ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 6 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ZAMKNIĘTA PĘTLA ŁAŃCUCHA DOSTAW

Transkrypt

1 1 ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM I EKOLOGISTYKA ĆWICZENIA 6

2 ĆWICZENIA 6 Środowiskowe aspekty funkcjonowania łańcuchów dostaw: Zamknięta pętla łańcucha dostaw Analiza możliwości recyklingu samochodu osobowego

3 PROCESY TYPU OTWARTEGO 3 W procesach typu otwartego, produkt wraca do środowiska w formie odpadów. Schemat procesu typu otwartego : materiały Proces produkt Proces odpady wytwarzania zużycia produktu odpady produktu odpady Źródło: Korzeń Z., Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, s. 110.

4 PROCESY TYPU ZAMKNIĘTEGO 4 W procesach typu zamknietego występuje recyrkulacja zasobów materiałowych (produktów po ich zużyciu). Część strumienia surowca zasilającego proces wytwarzania zastępowana jest materiałami odpadowymi. Schemat procesu typu zamkniętego : materiały Proces produkt Proces odpady wytwarzania zużycia produktu odpady produktu produkt zużyty odpady Źródło: Korzeń Z., Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań 2001, s. 110.

5 KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z PROCESU TYPU ZAMKNIĘTEGO 5 Zmniejszenie zużycia zasobów naturalnych, Ograniczenie ilości odpadów kierowanych do środowiska,

6 DEFINICJA ZAMKNIĘTEJ PĘTLI ŁAŃCUCHA DOSTAW 6 Zamknięta pętla łańcucha dostaw stanowi połączenie tradycyjnych przepływów w łańcuchu, odbywających się w kierunku klienta z przepływami logistyki zwrotnej (tj. od klienta do producenta). W zamkniętej pętli produkty lub opakowania wracają do producenta, a następnie są ponownie kierowane na rynek. Ich przepływy tworzą zatem zamknięty obieg. Źródło: Wells P.E., Seitz M.A., Business models and closed loop supply chains: a typology, [w:] Supply Chain Management: An International Journal, No. 10/4, 2005, s. 249.

7 IDEA ZAMKNIĘTEJ PĘTLI ŁAŃCUCHA DOSTAW 7 Zwrócony przez klienta produkt w ramach realizacji zamkniętej pętli może być ponownie użyty lub sprzedany bez wykonywania na nim żadnych procesów albo poddany procesowi odzysku (naprawie, odnowieniu, powtórnemu wytwarzaniu, odzyskiwaniu lub recyklingowi). Właściwe usuwanie odpadów nie jest rozwiązaniem realizującym ideę zamkniętej pętli, ma ona bowiem za zadanie ograniczyć ilość odpadów kierowanych na wysypiska poprzez powtórne zastosowanie produktów. Źródło: Malak M., Pruska Ż., Stachowiak A., Closed-loop supply chain answer for environmental changes, Fertsch M., Grzybowska K. (Ed.); Logistics in the enterprises selected aspects, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2010, s.155.

8 ETAPY REALIZACJI ZAMKNIĘTEJ PĘTLI 8 Zamknięta pętla realizowana jest w kilku następujących etapach: nabywanie produktów - pozyskanie i fizyczne zbieraniu produktów, logistyka zwrotna - przetransportowanie zabranych od klientów produktów do miejsca, gdzie zostaną wykonane na nich procesy odzysku, ocena i podział - zebrane produkty muszą zostać poddane testom, a następnie posegregowane ze względu na jakość, strukturę oraz możliwości ich dalszego wykorzystania, co decyduje o ich dalszym rozdysponowaniu, cdn. Źródło: Edwarczyk N., Stachowiak A., Koncepcja zamkniętej pętli łańcucha dostaw, [w:] Logistyka, No. 1/2009, s. 75.

