Kości i stawy NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z DZIENNIKIEM GAZETĄ PRAWNĄ 29 PAŹDZIERNIKA 2009

Transkrypt

1 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z DZIENNIKIEM GAZETĄ PRAWNĄ 29 PAŹDZIERNIKA 2009 Kości i stawy zdrowe kości do starości prawdy i mity o osteoporozie terapia hormonalna okresu menopauzy leczenie, które warto stosować stawy do naprawy problem cywilizacyjny? o postępie w leczeniu kolan dr n.med. Konrad słynarski z cms

2 K2 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z DZIENNIKIEM GAZETĄ PRAWNĄ Dla zdrowia kości i stawów Tak prosta czynność, jak odkręcenie słoika zbyt późne rozpoczęcie terapii prowadzi do go procesu, należałoby z niego skorzystać. z konfiturami, wymaga sprawnej pracy aż kalectwa. A to poza osobista tragedia każdego Tę możliwość mają jednak tylko nieliczni. 20 stawów, a gra w siatkówkę ponad 100. Jeśli nasze stawy i kości są w dobrej formie, nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia. Jednak, gdy zaczynają chorować, każda czynność sprawia ból, a z czasem odkręcenie słoika staje się niemożliwe. Wszystkie choroby dotykające kości i stawów nazywamy, chorobami reumatycznymi. I chociaż bardzo się od siebie różnią, mają jedną wspólną cechę: im wcześniej się je rozpozna i zacznie leczyć, tym większe są szanse na normalne życie. Już dziś problem ten dotyczy 9 mln Polaków, a specjaliści przewidują, że grupa ta szybko się będzie powiększać. Niektórzy mówią nawet, że reumatyzm stanie się chorego, oznacza wielkie wydatki dla państwa. W Polsce liczenie kosztów opieki medycznej wciąż jest zajęciem dla hobbystów. W świecie robi się to na co dzień. Stąd wiadomo, że dolegliwości reumatyczne stanowią niemal połowę przypadków absencji chorobowej w pracy, co prowadzi do utraty około 2 proc. dochodu narodowego brutto. W Polsce z powodu chorób reumatycznych na renty inwalidzkie trafiło już 1,5 mln osób. Być może sytuacja jeszcze się pogorszy, bo w naszym kraju, np. po dwóch latach od rozpoznania reumatoidalnego zapalenia stawów co trzeci chory traci zdolność do pracy, przechodzi na utrzymanie państwa. To zaś kosztuje Terapia biologiczna opiera się na podawaniu odpowiednio dostosowanych cząsteczek naturalnie występujących w ustroju człowieka. Pod ich wpływem organizm modyfikuje pracę swoich sił obronnych (układu odpornościowego) dzięki czemu chory powraca do zdrowia. Ale nie wszystkim chorym potrzebna jest tak wysublimowana terapia, bo różne są choroby reumatyczne i różne skuteczne terapie. Pod uwagę należy też brać indywidualne potrzeby i reakcje organizmu każdego człowieka. Leczenie chorób powszechnie nazywanych reumatycznymi musi być dobrane na miarę, często inaczej dla każdego pacjenta. Ale najważniejsze, by w przypadku nawet niewielkich plagą XXI wieku. powodem Do worka pod wspólną nazwą reumatyzm bólu i deformacji stawów wrzucono wszystkie przypadłości objawiające się bólami stawów i kości. Tymczasem nie jest klimat czy rodzaj wykonywanej fachowcy do chorób reumatycznych wyliczają ponad 120 schorzeń, które różnią się pracy, ale zaburzenia w naszym układzie przyczynami, objawami, rokowaniami i sposobem odpornościowym. leczenia. Większość z nas sądzi, że to tylko problem osób w starszym wieku, ale to nieprawda. Reumatyzm może zaatakować w dzieciństwie, wieku dojrzałym (30-40 lat) lub starszym. Tu nie ma reguły. By nie dać się zaskoczyć chorobie, trzeba jak najwięcej o niej wiedzieć. Zwykle jednak nie chcemy się tym interesować. Do lekarza prowadzi nas zazwyczaj ostry ból i trudności w poruszaniu. Wpadamy wtedy w panikę, bo niestety często słyszymy od lekarza, że choroby nie można w stu procentach wyleczyć. Nie znaczy to jednak, że nie można powstrzymać jej rozwoju i poprawić komfortu życia. Wokół chorób reumatycznych narosło wiele błędnych sądów. Najgroźniejsze dla pacjentów jest przekonanie, że nic nie da się zrobić. Faktem jest, że wciąż nie znamy przyczyn powstawania wielu schorzeń reumatycznych i leczenie odbywa się na zasadach eksperymentowania, czyli dobierania skutecznego leczenia dla poszczególnych osób. Ale wiadomo też, że trzy razy tyle, co nowoczesne leczenie tego schorzenia. Zadaniem lekarzy, ale również chorych jest przegonić ból oraz zachować sprawność stawów. Wiele z dotychczas stosowanych metod i leków zawiodło, ale w ich miejsce pojawiły się inne, dające nadzieję na długie zachowanie samodzielności. Niestety, w Polsce możliwości nowoczesnego leczenia schorzeń reumatycznych są wciąż ograniczone. Profesjonalna rehabilitacja, bez której nie będzie postępu w leczeniu ogranicza się do wystawienia skierowania na 10 zabiegów, a chory potrzebuje co najmniej 30. Leki, które mogą rzeczywiście pomóc także są reglamentowane. Największy bój toczy się o leki nowej generacji, nazywane lekami biologicznymi. Dlaczego są one tak ważne? Bo wiadomo już, że powodem bólu i deformacji stawów nie jest klimat czy rodzaj wykonywanej pracy, ale zaburzenia w naszym układzie odpornościowym. A więc skoro jest szansa odwrócenia niekorzystne- dolegliwości ze strony stawów czy kości, jak najszybciej zacząć działać, bronić się przed deformacją lub ich zniszczeniem. A zatem, by nie było za późno dla swoich stawów i kości warto: nie dopuszczać do nadwagi i otyłości, gimnastykować się regularnie, zwracając uwagę na tzw. ćwiczenia rozciągające, unikać przeciążania stawów: biegania po twardej nawierzchni w butach ze sztywną podeszwą, chodzenia po schodach, noszenia ciężarów, nosić wygodne obuwie, na podeszwie, amortyzującej wstrząsy, dostosować wysokość mebli do wzrostu, jeśli lekarz zaleci używaj specjalnych opasek, lasek czy kul aby odciążyć stawy, korzystać z wykwalifikowanych rehabilitantów i masażystów. Na koniec jeszcze jedna rada. Dbaj o formę psychiczną, bo dobre samopoczucie opóźnia postęp wielu chorób i pomaga znosić ich trudy. Spis treści Densytometria i spółka Stawy do naprawy str. K3 str. K4 Zdrowe kości do starości prawdy i mity o osteoporozie str. K5 Terapia hormonalna okresu menopauzy bezpieczne leczenie, które warto stosować str. K5 Epidemia złamań osteoporotycznych Gdy kolano niedomaga Postęp w leczeniu kolan Oblicza reumatyzmu Plecy od rana do wieczora str. K5 str. K6 str. K6 str. K6 str. K7 Project Manager: Aleksandra Grabarczyk Redakcja: Anna Jarosz Opracowanie graficzne: Graphics & Design Studio, Michał Ziółkowski Zdjęcia: istockphoto.com Nakład średni: kopii Adres: Mediaplanet Publishing House Sp. z o.o. ul. Marszałkowska 58, lok. 3, Warszawa Mediaplanet jest wiodącym domem wydawniczym na rynku europejskim. Specjalizujemy się w tworzeniu wysokiej jakości publikacji tematycznych w prasie codziennej, online oraz broadcast. Aby uzyskać więcej informacji na temat naszych publikacji, prosimy o kontakt: , Katarzyna Jasińska, Country Manager, katarzyna.jasinska@mediaplanet. com, Mediaplanet nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam. Celem lekarzy ortopedów pracujących w Klinice Mediq jest niesienie pomocy w powrocie do pożądanej aktywności fizycznej pacjentom w każdym wieku. Dzięki nowoczesnej diagnostyce (rtg, usg, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa) jesteśmy w stanie zdiagnozować każde schorzenie układu narządu ruchu. Od wielu lat po przeprowadzonych zabiegach artroskopowych stawów kolanowych i barkowych, wielu naszych pacjentów cieszy się z odzyskania sprawności fizycznej. Liczne endoprotezoplastyki oraz rekonstrukcje barków (niestabilność stożka rotatorów), kolan (więzadła, łąkotki, chrząstki) i ręki, przywróciły stabilność stawową wielu osobom po przebytych urazach. Doświadczeni chirurdzy, którzy niejednokrotnie gościli w najlepszych ośrodkach ortopedycznych na całym świecie, skutecznie eliminują przyczyny długotrwałego bólu i ograniczenia ruchowego swoich podopiecznych. Aby w pełni zakończyć proces diagnostyczno-leczniczy, proponujemy naszym pacjentom rehabilitację i fizjoterapię, które stanowią nieodzowny element powrotu do stabilizacji ruchowej.

