Terapia funkcjonalna dziecka z autyzmem. Definicje, różnice, perspektywy

Transkrypt

1 Terapia funkcjonalna dziecka z autyzmem Definicje, różnice, perspektywy

2 Początki Jest rok 1943 r., amerykański psychiatra Leo Kanner publikuje artykuł Autistic Disturbances of Affective Contact, w którym opisuje przypadki kilkunastu dzieci manifestujących niecodzienne objawy: - opóźniony lub brak mowy - stereotypie w mowie - stereotypie w zachowaniu - zaburzenia zachowania - samotniczość / samowystarczalność. medyczny model pomocy 02/23

3 Medyczny model niepełnosprawności i pomocy - uraz, wada, czynnik chorobowy - lekarz leczy, pacjent jest leczony - norma biologiczna lub idealna - wyleczenie / nieuleczalność - atrybucja odpowiedzialności na zewnątrz (lekarz, terapeuta, nauczyciel) Choroba Deficyt Zaburzenie medyczny model pomocy 03/23

4 Autyzm w dawnych klasyfikacjach medycznych Autyzm jako jednostka nozologiczna pojawia się po raz pierwszy w klasyfikacji ICD-9 opublikowanej w 1975 roku. Pod kodem zawarto rozpoznanie autyzmu wczesnodziecięcego. W amerykańskiej klasyfikacji DSM-III z 1980 roku również pojawia się termin autyzm wczesnodziecięcy. W obu klasyfikacjach charakterystyka objawów osiowych oparta została o opis Kannera. medyczny model pomocy społeczny model pomocy 04/23

5 Społeczny model niepełnosprawności i pomocy -opresja społeczna -społecznicy uświadamiają, społeczeństwo jest uświadamiane -normy społeczne, biologiczne, idealne - choroba kontra odmienność - atrybucja odpowiedzialności na zewnątrz (społeczeństwo) Bariery Nietolerancja Niewiedza medyczny model pomocy społeczny model pomocy 05/23

6 Całościowe zaburzenia rozwoju W 10 rewizji ICD, która obowiązuje po dziś dzień zrezygnowano z określenia autyzm wczesnodziecięcy. Autyzm dziecięcy stał się jedną z 8 jednostek nozologicznych tworzących kategorię całościowych zaburzeń rozwoju, obok m. in. zespołu Aspergera, autyzmu atypowego, czy zespołu Rett a. medyczny model pomocy społeczny model pomocy funkcjonalny model pomocy 06/23

7 Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) DSM-5, najnowsza rewizja amerykańskiej klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych z 2013 roku, rewolucjonizuje kwestię rozpoznawania autystycznego spektrum. Jednostki takie jak autyzm dziecięcy, zespół Aspergera czy autyzm atypowy przechodzą do historii zastąpione przez jedno określenie: autism spectrum disorder (ASD). medyczny model pomocy społeczny model pomocy funkcjonalny model pomocy 7/23

8 Co nowego? -zniesione kryterium 3 r. ż. (symptoms must be present in the early developmental period symptomy uwidocznione we wczesnym okresie rozwojowym, przy czym należy uwzględnić społeczne oczekiwania co do zachowania na danym etapie życia oraz co ważne podjęte działania terapeutyczne); - nacisk na kwestię używania języka do komunikacji, a nie tylko na samo opóźnienie rozwoju mowy (persistent deficits in social communication and social interaction across multiple contexts); - włączenie kwestii zaburzeń sensorycznych (hyper- or hyporeactivity to sensory input; unusual interest in sensory aspects of the environment); - próba odmedykalizowania języka opisu: back-and-forth conversation, body language, making friends - 3 poziomy nasilenia zaburzenia ze względu na zakres wymaganej pomocy ( zastępują autyzm, zespół Aspergera, autyzm atypowy itd.) 8/23

9 Co nowego? wymagające bardzo istotnego wsparcia wymagające istotnego wsparcia wymagające wsparcia 9/23

10 Co nowego? Wspólnota definicyjna z ICD-11 (planowane wydanie 2018 r.) Najnowsze klasyfikacje medyczne uwzględniają założenia funkcjonalnego modelu niepełnosprawności i pomocy. 10/23

11 Funkcjonalny model niepełnosprawności i pomocy W 2001 roku Międzynarodowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjęła Międzynarodową Klasyfikację Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia, ICF. Korzenie funkcjonalnego modelu niepełnosprawności i pomocy sięgają lat 60-tych XX wieku ICF jest zwieńczeniem wieloletnich wysiłków naukowców i praktyków na rzecz stworzenia użytecznego narzędzia do opisu indywidualnej sytuacji życiowej dane osoby. W klasyfikacji tej słowo autyzm pada 1 raz. W wersji ICF poświeconej dzieciom i młodzieży ani razu. medyczny model pomocy społeczny model pomocy funkcjonalny model pomocy 11/23

12 Funkcjonalny model niepełnosprawności i pomocy W Polsce klasyfikacja ICF jak dotąd nie doczekała się oficjalnego wydania. Z założeń modelu funkcjonalnego korzystają w naszym kraju głównie rehabilitanci i fizjoterapeuci. Propozycje wsparcia, pomocy i edukacji dla osób z autyzmem realizowane w Polsce, oparte są o modele medyczny i społeczny. Źródła tych propozycji sięgają lat ubiegłego wieku. medyczny model pomocy społeczny model pomocy funkcjonalny model pomocy 12/23

13 Funkcjonalny model niepełnosprawności i pomocy -utrudnienie -klient wie, czego chce, wspierający wie, jak może pomóc - potrzeby, cele klienta - niepełnosprawność i wychodzenie z niepełnosprawności - atrybucja odpowiedzialności do wewnątrz (osoba chcąca pracować nad utrudnieniem)? 13/23

14 Relacja terapeutyczna w poszczególnych modelach pomocy 14/23

15 Funkcjonalny model niepełnosprawności i pomocy Utrata sprawności Odzyskanie sprawności Spektrum autyzmu 15/23

16 Problem w podejściu funkcjonalnym 16/23

17 Problem w podejściu funkcjonalnym Autyzm jest informacją 17/23

18 Problem w podejściu funkcjonalnym ZYSKI KOSZTY TAK Czy to mi się opłaca? 18/23

19 Medykalizacja języka w terapii CEL Poprawa komfortu sensorycznego Sfery rozwojowe Sensoryka Motoryka Poznawczy - somatognozja Narzędzia Stymulacja sensoryczna Integracja sensoryczna 19/23

20 Funkcjonalność języka w terapii Cel Marysia lepiej korzysta ze zmysłów Żeby Ci się lepiej słuchało i patrzyło Sfery rozwojowe Zmysły Zdolności ruchowe Świadomość własnego ciała Narzędzia Stymulacja sensoryczna Integracja sensoryczna 20/23

21 Relacja języka i perspektywy osobistej Profesjonalista Nieprofesjonalista (rodzice, dziecko) Narzędzia Sfery rozwojowe CEL Specjalistyczny żargon, nazwy własne metod, technik, narzędzi Cele i środki realizacji celu opisane przystępnym językiem 21/23

22 Funkcjonalna droga dochodzenia do celu 22/23

23 Dziękuję za uwagę Adam Ławicki