9 ETAPY REALIZACJI ZAMKNIĘTEJ PĘTLI 9 cd. procesy poprawy obejmują one odzysk, naprawę, odnowienie oraz powtórne wytwarzanie produktów, części i materiałów, ponowny marketing - utworzenie rynków zbytu dla odzyskanych produktów, przekonanie klientów o ich jakości oraz zachęcenie ich do zakupu, redystrybucja i sprzedaż w tym celu zazwyczaj wykorzystuje się kanały stosowane przy sprzedaży nowych produktów. Źródło: Edwarczyk N., Stachowiak A., Koncepcja zamkniętej pętli łańcucha dostaw, [w:] Logistyka, No. 1/2009, s. 75.

10 TRUDNOŚCI W TWORZENIU ZAMKNIĘTEGO OBIEGU 10 Trudnością w stworzeniu zamkniętego obiegu może być nie tyle zorganizowanie przepływów zwrotnych, co stworzenie warunków sprawnego współdziałania obu rodzajów przepływów na jednym obszarze. Przepływy zwrotne różnią się bowiem od działań związanych z przepływem dóbr do klienta. Przepływy zwrotne charakteryzuje duża niepewność pod względem ilości, jakości, struktury oraz czasu dostaw. Zapas zużytych produktów nie wynika z zapotrzebowania i wymagań producenta lecz uzależniony jest od klientów, dokonujących zwrotów. Nie można zatem złożyć zamówienia na konkretny termin i konkretną ilość, jak to ma miejsce w przypadku zaopatrywania się w tradycyjnym łańcuchu. Dystrybucja w łańcuchach zwrotnych charakteryzuje się niewielką liczbą odbiorców a dużą ilością dostawców, których rozproszenie na rynku znacznie utrudnia zbiórkę. Źródło: Edwarczyk N., Stachowiak A., Koncepcja zamkniętej pętli łańcucha dostaw, [w:] Logistyka, No. 1/2009, s

11 TRUDNOŚCI W TWORZENIU ZAMKNIĘTEGO OBIEGU 11 Utrudnieniem w realizacji zamkniętej pętli łańcucha dostaw może być zróżnicowana postać przepływów zwrotnych. Produkty zwracane z różnych przyczyn, wymagać mogą odmiennych metod zbiórki i zastosowania innej infrastruktury. Pewne utrudnienia wynikać mogą również z samego produktu, jego budowy, stopnia złożoności oraz stopnia zróżnicowania oferowanych produktów. Źródło: Defee C.C., Esper T., Mollenkopf D., Leveraging closed-loop orientation and leadership for environmental sustainability, [w:] Supply Chain Management: An International Journal, No. 14/2, 2009, s. 88.

12 TRUDNOŚCI W TWORZENIU ZAMKNIĘTEGO OBIEGU WPŁYW NA PLANOWANIE PRODUKCJI 12 Odmienny sposób pozyskiwania surowców w przypadku zamkniętej pętli wpływa na organizację produkcji poprzez: konieczność uwzględnienia dodatkowych procesów związanych z segregacją i odzyskiem zużytych produktów, niepewność i nieregularność dostaw, konieczność uwzględnienia w działaniach, mających na celu odzysk technologii produkcji oraz potrzeby rynku. Źródło: Talbot S., Lefebvre E., Lefebvre L.A., Closed-loop supply chain activities and derived benefits in manufacturing SMEs, [w:] Journal of Manufacturing Technology Management, Vol. 18, No. 6, 2007, s

