Tom 4. Prawo rzeczowe. Pod redakcj¹ Edwarda Gniewka. 2. wydanie

Transkrypt

1 Tom 4 Prawo rzeczowe Pod redakcj¹ Edwarda Gniewka 2. wydanie

2 SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO Prawo rzeczowe Tom 4 2. wydanie

3 SYSTEM PRAWA PRYWATNEGO Prawo rzeczowe Tom 4 2. wydanie REDAKTOR NACZELNY SYSTEMU PRAWA PRYWATNEGO ZBIGNIEW RADWAÑSKI

4 Prawo rzeczowe Tom 4 2. wydanie Redaktor Prof. dr hab. Edward Gniewek Uniwersytet Wroc³awski Autorzy dr Andrzej Cisek Uniwersytet Wroc³awski; prof. dr hab. Edward Gniewek Uniwersytet Wroc³awski; dr hab. Jacek Go³aczyñski prof. Uniwersytetu Wroc³awskiego; dr hab. Ryszard Mikosz prof. Uniwersytetu Œl¹skiego; prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski Uniwersytet Warszawski, sêdzia S¹du Najwy szego; dr hab. Jerzy Pisuliñski prof. Uniwersytetu Jagielloñskiego; dr Kamil Zaradkiewicz Uniwersytet Warszawski

5 Wydano we wspó³pracy: z Instytutem Nauk Prawnych PAN w Warszawie Poszczególne czêœci opracowali: Andrzej Cisek rozdz. III Edward Gniewek rozdz. II, V, VI, VIII Jacek Go³aczyñski rozdz. I, X Ryszard Mikosz rozdz. XII Krzysztof Pietrzykowski rozdz. IX Jerzy Pisuliñski rozdz. IV, XI Kamil Zaradkiewicz rozdz. VII Redakcja serii: Ewa Skibiñska Redakcja: Agata Ponikowska Wydawnictwo C.H. Beck 2007 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: PERFEKT S.A. Warszawa ISBN e-book

6 Przedmowa Niniejszy tom przedstawia dalsz¹ problematykê prawa rzeczowego, rozpoczêt¹ ju w Tomie 3 Systemu Prawa Prywatnego. Podobnie jak w poprzednim wydaniu rozwa ania Autorów obejmuj¹ problematykê: posiadania, ksi¹g wieczystych, u ytkowania wieczystego, w³asnoœci lokali, ograniczonych praw rzeczowych oraz praw na dobrach materialnych niebêd¹cych rzeczami. Poœród rozwa añ dotycz¹cych ograniczonych praw rzeczowych nast¹pi³o zapowiadane w poprzednim wydaniu uzupe³nienie rozwa añ o problematykê spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu (w obecnym rozdziale IX). Publikowane dzie³o sk³ada siê z opracowañ siedmiu Autorów. W ramach prac redakcyjnych unikano ingerencji merytorycznej w treœæ ich rozwa añ, a zatem wy³¹cznie Autorzy odpowiadaj¹ za swoje pogl¹dy prawne. Publikacja uwzglêdnia stan prawny na 1 wrzeœnia 2007 r. Wroc³aw, wrzesieñ 2007 r. Prof. dr hab. Edward Gniewek V

7

8 Spis treœci Spis treœci Przedmowa... Wykaz skrótów... str. V XV Rozdzia³ I. Posiadanie Pojêcie posiadania I. W³adztwo nad rzecz¹... 3 II. Czynnik woli... 4 III. Posiadanie samoistne i zale ne... 6 IV. Posiadanie w zakresie u ytkowania wieczystego... 7 V. Posiadanie w dobrej wierze i w z³ej wierze... 8 VI. Posiadanie wadliwe i niewadliwe... 9 VII. Posiadanie bezprawne i prawne VIII. Posiadanie s³u ebnoœci IX. Wspó³posiadanie X. Dzier enie XI. W³adztwo prekaryjne Rys historyczny I. Prawo rzymskie II. Prawo polskie Istota posiadania i jego funkcje I. Istota posiadania II. Funkcje posiadania Przedmiot posiadania I. Rzecz jako przedmiot posiadania II. Dobra niestanowi¹ce przedmiotu posiadania Nabycie i utrata posiadania I. Uwagi ogólne II. Pochodne nabycie posiadania III. Dziedziczenie posiadania IV. Pierwotne nabycie posiadania V. Utrata posiadania Skutki posiadania Ochrona posiadania I. Uwagi ogólne II. Samowolne naruszenie posiadania III. Ochrona w³asna posiadacza IV. Ochrona s¹dowa. Uwagi ogólne V. Legitymacja czynna i bierna w procesie posesoryjnym i dopuszczenie do wspó³posiadania VI. Zakres badania s¹du w procesie posesoryjnym VII. Roszczenia posesoryjne o wstrzymanie budowy VIII. Orzeczenie s¹du i jego skutki Ochrona dzier enia Ochrona w³adania lokalem Rozdzia³ II. Ksiêgi wieczyste Spo³eczno-gospodarcze i jurydyczne znaczenie ksi¹g wieczystych I. Pojêcie i funkcja ksi¹g wieczystych VII