3 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z DZIENNIKIEM GAZETĄ PRAWNĄ K3 Densytometria i spółka nasze kości podlegają nieustannej przebudowie. Jeden cykl, kiedy tworzą się nowe i zanikają stare komórki trwa około 6 miesięcy, ale nie zawsze przebiega w równowadze. młodości przeważa proces tworzenia W się kości, a w starszym wieku resorpcja, czyli powolny, ale systematyczny zanik kości. O tym w jakiej są kondycji powiedzą badania. Densytometria Nowoczesna metoda badania gęstości mineralnej kości (Bone Mineral Density BMD), stosowana jest od kilkunastu lat. BMD wykrywa chorobę osteoporozę, gdy nie daje jeszcze żadnych objawów. Wskazaniem do badania jest zagrożenie osteoporozą, stosowanie glukokortykosteroidów, chemioterapia z powodu białaczki. Badanie powinni też zrobić mężczyźni z niskim poziomem testosteronu. Zasada działania wszystkich technik densytometrycznych jest podobna i polega na pomiarze ilości promieniowania rentgenowskiego przechodzącego przez badane części szkieletu, a następnie przetworzeniu jej na dane liczbowe. Im cieńsze kości, tym więcej przeniknie przez nie promieni. Najbardziej rozpowszechnione obecnie badanie gęstości kości nazywa się absorpcjometrią rentgenowską o podwójnej energii (DXA). Dzięki zastosowaniu specjalnych filtrów lub przez zasilanie lampy rtg zmiennym napięciem uzyskano w nich emisję promieniowania rentgenowskiego o dwóch energiach, w różnym stopniu pochłanianych przez tkanki. Komputerowa analiza pomiarów umożliwia obliczenie gęstości kości otoczonych mięśniami i tkanką tłuszczową. Za pomocą tej metody można zbadać odcinek lędźwiowy kręgosłupa, część kości udowej (w tym szyjkę kości udowej), kość promieniową oraz gęstość całego szkieletu. Badanie nie wymaga przygotowania. Trzeba położyć się w ubraniu na stole, nogi oprzeć na klocku, żeby kręgosłup w odcinku lędźwiowym lepiej przylegał do płaszczyzny stołu. Trwa to krótko, w niektórych aparatach nawet poniżej pół minuty. Jest bezbolesne i bezpieczne. W badaniach BMD stan kości porównuje się za stanem kości przeciętnego człowieka między 30. a 45. rokiem życia. Następnie za pomocą punktacji określa się, jak mocne są kości w porównaniu z tym, co uważa się za normalną szczytową masę kostną, osiąganą zwykle w wieku lat. Stopień utraty kości określa się za pomocą systemu klasyfikacyjnego opracowanego przez Światową Organizację Zdrowia. Wyniki badania należy pokazać lekarzowi, aby mógł podjąć decyzje o dalszym postępowaniu. Jednoenergetyczna densytometria rentgenowska Badanie pozwala na mierzenie gęstości jedynie tych kości, które są otoczone niewielką ilością tkanki tłuszczowej i mięśni, np. przedramienia. Za pomocą tej metody nie można dokonać pomiaru kości kręgosłupa i udowej, czyli tych, w których bardzo wcześnie dochodzi do ubytków masy kostnej i złamań. Dlatego jest stosowana rzadziej, głównie jako badanie przesiewowe. Ilościowa tomografia komputerowa (QCT) To modyfikacja konwencjonalnej tomografii komputerowej (TC). Polega na warstwowym prześwietlaniu szkieletu wiązką promieni rentgenowskich. Komputer mierzy ilość promieniowania pochłanianego przez cienkie warstwy tkanek kości i przetwarza obraz na diagramy i liczby. Badanie pozwala ocenić gęstość kości. Metoda zdaje egzamin zwłaszcza w wykrywaniu ubytku kości u kobiet po menopauzie, gdy deficyt dotyczy głównie kości gąbczastej. Od niedawna stosowane są tomografy komputerowe przeznaczone specjalnie do badania gęstości kości przedramienia. Aparat taki umożliwia bardzo dokładny pomiar stanu kości. Scyntygrafia badanie izotopowe Pozwala na precyzyjną ocenę kości i stawów. Jest to badanie izotopowe znaczy to tyle, że przed jego rozpoczęciem pacjentowi podaje się dożylnie (rzadziej doustnie lub wziewnie) niewielką dawkę izotopów promieniotwórczych (tzw. radioznaczników). Dawkę ustala lekarz, biorąc pod uwagę m.in. wagę chorego. Radioizotopy używane w badaniach scyntygraficznych emitują promieniowanie gamma. Dawka jest bezpieczna i nie większa niż ta, którą otrzymujemy podczas badań rentgenowskich. Izotopy stosowane w diagnostyce radioizotopowej są szybko wydalane z organizmu. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać, nie trzeba być na czczo i rozbierać się. Po przyjęciu izotopu pacjent musi się znaleźć przed specjalnym urządzeniem zwanym gammakamerą. Scyntygrafię wykonuje się tylko na zlecenie lekarza. W przypadku kości badanie przeprowadza się, by sprawdzić, czy wystąpiły przerzuty nowotworowe, poszukać ognisk zapalnych w całym układzie kostnym, sprawdzić, czy stosowane leczenie jest skuteczne.po badaniu, które trwa kilkanaście minut, należy wypić ok. 1,5 litra wody, herbaty czy soku, by jak najszybciej wydalić wraz z moczem cały radioizotop. RTG kości Jest zwykle jednym z pierwszych badań wykonywanych u osoby, która skarży się na bóle kości i stawów. Nie pozwala na ocenę stopnia zaniku kości. Takie zmiany są widoczne dopiero wtedy, gdy zanik masy kostnej przekroczy 30 proc. Zwykle powodem robienia RTG jest podejrzenie, pęknięcia lub złamania kości lub zwyrodnienia stawów. Markery metabolizmu kostnego To substancje wytwarzane w czasie budowania i niszczenia kości). Ich wysokie stężenie we krwi może, ale nie musi świadczyć o chorobie kości. Badania nie robi się u każdego. Na wynik mogą mieć wpływ: wiek, płeć, menopauza, złamania, ciąża, środki antykoncepcyjne, unieruchomienie, wysiłek fizyczny, leki, choroby, zawartość w organizmie wit. D, pory roku, dieta, rytm dzień-noc najwyższy poziom jest w nocy, a najniższy po południu. Morfologia krwi, OB, badanie ogólne moczu. Wykonuje się je rutynowo. Nieprawidłowe wyniki mogą wskazać choroby będące przyczyną zaburzeń mineralizacji kości, np. niewydolność nerek, cukrzycę. Stężenie wapnia w surowicy. To najważniejsze badanie biochemiczne, ponieważ bez niego nie można rozpocząć leczenia osteoporozy za pomocą wapnia i wit. D. Niskie stężenia wapnia jest sygnałem do podania wapnia i wit. D przed rozpoczęciem terapii za pomocą bisfosfonianów. Dobowa zbiórka moczu Przez całą dobę oddaje się mocz do jednego pojemnika, następnie rano dokonuje się pomiaru jego objętości i odmierzenia 100 ml do analizy. Badanie pozwala określić stopień wydalania wapnia z moczem. Obserwując, jak zmienia się ta wartość, można kontrolować skuteczność kuracji preparatami wapnia i wit. D. raty na zdrowie Bezsilność. To uczucie, które towarzyszy nam, gdy zdrowie bądź życie naszych