13 REALIZACJA ZAMKNIETEJ PĘTLI DZIAŁANIA DOSTOSOWAWCZE 13 Realizacja zamkniętej pętli łańcucha dostaw wymagać może od przedsiębiorcy wprowadzenia następujących działań dostosowawczych: modyfikacji produktu, w celu zwiększenia możliwości jego odzyskania i powtórnego wykorzystanie - mogą to być zmiany w konstrukcji, które ułatwią rozbiórkę produktu, zmiany materiałów wykorzystywanych do jego produkcji na nieszkodliwe i nadające się do recyklingu oraz stosowanie materiałów jednorodnych (takich, które nie stanowią połączenia różnych rodzajów materiałów), co ułatwia recykling, utworzenia i zorganizowania punktów zbiórki, które zajmą się pozyskiwaniem zużytych produktów, podjęcia działań mających na celu, zachęcenie ostatecznych klientów do oddawania niepotrzebnych, niechcianych, zepsutych i zużytych produktów w wyznaczonych punktach zbiórki, Źródło: Malak M., Pruska Ż., Stachowiak A., Closed-loop supply chain answer for environmental changes, Fertsch M., Grzybowska K. (Ed.); Logistics in the enterprises selected aspects, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2010, s.159.

14 REALIZACJA ZAMKNIETEJ PĘTLI DZIAŁANIA DOSTOSOWAWCZE 14 stworzenia punktów oceny i segregacji zebranych produktów pod kątem ich przydatności i zastosowania w dalszych kanałach dystrybucji, wyposażenia fabryki w sprzęt, niezbędny do przeprowadzania procesów odzysku oraz wygospodarowania przestrzeni, na której procesy te będą się odbywały, wygospodarowania powierzchni magazynowej dla przechowywania zebranych produktów, zorganizowania dodatkowych stanowisk pracy, na których realizowane będą procesy segregacji i odzysku, objęcia roli lidera w łańcuchu dostaw, będącego inicjatorem wprowadzanych zmian, działanie zamkniętej pętli wymaga bowiem wsparcie różnych organizacji biorących udział w łańcuchu dostaw. Źródło: Malak M., Pruska Ż., Stachowiak A., Closed-loop supply chain answer for environmental changes, Fertsch M., Grzybowska K. (Ed.); Logistics in the enterprises selected aspects, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2010, s.159.

15 15 PRZYCZYNY WDRAŻANIA IDEI ZAMKNIETEJ PĘTLI ŁAŃCUCHA DOSTAW Przyczyny, dla których przedsiębiorcy decydują się wdrożyć ideę zamkniętej pętli łańcucha dostaw stanowić mogą: wymagania, wynikające z przepisów prawa, coraz większe nasycenie wysypisk i spalarni śmieci przyczyniające się do wzrostu kosztów tych rozwiązań, w wyniku czego coraz częściej powtórne zagospodarowanie odpadów okazuję się rozwiązaniem mniej kosztownym niż ich składowanie, niższe nakłady poniesione na wykorzystanie surowców wtórnych z odpadów produkcyjnych i poużytkowych w porównaniu z nakładami inwestycyjnymi na pozyskanie surowców pierwotnych (wyczerpywanie się zasobów łatwiej dostępnych przyczynia się do wzrostu kosztów ich pozyskania, co przekłada się na cenę surowca), Źródło: Preuss L., The green multiplier. A study of environmental protection and the supply chain., Palgrave Macmillan, Great Britain, 2005, s. 88. Talbot S., Lefebvre E., Lefebvre L.A., Closed-loop supply chain activities and derived benefits in manufacturing SMEs, [w:] Journal of Manufacturing Technology Management, Vol. 18, No. 6, 2007, s Rosik-Dulewska C., Podstawy gospodarki odpadami., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s

16 PRZYCZYNY WDRAŻANIA IDEI ZAMKNIETEJ PĘTLI ŁAŃCUCHA DOSTAW 16 mniejsze zużycie energii, wody i/lub mniejsze zanieczyszczenie środowiska w przypadku przetwarzania surowców wtórnych w porównaniu z użyciem surowców pierwotnych (np. przy produkcji opakowań szklanych im więcej zużywa się stłuczki szklanej tym mniejsze jest zużycie energii i wody oraz tym mniejsze jest zanieczyszczenie środowiska), możliwość skrócenia procesu produkcyjnego oraz obniżenia nakładu pracy (np. przemysł papierniczy, w którym otrzymanie masy celulozowej z makulatury nie wymaga stosowania złożonych procesów technologicznych), zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku poprzez pozytywny wizerunek firmy, wynikający z podejmowania działań przyjaznych środowisku i oszczędzających jego zasoby naturalne. Źródło: Rosik-Dulewska C., Podstawy gospodarki odpadami., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s

