ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 4 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 4

Transkrypt

1 1 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA

2 EKOLOGISTYKA W PRODUKCJI: Bilans ekologiczny Koncepcja czystej produkcji

3 BILANS EKOLOGICZNY 3 Bilans ekologiczny systematyczna analiza, identyfikująca oddziaływania przedsiębiorstwa na środowisko oraz ustalająca zespół środków zaradczych celem trwałego zmniejszenia bądź całkowitej eliminacji skutków tych oddziaływań. Źródło: Korzeń Z,, Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, s. 123

4 BILANS EKOLOGICZNY 4 System bilansu ekologicznego obejmuje: bilans zakładowy, bilans procesowy, bilans linii wyrobu, bilans lokalizacji i otoczenia przedsiębiorstwa.

5 BILANS PROCESOWY 5 Bilans procesowy określa przepływy surowców i energii dla poszczególnych modułów procesu technologicznego. Procesy technologiczne maszyn i urządzeń są poza zasięgiem (nie uwzględniamy ich), gdyż nie stanowią materiałów przepływowych. Źródło: Korzeń Z,, Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, ss

6 ETAPY BILANSU PROCESOWEGO 6 Zdefiniowanie procesów technologicznych, Wyodrębnienie procesów cząstkowych (modułów), Opisanie procesów cząstkowych przy pomocy formularzy, Sporządzenie bilansu Input-Output dla poszczególnych modułów, Synteza i oszacowanie danych. Źródło: Korzeń Z,, Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, ss

7 BILANS PROCESOWY 7 Z etapu poprzedzającego Ze środowiska naturalnego INPUT MODUŁ Etap procesu produkcji Do środowiska naturalnego OUTPUT Do etapu następnego Źródło: Korzeń Z,, Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, s. 126

8 BILANS PROCESOWY / wycinek schematu bilansu procesowego 8 Surowce podstawowe i pomocnicze ETAPY PROCESU Obciążenie środowiska INPUT MODUŁ OUTPUT Do procesu następnego INPUT MODUŁ OUTPUT Do procesu następnego Poszczególne moduły (nazwy) oraz konkretne wejścia i wyjścia należy uzupełniać w schemacie do momentu zakończenia danego procesu. Źródło: Korzeń Z,, Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, s. 128

9 BILANS EKOLOGICZNY - INPUT 9 INPUT zasilanie procesu w wodę, energię i materiały. Woda, Materiały: - surowce, - półprodukty, - materiały pomocnicze - pozostałe materiały. Energia: - gazowa, - płynna, - stała. Źródło: Korzeń Z,, Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, s. 125 Adamczyk J., Nitkiewicz T., Programowanie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s. 113

10 BILANS EKOLOGICZNY - OUTPUT 10 OUTPUT emisje zanieczyszczeń i produkty. Produkty, Emisje materiałowe: - odpady stałe, - ścieki, - spaliny (gazowe i pyłowe), Emisje energetyczne: - hałas, - tracone ciepło - promieniowanie. Źródło: Korzeń Z,, Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, s. 125 Adamczyk J., Nitkiewicz T., Programowanie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s. 113

11 11 PRZYKŁAD

12 INPUT ETAPY PROCESU OUTPUT 12 Owoce pestkowe Woda Energia Energia SORTOWANIE WSTĘPNE Przesortowane owoce MYCIE Umyte owoce USUWANIE PESTEK SORTOWANIE Odpady organiczne (liście, gałązki, ciała obce, ) Ścieki Odpady organiczne (pestki) Odpady organiczne (owoce uszkodzone, nadgniłe, ) Cukier, pektyna, kwas cytrynowy Energia TWORZENIE WSADU GOTOWANIE Opakowania po cukrze, pektynie i kwasie cytrynowym Ciepło, para wodna

13 INPUT ETAPY PROCESU OUTPUT Słoiki, energia NAPEŁNIANIE SŁOIKÓW Odpady organiczne, stłuczka szklana Energia, wieczka, etykiety, klej Opakowania, taśma klejąca ZAMYKANIE SŁOIKÓW I ETYKIETOWANIE PAKOWANIE W KARTONY Gotowy produkt dżem w słoiczku Uszkodzone wieczka, uszkodzone etykiety, opary kleju Uszkodzone kartony, zużyta taśma klejąca Jakie może być obciążenie dla środowiska wynikające z gotowego produktu?

14 14 ZADANIE 1

15 ZADANIE 1 15 Na podstawie wybranego przedsiębiorstwa: a) Krótko scharakteryzuj proces produkcji jednego z wyrobów. b) Sporządzić bilans ekologiczny (Input-Output) dla każdego etapu procesu produkcyjnego z uwzględnieniem obciążenia dla środowiska wynikającego z gotowego produktu.

16 STRATEGIE OCHRONY ŚRODOWISKA 16 Strategia rozcieńczania (lata 50 i 60) polegała na zmniejszeniu stężenia odprowadzanych do środowiska zanieczyszczeń, Strategia filtrowania (lata 70) stosowanie urządzeń filtrujących, które zatrzymują część lub całość zanieczyszczeń. Ograniczona skuteczność i spore koszty. Strategia recyrkulacji (lata 80) zawracanie powstałych odpadów do tego samego lub innych procesów wytwórczych jako materiału wsadowego.

17 STRATEGIE OCHRONY ŚRODOWISKA 17 Strategia czystej produkcji (lata 90) polega na zapobieganiu powstawaniu odpadów już w procesach wytwórczych ( u źródła ). Nie oznacza to wykluczenia oczyszczania jest ono traktowane jednak jako rozwiązanie ostateczne w stosunku do tych odpadów, których nie da się jeszcze uniknąć.

18 CZYSTA PRODUKCJA 18 Czysta produkcja polega na zapobieganiu powstawania odpadów stałych, ścieków, gazów i pyłów oraz oszczędności energii, wody, paliw i innych zasobów naturalnych w procesach produkcyjnych lub zastosowaniu recyrkulacji.

19 CZYSTA PRODUKCJA 19 Możemy to osiągnąć poprzez: zmiany w produkcie (oszczędzanie produktu, zmiany w jego składzie), zmiany w materiale wyjściowym polegające na zastąpieniu i oszczędzaniu surowca, zmianę technologii polegającą na zmianach stosowanych procesów i wyposażenia instalacji, wprowadzeniu dodatkowej automatyzacji,

20 CZYSTA PRODUKCJA 20 cd. przestrzeganie parametrów procesu, zapobieganie stratom, poprawne zarządzanie i planowanie produkcji, segregację powstających odpadów, ponowne użycie odpadów w procesie pierwotnym lub innym procesie jako surowca.

21 21 ZADANIE 2

22 ZADANIE 2 22 Na podstawie sporządzonego bilansu ekologicznego procesu produkcji zaproponuj działania, jakie powinno podjąć przedsiębiorstwo, żeby zminimalizować ilość powstających odpadów w procesie produkcyjnym lub poddać je recyrkulacji oraz zminimalizować zużycie energii, wody, paliw i innych surowców naturalnych. Pomysły na realizację strategii czystej produkcji!

23 POZNAŃ UL. E. ESTKOWSKIEGO 6 Rektorat tel Dziekanat tel Księgowość tel Kadry tel fax rektorat@wsl.com.pl DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