Schemat prowadzonych spotkań z podtytułem - Kino jako przestrzeń edukacyjna:

Transkrypt

1 Strona1 KINO OTWARTE NA RÓŻNORODNOŚĆ Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gminy Stare Juchy było jednym z partnerów projektu realizowanego przez Stowarzyszenie Wiatraki Mazur w ramach programu LP PAFW Otwarci na różnorodność. Przygotowano 4 spotkania warsztatowe związane z problemami wielokulturowości, różnorodności, na których pokazano filmy i przeprowadzono dyskusje z odbiorcami. Schemat prowadzonych spotkań z podtytułem - Kino jako przestrzeń edukacyjna: 1. Wprowadzenie czym jest kultura, sztuka filmowa 2. Przyswojenie definicji wielokulturowości i jej znaczenia w obecnym świecie 3. Dobór filmów uzasadnienie 4. Konstrukcja dyskusji uczestników 1. Wprowadzenie czym jest kultura, sztuka filmowa Dlaczego KINO? Współczesne kino spełnia szczególną rolę - uniwersalną, bo: informuje edukuje, polemizuje, wywołuje różnorakie emocje (nie tylko schematycznego: lubienia/nielubienia), spełnia nawet role terapeutyczne (kino-terapia). Kino odgrywa kapitalną rolę w wyjaśnianiu, pokazywaniu problemów społecznych: tych uniwersalnych i tych specyficznych dotyczących określonych sytuacji. Skupiliśmy się na różnorodności kulturowej. Czy potrzebna jest nam znajomość i (z)rozumienie tego zagadnienia? Na pewno jest to jedno z wyzwań cywilizacyjnych, o ile oczywiście chcemy nadążać za tymi wyzwaniami. W świetle różnych wydarzeń politycznych i ekonomicznych, które choć nie dotykają nas bezpośrednio, mają niebagatelny wpływ na zmiany pewnych ustalonych norm i wartości. To, że nie spotykamy ich na co dzień, nie zwalnia nas, ludzi myślących, z poznania zagadnienia z różnych stron, różnego punktu widzenia. Ale nie tylko wspólne oglądanie. Dopełnieniem tej edukacji jest też dzielenie się opiniami, krytykami, emocjami. Poprzez dyskusje wzmacniamy mechanizmy komunikacyjne, nierzadko obywatelskie partycypacyjne. Film, kino uznajmy oba terminy jako tożsame. Reprezentują sztukę filmową. Ta nierozerwalnie związana jest z pojęciem kultury. Jest bardzo wiele definicji kultury, chyba najbardziej trafna dla tutejszych potrzeb to definicja Kroebera kultura to społeczne zwyczaje, narzędzia i sposoby myślenia. Ta definicja obejmuje nie tylko normy i sposoby działania, ale także przedmioty i dzieła stworzone przez człowieka. W tym kontekście nie tylko kino, ale i film, jeśli to pojęcie tożsame jest z pojęciem dzieła filmowego, jest kulturą. W przeciwieństwie do utworu muzycznego czy obrazu, film nie ogranicza się do wartości estetycznych.

2 Strona2 Olbrzymią część filmów stanowią dzieła dokumentalne, oświatowe; wśród fabularnych - rozrywkowe czy publicystyczne. Dla nas film jest istotnym narzędziem edukacyjnym, poznawczym, sprawczym. Choć opiniuje się, że współczesna zglobalizowana kultura jest jednorodna, to podobieństwa są tylko pozorne. Odkrywanie różnic kulturowych ułatwiają nam dostępne (ogólnie) media jak Internet, telewizja, inne środki masowego przekazu. Jednak najbardziej trafnym narzędziem wydaje się kino sztuka filmowa. Szczególnie kino współczesne podejmuje wyzwania ukazania różnic kulturowych. 2. Przyswojenie definicji wielokulturowości i jej znaczenia i problemów w obecnym świecie Kluczowe definicje: integracja, asymilacja, akulturacja, dyfuzja kulturowa, adaptacja kulturowa, tolerancja, ksenofobia, rasizm, islamizacja Europy, fundamentalizm, terroryzm. Warunkiem różnorodności, tolerancji i otwartości na inne kultury jest akceptacja przez społeczeństwo własnej kultury Frank Furedi, socjolog. Współczesna wielokulturowość wyraża się w problemie różnic kulturowych w poszczególnych państwach, które posiadają mniejszości etniczne, religijne czy seksualne. Typowymi społecznościami wielonarodowymi są społeczności amerykańska i kanadyjska, w Europie brytyjska, francuska, holenderska, niemiecka, ostatnio też i kraje skandynawskie. Jednak struktury tych społeczeństw i polityki wielokulturowości są bardzo zróżnicowane. Inny jest multikulturalizm w Ameryce, inny w Europie, szczególnie w krajach mających zobowiązania postkolonialne. Inne są też modele skandynawskie, kraje, które dobrowolnie przyjmują kwoty imigrantów i łożą niebotyczne sumy na ich asymilację/integrację (co niekoniecznie udaje się mierzyć sukcesem). Jeszcze inny jest model australijski, szczególnie wyjątkowy w świetle polityk europejskich, a który opiera się na przede wszystkim spójnej, otwartej koncepcji wielokulturowości, geopolitycznej lokalizacji Australii, ale przede wszystkim na systemie ostrych kryteriów, spełnienie których daje możliwość osiedlenia się, podjęcia pracy i asymilacji. Można powiedzieć, że tak kontrolowany napływ imigrantów powoduje napływ najbardziej pożądanych grup ze względu na zapotrzebowania rynku pracy choćby, ale też pod względem zdolności imigracyjnych (asymilacyjnych). Czego w żaden sposób nie można kontrolować na przykład we Włoszech, a ostatnie tragiczne napływy imigrantów z Afryki powodują coraz bardziej bezradne ruchy polityków europejskich. Krytyka polityki wielokulturowości dotyczy zaprzeczenia idei wielokulturowości: czyli tworzenia wspólnoty społecznej opartej na akceptacji odrębności, poszanowaniu inności, integracji różnorodności, tolerancji. Polityka wielokulturowości nie tylko nie dąży do budowania i wzmacniania spójności, ale jest wręcz sprzeczna podkreśla różnice, wyróżnia to, co dzieli, a nie łączy. Stąd wzrasta napięcie rozumienia tych różnic, szczególnie podkreślanie poczucia zagrożenia przez populację muzułmańską, która w wyniku błędów polityk imigracyjnych (wielokulturowości)