9 VIII Spis treœci II. Ksiêgi wieczyste a ewidencja gruntów III. Postulat upowszechnienia ksi¹g wieczystych IV. Postulat usprawnienia systemu prowadzenia ksi¹g wieczystych Ustrój ksi¹g wieczystych I. Uwagi wstêpne II. Jurysdykcja s¹dów powszechnych III. System realny ksi¹g wieczystych IV. Funkcja ustalenia stanu prawnego nieruchomoœci V. Wpis jako instrument ustalenia stanu prawnego nieruchomoœci VI. Struktura ksiêgi wieczystej VII. Jawnoœæ ksi¹g wieczystych Prowadzenie ksi¹g wieczystych I. Uwagi wstêpne II. Nieprocesowy tryb postêpowania wieczystoksiêgowego III. Zak³adanie ksi¹g wieczystych IV. Dokonywanie wpisów Prowadzenie ksi¹g wieczystych w systemie informatycznym Uzgodnienie treœci ksiêgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym Zasady materialnego prawa ksi¹g wieczystych I. Znaczenie wpisu II. Domniemanie zgodnoœci wpisu w ksiêdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym III. Rêkojmia wiary publicznej ksi¹g wieczystych IV. Pierwszeñstwo ograniczonych praw rzeczowych V. Rozszerzona skutecznoœæ praw osobistych i roszczeñ ujawnionych w ksiêdze wieczystej Rozdzia³ III. U ytkowanie wieczyste Ogólna charakterystyka u ytkowania wieczystego I. Geneza u ytkowania wieczystego II. Charakter prawny u ytkowania wieczystego III. Przedmiot i podmioty u ytkowania wieczystego Powstanie u ytkowania wieczystego I. Uwagi wstêpne II. Powstanie u ytkowania wieczystego z mocy prawa III. Umowa jako Ÿród³o u ytkowania wieczystego IV. Treœæ umowy o ustanowienie u ytkowania wieczystego V. Zasiedzenie u ytkowania wieczystego VI. Nabycie u ytkowania wieczystego w drodze decyzji administracyjnej Treœæ u ytkowania wieczystego I. Uwagi ogólne II. Uprawnienie do korzystania z gruntu III. Uprawnienie do rozporz¹dzania prawem u ytkowania wieczystego IV. Obowi¹zek ponoszenia op³at z tytu³u u ytkowania wieczystego Ochrona u ytkowania wieczystego Wygaœniêcie u ytkowania wieczystego Transformacja u ytkowania wieczystego w prawo w³asnoœci I. Uwagi ogólne II. Sprzeda nieruchomoœci u ytkownikowi wieczystemu III. Odp³atne przekszta³cenie u ytkowania wieczystego w prawo w³asnoœci w trybie decyzji administracyjnej IV. Nieodp³atne nabywanie w³asnoœci przez u ytkowników wieczystych V. Ustawa o przekszta³ceniu prawa u ytkowania wieczystego w prawo w³asnoœci z 2005 r U ytkowanie wieczyste de lege ferenda