najbliższych jest zagrożone, a nie stać nas na sfinansowanie skomplikowanego zabiegu czy operacji. Tak być nie musi. Zapytaj w wybranej klinice, czy możesz rozłożyć płatność na raty. Szybki rozwój medycyny umożliwia skuteczną walkę z coraz szerszym spektrum chorób i schorzeń. Tym większe zmartwienie tych, którzy wiedzą, że na przeszkodzie do pełni zdrowia naszych bliskich stoi tak prozaiczna kwestia jak brak pieniędzy. A wiadomo, że czas w większości przypadków wymagających interwencji medycznej nie jest sprzymierzeńcem pacjentów: im później podjęta interwencja, tym poważniejsza operacja, większe ryzyko powikłań, dłuższa rekonwalescencja. Nic dziwnego, że każdy z nas chciałby móc zapewnić sobie i bliskim nie tylko najlepszą, ale także najszybszą opiekę. A to w polskich warunkach oznacza jedno: konieczność skorzystania z oferty prywatnej służby zdrowia. Do niedawna taka opcja była dostępna tylko dla wąskiego grona zamożnych Polaków. Emeryci, renciści, młodzi ludzie na dorobku mogli o leczeniu poważnych schorzeń w prywatnej placówce tylko pomarzyć. Teraz to już przeszłość. Nic nie stoi na przeszkodzie, by poważny wydatek rozłożyć na kilkanaście przyjaznych dla rodzinnego budżetu rat. Lukas Bank dostrzegł tę potrzebę i udostępnił pacjentom bądź ich bliskim produkt, rozwiązujący ten problem. Nasz kredyt ratalny nie tylko pozwala zmniejszyć finansową dotkliwość rachunku za zabieg czy operację, ale jest też bardzo wygodny. Wszelkie formalności są załatwiane na miejscu, w placówce medycznej. Szybkość, łatwość uzyskania, prostota, a nade wszystko atrakcyjność finansowa tego rozwiązania to atuty, które trudno przecenić. Okres zmagania z ciężką chorobą to nie czas na dokładanie sobie i bliskim dodatkowych zmartwień. Wierzymy, że ten kredyt spotka się z bardzo pozytywnym przyjęciem zarówno wśród pacjentów, jak decydentów placówek medycznych. Rozwiązuje bowiem problemy bardzo wielu Polaków. Dla części naszych potencjalnych klientów kredyt ratalny to świadomy wybór: z jakichś powodów nie chcą oni bądź w danym momencie nie mogą uregulować rachunku gotówką bądź kartą kredytową. Inni świadomie nie chcą uszczuplać oszczędności, wolą przez pewien okres ponosić relatywnie niewielkie, stałe obciążenia. Dla wielu Polaków to życiowa konieczność. Są wśród nich pacjenci, których wizja skomplikowanej interwencji medycznej nieprzyjemnie zaskoczyła i nie są przygotowani na duży wydatek, ale są i tacy, którzy nigdy nie byli w stanie ponieść z góry całkowitych kosztów takiej operacji. Wszystkich łączy jedno: pewność, że zdrowie jest bezcenne. A skoro tak, warto korzystać z rozwiązań, które pozwalają dłużej się nim cieszyć. Przykładowe zabiegi, które można opłacić w ratach: Artroskopie stawów kolanowych Artroskopowe plastyki więzadeł krzyżowych Leczenie złamań, zwichnięć i skręceń Zabiegi naprawcze zaburzeń zrostu kości, pourazowych deformacji, zrostów patologicznych, przykurczy, stawów rzekomych dorosłych i dzieci. Operacje korekcyjne narządu ruchu. Iwona Ślusarczyk Manager odpowiedzialny za rynek usług medycznych LUKAS Bank islusarczyk@lukas.com.pl

4 K4 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z DZIENNIKIEM GAZETĄ PRAWNĄ Stawy do naprawy Blisko 3 miliony polaków cierpi na zwyrodnienie stawów. Gdy choroba się rozwija utrudnia poruszanie się, a z czasem wykonywanie prostych czynności. Jak spowolnić zmiany w stawach i co robić, by móc normalnie żyć? Zwyrodnienia stawów to cena, jaką płacimy za postęp i wydłużenie życia. Ponistą, która jest pokryta błoną maziową. Ta stawową. Staw otoczony jest torebką włóknad 20 procent mieszkańców Europy cierpi wydziela maź stawową, która umożliwia z powodu bólu stawów, a co trzynasta z nich wykonywanie płynnych ruchów i chroni codziennie przyjmuje leki przeciwbólowe. chrząstkę przed nadmiernym ścieraniem się. Procesy zwyrodnieniowe są zwykle związane ze starzeniem się organizmu, ale sprzyjają czasem ten system zawodzi. Stopniowo Tak się dzieje, gdy stawy są zdrowe. Jednak im również częste urazy. chrząstka robi się chropowata, nierówna. Zmiany degeneracyjne mogą się pojawić Po latach może nawet zaniknąć, a wtedy w każdym stawie, ale najczęściej dotyczą stawów kręgosłupa, kolan, bioder i dłoni. 90 proc. podchrzęstnej tworzą się w niej torbiele co goła kość ociera się o kość. W warstwie chorych to ludzie po 60. roku życia, ale niepokojące jest to, że systematycznie zwiększa się kością a chrząstką stawową, wyrastają tzw. zmienia kształt i stabilność stawu. Między liczba pacjentów w 2 i 3 dekadzie życia. osteofity chrzęstne i kostne wyrośla, które Lekarze upatrują przyczynę tego zjawiska ograniczają ruch i sprawiają ból przy poruszaniu. Z czasem dochodzi do wtórnych w małej aktywności fizycznej, powszechnej otyłości, ciężkiej pracy w pozycji stojącej, zmian w stawach, np. zapalenia błony maziówkowej, przykurczu więzadeł. chorobach cywilizacyjnych, np. w cukrzycy oraz predyspozycjach genetycznych. Dyskretny początek Gdy choroba zwyrodnieniowa się zaczyna, dokucza nam ból, który się nasila po obciążeniu stawu, po dłuższym chodzeniu lub staniu. Po nocy i dłuższym bezruchu pojawia się sztywność stawów, a rozruszanie ich zajmuje około pół godziny. W zaawansowanej chorobie stawy mogą trzeszczeć w czasie ruchu. Możemy stracić apetyt i odczuwać ogólne zmęczenie, osłabienie. Staw łączy co najmniej dwie kości. Ich powierzchnie są gładkie i pokryte chrząstką Jakie badania By rozpoznać chorobę zwyrodnieniową stawów, reumatologowi często wystarczy przeprowadzić z chorym wywiad, obejrzeć stawy, sprawdzić ich ruchomości. Dla potwierdzenia diagnozy specjalista zleca wykonanie RTG kości. Na zdjęciach może zobaczyć m.in. zwężenie szpary stawu, czyli tej przestrzeni, gdzie stykają się chrząstki kości tworzących staw oraz jeśli są wyrośla kostne, czyli osteofity. Czasem zleca badania krwi i moczu, by wykluczyć inne choroby stawów, np. dnę moczanową. Terapia na miarę Leczenie zmian zwyrodnieniowych musi być dobrane indywidualnie. Może się ograniczyć do przyjmowania leków i rehabilitacji. Zadaniem leków jest zmniejszyć lub usunięcie bólu. Rehabilitacja pomaga zachować sprawność i powstrzymać zmiany zwyrodnieniowe. W terapii ważna jest też dieta, która będzie zapobiegała nadwadze, a dzięki temu również obciążeniu stawów. Dodatkowo chorzy mogą stosować preparaty z siarczenem glukozaminy, który sprzyja odbudowie chrząstki stawowej. Sztuczny jak własny Kiedy