METODY BADAŃ PISMA RĘCZNEGO

Transkrypt

1 METODY BADAŃ PISMA RĘCZNEGO

2 Podział metod badań pisma ręcznego spotykany w literaturze: 1. metody grafologiczne wnioskowanie o cechach charakteru na podstawie pisma, 2. metody porównawcze- porównywanie cech identyfikacyjnych w materiale zakwestionowanym i porównawczym, a następnie wskazanie lub wykluczenie wykonawcy zapisu ( również, czy zapis sporządziła jedna osoba, czy zapis nosi ślady fałszerstwa).

3 Podział metod badań pisma ręcznego zaproponowany przez A. Koziczak: 1. metody porównawcze, 2. metody identyfikujące - celem jest ustalenie klasy osób, do której należy wykonawca, również ustalenie okoliczności sporządzenia zapisu. Badania dotyczą materiału zakwestionowanego. (metody grafologiczne, metoda identyfikująca płeć, prawo lub leworęczność, zawód piszącego (T. Widła), stan pod wpływem alkoholu lub narkotyków i inne).

4 Wieloznaczność terminu grafologia. 1. Grafologia jako sztuka określania charakteru, zdolności i upodobań piszącego na podstawie grafizmu. 2. Grafologia jako badania pismoznawcze, których celem jest wnioskowanie o różnych cechach człowieka na podstawie próby pisma- badania identyfikujące ( metody grafologiczne, metoda ustalania płci, lewo lub praworęczności, zawodu, stanu pod wpływem alkoholu, narkotyków, zaburzeń psychicznych i inne)- nie dają możliwości pewnego wnioskowania. 3. Grafologia jako nauka o piśmie obejmująca kwestie związane z historią, technikami, fizjologią, psychologią i identyfikacją pisma.

5 Grafologia w ujęciu klasycznym (jako określanie charakteru człowieka na podstawie pisma 1. Podstawowe założenie: pismo jest odzwierciedleniem psychofizjologicznych właściwości piszącego. Założenie to nie uwzględnia wpływu czynników zewnętrznych na pismo. 2. Różne szkoły grafologiczne proponujące swoją interpretację pisma i różną terminologię. 3. Rola intuicji w grafologii. 4. Brak wskazań na badania empiryczne, które uzasadniałyby proponowaną interpretację cech. 5. Pewność wniosków grafologicznych. 6. Wnioskowanie na temat właściwości charakteru człowieka tylko w oparciu o pismo. 7. Porównanie grafologii do psychologicznych testów projekcyjnych. 8. Potrzeba przeprowadzenia badań na jednakowej grupie osób charakteryzujących się danymi cechami psychicznymi. 9. Eksperyment wskazujący na wartość badań grafologicznych.

6 W nauce psychologii pismo jest jednym ze środków poznania, nie jedynym, jest symptomem świadczącym o predyspozycjach, np. motorycznych, emocjonalnych, czasami o zaburzeniach organicznych lub funkcjonalnych osoby badanej. Wykorzystywane jest np. do diagnozowania tzw. specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, a także do określania predyspozycji zawodowych.

7 Pismo może być dla biegłego ostrożnym źródłem diagnozy o jego wykonawcy. Może być podstawą do: - zasięgnięcia dodatkowych informacji o osobie, której grafizm jest przedmiotem badań pismoznawczych, - do zebrania adekwatnego materiału porównawczego. Dotychczasowe badania eksperymentalne nie dały podstaw do wskazania cech charakterystycznych tylko i wyłącznie dla danego zaburzenia, stanu piszącego, warunków sporządzenia zapisu.

8 Metody porównawcze badań pisma: (Przeprowadzenie ekspertyzy pismoznawczej wymaga oczywiście zgromadzenia odpowiedniego materiału badawczego).

9 KALIGRAFICZNA METODA Założenie metody: 1. Nauka pisania i indywidualizacja pisma powoduje, że piszący buduje litery w sposób indywidualny, niepowtarzalny u innych osób. 2. Pismo traktowano w sposób statyczny. 3. Metoda ta nie sprawdza się w przypadku pism podobnych, w przypadku naśladownictwa i maskowania pisma. 4. Metoda kaligraficzna nie jest stosowana obecnie. 5. Zaletą metody było wskazanie elementów budowy znaków graficznych jako podstawy wnioskowania.

