców; c) terminarz zebrao z rodzicami; d) plan zajęd adaptacyjnych z dziedmi oraz cele organizowania poszczególnych etapów składających się na program Łagodny Start. Powyższych informacji udziela dyrektor przedszkola oraz nauczycielki, które od września będą opiekowały się dziedmi. Rodzice mają też szansę zwiedzenia całego przedszkola, ze szczególnym uwzględnieniem sali maluszków. ETAP II ma za zadanie: a) nawiązanie kontaktów z rodzicami dzieci nowoprzyjętych do przedszkola; b) zwrócenie uwagi na procesy rozwojowe dziecka trzyletniego, które zakłócają jego procesy adaptacyjne; c) przygotowanie rodziców do udzielenia pomocy dzieciom w trudnym dla nich okresie adaptacyjnym. Zwrócenie uwagi na działania, jakie mogą w okresie wakacji podjąd rodzice, by ułatwid dziecku adaptację w nowym środowisku; d) przygotowanie rodziców do psychicznego rozstania się z dzieckiem. 1. W pierwszym spotkaniu na terenie przedszkola uczestniczy dyrektor i nauczycielki prowadzące grupę trzylatków. Przedmiotem spotkania jest zaprezentowanie sposobu funkcjonowania przedszkola, rozkładu dnia, pokazanie rodzicom pomieszczeo, z których będą korzystały dzieci, a także nakreślenie obrazu rozwojowego dziecka w tym wieku. Przewidziana Est dyskusja, zadawanie przez rodziców pytao i udzielanie na nie odpowiedzi. Wręczanie rodzicom ulotek informacyjnych na temat rozwoju dziecka trzyletniego. 2. Drugie spotkanie na terenie przedszkola obejmuje udział rodziców wraz z dziedmi w corocznej, tradycyjnej zabawie przedszkolnej z okazji Dnia Rodziny. Włączanie rodziców i dzieci do zabawy, zwiedzanie przedszkola, ogrodu przedszkolnego, rozmowy z dyrektorem, nauczycielkami, innymi rodzicami. 3. Trzecie spotkanie tylko z rodzicami przyszłych wychowanków organizowane jest w Sali zajęd maluszków. Ma ono formę warsztatową. Rodzice mogą korzystad porad psychologa, lekarza. Nauczycielki uświadamiają rodzicom, z czym dzieci mogą mied problemy w przedszkolu, jaki wpływ ma sposób zachowania się rodziców na samopoczucie i reakcje dzieci. Dyskusja, burza mózgów, wspólne wypracowanie zadao do realizacji przez rodziców w okresie wakacji. Wręczanie rodzicom ulotek informacyjnych.

7 ETAP III ma za zadanie: W odniesieniu do dzieci: a) Zapoznanie dzieci z nauczycielkami prowadzącymi grupę; b) Nawiązywanie pierwszych kontaktów z rówieśnikami; c) Poznanie najbliższego otoczenia, w którym dziecko będzie przebywało; d) Wchodzenie w kontakty z dziedmi ze starszych grup przedszkolnych. W odniesieniu do rodziców: a) Wspólne pokonywanie bariery lęku przed nieznanym środowiskiem; b) Obserwowanie własnego dziecka na tle innych dzieci; c) Lepsze poznanie nauczycielek i personelu przedszkola; d) Stwarzanie możliwości do obserwowania dziecka w pewnej odległości; e) Dostrzeganie konieczności stwarzania dziecku szansy na stopniowe usamodzielnianie się; f) Poznawanie atmosfery panującej w przedszkolu. W odniesieniu do nauczycieli: a) Zapoznanie się z przyszłymi wychowankami; b) Lepsze poznawanie rodziców, ich metod wychowawczych, problemów; c) Zmniejszenie bariery lęku przed pracą w okresie adaptacyjnym. Przez ostatni lub przedostatni tydzieo czerwca (termin uzgadniany z rodzicami) w godzinach 10:30 11:30 codzienne spotkania w ogrodzie przedszkolnym (w zależności od warunków pogodowych, wówczas stwarzamy warunki do zabawy w przedszkolu). Dzieci pod opieką rodziców spędzają czas na zabawach plenerowych, nawiązują pierwsze kontakty z rówieśnikami i dziedmi z najstarszej grupy przedszkolnej, która aktywnie włącza się do pomocy w adaptacji. W miarę możliwości stwarzanie okazji do zabaw maluchów bez udziału rodziców, ale pod ich okiem. W trakcie pobytu dzieci w przedszkolu mogą one wraz z rodzicami zwiedzad wszystkie sale przedszkolne, bawid się wybranymi zabawkami w dowolnej Sali z rodzicami lub dziedmi starszymi. ETAP IV ma on za zadanie: W odniesieniu do dzieci: a) Stopniowe przybliżanie dziecku otoczenia, w którym będzie przebywało; b) Zapoznanie dzieci z organizacją życia w grupie przedszkolnej; c) Przełamywanie bariery lęku przed nieznanym środowiskiem; d) Wyrobienie w dzieciach przekonania, że warto chodzid do wesołego i bezpiecznego przedszkola.