staw jest całkowicie zniszczony konieczna jest operacja, czyli endoprotezoplastykę. Jest to operacja usunięcia zniszczonego stawu (można wymieniać nawet drobne stawy rąk, ale zwykle wymienia się stawy biodrowe lub kolanowe, rzadziej - ramienne czy łokciowe) i zastąpienie go sztucznym. Rodzaj endoprotezy wybiera chirurg. Po operacji potrzebna jest rehabilitacja, którą zaczyna się w drugiej dobie. Często też przez 3-6 miesięcy trzeba chodzić wspierając się na kulach. Fizykoterapia W łagodzeniu choroby zwyrodnieniowej stawów pomocna jest fizykoterapia. Krioterapia leczenie niskimi temperaturami stosuje się przy nasileniu dolegliwości. Mogą to być okłady z lodu, chłodne kąpiele, zimne natryski, miejscowe schładzanie stawu oparami ciekłego azotu lub pobyt w tzw. kriokomorze. Zabieg sprawia, że naczynia krwionośne kurczą się pod wpływem chłodu, a potem gwałtownie rozszerzają. To obniża napięcie mięśniowe i łagodzi ból. Ciepło pomaga przy mniej rozwiniętej chorobie. Stosuje się ciepłe okłady, kąpiele borowinowe, parafinę, naświetlania lampami sollux. Ciepło powoduje przekrwienie tkanek, dzięki czemu mięśnie rozluźniają się, a ból maleje. Magnetoterapia wykorzystuje pulsujące pole magnetyczne o małej częstotliwości. Efektem jest rozszerzenie naczyń krwionośnych. Krew szybciej płynie, a tkanki są lepiej dotlenione i odżywione. Mniej dotkliwie odczuwamy ból, bo osłabione jest przewodzenie nerwów. Laseroterapia wykorzystuje lasery niskoenergetyczne, biostymulacyjne. Strumień spolaryzowanego światła omiata bolesną okolicę. Zabieg poprawia ukrwienie, rozluźnia mięśnie i zmniejsza ból. Zabezpieczeniem chrząstki przed uszkodzeniem jest także wstrzykiwanie do stawów kwasu hialuronowego, który łagodzi objawy choroby zwyrodnieniowej stawów. Terapia polega na podaniu pojedynczego wstrzyknięcia kwasu hialuronowego do chorego stawu.

5 Zdrowe kości do starości Prawdy i mity o osteoporozie Na mocne kości pracuje się od dziecka. Tak. Najszybciej rosną kości u dzieci w wieku szkolnym. Nastolatek może urosnąć nawet kilkanaście centymetrów w czasie wakacji. Do 19. roku życia, tworzy się ponad 90 proc. masy kostnej. Gdy wzrost kości ustaje, zaczyna się proces dojrzewania szkieletu, polegający na zwiększeniu gęstości i uwapnienia tkanki kostnej. Najwyższą masę kości osiągamy między 25. a 30. rokiem życia. Potem zaczyna nam jej ubywać. Początkowo proces przebiega bardzo wolno, ale z wiekiem się nasila. Dlatego właśnie stan kości w starszym wieku zależy od tego, jak zostały ukształtowane we wczesnych latach życia. U dzieci choroba może być wrodzona. Tak. Zdarza się u noworodków, a nawet w życiu płodowych. Jest to dziedziczne zaburzenie w syntezie kolagenu, które prowadzi do złamań kości i ich deformacji, które może być powodem trwałego kalectwa. Przed chorobą nie można się ustrzec, bo jest dziedziczna. Nie. Osoba, której matka miała osteoporozę, jest bardziej narażona na rozwój tej choroby niż ta, u której w rodzinie nikt nie chorował. Ale dziedziczymy jedynie skłonności, a nie samą chorobę. Osteoporoza dotyczy tylko kobiet. Nie. Panie w wieku okołomenopauzalnym, zwłaszcza te, u których menopauza wystąpiła przed 45. rokiem życia, są szczególnie zagrożone chorobą. Ale cierpią na nią również mężczyźni w okresie obniżenia stężenia testosteronu, czyli po 65. roku życia. U obu płci ryzyko zachorowania zwiększa się z wiekiem. Wynika to z przestrojenia hormonalnego i gorszego wchłaniania wapnia. NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z DziennikIEM GazetĄ PrawnĄ K5 Częściej chorują osoby szczupłe. Tak. Kobiety drobne, o małej masie ciała są bardziej narażone niż panie o mocnej sylwetce. Szczególnie zagrożone są te, które ważą mniej niż 50 kg. U kobiet otyłych w tkance tłuszczowej wytwarzane są estrogeny, które są naturalną ochroną przed osteoporozą. Osoby stale odchudzające się są bardziej zagrożone chorobą. Tak. Osłabienie kości jest skutkiem złego odżywiania się, braku witamin i minerałów. Najbardziej narażone są osoby cierpiące na anoreksję. Dorośli powinni pić mleko. Tak. Źródłem dobrze przyswajalnego wapnia jest mleko i jego przetwory. Z mleka wapń wchłania się w 80 proc., natomiast z innych produktów w ok proc. Jeśli nie dostarczymy wapnia, organizm zacznie go pobierać z kości, osłabiając je. Dlatego mleko trzeba pić przez całe życie. Najlepiej wybierać mleko o zmniejszonej zawartości tłuszczu (1,5-2 proc.). Mleko odtłuszczone nie zawiera witaminy D, niezbędnej do prawidłowego wchłaniania wapnia. Dziennie należy pić 3 szklanki mleka. Kawa i papierosy szkodzą kościom. Tak. Kobiety-palaczki zwykle wcześniej przechodzą menopauzę i dlatego są bardziej narażone na chorobę. Poza tym dym papierosowy zawiera kadm, który niszczy kości. Zawarta w kawie kofeina utrudnia wchłanianie wapnia. Niekorzystnie działają też wszystkie napoje, w których jest kofeina, a więc herbata, cola, napoje energetyzujące. Ruch to lek dla kości. Tak. Wysiłek fizyczny pobudza wzrost masy kostnej, dlatego od dziecka powinniśmy jak najwięcej się ruszać. Codzienna gimnastyka opóźnia proces gubienia masy. Epidemia złamań osteoporotycznych? Osteoporoza cichy złodziej kości. Choroba rozwijająca się latami bez objawów, Często pacjent dowiaduje się o niej dopiero, gdy dojdzie do złamania. Po 50 roku życia choruje ponad 30% kobiet i 8% mężczyzn. Z powodu starzenia się społeczeństw choroba ta będzie coraz częstsza. W osteoporozie dochodzi do zmniejszenia masy tkanki kostnej i zmian w jej mikro-architekturze. Powoduje to osłabienie kości i złamania.5 proc. wszystkich przypadków osteoporozy stanowią osteoporozy wtórne (skutek innych chorób lub stosowanych leków). Najpoważniejszą z nich jest osteoporoza posteroidowa. Choroba nieleczona nieuchronnie prowadzi do złamań niskoenergetycznych - upadek z wysokości ciała. W zaawansowanej osteoporozie przyczyną złamania kręgu może być np. kichnięcie. Najczęściej łamią się kości nadgarstka, kręgosłupa nieco rzadziej szyjka kości udowej. Osteoporoza to choroba o poważnych konsekwencjach. Po złamaniu kości szyjki udowej u około 20% kobiet i 30% mężczyzn dochodzi do zgonu w ciągu roku. Ponad 40 % chorych po tym złamaniu nigdy nie odzyskuje pełnej sprawności. U 20% chorych po przebytym złamaniu kręgu dochodzi do zgonu w ciągu 5 lat. W rozpoznaniu istotna jest gęstości mineralna kości (BMD bone mineral density) oceniana w densytometrii kręgosłupa i szyjki kości udowej. Na