Język polski październik

Transkrypt

1 Język polski październik Klasa I Słowa na czasie 1, rozdział I Wymogi podstawy programowej: Obraz epoki średniowiecza: najważniejsze zjawiska historyczne, społeczne i kulturowe (filozofia, nauka, sztuka); średniowieczny obraz świata; uniwersalny charakter kultury średniowiecza; parenetyczny charakter literatury średniowiecza wzorzec osobowy władcy, rycerza, świętego-ascety; śmierć jako popularny motyw w średniowiecznej sztuce; symbolika średniowieczna. Zadania do zrobienia: JohanHuizinga Dynamika życia w średniowieczu Fragment książki Jesień średniowiecza, tłumaczenie: Tadeusz Brzostowski Gdy świat młodszy był jeszcze o pół tysiąclecia, zewnętrzne formy wszystkich przypadków ludzkiego życia rysowały się o wiele ostrzej niż dzisiaj. Dystans między cierpieniem i radością, między nieszczęściem i szczęściem wydawał się wówczas o wiele większy; wszystkie przeżycia miały wtedy ten stopień żywiołowości i wyłączności, jaki dziś radość i cierpienie osiągają jeszcze tylko w umyśle dziecka. Każde zdarzenie, każdy czyn ujmowany był w określone i wyraziste formy, zdominowany przez podniosłość rygorystycznie utrwalonego stylu życia. Wielkie zdarzenia: urodziny, małżeństwo, śmierć, opromieniał

2 dzięki sakramentowi blask boskiej tajemnicy. Ale również i drobniejszym sprawom, jak podróż, praca, odwiedziny, towarzyszyły tysiące błogosławieństw, ceremonii, przysłów i form towarzyskich. Nędzarze i ułomni mniej zaznawali ulgi niż dzisiaj, cierpienia te były groźniejsze i cięższe do zniesienia. Choroba stanowiła silniejszy niż dziś kontrast ze zdrowiem, ostry mróz i przerażające ciemności zimy były złem bardziej istotnym niż dziś. Sławą i bogactwem cieszyło się gwałtowniej i bardziej pożądliwie; wyraźniejsza niż dziś dzieliła je granica od żałosnego ubóstwa i lichoty. Obramowany futrem strój dworski, jasne ognisko kominka, trunek, żart i miękkie łoże ceniono wówczas bardzo wysoko, do czego może najdłużej przyznaje się powieść angielska, potrafiąca też owej radości dać najwyższy wyraz. Wszystkie sprawy życiowe działy się publicznie zarówno w swym przepychu, jak i w okrucieństwie. Trędowaci hałasowali grzechotkami i odbywali procesje, żebracy jęczeli po kościołach i wystawiali na pokaz swoją szpetotę. Każdy stan, każdy zakon, każde rzemiosło wyróżniało się własnym strojem. Możni panowie nie wyruszali nigdy bez zbytkownej broni i okazałego orszaku, wzbudzając tym zawiść i strach; wymiar sprawiedliwości, sprzedaż towarów, wesele i pogrzeb wszystko to głośno dawało o sobie znać poprzez procesje, krzyki, wyrzekania i muzykę. Zakochany nosił barwy swojej damy, [...] stronnictwo [rycerskie] barwy i herb swego przywódcy. Również zewnętrzny wygląd miasta czy kraju charakteryzowały te same kontrasty i ta sama barwność. Miasto nie przechodziło tak, jak dzisiaj, w chaos niedbale rozłożonych przedmieść o ziejących pustką fabrykach i monotonnych domkach mieszkalnych, ale pięło się niezliczonymi, ostrymi wieżami, zwarte, wyodrębnione, zamknięte w swych murach. I choć wysoko i dumnie wznosiły się kamienne domy szlachty i bogatych kupców, to jednak nad całym obrazem miasta dominowały stromo podnoszące się w górę masywy kościołów. Podobnie jak silniej niż w naszym życiu dawało się odczuwać przeciwieństwo między latem i zimą, podobnie większa była też różnica między światłem i ciemnością, ciszą i hałasem. Miasto nowoczesne niemalże nie zna już prawdziwej ciemności i spokoju; [...]. Na skutek trwałych kontrastów, na skutek różnorodności form, poprzez które wszystko przenikało do umysłu, życie codzienne miało w sobie żywiołowy wdzięk [...]. 1. Książka Jesień średniowiecza została opublikowana w 1919 r., więc określenie: świat młodszy [...] o pół tysiąclecia odnosi się do 1 p.