8 W odniesieniu do rodziców: a) Wspólnie z dzieckiem pokonywanie bariery lęku przed nieznanym środowiskiem; b) Obserwowanie własnego dziecka na tle innych dzieci (jego radzenia sobie z czynnościami samoobsługowymi; c) Zapoznanie rodziców z organizacją życia w grupie przedszkolnej; d) Zapoznanie rodziców z organizacją zajęd dydaktycznych dla dzieci w przedszkolu. W odniesieniu do nauczycieli: a) Bliższe poznanie przyszłych podopiecznych; b) Pogłębianie interakcji z rodzicami; c) Zdobywanie informacji od rodziców i poprzez obserwację o zachowaniach dziecka na nowe sytuacje (hałas, gwar, grupa). W ostatnim tygodniu sierpnia dzieci wraz z rodzicami biorą udział w zajęciach w Sali trzylatków od godziny 10:00 do 11:00. Po nich bawią się wspólnie z rówieśnikami na podwórku pod czujnym okiem rodziców. Spotkania te mają na celu stopniowe oswajanie dzieci z warunkami życia grupowego i z organizacją pracy w przedszkolu. Nauczycielki w trakcie zajęd adaptacyjnych kierują się następującymi zasadami: 1. Tworzenie atmosfery spokoju, życzliwości, akceptacji. 2. Stopniowanie intensywności i poziomu trudności zajęd. 3. Stopniowe (w miarę możliwości) wycofywanie rodziców z niektórych czynności, przy jednoczesnym zapewnieniu kontaktu wzrokowego dziecka z rodzicem. 4. Organizowanie zabaw i zajęd tylko w Sali przeznaczonej dla maluchów, korzystanie jedynie z niezbędnych pomieszczeo, tj. szatnia, łazienka. 5. Zachowanie stałej kolejności organizacji zajęd adaptacyjnych, dającej dzieciom poczucie stałości i orientacji w czasie i przestrzeni. Zajęcia te prowadzone są w oparciu o scenariusze zajęd, które mogą byd modyfikowane, skracane, wzbogacane w zależności od potrzeb grupy, możliwości dzieci, warunków organizacyjnych. ETAP V ma za zadanie: W odniesieniu do rodziców: a) Uświadomienie, iż zawsze mogą liczyd na pomoc nauczycieli przedszkola; b) Stworzenie warunków do dzielenia się swoimi doświadczeniami, problemami; c) Dostrzeżenie skuteczności, zalet dla dziecka z ujednolicenia działao wychowawczych domu i przedszkola; d) Dostrzeżenie zależności działao wychowawczych. W odniesieniu do nauczycieli: a) Budzenie zaufania rodziców; b) Stwarzanie szansy na pomoc rodziców w procesach wychowawczych; c) Pracę w warunkach zaufania, zrozumienia, akceptacji.

9 W odniesieniu do dzieci: a) Rozeznanie w tym, co można, a czego nie można, jakie zachowania niezależnie od miejsca są akceptowane, a jakie nie; b) Łatwiejsze przestrzeganie reguł i rozumienie konieczności ponoszenia konsekwencji za swoje zachowanie; c) Szybsze dostrzeganie reguł życia społecznego. Najpierw przeprowadzamy wśród rodziców anonimową ankietę, aby się dowiedzied: - jakie metody wychowawcze preferują; - czy chcieliby, aby oddziaływania wychowawcze z domu i przedszkola ujednolicid i dlaczego? - czy chcieliby wziąd udział w prelekcjach na temat metod wychowawczych stosowanych w przedszkolu? - czy wiedzą, jakie prawa dziecka są respektowane w przedszkolu. Po opracowaniu wyników ankiet, zapraszamy rodziców na zebranie. W jego trakcie przypominamy, jaką funkcję pełni przedszkole i do czego Statut Przedszkola zobowiązuje rodziców. Na tym zebraniu omawiamy także metody wychowawcze, jakie stosujemy w przedszkolu, omawiamy ich cele i sposób posługiwania się nimi. Kreślimy zalety stosowania takich samych metod w domu i przedszkolu. Zachęcamy do udziału w dyskusji na poruszane tematy. Zachęcamy do stosowania takich samych metod w domu i w przedszkolu. Informujemy, iż systematycznie będziemy informowad o problemach wychowawczych związanych z uspołecznianiem się dzieci i ich rozwojem w trakcie zebrao i na tablicy ogłoszeo. ETAP VI ma na celu: W stosunku do rodziców: a) Wciągniecie ich w życie przedszkola; b) Zachęcenie do podejmowania działao na korzyśd całego przedszkola; c) Stwarzanie im warunków do wspólnej zabawy z dziedmi. W stosunku do dzieci: a) Stworzenie warunków do wspólnej zabawy z rodzicami; b) Uroczyste przyjęcie do grona przedszkolaków. - pierwsze przygotowanie się przedszkolaków do publicznego występu; - zakup drobnych upominków dla maluchów; - zaproszenie do przedszkola artystów, którzy zorganizują zabawę; - przygotowanie małego poczęstunku przez rodziców i przedszkole; - pasowanie każdego maluszka przez dyrektora przedszkola. Opracowała Bożena Żera, Nauczyciel Gminnego Przedszkola w Izabelinie