złamania ma wpływ nie tylko BMD ale i inne czynniki, które uwzględnione zostały w opracowanej przez profesora J. Kanisa metodzie FRAX pozwalające wyliczyć 10-letnie ryzyko złamania. W 2008 r. WHO uznało tę metodę za standard kwalifikowania do terapii. Wiele leków o różnych mechanizmach działania skutecznie zmniejsza ryzyko złamań: bisfosfoniany, hamują resorpcję kości; parathormon stymuluje tworzenie kości, sole strontu działają na obydwa te mechanizmy. Brak refundacji sprawia jednak, że z powodu wysokich kosztów chorzy w Polsce mają dostęp do jednego leku alendronianu. Nierefundowane są sole strontu ani podawane drogą dożylną bisfosfoniany (1x na3 lub 12 miesięcy). Wyniki badań nowego leku o innowacyjnym mechanizmie działania przedstawione zostały w tym roku na spotkaniu American Society for Bone and Mineral Research. Denosumab to przeciwciało monoklonalne, wpływające na mechanizm regulujący metabolizm kości RANK/RANKLigand/osteoprotegryna. Osteoporoza nie może być cichą chorobą. Należy o niej mówić, Znamy metody rozpoznawania, profilaktyki i skutecznej terapii. Należy rozpoznawać i leczyć. Jest to jedyna szansa na zapobieganie epidemii złamań. Dr med., M. Rell-Bakalarska Rheuma-Medicus Specjalistyczne Centrum Reumatologii i Osteoporozy Terapia hormonalna okresu menopauzy bezpieczne leczenie które warto stosować Tomasz Pertyński, Grzegorz Stachowiak z Kliniki Ginekologii i Chorób Menopauzy Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi Choć terapia hormonalna okresu menopauzy (MHT od ang. menopausal hormone therapy) nie jest już lekiem na wszelkie dolegliwości i swoistym eliksirem młodości dla kobiet menopauzalnych, to pozostaje nadal niezwykle skutecznym i, co bardzo ważne, bezpiecznym środkiem leczenia wielu schorzeń i dolegliwości tego okresu. Warunkiem takiego statusu MHT jest ścisłe przestrzeganie istniejących zaleceń. MHT jest bowiem, podobnie jak każdy inny rodzaj terapii, leczeniem posiadającym określone wskazania i przeciwwskazania do stosowania nie jest to terapia dla każdej kobiety będącej w okresie menopauzy. Wg zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego istnieją 4 główne grupy wskazań do MHT. Są nimi: objawy zespołu klimakterycznego, przedwczesna menopauza, profilaktyka i leczenie osteopenii/osteoporozy oraz objawy zanikowe w drogach moczowo-płciowych. Pierwsza, szeroka grupa wskazań obejmuje nasilone objawy zespołu klimakterycznego głównie pod postacią częstych i uciążliwych uderzeń gorąca, połączonych ze zlewnymi potami (szczególnie nocnymi). Inne typowe dolegliwości klimakteryczne to bezsenność, nerwowość, przygnębienie, depresja, zawroty i bóle głowy, bóle mięśni i stawów, kołatania serca, ogólne osłabienie. Warto wiedzieć, że te liczne dolegliwości, będące często przyczyną szukania pomocy u lekarzy rodzinnych, czy różnych specjalistów (np. kardiologów), nie są objawami określonych schorzeń, a wynikają z niskiego poziom hormonów płciowych jaki występuje po menopauzie. Stosowanie w tych przypadkach MHT, nawet w niewielkich dawkach jako tzw. niskodawkowa MHT, likwiduje większość, jeśli nie wszystkie z ww. dolegliwości, poprawiając zdecydowanie komfort życia codziennego, co jest szczególnie istotne dla osób prowadzących aktywny tryb życia. MHT jest bez wątpienia najskuteczniejszym środkiem leczenia ww. dolegliwości, z jednej strony przewyższającym liczne dostępne na rynku środki homeopatyczne, z drugiej zaś pozwalającym uniknąć stosowania leków antyarytmicznych, nasennych, uspakajających czy psychotropowych. Drugim niezmiernie ważnym wskazaniem do MHT jest przedwczesna menopauza. Ustanie miesiączkowania przed 40. rokiem życia kobiety pociąga bowiem za sobą odległe, niekorzystne skutki zdrowotne rozwój miażdżycy oraz wystąpienie osteoporozy. Właśnie osteoporoza, i poprzedzająca ją osteopenia, stany związane ze zwiększoną łamliwością kości, są trzecią, bardzo ważną grupą wskazań do MHT. W przypadku tej grupy schorzeń MHT ma działanie zarówno profilaktyczne, jak i lecznicze, a dużą rolę odgrywa tu dobór właściwego składnika progestagennego MHT, z jednej strony zabezpieczającego błonę śluzową macicy przed rozwojem raka, z drugiej zaś wspomagającego estrogeny w zwiększaniu masy kostnej (np. octanu noretysteronu NETA). Ostatnią grupą wskazań do MHT są występujące kilka lat po menopauzie zmiany zanikowe pochwy (mniejsza elastyczność, ścieńczenie śluzówki, zanik prawidłowej flory bakteryjnej) i dróg moczowych, przejawiające się nieprzyjemnymi upławami, suchością pochwy, bolesnością stosunków płciowych, częstym oddawaniem i nietrzymaniem moczu. MHT likwiduje ww. dolegliwości i poprawia jakość życia, w tym życia seksualnego a co ważne wystarczają do tego już niewielkie dawki hormonów. Właśnie poprawa jakości życia jest głównym z objawów obserwowanych u kobiet stosujących MHT. Kobiety stosujące MHT cechuje lepsze samopoczucie, zgłaszają one mniej różnorakich dolegliwości, mają mniejsze ryzyko chorób układu krążenia i złamań kostnych (w tym groźnego dla życia złamania szyjki kości udowej), udane pożycie. Ale by ten cel osiągnąć trzeba jednak wiedzieć, jak MHT zastosować, a właściwie jak ją skroić na miarę danej pacjentki MHT bowiem to nie jeden lek, ale bardzo duża gama różnorakich preparatów o różnym składzie i dawkach. Kluczowym jest tu więc wybór odpowiedniego, najlepszego dla danej kobiety preparatu uwzględniającego m.in. poziom jej cholesterolu (tu: stosujemy doustną MHT), czy występowanie schorzeń towarzyszących (np. cukrzycy). Na szczęście na przestrzeni lat uczyniono wiele by MHT stała się tym, czym jest obecnie terapią bezpieczną, z rzadko występującymi objawami ubocznymi. By to osiągnąć, zawsze przed rozpoczęciem kuracji hormonalnej, która może przecież potrwać wiele lat, należy wykluczyć przeciwwskazania do MHT (np. raka sutka), ocenić bezpieczeństwo jej stosowania (identyfikacja czynników ryzyka), a w trakcie terapii regularnie monitorować ww. parametry. Celowi temu służą odpowiednio częste wizyty u ginekologa, z regularnie wykonywanymi badaniami krwi, cytologią, mammografią oraz przezpochwowym badaniem ultrasonograficznym. Sprzyja temu również rozpoczynanie MHT możliwie jak najwcześniej, w jak najniższych dawkach terapią z wyboru jest tu wspomniana uprzednio niskodawkowa MHT. Podsumowując, MHT jest terapią, której nie należy się bać, gdyż właściwie zastosowana może korzystnie wpłynąć na życie wielu kobiet.