3 Strona3 podtrzymywała zachowanie tych różnic, odrębności (własne wspólnoty religijne, wyodrębnione dzielnice zamieszkania), a nie budowała wspólnoty wielokulturowe. Wiara, że idea budowania wspólnoty, polityki równouprawnienia czy promowania kultur grup napływowych, co mogłoby przynieść pozytywne efekty integracyjne i asymilacyjne, została zastąpiona falą uprzedzeń i ksenofobicznych wystąpień medialnych, które wzmacniają poczucie zagrożenia, strachu przed imigrantami. Pojawiają się postulaty ograniczenia imigracji do UE, wprowadzenia selekcji, pod kątem pochodzenia i bliskości kulturowej czy wprowadzenia bardziej restrykcyjnej polityki asymilacyjnej wobec już zamieszkałych imigrantów (Dania, Holandia, Niemcy). Fala krytyki trwa w najlepsze, a tymczasem problemy są nierozwiązane, narastają konflikty, nie zawsze do szybkiego rozwiązania. Czy można przekonać ludzi do tolerancji i akceptacji różnorodności? Może właśnie przez pryzmat doświadczeń tych nietolerowanych, szykanowanych, sytuacji konfliktowych. Tego pokazania i interpretacji podejmuje się właśnie współczesne kino. 3. Dobór filmów uzasadnienie Współczesne kino przybiera zupełnie inna formę pokazywania obrazu wielokulturowości niż kilkadziesiąt lat temu. Królowało wtedy słowo Murzyn, a imigranci stanowili jedynie tło. Dziś to oni są postaciami pierwszoplanowymi, a ich problemy stają się pierwszorzędnymi. ET O

4 Strona4 Niektóre z pokazywanych scen są uniwersalnymi, jak choćby w filmie Rytm to jest to czyli współpraca z różnymi kulturami, pochodzeniem, przełamywanie własnych słabości, wkraczanie w świat wielkiej kultury która jest dostępna dla wszystkich. Pokazane są problemy imigracyjne podejrzenie o terroryzm i brutalne akcje służb specjalnych Bardzo poszukiwany człowiek, też konfrontacje kultur brytyjskiej i hinduskiej, a także różnice pokoleniowe Podkręć jak Beckham. Ostatni film Róża jest bardzo ważnym filmem dla nas, mieszkańców tej ziemi mazurskiej. Poznawanie historii, uczenie się widzenia jej z odmiennego niż stereotypowego, jest ważnym dla budowania tożsamości, poczucia przynależności do miejsca zamieszkania. DY I 4. Konstrukcja dyskusji Przed pokazami informacja o filmie zamieszczona na FB, też w poczcie mailowej do poszczególnych uczestników: krótkie streszczenie filmu, kluczowe zagadnienia do dyskusji, sugestie lektur do przeczytania - nie sposób omówić szczegółowo zagadnień i problemów prezentowanych w projekcji filmowej. Dlatego potrzebny jest wkład własny do dyskusji wskazana samo-edukacja. Słowo wstępne przed projekcją: krótkie omówienie filmu - kto zrobił, kto gra, krótkie streszczenie, motyw przewodni filmu i zwrócenie uwagi na poszczególne elementy filmu (problemy). Po filmie moderowanie dyskusji - dopuszczanie każdego uczestnika do wypowiedzenia własnego zdania, w odpowiednim czasie. Przesłanie projektu: nie bierne oglądanie, ale dyskusja, wyrażanie opinii, uczuć, wymiana doświadczeń, wyzwalanie emocji! Buduje kameralną wspólnotę. Pokazuje wzory do dalszego naśladowania, pogłębiania edukacji.

5 Strona5 Pobudzenie dyskusji: np. czy możesz tak bez zastanowienia podać tytuł, reżysera, muzykę itd., które nie tyle zmieniły, co wpłynęły na twoje postawy, zmiany poglądów? Czy przygotowujesz się do obejrzenia filmu, czy analizujesz krytyki, opisy, rekomendacje? Wartościowanie: czy jest konieczne? Czy omawiane problemy dotyczą, mogą dotyczyć twoje otoczenie, ciebie osobiście? Czy oglądanie filmów jest przestrzenią edukacyjną? Czy możesz przekazywać dalej, zachęcać do wspólnego oglądania i dyskusji? Elżbieta Topolska, Stare Juchy, październik 2014 (pełny tekst raportu z wyjaśnieniami jest do udostępnienia)