3 A. XIII w. B. XIV w. C. XV w. D. XVI w. 2. W średniowieczu ludzie przeżywali wydarzenia towarzyszące ich życiu 1 p. A. mniej intensywnie niż dzisiaj. B. bardziej wyraziście niż dzisiaj. C. tak samo jak współcześnie. D. bardzo powściągliwie. 3. Autor porównuje dynamikę ludzkiego życia w średniowieczu do sposobu doznawania emocji przez 1 p. A. dzieci. B. dorosłych. C. kobiety. D. osoby starsze. 4. Przepisz z tekstu zdanie wyjaśniające, dlaczego wielkie zdarzenia z życia człowieka należało w średniowieczu przeżywać w sposób podniosły. 1 p. 5. Wymień dwa przeciwieństwa, o których jest mowa w drugim akapicie fragmentu książki. 2 p.

4 6. Podkreśl dwa wyrazy użyte przez autora do nazwania relacji panujących w świecie średniowiecznym. 1 p. dystans, przeciwieństwo, zróżnicowanie, jaskrawość, kontrast, krzykliwość 7. Podaj dwa przykłady sytuacji z tekstu potwierdzających słuszność słów: Wszystkie sprawy życiowe działy się publicznie zarówno w swym przepychu, jak i w okrucieństwie. 2 p. 8. Według autora o upodobaniu ludzi średniowiecza do przepychu opowiadają 1 p. A. średniowieczne sagi. B. powieści angielskie. C. dworskie anegdoty. D. podania słowiańskie. 9. Które budowle lub ich elementy były charakterystyczne dla średniowiecznych miast? 1 p. A. Wieże, kamienne domy, kościoły. B. Fabryki, katedry, rotundy. C. Kościoły, amfiteatry, zamki. D. Domy, kolumny, kamienne mury. 10. W którym szeregu znajdują się wyłącznie słowa i wyrażenia odnoszące się do średniowiecza? 1 p. A. Język łaciński, orszaki, procesje, równość. B. Motyw śmierci, anonimowość, fortuna, przeznaczenie. C. Ubóstwo, przepych, zakony, żebracy. D. System feudalny, wzorzec osobowy, krucjaty, fatum. 11. Symbolem związanym z przemijaniem, wykorzystywanym w sztuce średniowiecznej jest 1 p.

5 A. serce. B. klepsydra. C. krzyż. D. spadająca gwiazda. 12. Wzorzec osobowy rycerza średniowiecznego został przedstawiony w 1 p. A. Iliadzie. B. Legendzie o świętym Aleksym. C. Pieśni o Rolandzie. D. Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią. 13. Asceza to 1 p. A. sztuka dobrego umierania. B. dobrowolne umartwianie się w celu zbawienia duszy. C. decyzja o uznaniu kogoś za osobę świętą. D. inaczej cierpienie, męka. 14. Memento mori, hasło typowe dla średniowiecza, oznacza 1 p. A. wieki średnie. B. pamiętaj o śmierci. C. taniec śmierci. D. sztuka umierania. 15. Wymień cztery punkty kodeksu rycerskiego. 2 p

6 16. Podkreśl nazwy cech charakterystycznych dla stylu romańskiego. 1 p. duże okna, ostre łuki, niewielkie okna, półkoliste łuki, bogate zdobienia rzeźbiarskie, grube mury 17. Nazwij i omów wzorce osobowe zaprezentowane w wymienionych tekstach. 6 p. Legenda o świętym Aleksym Wspaniały Karol Wielki Bohaterski rycerz Roland 18. Wyjaśnij, na czym polega motyw tańca śmierci (danse macabre). Podaj tytuł średniowiecznego utworu, w którym jest on ukazany. 2 p Wiem, co trzeba