6 K6 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z DZIENNIKIEM GAZETĄ PRAWNĄ Gdy kolano niedomaga Na ruch kolana składa się nie tylko zgięcie i wyprost, ale też niewielkie ruchy odtwórczy prowadzi tylko do powstania ra się naprawiać uszkodzenia, ale proces obrotowe oraz ruch ślizgowy powierzchni tkanki bliznowatej i wyrośli kostnych, czyli stawowych uda względem piszczeli i przesuwanie osteofitów. się łąkotki (rzepki). Oprócz ruchu ważną funkcją kolana jest też podtrzymywanie Nie ma mocnych ciężaru ciała. Zmiany zwyrodnieniowe stawów ko- Powierzchnie kości tworzących staw pokrywa lanowych pojawiają się już po 40. roku tkanka chrzęstna twarda i sprężysta życia. Ale młodzi ludzie też mają kolana która chroni kości przed tarciem i zapewnia w opłakanym stanie, zwłaszcza gdy uprawiają płynność ruchu. Jednak z wiekiem chrząstka wyczynowo sport. Niszczeniu stawu starzeje się i ściera. Proces ten postępuje tym sprzyja zła technika biegania (stawanie na szybciej, im stawy są bardziej obciążane, np. wewnętrznej części stopy) w obuwiu, które w wyniku nadwagi czy wad anatomicznych nie amortyzuje wstrząsów. Przeciążona nóg, nawet płaskostopia. Chrząstkę niszczą chrząstka niszczej, bo nie pobiera substancji także urazy stłuczenia, skręcenia. Każdy odżywczych z płynu stawowego. Staje się z nich zwiększa ryzyko zmian zwyrodnieniowych. miękka, zniekształca się, pęka. Ten proces Tkanka chrzęstna nie ma bowiem to chondromalacja lub spluszowacenie, bo zdolności regeneracyjnych. Organizm sta- chora chrząstka z gładkiej i lśniącej staje się matowa, przypomina wytarty plusz. Proces degradacji chrząstki sam się nie zatrzyma, wręcz przeciwnie będzie postępował coraz szybciej. Ale można go spowolnić. Bez obciążenia Chore stawy trzeba odciążyć, bo to likwiduje najważniejszą przyczynę choroby. Jeśli więc masz nadwagę zrzuć ją. Nie dźwigaj ciężarów, nie klękaj, nie rób ćwiczeń z obciążeniem. Ale żeby zachować sprawność stawów, trzeba ćwiczyć. Chodzi zwłaszcza o wzmocnienie mięśni czworogłowych ud, które utrzymują stawy kolanowe w prawidłowym położeniu. Bardzo przydatne są ćwiczenia izometryczne, bo szybko pomagają poprawić mechanikę kolan. Sprawdza się jazda na rowerze stacjonarnym przy najmniejszym obciążeniu i spokojnym pedałowaniu. Jak sobie pomóc Bez porozumienia z lekarzem bezpiecznie możemy przyjmować paracetamol. Pomocna jest również fizykoterapia, która łagodzi ból i przewlekłe stany zapalne oraz rozluźnia mięśnie. Nie ma jednego złotego środka, który sprawdzałby się w każdym przypadku. Jednemu choremu pomaga zastosowanie tzw. głębokiego ciepła, np. okłady z parafiny czy nagrzewanie polem elektromagnetycznym o wysokiej częstotliwości. W innym przypadku lepsze będą zabiegi w kriokomorze albo terapia pulsującym polem magnetycznym małej częstotliwości. A w jeszcze innym lecznicze zastosowanie fal ultradźwiękowych czy naświetlania laserem biostymulacyjnym. Zawsze jednak ważne jest, żeby wziąć całą serię zabiegów nie wolno przerywać terapii, gdy nastąpi poprawa. Postęp w leczeniu kolan stawy kolanowe to jedne z bardziej skomplikowanych urządzeń w naszym organizmie. ale i takie, które najczęściej ulegają kontuzjom. O urazach kolan i metodach leczenia rozmawiamy z doktorem Konradem Słynarskim, ortopedą z Centrum Medycyny Sportowej w Warszawie. Na jakie urazy są narażone stawy kolanowe? Najczęściej występującym urazem kolana jest uraz skrętny, czyli sytuacja kiedy końce stawu (kość piszczelowa i udowa) przesuną się względem siebie i ustawią w niefizjologicznej pozycji. W czasie takiego urazu uszkodzeniu ulega łąkotka stawowa, więzadło krzyżowe oraz chrząstka stawowa. Łąkotka zwykle pęka. Objawia się to bólem, który nasila się przy prostowaniu i zginaniu kolana. Gdy łąkotka przesunie się w inne miejsce może zablokować staw, a więc nie możemy ani wyprostować, ani zgiąć kolana. W takiej sytuacji konieczna jest operacja. Jeżeli uszkodzenie polega tylko na pęknięciu łąkotki, pacjent odczuwa ból, który się nasila przy chodzeniu po schodach, kucaniu czy klękaniu. Pojawia się klikanie w kolanie, co jest skutkiem przemieszczania się fragmentu łąkotki. Takie urazy zszywa się. Gdy jest to niemożliwe, można wstawić implant. W naszej klinice korzystamy z dwóch rodzajów implantów poliuretanowych i kolagenowych. Implanty to coś w rodzaju rusztowania, na którym organizm odbudowuje własne tkanki. Przy rozległych uszkodzeniach można też przeszczepić łąkotkę od dawcy. Jednak bardziej polecane jest wszczepianie implantów z biomateriałów. Przy uszkodzeniu więzadeł, najczęściej urazowi ulegają więzadła krzyżowe przednie i tylne oraz poboczne. Objawy są tu znacznie dokuczliwsze. Na nodze nie można stanąć, pojawia się duży krwiak i silny ból. Uraz wymaga operacji. Przy uszkodzeniu chrząstki stawowej postępowanie jest inne. Przy świeżym urazie jedną z metod leczenia jest wykonanie maleńkich otworków (mikrozłamania) w kości pozbawionej chrząstki. Z otworków wylewa się krew i tworzy bliznę. Z czasem zmienia się ona w chrząstkę włóknistą, która do pewnego stopnia zastępuję naturalną chrząstkę. Przy dużych ubytkach stosuje się przeszczep chondrocytów. Zabieg polega na pobraniu od pacjenta fragmentu chrząstki, rozmnożeniu jej w warunkach laboratoryjnych i ponownym wstawieniu w miejsce, gdzie nie było chrząstki. Szczególnym fragmentem naszych kolan są łąkotki. Dlaczego są takie ważne? Łąkotka pełni bardzo ważną rolę w kolanie, ponieważ działa jak amortyzator. Pochłania energię, która działa na staw. A jest to niemała siła, bo podczas chodzenia w kolanie powstaje siła równa ośmiokrotności naszej wagi. Dotychczas leczenie łąkotki polegało na jej zszyciu lub usunięciu oderwanych fragmentów. Teraz pojawiła się także inna możliwość? To prawda. Jako pierwszy ośrodek w Polsce w 2007 roku zaczęliśmy stosować łąkotki kolagenowe. W tej chwili mamy do dyspozycji kolejny biomateriał. Jest zbudowany z poliuretanu. Jego zaletą jest m. in. to, że po operacji pacjent może szybciej rozpocząć rehabilitację. Najnowszy rodzaj implantu możemy łączyć