10 SYGNALITYCZNA METODA Jest rozwinięciem metody kaligraficznej. 1. Pismo traktuje jako twór dynamiczny, analizuje odmiany liter jednobrzmiących, zespoły literowe, wiązanie liter, kąt nachylenia pisma, szerokość i wysokość pisma, naciskowość, impuls pisma, odstępy między wyrazami, znakami, wierszami. 2. A. Bertillon zaproponował wykorzystanie fotografii do zobrazowania wyników porównań. 3. Krytyce poddana została jednostronność metody, uwzględnienie tylko cech opisowych i jej wysoki formalizm. 4. Zaproponowano terminologię stosowaną obecnie np. elementy podlinijne, nadlinijne, śródlinijne, pojęcie grammy.

11 METODA GRAFOMETRYCZNA LOCARDA Założenie metody: w piśmie stałe są stosunki wielkościowe między wymiernymi elementami znaków graficznych. 1. Piszący nie jest w stanie pozbyć się swoich proporcji, nie jest w stanie odtworzyć proporcji pisma innej osoby. 2. Pomiarom poddawano cztery grupy cech: - wielkości (np. średnia wysokość gramm śródlinijnych, stosunek elementów nadlinijnych i podlinijnych do śródlinijnych, stosunek wielkich liter do małych i inne), - kąty, np. między osiami gramm a linia podstawową wyrazu, - przerwy między literami i grammami, - statystyka kształtów liter i ich fragmentów.

12 3. Wyniki przedstawiano na wykresach (badania przeprowadzano na tekstach ciągłych, na materiale zakwestionowanym i porównawczym). 4. Wymóg jednakowo przeprowadzonych pomiarów. 5. Krytyka metody przez Locarda- metoda grafometryczna nie może być jedyną podstawą wnioskowania, nie uwzględnia dynamiki pisma, ma charakter jednostronny.

13 METODA MATWIEJEWA Założenie: pismo człowieka charakteryzuje się jemu tylko właściwym sposobem przesuwania punktu podparcia ręki po podłożu, który może być regularny bądź nieregularny, i amplitudą ruchów pisarskich będąca wyrazem odległości czubka środka pisarskiego od punktu podparcia ręki. Właściwości te można zbadać analizując kąt pochylenia liter lub gramm w stosunku do linii podstawowej wyrazów lub w stosunku do liniatury. Wyniki pomiarów przedstawiał za pomocą wykresu. U osoby o wyrobionym piśmie zgodność wykresów jest duża, w piśmie niewyrobionym, a także kreślonym w nietypowych warunkach brakuje zgodności. Metoda nie mogła być stosowana do pisma patologicznego, niedojrzałego. Zalecana była do badań podpisów ze względu na ich większy automatyzm.

14 METODY BADAŃ PODPISÓW 1. Metoda analizy zmienności. Istotą jej jest liczbowe wyrażanie wybranych cech ogólnych i szczególnych podpisów i umieszczenie ich w tabeli dla podpisu zakwestionowanego i porównawczego. Stwierdzenie, że większość badanych cech materiału zakwestionowanego nie mieści się w zakresie materiału porównawczego, upoważnia do sformułowania wniosku, że podpisy sporządziły różne osoby (duża zmienność). Stosowana do podpisów zautomatyzowanych, wyrobionych, nie do pisma patologicznego. 2. Metoda systemu linii prostych Duystera stosowana do badania podpisów nieczytelnych. Nie nadaje się do badania podpisów kopiowanych i w przypadku autofałszerstwa. Na podpisie wykreśla się styczne, linie proste, które są naturalnym przedłużeniem poszczególnych gramm podpisów. W ten sposób uzyskuje się układ linii, który jest taki sam tylko w podpisach autentycznych

15 METODA GRAFICZNO - PORÓWNAWCZA 1. Założeniem metody graficzno- porównawczej jest twierdzenie, że pismo to przejaw, uzewnętrznienie możliwości psychofizycznych piszącego, które mogą się uwidaczniać we wszystkich możliwych warstwach badawczych zapisu: graficznej, treściowej, językowej i technicznej, lub tylko na niektórych z nich. 2. Metoda skupia w sobie i rozwija dorobek historycznie wcześniejszych metod, między innymi kaligraficznej, opisowo-porównawczej, czy grafometrycznej. Jej zaletą jest kompleksowe badanie różnych cech pisma, nie tylko tych, które były preferowane przez wcześniejsze metody.

16 3. W ramach badań ustala się i porównuje najbardziej dystynktywne cechy pisma w materiale zakwestionowanym i porównawczym. Ich zespół świadczy o indywidualizmie danego zapisu. Indywidualizm dotyczyć może warstwy graficznej, treściowo-językowej, technicznej. Metoda rozumowania stosowana przez biegłego to analogia (poprzez porównanie).