10 Spis treœci Rozdzia³ IV. W³asnoœæ lokalu Pojêcie i funkcja w³asnoœci lokalu Konstrukcja prawna w³asnoœci lokalu I. Konstrukcja prawna w³asnoœci lokalu w zagranicznych systemach prawnych II. Konstrukcja prawna w³asnoœci lokalu w prawie polskim Powstanie w³asnoœci lokalu I. Uwagi ogólne II. Umowne ustanowienie w³asnoœci lokalu III. Ustanowienie w³asnoœci lokalu w drodze jednostronnej czynnoœci prawnej IV. Ustanowienie w³asnoœci lokali na podstawie orzeczenia s¹du V. Powstanie odrêbnej w³asnoœci lokalu z mocy prawa Wygaœniêcie w³asnoœci lokalu Prawa i obowi¹zki w³aœciciela lokalu Wspólnota mieszkaniowa w³aœcicieli lokali I. Powstanie i ustanie wspólnoty mieszkaniowej II. Charakter prawny wspólnoty mieszkaniowej III. Zarz¹d wspólnoty mieszkaniowej IV. Podejmowanie uchwa³ przez w³aœcicieli lokali Zarz¹d nieruchomoœci¹ wspóln¹ I. Zarz¹d ustawowy nieruchomoœci¹ wspóln¹ II. Zarz¹d umowny nieruchomoœci¹ wspóln¹ III. Zarz¹d przymusowy nieruchomoœci¹ wspóln¹ Rozdzia³ V. Ograniczone prawa rzeczowe przepisy ogólne Ogólne okreœlenie ograniczonych praw rzeczowych I. Pojêcie ograniczonych praw rzeczowych II. Katalog ograniczonych praw rzeczowych III. Klasyfikacja ograniczonych praw rzeczowych Regulacja prawna ograniczonych praw rzeczowych I. Znaczenie przepisów ogólnych II. Regulacja prawna poszczególnych praw rzeczowych uwagi ogólne Powstanie ograniczonych praw rzeczowych I. Ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych II. Inne Ÿród³a ograniczonych praw rzeczowych Przeniesienie ograniczonych praw rzeczowych Pierwszeñstwo ograniczonych praw rzeczowych I. Kolizja ograniczonych praw rzeczowych II. Pierwszeñstwo praw wpisanych do ksiêgi wieczystej III. Pierwszeñstwo innych ograniczonych praw rzeczowych IV. Pierwszeñstwo szczególne V. Zmiana pierwszeñstwa Wygaœniêcie ograniczonych praw rzeczowych I. Zrzeczenie siê prawa II. Wygaœniêcie ograniczonych praw rzeczowych na skutek konfuzji III. Inne przyczyny wygaœniêcia ograniczonych praw rzeczowych Ochrona ograniczonych praw rzeczowych Rozdzia³ VI. U ytkowanie Ogólna charakterystyka u ytkowania I. Pojêcie i funkcja spo³eczno-gospodarcza u ytkowania II. Rodzaje u ytkowania Generalna regulacja prawa u ytkowania I. Ustanowienie u ytkowania II. Przedmiot u ytkowania III. Treœæ prawa u ytkowania IX

11 Spis treœci X IV. Charakter prawa u ytkowania V. Zobowi¹zania w stosunku u ytkowania VI. Wykonywanie u ytkowania VII. Wygaœniêcie u ytkowania VIII. U ytkowanie praw U ytkowanie przez osoby fizyczne U ytkowanie przez rolnicze spó³dzielnie produkcyjne I. U ytkowanie gruntów Skarbu Pañstwa II. U ytkowanie wk³adów gruntowych cz³onków spó³dzielni Inne wypadki u ytkowania Rozdzia³ VII. Timesharing szczególny stosunek prawa rzeczowego Definicja i geneza instytucji I. Timesharing jako pojêcie z zakresu prawa cywilnego II. Cel gospodarczy i konstrukcje prawne Praktyka a rozwi¹zania normatywne ustawodawstw europejskich I. Konstrukcje w europejskich systemach prawnych II. Timesharing obligacyjny III. Timesharing w³asnoœciowy IV. Tzw. wielopostaciowoœæ w praktyce a natura prawa podmiotowego Wymagania dyrektywy Nr 94/47/WE a zakres regulacji cywilnoprawnej I. Uwagi ogólne II. Podstawowe za³o enia dyrektywy Nr 94/47/WE III. Brak okreœlenia charakteru prawnego timesharing u i konsekwencje dla pañstw cz³onkowskich UE IV. Propozycja nowej dyrektywy o timesharing u i podobnych produktach wakacyjnych Konstrukcje i charakter prawny na gruncie prawa polskiego I. Koncepcja normatywna timesharing u II. Konstrukcje prawne na gruncie ustawy z 2000 r III. Timesharing w ramach prawa rzeczowego Rozdzia³ VIII. S³u ebnoœci Ogólne pojêcie, funkcja spo³eczno-gospodarcza, rodzaje s³u ebnoœci Istota s³u ebnoœci gruntowych Powstanie s³u ebnoœci gruntowych I. Uwagi ogólne II. Umowne ustanowienie s³u ebnoœci III. Zasiedzenie s³u ebnoœci gruntowych IV. Powstanie s³u ebnoœci na mocy orzeczenia s¹dowego V. Powstanie s³u ebnoœci na mocy decyzji administracyjnej Treœæ i wykonywanie s³u ebnoœci gruntowych I. Uwagi ogólne II. Treœæ s³u ebnoœci czynnych III. Treœæ s³u ebnoœci biernych IV. Zakres i wykonywanie s³u ebnoœci V. Utrzymywanie urz¹dzeñ niezbêdnych do wykonywania s³u ebnoœci VI. Zmiana treœci, zakresu lub sposobu wykonywania s³u ebnoœci Skutki podzia³u nieruchomoœci Wygaœniêcie s³u ebnoœci gruntowych I. Przyczyny powszechne II. Wygaœniêcie s³u ebnoœci ex lege na skutek jej niewykonywania III. Wygaœniêcie s³u ebnoœci na mocy orzeczenia s¹dowego IV. Wygaœniêcie s³u ebnoœci w trybie decyzji administracyjnej S³u ebnoœci osobiste I. Pojêcie i funkcja s³u ebnoœci osobistych