z innymi technikami operacyjnymi, np. zmianą ustawienia osi kolana czy rekonstrukcją więzadeł. Jak przeprowadza się taką operację? Zabieg polega na endoskopowym wstawieniu implantu. Jego wielkość musimy dostosować do rozmiaru ubytku w łąkotce. Następnie implant jest docinany na miarę i wstawiany do stawu kolanowego. Teraz trzeba go umocować w stawie specjalny- mi szwami, aby pozostał we właściwym miejscu. W ciągu kilkunastu godzin od operacji do implantu przecieka krew ze stawu kolanowego. Wraz z nią komórki wielopotencjalne, które potrafią zmienić się w komórki tworzące łąkotkę stawową. Jakie korzyści daje wszczepienie implantu? Są dwie podstawowe korzyści. Przede wszystkim znika ból. Ale o wiele większa korzyścią jest to, że unika się rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawu kolana. Uszkodzenie łąkotki to najczęstsza przyczyna zmian zwyrodnieniowych kolana. W rok po operacji pacjent może wrócić do pełnej aktywności fizycznej, np. jazdy na nartach. U kogo można przeprowadzić zabieg? Wykonuje się je u pacjentów w każdym wieku. U młodych ludzi można je uznać za złoty standard. Zabieg chroni przed ponownymi operacjami a w przyszłości przed wstawieniem endoprotezy stawu kolanowego. U osób starszych, operacja też daje dobre efekty, bo chroni przed chorobą zwyrodnieniową. W zasadzie implant nie jest wskazany dla osób, które mają zmiany zwyrodnieniowe w kolanie. Ale nawet wtedy warto zrobić operację, bo ustępuje ból, a choroba zwyrodnieniowa wolniej się rozwija. Oblicza reumatyzmu Reumatyzm to ponad 120 różnych schorzeń. Wszystkie są niezwykle uciążliwe dla chorych, ale nie wszystkie można skutecznie leczyć. Najpopularniejsze choroby reumatyczne to: Choroba zwyrodnieniowa, czyli następstwo ścierania się chrząstki pokrywającej kości tworzące stawy. Jeśli chrząstka ulega drobnym urazom, np. przy dźwiganiu, z czasem zanika. Wtedy kość jest goła, ociera się jedna o drugą. Objawem jest tępy ból, który nasila się przy staniu i chodzeniu. Rano, z powodu tzw. porannej sztywności stawów, chorzy potrzebują sporo czasu na rozruszanie się. Leczenie musi być dobrane indywidualnie. Leki zmniejszają ból i powstrzymują zmiany zwyrodnieniowe. Ważną częścią terapii jest gimnastyka i rehabilitacja. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) dotyka układu kostnego, ma wiele postaci i u każdego rozwija się w innym tempie. Na początku atakuje stawy dłoni i stóp. Rzadziej barki, łokcie, biodra czy kolana, a jeszcze rzadziej stawy skroniowo-żuchwowe. Ujawnia się, gdy rozwinie się zapalenie błony maziowej, która wytwarzać za dużo płynu stawowego. Ten nie mieści się w torebce, co objawia się bólem i zmniejszeniem ruchomości stawu. Komórki błony maziowej tworzą tzw. łuszczkę, która pokrywa chrząstki oraz kości stawu i niszczy je. Leczenie dobiera się do potrzeb chorego, ale l musi być kompleksowe. Należy brać leki i systematycznie się rehabilitować. Leki łagodzą ból, likwidują stan zapalny i zwalniają postęp choroby. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Pierwszą oznaką choroby jest ból i poranna sztywność w dolnej części pleców. Gdy choroba postępuje, obejmuje coraz wyższe partie kręgosłupa aż do szyi. Kręgi zaczynają się zrastać, a więzadła twardnieją. ZZSK atakuje głównie mężczyzn pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Skłonność do rozwoju choroby dziedziczymy. Podstawą leczenia jest znoszenie bólu i powstrzymywanie postępu choroby. Pomocna jest fizykoterapia, bo pozwala zachować elastyczność kręgosłupa tak długo, jak tylko się da. Tradycyjny roślinny produkt leczniczy wspomagający leczenie bólów stawowych i mięśniowych, nerwobólów [rwy kulszowej, rwy ramiennej], w dolegliwościach narządu ruchu [w chorobie zwyrodnieniowej stawów]. Zawiera wyciągi z trzech egzotycznych roślin: owocu retrofracti, korzenia lukrecji i kory cynamonowej Działa: przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwobrzękowo. Dawkowanie: Dorośli po 2 kapsułki 2-3 x dziennie popijając obficie wodą. Podmiot odpowiedzialny COWIK Sp. z o.o. ul. Powązkowska 59/ Warszawa tel chroń swój układ kostny Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu Nr 4464

7 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z DZIENNIKIEM GAZETĄ PRAWNĄ K7 Dbaj o plecy od rana do wieczora Bez przesady można powiedzieć, że kręgosłup rządzi naszym ciałem. Gdy zaniedbamy jego zdrowie, może się okazać, że nawet poruszenie małym palcem nie będzie możliwe. Aż 80 procent dorosłych skarży się na bóle pleców. Większość problemów z kręgosłupem zaczyna się w dzieciństwie. Ponad 80 procent dzieci ma różne wady postawy. Najczęściej są to krzywe, okrągłe lub wklęsłe plecy. Dolegliwości pojawiają się zwykle, gdy skończymy czterdziestkę, jednak lekarze twierdzą, że kręgosłup odmawia posłuszeństwa już nastolatkom. Dbaj o niego Jeśli kręgosłup ma nam służyć do starości warto przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny jego pracy. To nic trudnego. Kręgosłup ma trzech wrogów: siedzący tryb życia i brak ruchu oraz nadwagę. Choć siedzenie nie wydaje się męczące, naraża krzyż na obciążenia. Wynikają one z długotrwałego skurczu mięśni karku, barków i górnej części pleców. Gdy ciało długo jest w tej samej pozycji, zmniejsza się przepływ krwi przez napięte mięśnie. Stają się one niedotlenione, tak jak po wyczerpującym biegu. Jeśli ważysz ok. 70 kg, to w pozycji siedzącej kręgi lędźwiowe uciskane są z siłą ok. 140 kg, gdy stoisz ok. 100 kg, gdy leżysz na boku ok. 75 kg, a gdy na wznak ok. 20 kg. Przy nieprawidłowym podparciu odcinek lędźwiowy kręgosłupa czuje się tak, jakby dźwigał nawet 300 kg! Nadwaga to też problem. Każdy nowy kilogram masy ciała to dla odcinka lędźwiowego kolejne 7 kg do noszenia. W domu Odciążaj kręgosłup, jak się da. Kiedy przestawiasz meble, przesuwaj je na szmatach, a nie dźwigaj. Gdy podnosisz ciężar, uginaj kolana; nigdy nie zginaj pleców przy prostych nogach. Unikaj bezruchu i często zmieniaj pozycję, by jednostronnie nie przeciążać kręgosłupa. Jeżeli siedzisz przez