Wisława Szymborska (1923) polska noblista; jest najbardziej znaną polską poetką; przyczyniła się do tego niezwykła

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wisława Szymborska (1923) polska noblista; jest najbardziej znaną polską poetką; przyczyniła się do tego niezwykła"

Marek Żurawski
7 lat temu
Przeglądów:

1 Poezja Wisławy Szymborskiej Wisława Szymborska (1923) polska noblista; jest najbardziej znaną polską poetką; przyczyniła się do tego niezwykła poetyka i fakt przyznania artystce Literackiej Nagrody Nobla w 1996 roku; debiutowała już w roku 1945, ale prawdziwą popularność wśród czytelników zdobyła dzięki kolejnym tomom poetyckim: Wołanie do Yeti, Wielka liczba, Chwila jej utwory traktują o sprawach bardzo poważnych ludzka egzystencja, los człowieka, rozwój kultury, ale często zachowują żartobliwą nutę i sporą dozę ironii; oprócz utworów poważnych Szymborska uwielbia pisać także limeryki, czyli żartobliwe utwory - filmy edukacyjne on-line Strona 1/11

poetyckim: Wołanie do Yeti, Wielka liczba, Chwila jej utwory traktują o sprawach bardzo poważnych ludzka egzystencja, los człowieka, rozwój kultury, ale często

2 poetyckie, w których dominuje groteska i absurd w twórczości Szymborskiej dominują dwa zasadnicze problemy: refleksja nad światem i kondycją człowieka; poetka często rozpoczyna od obserwacji jakiegoś konkretu i na nim buduje swoją niebanalną i często zaskakującą refleksję; kategorią towarzyszącą tej poetyce jest ironia (zabieg ten polega na tym, że treści sugerowane są często odwrotnością treści wypowiadanych); inne określenie krytyczne, towarzyszące interpretacji wierszy Noblistki, to poetka współczesnego konceptu; właściwy - filmy edukacyjne on-line Strona 2/11

towarzyszącą tej poetyce jest ironia (zabieg ten polega na tym, że treści sugerowane są często odwrotnością treści wypowiadanych); inne

3 odbiór poezji Szymborskiej wymaga także od czytelnika dobrej orientacji w kulturze i znajomości kontekstów interpretacyjnych (historia sztuki, filozofia, dzieje kultury europejskiej) średniowiecze - czas w kulturze europejskiej charakteryzujacy się feudalną strukturą społeczną, dominacją władzy świeckiej (cesarz, król) i duchownej (papież i biskupi); była to epoka teocentryzmu, Bóg stanowił główny temat rozważań artystów i filozofów; wiersz Miniatura średniowieczna jest opisem średniowiecznej miniatury (obraz niewielkich rozmiarów); pochodzi z bogato ilustrowanego przez braci Limbourg prywatnego modlitewnika księcia Jana de Berry (ok roku); znalazły się w nim miniatury - filmy edukacyjne on-line Strona 3/11

teocentryzmu, Bóg stanowił główny temat rozważań artystów i filozofów; wiersz Miniatura średniowieczna jest opisem średniowiecznej miniatury (obraz niewielkich rozmiarów); pochodzi z

4 towarzyszące zamieszczonemu tam kalendarzowi; w tym przypadku mamy do czynienia z opisem rycerskiego orszaku, znalazł się w nim książę, księżna pani, rycerze i przedstawiciele książęcego dworu; wszystko jest zgodne z charakterem sztuki średniowiecza; tematem świeckiego malarstwa byli przedstawiciele klas uprzywilejowanych; specyficzne słownictwo budujące ten obraz; przymiotniki zostały użyte w stopniu najwyższym, niezgodnie z zasadami polskiej gramatyki (najkonniejszy, - filmy edukacyjne on-line Strona 4/11

świeckiego malarstwa byli przedstawiciele klas uprzywilejowanych; specyficzne słownictwo budujące ten obraz; przymiotniki zostały

5 najzieleńszy); taka forma gramatyczna przymiotników sugeruje pewną doskonałość, ale jest równocześnie sygnałem wyraźnej ironii i dystansu wobec prezentowanej rzeczywistości stylizacja na łacińską pisownię wyrazu xiążę (przez x) wiąże tekst właśnie z czasami średniowiecza i dominacją łaciny; taki zabieg stylistyczny nazywamy archaizacją; neologizmy i zwroty typu np. zaiste upodabniające język wiersza do języka czasów średniowiecza; całe przedstawienie orszaku jest zgodne ze średniowieczną estetyką; wszystko jest jasne, - filmy edukacyjne on-line Strona 5/11

łaciny; taki zabieg stylistyczny nazywamy archaizacją; neologizmy i zwroty typu np.