12 Spis treœci II. Powstanie s³u ebnoœci osobistych III. Treœæ i wykonywanie s³u ebnoœci osobistych IV. Wygaœniêcie s³u ebnoœci osobistych Osobista s³u ebnoœæ mieszkania Rozdzia³ IX. Prawa rzeczowe do lokali w spó³dzielni mieszkaniowej Spó³dzielnia mieszkaniowa I. ród³a prawa II. Pojêcie spó³dzielni III. Pojêcie spó³dzielni mieszkaniowej IV. Powstanie, przekszta³cenia organizacyjne i ustanie spó³dzielni mieszkaniowej V. Statut spó³dzielni mieszkaniowej VI. Organy spó³dzielni mieszkaniowej VII. Cz³onkostwo w spó³dzielni mieszkaniowej Spó³dzielcze w³asnoœciowe prawo do lokalu w spó³dzielni mieszkaniowej I. Spó³dzielcze prawa do lokali II. Spó³dzielcze w³asnoœciowe prawo do lokalu jako prawo rzeczowe ograniczone III. Powstanie spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu IV. Przedmiot spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu V. Treœæ spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu VI. Zwi¹zanie spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu z cz³onkostwem w spó³dzielni VII. Przys³ugiwanie spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu wiêcej ni jednej osobie VIII. Ochrona spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu IX. Wygaœniêcie spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu X. Spó³dzielcze w³asnoœciowe prawo do lokalu de lege ferenda Odrêbna w³asnoœæ lokalu w spó³dzielni mieszkaniowej I. Powstanie odrêbnej w³asnoœci lokalu II. Prawa i obowi¹zki w³aœcicieli lokali Rozdzia³ X. Prawo zastawu Zastaw w systemie rzeczowych zabezpieczeñ wierzytelnoœci I. Ogólna charakterystyka zabezpieczeñ rzeczowych wierzytelnoœci II. Podzia³ zabezpieczeñ rzeczowych Klasyfikacja zastawu I. ród³o regulacji II. Przedmiot zastawu III. Sposób powstania IV. Posiadanie rzeczy przez zastawnika V. Sposób zaspokojenia zastawnika Zastaw zwyk³y I. Pojêcie zastawu na rzeczach ruchomych II. Charakter prawny III. Powstanie zastawu zwyk³ego IV. Wygaœniêcie zastawu zwyk³ego Zastaw zwyk³y na prawach I. Powstanie zastawu na prawach II. Stosunki miêdzy d³u nikiem wierzytelnoœci obci¹ onej zastawem a zastawc¹ i zastawnikiem III. Zastaw finansowy Zastaw rejestrowy I. Pojêcie II. Umowa o ustanowienie zastawu rejestrowego XI