godzinę, wstań i przejdź się po pokoju. Gdy długo stoisz, schyl się od czasu do czasu lub wyciągnij ręce nad głowę. Jeżeli masz dłużej zmywać, przystaw stołeczek i stawiaj na nim raz jedną, a raz drugą stopę. Blat kuchenny ustaw 6 8 cm poniżej linii łokci, a zlewozmywak tak, aby nie schylać się podczas mycia naczyń. Prasuj na siedząco (deska na wysokości pasa). Długość rury odkurzacza reguluj tak, by nie wyginać pleców w pałąk. Nie podtrzymuj barkiem słuchawki telefonicznej. Siedząc w fotelu, nie wyciągaj nóg przed siebie, ześlizgujesz się wtedy z siedzenia i kręgosłupowi brakuje dobrego podparcia. Przy biurku Dobre krzesło powinno mieć regulowaną wysokość i podłokietniki (możesz od czasu do czasu porządnie się na nich oprzeć, odciążając kręgosłup). Wysokość ustaw tak, by stopy opierały się na podłodze, a nie wisiały w powietrzu. Siedzisko nie może uciskać na podudzia (kolana trochę wyżej niż biodra). Oparcie krzesła powinno mieć lekką wypukłość na wysokości lędźwi (jeśli jej nie ma, przymocuj tam podłużną poduszeczkę) i lekką wklęsłość na wysokości kręgów piersiowych. przy nieprawidłowym podparciu odcinek lędźwiowy kręgosłupa czuje się tak, jakby dźwigał nawet 300 kg! Blat biurka ustaw na takiej wysokości, żeby co jakiś czas założyć nogę na nogę. Krzesło przysuń, żeby się zbyt nie pochylać do przodu. Ekran monitora umieść na wprost siebie, na poziomie oczu, by nie spoglądać przez do góry lub w dół, bo to obciąża mięśnie szyi, ramion i górnej części grzbietu. Co pół godziny wstań i poprzeciągaj się, unieś ręce do góry, zrób tzw. koci grzbiet. Zrób kilka obrotów głową w prawo i w lewo. Za kierownicą Ustaw fotel tak, aby mieć wszystkie urządzenia w zasięgu ręki. Używaj wałka z gąbki, jeśli samochód nie ma wyprofilowanego fotela, do podparcia odcinka lędźwiowego. Najpierw usiądź, a potem wsuń nogi do kabiny zminimalizujesz boczne skręty, których kręgosłup nie lubi. W długą podróż zabierz poduszkę rogalik. To dobra podpórka dla kręgosłupa szyjnego. Nie zapominaj o przerwach w jeździe wysiądź z auta, zrób kilka skłonów, przysiadów, pobiegaj w miejscu, podnosząc wysoko kolana albo uderzając piętami w pośladki. W czasie snu Materac powinien być średnio twardy, elastycznie dopasowywać się do kształtu ciała i uginać się pod jego ciężarem o 2 3 cm. Ma być równy. Nie śpij na wysokiej poduszce. Najlepsza jest poduszka ortopedyczno-korekcyjna, która podpiera szyjny odcinek kręgosłupa. Jeżeli już musisz mieć wyżej głowę, ułóż się w pozycji embrionalnej, czyli na boku, z lekko ugiętymi nogami. To najzdrowsze dla kręgosłupa. Rano poprzeciągaj się w łóżku jak kot. Potem obróć się na bok, zegnij nogi, podeprzyj się rękami i opuść nogi na podłogę. Poza domem Nie narażaj kręgosłupa na wstrząsy i przeciążenia. Niosąc zakupy, rozkładaj ciężar siatek w obu rękach. Noś obuwie na 2 3-centymetrowym obcasie, na elastycznej podeszwie, która amortyzuje wstrząsy. Wciągaj pośladki i brzuch. Kiedy chodzisz, ich mięśnie także są ważnym oparciem dla kręgosłupa. Jeśli większość życia spędzasz w fotelu i samochodzie, nie łap się za hantle lub sztangę w siłowni. wyraź siebie KRZESŁO ERGONOMICZNE Siedzisz przez osiem godzin w pracy, nych incydentów często z nawrotami lub a potem w domu odpoczywasz przed jako dolegliwość przewlekła. telewizorem. Twój kręgosłup pracuje bez przerwy, nigdy nie odpoczywa. ko. Nieleczony może skutecznie utrud- Gdy pojawi się ból trzeba działać szyb- Wkrótce upomni się o odrobinę zainteresowania. może być skutecznie leczony. Wymaga nić codzienne funkcjonowanie. Ból Dysfunkcje kręgosłupa objawiają się bólem, potrafią w krótkim czasie zamienić warunkuje dobór odpowiedniej terapii. to trafnego rozpoznania, gdyż tylko ono Twoje życie w koszmar. Doświadcza Jeśli cierpisz na opisane dolegliwości tego coraz więcej osób w coraz młodszym wieku. zgłoś się do Centrum Terapii Schorzeń lub chciałbyś się przed nimi uchronić Na początku masz wrażenie sztywności. Kręgosłupa i Stawów FIMEDICA. Twoje mięśnie stają się nadmiernie napięte. Budzisz się rano, otwierasz oczy naszych lekarzy: ortopedów, neurolo- Zapewnimy Ci miłą i fachową opiekę i czujesz dyskomfort. Często ma on gów, neurochirurgów i reumatologa. charakter przejściowy i możesz sobie Jeśli będziesz w potrzebie umówimy z nim poradzić przy pomocy prostych Cię na wszystkie konieczne badania ćwiczeń. i zabiegi fizykalne. Idziesz do pracy i wszystko wydaje się Zapewnimy profesjonalną opiekę terapeutów manualnych i fizjoterapeutów. być w porządku. Jednak to tylko złudzenie. Po kilku godzinach przebywania Zlikwidujemy Twój ból i przyczynę jego w pozycji siedzącej ból powraca. Z czasem zwiększa się jego intensywność. Udzielimy wskazówek jak żyć, praco- powstania. Dołączają się inne nieprzyjemne objawy, wać i odpoczywać byś mógł pozostać jak bóle i zawroty głowy, drętwienie zdrowym i szczęśliwym człowiekiem. i mrowienie w obrębie rąk i nóg, ograniczenie ruchomości kręgosłupa. Masz Fizjoterapeuta Beata Pecarz ból w klatce piersiowej, nie możesz oddychać. Wieczorem kładziesz się do łóżka i ból nie pozwala Ci zasnąć. Choroba przebiega w postaci sporadycz- Wygodny zagłówek dostępny w wersji HR podeprze Twoją głowę w chwilach relaksu. Regulacja podparcia lędźwi zapewni lepsze wsparcie dla Twojego kręgosłupa. Możliwość rozsuwu podłokietników na boki pozwoli zwiększyć powierzchnię siedziska. Wysokość siedziska dostosuj płynnie do Twojego wzrostu za pomocą jednego ruchu dźwignią. Regulowana głębokość siedziska pozwoli dopasować je do długości Twoich nóg. Pełną ofertę ergonomicznych krzeseł i foteli biurowych znajdą Państwo na: Miękkie podłokietniki o regulowanej wysokości i położeniu nakładki zapewnią wsparcie Twoich ramion we właściwej, wygodnej pozycji. Synchroniczne odchylanie siedziska i oparcia zapewni Ci swobodny, dynamiczny ruch podczas siedzenia. Będziesz je też mógł zablokować w wybranej przez Ciebie pozycji. Funkcja anti-shock zabezpieczy przed uderzeniem oparcia w plecy po zwolnieniu blokady. Siłę oporu oparcia będziesz mógł dostosować do Twojej wagi.

8