6 uporządkowane, harmonijne, nic nie zakłóca atmosfery tej miniatury; średniowiecze było epoką feudalizmu, czyli dominacji warstw uprzywilejowanych, epoką zależności wasala od swojego pana; kogoś zatem na tym malowidle zabrakło, nie ma ludzi biednych, cierpiących, nieszczęśliwych, bowiem nie mieściłoby się to w ramach średniowiecznej estetyki; w tym kontekście wiersz okazuje się być polemiką Wisławy Szymborskiej ze sztuką średniowieczną, która usuwała poza nawias swoich zainteresowań wszystko to, co nie - filmy edukacyjne on-line Strona 6/11

nieszczęśliwych, bowiem nie mieściłoby się to w ramach średniowiecznej estetyki; w tym kontekście wiersz okazuje się być polemiką Wisławy

7 mieściło się w jej kanonach; jest to polemika z wszelkimi kanonami sztuki, powodują one bowiem, że świat przedstawiony na płótnie staje się tylko fragmentem rzeczywistości zdecydowanie deformującym jej prawdziwy obraz; kiedy sztuka zaczyna służyć wiernie pewnej idei, po pierwsze przestaje być prawdziwą sztuką, po drugie okłamuje swojego odbiorcę; można tutaj odczytać subtelną polemikę poetki z konwencją sztuki socrealistycznej, służącej ideologii komunistycznej; w tym wierszu odwołanie do historii i - filmy edukacyjne on-line Strona 7/11

pierwsze przestaje być prawdziwą sztuką, po drugie okłamuje swojego odbiorcę; można tutaj odczytać subtelną polemikę poetki z konwencją

8 tradycji kulturowej służy refleksji ogólnej na temat sztuki i jej kanonów; odwołanie to realizuje się przede wszystkim poprzez oryginalną warstwę językową tekstu Kot w pustym mieszkaniu - odwołanie do tradycji literackiej i kulturowej, refleksję na ludzką egzystencją; tematem utworu jest śmierć człowieka, żal i cierpienie tych, którzy byli mu bliscy; pomysł poetycki, dzięki któremu się o tym mówi, jest rzeczywiście niebanalny; dzięki zabiegowi personifikacji (personifikacja to inaczej uosobienie) śmierć jest opisana z perspektywy kota, - filmy edukacyjne on-line Strona 8/11

śmierć człowieka, żal i cierpienie tych, którzy byli mu bliscy; pomysł poetycki, dzięki któremu się o tym mówi, jest rzeczywiście niebanalny; dzięki

9 który nie może się odnaleźć w nowej rzeczywistości; nieosobowe formy czasowników podkreślają uniwersalny charakter tego przekazu; w zachowaniu kota widać wyraźne zniecierpliwienie, a nawet skrywaną złość na kogoś, kto powinien być obecny, a niestety do nie ma; ta obserwacja faktów tekstowych i językowych sprawia, że refleksja na temat śmierci staje się pełniejsza i bogatsza; w obliczu śmierci bliskiej osoby odczuwamy oczywiście niewyobrażalne cierpienie i rozpacz; często jednak towarzyszy nam także gniew - filmy edukacyjne on-line Strona 9/11

obserwacja faktów tekstowych i językowych sprawia, że refleksja na temat śmierci staje się pełniejsza i bogatsza; w obliczu śmierci bliskiej

10 skierowany przeciwko losowi, porządkowi ludzkiego życia, czasem Bogu; to przecież niesprawiedliwe, że śmierć przerywa chwile szczęścia i radości, często w najmniej oczekiwanej chwili; tematyka utworu nawiązuje do gatunku literackiego obecnego w tradycji europejskiej literatury elegii; były to wiersze o podniosłym charakterze, treści poważnej, refleksyjnej, dotyczącej najczęściej przemijania, śmierci lub nieszczęśliwej miłości; mistrzem elegii w literaturze starożytnej był rzymski poeta, Owidiusz; Kota w - filmy edukacyjne on-line Strona 10/11

elegii; były to wiersze o podniosłym charakterze, treści poważnej, refleksyjnej, dotyczącej najczęściej przemijania, śmierci lub

11 Powered by TCPDF ( Ściąga eksperta pustym mieszkaniu Wisławy Szymborskiej można nazwać dość nietypową współczesną elegią - filmy edukacyjne on-line Strona 11/11

Podobne dokumenty

co decyduje o tym, że niektóre teksty językowe mają charakter literacki? jaka jest różnica między zwykłym, codziennym

Co sprawia, że "Lalka" Prusa to tekst literacki? co decyduje o tym, że niektóre teksty językowe mają charakter literacki? jaka jest różnica między zwykłym, codziennym komunikatem językowym a tekstem literackim?