13 Spis treœci III. Wierzytelnoœæ zabezpieczona zastawem rejestrowym IV. Treœæ umowy zastawu rejestrowego V. Zastaw rejestrowy jako prawo akcesoryjne VI. Wpis do rejestru zastawów VII. Przedmiot zastawu rejestrowego VIII. Wygaœniêcie zastawu rejestrowego IX. Przeniesienie zastawu rejestrowego Zastaw rejestrowy na prawach I. Przedmiot zastawu rejestrowego na prawach II. Umowa o ustanowienie zastawu rejestrowego na prawach Zastaw ustawowy I. Pojêcie II. Zastaw ustawowy a posiadanie (dzier enie rzeczy obci¹ onej) III. Przedmiot zastawu ustawowego IV. Wierzytelnoœæ zabezpieczona zastawem ustawowym V. Skutki powstania zastawu ustawowego VI. Wygaœniêcie zastawu ustawowego Zastaw skarbowy I. Pojêcie II. Przedmiot III. Strony stosunku zastawu skarbowego IV. Skutki ustanowienia zastawu skarbowego V. Ustanowienie zastawu skarbowego VI. Wierzytelnoœæ zabezpieczona zastawem skarbowym Zaspokojenie wierzytelnoœci zabezpieczonych zastawem I. Zaspokojenie wierzytelnoœci w drodze s¹dowego postêpowania egzekucyjnego II. Pozaegzekucyjne sposoby zaspokojenia wierzytelnoœci z zastawu Rozdzia³ XI. Hipoteka Pojêcie hipoteki I. Pojêcie hipoteki II. Funkcja hipoteki III. Rodzaje hipotek IV. D³ug gruntowy V. Kolizja zabezpieczeñ Regulacja hipoteki w prawie polskim Treœæ hipoteki Wierzytelnoœæ zabezpieczona hipotek¹ I. Uwagi ogólne II. Zasada akcesoryjnoœci hipoteki III. Zakres zabezpieczenia wierzytelnoœci hipotecznej IV. Przelew wierzytelnoœci hipotecznej V. Zmiana treœci wierzytelnoœci hipotecznej VI. Domniemanie istnienia wierzytelnoœci hipotecznej Przedmiot hipoteki I. Uwagi ogólne II. Zakres obci¹ enia III. Hipoteka na nieruchomoœci IV. Hipoteka na udziale we wspó³w³asnoœci V. Hipoteka na prawie u ytkowania wieczystego VI. Hipoteka na spó³dzielczych prawach do lokalu lub domu jednorodzinnego VII. Hipoteka na wierzytelnoœci hipotecznej Powstanie hipoteki I. Hipoteka umowna XII

14 Spis treœci II. Hipoteka przymusowa III. Hipoteka ustawowa IV. Wpis hipoteki V. Znaczenie wpisu hipoteki w ksiêdze wieczystej Hipoteka kaucyjna I. Wierzytelnoœci podlegaj¹ce zabezpieczeniu hipotek¹ kaucyjn¹ II. Re im prawny III. Zamiana hipoteki kaucyjnej na hipotekê zwyk³¹ i hipoteki zwyk³ej na hipotekê kaucyjn¹ Hipoteka ³¹czna I. Charakterystyka hipoteki ³¹cznej II. Hipoteka ³¹czna umowna III. Hipoteka ³¹czna przymusowa IV. Hipoteka ³¹czna powstaj¹ca z mocy prawa Hipoteka na wierzytelnoœci hipotecznej Zaspokojenie wierzytelnoœci hipotecznej I. Przes³anki zaspokojenia wierzytelnoœci hipotecznej II. Dobrowolna sp³ata wierzytelnoœci hipotecznej III. Zaspokojenie wierzytelnoœci hipotecznej w postêpowaniu egzekucyjnym s¹dowym IV. Zaspokojenie wierzytelnoœci hipotecznej w postêpowaniu egzekucyjnym w administracji V. Zaspokojenie wierzytelnoœci w postêpowaniu upad³oœciowym i naprawczym VI. Rozliczenia miêdzy ustanawiaj¹cymi zabezpieczenia w razie zaspokojenia wierzyciela hipotecznego Ochrona hipoteki Wygaœniêcie hipoteki I. Wygaœniêcie wierzytelnoœci hipotecznej jako przyczyna wygaœniêcia hipoteki II. Wygaœniêcie hipoteki bez wygaœniêcia wierzytelnoœci hipotecznej III. Zasada posuwania siê hipotek naprzód IV. Wykreœlenie wygas³ej hipoteki z ksiêgi wieczystej Rozdzia³ XII. Prawa do przedmiotów materialnych niebêd¹cych rzeczami Uwagi wprowadzaj¹ce Prawa do z³ó kopalin oraz innych fragmentów wnêtrza ziemi I. Uwagi wstêpne II. W³asnoœæ z³ó kopalin oraz innych fragmentów wnêtrza ziemi w aktualnie obowi¹zuj¹cym stanie prawnym III. U ytkowanie górnicze IV. Inne prawa do z³ó kopalin Prawa do wód I. Uwagi wprowadzaj¹ce II. W³asnoœæ wód Prawa do zwierz¹t Indeks rzeczowy XIII

