OPIS PATENTOWY. Zgłoszono: (P ) Niemiec. Zgłoszenie ogłoszono: Opis patentowy opublikowano:

Transkrypt

1 POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA OPIS PATENTOWY Patent dodatkowy do patentu nr URZĄD PATENTOWY PRL Zgłoszono: (P. 5847) Pierwszeństwo: Zgłoszenie ogłoszono: Republika Federalna Niemiec Opis patentowy opublikowano: Int, Cl.4 AOIN 43/653 A0XN 41/06 Twórca wynalazku: ~ Uprawniony z patentu: Bayer Aktiengesellschaft, Leverkusen (Republika Federalna Niemiec) Środek grzybobójczy i Przedmiotem wynalazku jest nowy środek grzy bobójczy, którego substancja czynna stanowi mie szaninę specjalnie dobranych, znanych 1,2,4-triazoliloalkanoli oraz innych znanych substancji czyn nych o działaniu grzybobójczym. Jest rzeczą ogólnie znaną (na przykład z opisu patentowego RFN nr ), że pochodne 1,2,4- -triazolilowe, takie jak na przykład 1-/4-chlorofenoksy/-3,3-dwumetylo-l-/l,2,4-triazol-l-ilo/-2-butanon, wykazują w mieszaninach z innymi znanymi środ kami grzybobójczymi znacznie większe działanie grzybobójcze niż poszczególne składniki tych mie szanin. Skuteczność ich działania nie jest jednakże zadowalająca we wszystkich dziedzinach stosowal ności środka. Stwierdzono, że szczególnie wysoką skuteczność grzybobójczego działania wykazują nowe miesza niny substancji czynnych, składające się ze spe cjalnie dobranych 1,2,4-triazoliloalkanoli o wzorze 1, w którym podstawnik X oznacza atom chloru lub grupę fenylową, oraz pochodnych polichlorowcoalkilotiowych (określonych w dalszej części opi su jako związki grupy C) o wzorze ogólnym 2, w którym podstawnik R1 oznacza grupę amidosulfonylową lub dwumetyloaminosulfonylową, pod stawnik R* oznacza grupę fenylową, metylofenylową i chlorowcofenylową, a ponadto podstawniki R* i R2 mogą tworzyć łącznie grupy o wzorach 3 i 4, natomiast podstawnik chlorowcoalkil" ozna- 30 cza grupę alkilową, zawierającą do 2 atomów wę gla i podstawioną 2 5 atomami chlorowca. Nieoczekiwanie stwierdzono, że skuteczność grzy bobójczego działania mieszanin substancji czynnych według wynalazku jest znacznie wyższa niż dzia łanie poszczególnych składników tych mieszanin oraz niż sumaryczne działanie poszczególnych składników (efekt synergistyczny). Znalezienie tych mieszanin specjalnie dobranych 1,2,4-triazoliloalka noli o wzorze 1 oraz substancji czynnych z grupy C stanowi zatem cenne wzbogacenie stanu tech niki. 1,2,4-triazoliloalkanole speejalnie dobrane do sto sowania w środku grzybobójczym według wyna lazku określone są jednoznacznie wyżej podanym wzorem 1, obejmującym związek o wzorze 1, w którym podstawnik X oznacza atom chloru (nazwa skrócona TRIADIMENOL), zwanym dalej związkiem la, oraz związek o wzorze 1, w którym podstaw nik X oznacza rodnik fenylowy o wzorze 5 (skró cona nazwa BITERTANOL), zwany dalej związ kiem Ib. Wymienione wyżej związki są ogólnie znane z opisaw patentowych RFN nr 2 63 i lub odpowiadających im opisów patentowych USA nr i Wymienione wyżej pochodne polichlorowcoalkilotiowe z grupy C, przewidziane do stosowania w mieszaninach substancji czynnych według wyna lazku, są określone wzorem 2. Należy tu w szcze-