17 CECHY IDENTYFIKACYJNE (GRAFICZNE) PISMA

18 Katalog Jesiennej szkoły badań pisma ręcznego cechy synetyczne (jako przykład): 1. Rodzaj pisma : miniskułowe, majuskułowe, alfabet 2. Typ pisma: np. zwykłe, blokowe, na wzór druku, szablonowe. 3. Stopień naturalności pisma: naturalne, nienaturalne(zamierzone i niezamierzone). 4. Etap rozwoju pisma: szkolne, dojrzałe, starcze. 5. Klasa pisma: wyrobione, średnio wyrobione, niewyrobione. 6. Ogólny obraz pisma : owalne, okrągłe, kątowe. 7. Stopień staranności pisma: staranne, średnio staranne, niestaranne. 8. Czytelność pisma: czytelne, częściowo czytelne, nieczytelne. 9. Uzupełnienia: poprawki, retusze, przekreślenia, wstawki, podkreślenia. 10. Sposób wykonania: ręką nawykłą do pisania, ręką nienawykłą do pisania. 11.Inne cechy syntetyczne(ozdoby, grifonaże, manieryzmy, inicjały, pozostałe).

19 Cechy topograficzne (rozmieszczenie elementów zapisu na podłożu i tzw. linearność, jako przykład) 1. Margines lewy, kształt: prosty, wypukły, wklęsły, nieregularny, tendencja::prosty (pionowy), lewoskośny, prawoskośny, wielkość w mm proporcje: zmniejszony, proporcjonalny, powiększony. 2. Margines prawy- j.w.. 3. Margines górny, kształt: prosty, wypukły, wklęsły, nieregularny Tendencja: prosty, lewoskośny, prawoskośny Wielkość w mm: zmniejszony, proporcjonalny, powiększony. 4. Margines dolny- j.w. 5.Wcięcia akapitowe: głębokość, (liczba znaków), częstość.

20 Cechy motoryczne związane z dynamika pisma np. Tempo pisania: tempo określone bezwzględnie: małe, średnie, duże tempo określane w ramach próbki pisma: stałe, zmienne tempo określane względem normy osobniczej: zwolnione, naturalne, przyspieszone. Impuls pisma: grammowy, literowy, sylabowy, wyrazowy, wielowyrazowy, mieszany (cech motorycznych jest więcej wymienione zostały przykładowe)

21 Cechy mierzalne: Pole pisma: pole tekstu, pole wiersza, pole wyrazu, pole znaku. Wielkość pisma: pismo drobne (pasmo śródlinijne do 1,5 mm), pismo małe (1,5-2,5 mm), pismo średnie (2,5-4,0 mm), pismo duże ( 4,0-6,0 mm), pismo bardzo duże ( powyżej 6,0 mm). (cech mierzalnych jest więcej wymienione zostały przykładowe)

22 Cechy konstrukcyjne Budowa znaków: miejsce rozpoczęcia, zakończenia kreślenia znaku, kierunek ruchu ręki, kształt itp. Odmiany znaków jednobrzmiących występują odmiany : w jakich znakach, liczba odmian, usytuowanie odmian, brak odmian. (cech konstrukcyjnych jest więcej wymienione zostały przykładowe)

23 Właściwości graficznych cech pisma 1. Cechy pisma tworzą zbiory dynamiczne- kolejne zapisy tej samej osoby różnią się między sobą w szczegółach, jednak różnice te utrzymują się w określonych dla danej osoby granicach. 2. Cechy pisma są w dużej mierze modyfikowalne. 3. Większość cech pisma są cechami o niskim poziomie określoności- przedstawia się je zazwyczaj w sposób opisowy (pomiar na skali nominalnej lub porządkowej).

24 - skala nominalna (np. typ pisma, stopień naturalności pisma, ogólny obraz pisma, kształt marginesów, kształt linii podstawowych wyrazów, wierszy itp.), - skala porządkowa ( np. etap rozwoju pisma, czytelność pisma), - skala ilorazowa ( wielkości liter, odstępy między wierszami, kąty nachylenia itp. Pomiary dokonywane są jednak w przybliżeniu lub wyrażone są w skali nominalnej lub porządkowej.

25 2. W piśmie ręcznym nie wyróżnia się cech indywidualnych. Nazywane są cechami indywidualizującymi. Indywidualny jest jakościowoilościowy zestaw cech identyfikacyjnych (szczegółowych). 3. Znaczenie poszczególnych grup cech. Brak możliwości precyzyjnego określenia roli identyfikacyjnej poszczególnych cech identyfikacyjnych.