15

16 Wykaz skrótów Wykaz skrótów ustawa z r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (tekst 1. ród³a prawa BankHipU... jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919 ze zm.) d.kpc... DecNabW³R... DSk³U... rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks postêpowania cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 1950 r. Nr 43, poz. 394 ze zm.) rozporz¹dzenie Ministra Skarbu Pañstwa z r. w sprawie szczegó³owego trybu wydawania decyzji o nabyciu przez u ytkowników lub wspó³u ytkowników wieczystych prawa w³asnoœci nieruchomoœci zabudowanych na cele mieszkaniowe lub stanowi¹cych nieruchomoœci rolne (Dz.U. Nr 205, poz ze zm.) ustawa z r. o domach sk³adowych oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, Kodeksu postêpowania cywilnego i innych ustaw (Dz.U. Nr 114, poz ze zm.) dyrektywa Nr 2002/47.. dyrektywa Nr 2002/47/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z r. w sprawie uzgodnieñ dotycz¹cych zabezpieczeñ finansowych (Dz.Urz. UE L ) EgzAdmU... ustawa z r. o postêpowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.) GospKomU... ustawa z r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43 ze zm.) GospNierU... ustawa z r. o gospodarce nieruchomoœciami (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz ze zm.) GospNierRSPU... ustawa z r. o gospodarowaniu nieruchomoœciami rolnymi Skarbu Pañstwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 208, poz ze zm.) GospTerU... ustawa z r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (tekst jedn.: Dz.U. z 1969 r. Nr 22, poz. 159 ze zm.) KC... ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KC austr.... Kodeks cywilny austriacki z 1811 r. KC franc.... Kodeks cywilny francuski z 1804 r. KC grec.... Kodeks cywilny grecki z 1940 r. KC holend.... Kodeks cywilny holenderski z 1992 r. KC niem.... Kodeks cywilny niemiecki z 1896 r. KC ros.... Kodeks cywilny rosyjski z 1994 r. KC szwajc.... Kodeks cywilny szwajcarski z 1912 r. KC w³os.... Kodeks cywilny w³oski z 1942 r. KH... rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KM... ustawa z r. Kodeks morski (Dz.U. Nr 138, poz ze zm.) KomPrywU... ustawa z r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz ze zm.) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm., sprost. Dz.U. z 2001 r. Nr 28, poz. 319) KP... ustawa z r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA... ustawa z r. Kodeks postêpowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) KPC... ustawa z r. Kodeks postêpowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) XV

17 PrASC... KPK... ustawa z r. Kodeks postêpowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KRO... ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuñczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KrRejSU... ustawa z r. o Krajowym Rejestrze S¹dowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz ze zm.) KSH... ustawa z r. Kodeks spó³ek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) KWU... ustawa z r. o ksiêgach wieczystych i hipotece (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz ze zm.) KZ... rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks zobowi¹zañ (Dz.U. Nr 82, poz. 599 ze zm.) LasU... ustawa z r. o lasach (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 ze zm.) NabNierCU... ustawa z r. o nabywaniu nieruchomoœci przez cudzoziemców (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz ze zm.) NabW³U... ustawa z r. o nabywaniu przez u ytkowników wieczystych prawa w³asnoœci nieruchomoœci (Dz.U. Nr 113, poz ze zm.) NajLokU... ustawa z r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 105, poz. 509 ze zm.) NBPU... ustawa z r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) ObligU... ustawa z r. o obligacjach (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz ze zm.) ObrIFinU... ustawa z r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz ze zm.) OchrLokU... ustawa z r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.) OchrPrzyrU... ustawa z r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880 ze zm.) OchrŒrodU... ustawa z r. o ochronie œrodowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 ze zm.) OchrZU... ustawa z r. o ochronie zwierz¹t (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 106, poz ze zm.) OrdPU... ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) OchrW³GCD... dekret z r. o ochronie i uregulowaniu w³asnoœci osadniczych gospodarstw ch³opskich na obszarze Ziem Odzyskanych (Dz.U. Nr 46, poz. 340 ze zm.) PGórnR... rozporz¹dzenie Rady Ministrów z r. w sprawie przetargu na nabycie prawa u ytkowania górniczego (Dz.U. Nr 135, poz. 1131) POPC... ustawa z r. Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz.U. Nr 34, poz. 311 ze zm.) PostAdmU... ustawa z r. Prawo o postêpowaniu przed s¹dami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) ustawa z r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 161, poz ze zm.) PrBank... ustawa z r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrBank z 1989 r.... ustawa z r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359 ze zm.) PrBud... ustawa z r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz ze zm.) PrCzek... ustawa z r. Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.) PrGeod... ustawa z r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz ze zm.) XVI Wykaz skrótów