17 WYMAGANIA PRAWNE ZUŻYTY SPRZĘT ELEKTRYCZNY I ELEKTRONICZNY 17 Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, będąca transpozycją do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odpadów sprzętu elektrycznego i elektronicznego nakłada obowiązki na producenta w zakresie właściwego projektowania i produkcji sprzętu, zorganizowania oraz finansowania zbierania i odbierania od użytkowników, przetwarzania, odzysku (w tym recyklingu) i unieszkodliwiania zużytego sprzętu oraz osiąganych poziomów odzysku i recyklingu. Źródło: Malak M., Pruska Ż., Stachowiak A., Closed-loop supply chain answer for environmental changes, Fertsch M., Grzybowska K. (Ed.); Logistics in the enterprises selected aspects, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2010, s.161 za Kłopotek B. B., Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, [in:] Przegląd komunalny, No. 11, 2005, s. 45.

18 WYMAGANIA PRAWNE POJAZDY WYCOFANE Z EKSPLOATACJI 18 Dyrektywa UE 2000/53/UE z dnia 18 września 2000r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji nakłada na producentów obowiązek ponoszenia odpowiedzialności za produkty wprowadzane na rynek poprzez ich zbiórkę i recykling. Przepisy te określają wymagany poziom ponownego użycia i odzysku, który do roku 2006 wynosił 85% średniej masy pojazdu, natomiast do roku 2015 musi wzrosnąć aż do 95%. Oznacza to, że producenci samochodów 95% masy pojazdów będą musieli wykorzystać powtórnie, natomiast na wysypiska będą mogli skierować zaledwie 5% masy z każdego zużytego samochodu. Ograniczono przy tym możliwości wykorzystania recyklingu energetycznego. Źródło: Osiński J., Żach P., Wybrane zagadnienia recyklingu samochodów, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2006, s. 10. Jerzmański J., Recykling pojazdów, [in:] Przegląd komunalny, No. 2, 2009, s. 25. Dyrektywa UE 2000/53/UE z dnia 18 września 2000r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji.

19 LITERATURA Defee C.C., Esper T., Mollenkopf D., Leveraging closed-loop orientation and leadership for environmental sustainability, [w:] Supply Chain Management: An International Journal, No. 14/2, Dyrektywa UE 2000/53/UE z dnia 18 września 2000r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji. 3. Edwarczyk N., Stachowiak A., Koncepcja zamkniętej pętli łańcucha dostaw, [w:] Logistyka, No. 1/ Jerzmański J., Recykling pojazdów, [in:] Przegląd komunalny, No. 2, Korzeń Z., Ekologistyka, Biblioteka Logistyka, Poznań Malak M., Pruska Ż., Stachowiak A., Closed-loop supply chain answer for environmental changes, Fertsch M., Grzybowska K. (Ed.); Logistics in the enterprises selected aspects, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań Osiński J., Żach P., Wybrane zagadnienia recyklingu samochodów, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa Preuss L., The green multiplier. A study of environmental protection and the supply chain., Palgrave Macmillan, Great Britain, Rosik-Dulewska C., Podstawy gospodarki odpadami., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Talbot S., Lefebvre E., Lefebvre L.A., Closed-loop supply chain activities and derived benefits in manufacturing SMEs, [w:] Journal of Manufacturing Technology Management, Vol. 18, No. 6, Wells P.E., Seitz M.A., Business models and closed loop supply chains: a typology, [w:] Supply Chain Management: An International Journal, No. 10/4, 2005.

20 POZNAŃ UL. E. ESTKOWSKIEGO 6 Rektorat tel Dziekanat tel Księgowość tel Kadry tel fax rektorat@wsl.com.pl DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