18 PrGeolGórn... ustawa z r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn.: Dz.U r. Nr 228, poz ze zm.) PrGosp... ustawa z r. Prawo dzia³alnoœci gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz ze zm.) PrGórn z 1953 r.... dekret z r. Prawo górnicze (tekst jedn.: Dz.U. z 1955 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) Pr ow... ustawa z r. Prawo ³owieckie (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz ze zm.) PrNot... ustawa z r. Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369 ze zm.) PrOchrŒrod... ustawa z r. Prawo ochrony œrodowiska (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 ze zm.) ProwKWR... rozporz¹dzenie Ministra Sprawiedliwoœci z r. w spawie prowadzenia ksi¹g wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U. Nr 102, poz ze zm.) PrPrywM... ustawa z r. Prawo prywatne miêdzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm.) PrPrzew... ustawa z r. Prawo przewozowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 ze zm.) PrRzecz... dekret z r. Prawo rzeczowe (Dz.U. Nr 57, poz. 319 ze zm.) PrSpó³dz... ustawa z r. Prawo spó³dzielcze (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz ze zm.) PrUk³... rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Prawo o postêpowaniu uk³adowem (Dz.U. Nr 93, poz. 836 ze zm.) PrUp... rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Prawo upad³oœciowe (tekst jedn.: Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) PrUpNapr... ustawa z r. Prawo upad³oœciowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) PrWeksl... ustawa z r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) PrW³Przem... ustawa z r. Prawo w³asnoœci przemys³owej (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz ze zm.) PrWod... ustawa z r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz ze zm.) PrWod z 1974 r.... PrzekszUWU z 1997 r.... PrzekszUWU z 2005 r.... ustawa z r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 38, poz. 230 ze zm.) ustawa z r. o przekszta³ceniu prawa u ytkowania wieczystego przys³uguj¹cego osobom fizycznym w prawo w³asnoœci (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz ze zm.) ustawa z r. o przekszta³ceniu prawa u ytkowania wieczystego przys³uguj¹cego osobom fizycznym w prawo w³asnoœci (Dz.U. Nr 175, poz. 1459) PWKC... ustawa z r. Przepisy wprowadzaj¹ce Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.) PWKP... ustawa z r. Przepisy wprowadzaj¹ce Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 142 ze zm.) PWKRO... ustawa z r. Przepisy wprowadzaj¹ce Kodeks rodzinny i opiekuñczy (Dz.U. Nr 9, poz. 60) PWSamGmU... ustawa z r. Przepisy wprowadzaj¹ce ustawê o samorz¹dzie terytorialnym i ustawê o pracownikach samorz¹dowych (Dz.U. Nr 32, poz. 191 ze zm.) PWPrRzecz... Wykaz skrótów dekret z r. Przepisy wprowadzaj¹ce prawo rzeczowe i prawo o ksiêgach wieczystych (Dz.U. Nr 57, poz. 321 ze zm.) RachunkU... ustawa z r. o rachunkowoœci (tekst jedn.: Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) XVII

19 RŒródU... ustawa z r. o rybactwie œródl¹dowym (tekst jedn.: Dz.U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 ze zm.) SamGmU... ustawa z r. o samorz¹dzie gminnym (tekst jedn.: Dz.U. z 2001 r. Spó³dzMieszkU... Nr 142, poz ze zm.) ustawa z r. o spó³dzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz ze zm.) Spó³dzU... ustawa z r. o spó³dzielniach (tekst jedn.: Dz.U. z 1950 r. Nr 25, poz. 232 ze zm.) Spó³dzZwU... ustawa z r. o spó³dzielniach i ich zwi¹zkach (Dz.U. Nr 12, poz. 61 ze zm.) SwobGospU... ustawa z r. o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz ze zm.) Statut SCE... rozporz¹dzenie Rady WE Nr 1435/03 z r. w sprawie statutu spó³dzielni europejskiej (SCE) (Dz.Urz. UE L ) SystInfKWU... ustawa z r. o przenoszeniu treœci ksiêgi wieczystej do struktury ksiêgi wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym (Dz.U. Nr 42, poz. 363) SysUbSpo³U... ustawa z r. o systemie ubezpieczeñ spo³ecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) UbezpU... ustawa z r. o dzia³alnoœci ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 124, poz ze zm.) UbezpSRU... ustawa z r. o ubezpieczeniu spo³ecznym rolników (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) VATU... ustawa z r. o podatku od towarów i us³ug (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) W³LokR z 1934 r.... rozporz¹dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. o w³asnoœci lokali (Dz.U. Nr 94, poz. 848 ze zm.) W³LokU... ustawa z r. o w³asnoœci lokali (tekst jedn.: Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) Wyw³NierU... ustawa z r. o gospodarce gruntami i wyw³aszczaniu nieruchomoœci (tekst jedn.: Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.) ZabFinU... ustawa z r. o niektórych zabezpieczeniach finansowych (Dz.U. Nr 91, poz. 871 ze zm.) ZastRejU... ustawa z r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. Nr 149, poz. 703 ze zm.) ZmKC z 1990 r.... ustawa z r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, ZmKWU... ZmSpó³dzMieszkU z 2002 r.... ZmSpó³dzMieszkU z 2005 r.... ZmSpó³dzMieszkU z 2007 r.... ZmWyw³NierU z 1990 r.... XVIII Wykaz skrótów poz. 321 ze zm.) ustawa z r. o zmianie ustawy o ksiêgach wieczystych i hipotece, ustawy Kodeks postêpowania cywilnego, ustawy o kosztach s¹dowych w sprawach cywilnych oraz ustawy Prawo o notariacie (Dz.U. Nr 63, poz. 635) ustawa z r. o zmianie ustawy o spó³dzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 240, poz ze zm.) ustawa z r. o zmianie ustawy o spó³dzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 122, poz. 1024) ustawa z r. o zmianie ustawy o spó³dzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz. 873) ustawa z r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wyw³aszczaniu nieruchomoœci (Dz.U. Nr 79, poz. 464 ze zm.)

20 Wykaz skrótów 2. Organy orzekaj¹ce ETS... Europejski Trybuna³ Sprawiedliwoœci NSA... Naczelny S¹d Administracyjny SA... S¹dApelacyjny SN... S¹dNajwy szy SN (PS)... S¹dNajwy szy w pe³nym sk³adzie SN (PSIC)... S¹dNajwy szy w pe³nym sk³adzie Izby Cywilnej (w latach : Izby Cywilnej i Administracyjnej) SN (PSIAPiUS)... S¹dNajwy szy w pe³nym sk³adzie Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych (od 1990 r.: Izby Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych) SN(7)... S¹dNajwy szy w sk³adzie siedmiu sêdziów SN (IC)... S¹dNajwy szy Izba Cywilna SO... S¹dOkrêgowy SP... S¹dPowiatowy SR... S¹dRejonowy SW... S¹dWojewódzki 3. Czasopisma AUWr... Acta Universitatis Wratislaviensis BSiE... Biuro Studiów i Ekspertyz BSN... Biuletyn S¹du Najwy szego CPH... Czasopismo Prawno-Historyczne DPP... Demokratyczny Przegl¹d Prawniczy Dz.U.... Dziennik Ustaw ECR... European Court Reports EP... Edukacja Prawnicza EPPP... Encyklopedia Podrêczna Prawa Prywatnego GS... Gazeta S¹dowa Jur... Jurysta KPP... Kwartalnik Prawa Prywatnego M.P.... Monitor Polski MoP... Monitor Prawniczy MoPod... Monitor Podatkowy MoS... Monitor Spó³dzielczy NP... Nowe Prawo OJ... Dziennik Urzêdowy Wspólnot Europejskich OSA... Orzecznictwo S¹dów Apelacyjnych OSG... Orzecznictwo S¹dów Gospodarczych OSN... Zbiór Orzeczeñ S¹du Najwy szego. Orzeczenia Izby Cywilnej (w latach ), Orzecznictwo S¹du Najwy szego (w latach : Izby Cywilnej i Izby Karnej, w roku 1962: Izby Cywilnej, w latach : Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych, w latach : Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych, w latach : Izby Cywilnej oraz Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych, w 1995 roku: Izby Cywilnej) OSNPG... Orzecznictwo S¹du Najwy szego Prokuratura Generalna OSS... Orzecznictwo w Sprawach Samorz¹dowych. Kwartalnik Samorz¹du Terytorialnego OSP... Orzecznictwo S¹dów Polskich Orzecznictwo S¹dów Polskich ( ), Orzecznictwo S¹dów Polskich i Komisji Arbitra owych ( ), Orzecznictwo S¹dów Polskich (od 1990) OTK... Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego PA... Prawo Asekuracyjne XIX