2 3 gólności wymienić związek o wzorze 2, w którym podstawnik R1 oznacza grupę (CH3)2N S02, pod stawnik R2 oznacza rodnik fenylowy, a podstaw nik chlorowcoalkil" grupę CCl^F (skrócona nazwar DICHLOFLUANID) (związek 2a), związek o wzo rze 2, w którym podstawnik R1 i R2 oznaczają łącznie grupę o wzorze 3, a podstawnik chlorow coalkil" oznacza grupę CC13 (nazwa skrócona CAPTAN), (związek 2b), związek o wzorze 2, w którym podstawniki R1 i R2 oznaczają łącznie gru pę o wzorze 4, a podstawnik chlorowcoalkir ozna cza grupę CC13 (nazwa skrócona FOLPET) (zwią zek 2c) i związek o wzorze 2, w którym podstawrljrj*^ i l2 pznaaząją łącznie grupę o wzorze 4, a podstawnik chlprowccalkir' oznacza grupę CJPI2 CHCI2 (nazwa fskrócona CAPTAFOL) (zwią zek..&}>.' Związki te są również ogólnie znane na ppjckład z > wjrżejjcytowanej książki R. Weglera, sffbny""d5; 8, 9 i 1. Do mieszaniny substancji czynnych składającej się z 1,2,4-triazoliloalkanoli o wzorze 1 oraz z sub stancji czynnych z grupy C można dodawać dal sze substancje czynne w postaci trzeciego skład nika. Stosunki wagowe poszczególnych grup substancji czynnych mogą w mieszaninach substancji czyn nych zmieniać się we względnie szerokim zakre sie. Na ogół na 1 część wagową 1,2,4-triazoliloalkanolu o wzorze 1 przypadają 0,1 500 części wago wych substancji czynnych z grupy C, korzystnie 0,2 0 części wagowych tych ostatnich, a szcze gólnie korzystnie 0,5 50 części wagowych. Mieszaniny substancji czynnych według wyna lazku wykazują silne działanie mikrobójcze i mogą być praktycznie stosowane do zwalczania niepożądanych mikroorganizmów. Substancje czyn ne nadają się do stosowania jako środki ochrony roślin. Środki grzybobójcze stosuje się w ochronie roś lin do zwalczania Plasmodiophoromycetes, Oomycetes, Chytridiomycetes, Zygomycetes, Ascomycetes, Basidiomycetes i Deuteromycetes. Substancje czynne w stężeniach niezbędnych do zwalczania chorób roślin są dobrze przez nie zno szone, co pozwala na działanie na naziemne części roślin, sadzonki, ziarno siewne i glebę. Substancje czynne według wynalazku wykazują szerokie spektrum działania i mogą być stosowane do zwalczania grzybów pasożytujących, które po rażają nadziemne części roślin lub też atakują ro śliny od strony gleby, jak również do zwalczania czynników chorobotwórczych przenoszonych przez nasiona. Szczególne znaczenie praktyczne mają te mieszaniny substancji czynnych według wynalazku w środkach do zaprawiania ziarna siewnego, sto sowanych do zwalczania grzybic roślin, które przeniesione są przez ziarno siewne lub też wy stępują w glebie i od tej strony porażają uprawy roślin. Chodzi tu o choroby kiełków, zgniliznę ko rzeni, schorzenia łodygi, źdźbła, liści, kwiatów, owoców i nasion, które wywoływane są zwłaszcza przez gatunki Tilletia, Urocystis, Ustilago, Septoria, Typhula, Rhynchosporium, Helminthosporium i Fusarium. Dzięki systemicznemu działaniu jednego ze skład- ników mieszaniny substancji czynnych rośliny chronione są przez dłuższy czas po zaprawieniu przed czynnikami chorobotwórczymi, które mogły by zaatakować różne części pędów, np. mącznice 5 właściwe i grzyby rdzawnikowe. Mieszaniny sub stancji czynnych według wynalazku można ponad to stosować w używanych do zaprawiania gleby środkach do zwalczania grzybic roślin i przeciw działają one zgniliźnie korzeni oraz tracheomyko- :p zie, które powodowane są na przykład przez czyn niki chorobotwórcze z gatunków Pythium, Verticu\- lium, Phialophora, Rhizoctonia, Fusarium i Thielaviopsis. Mieszaniny substancji czynnych według wyna- 15 lazku wykazują wybitnie skuteczne działanie przy ich bezpośrednim stosowaniu na nadziemne części roślin w różnych uprawach roślinnych, przy zwal czaniu czynników chorobotwórczych, takich jak mącznice właściwe (z gatunków Erysiphe, Uncinu- la, Sphaerotherca i Podosphera oraz Leveillula taurica), grzyby rdzawnikowe, gatunki Venturia, Cercospora Alternaria, Botrytis, Phytophthora i Peronspora oraz Pyricularia oryzae i Pellicularia sasakii. Substancje czynne mogą być przeprowadzone w zwykłe postacie użytkowe, takie jak roztwory, emulsje, zawiesiny, proszki, piany, pasty, granu laty, aerozole, impregnowane substancją czynną substancje naturalne lub syntetyczne, kapsułki w substancjach polimerycznych, masy do powlekania ziarna siewnego, a ponadto w postaciach z palny mi wkładkami, takimi jak naboje, puszki czy spi rale dymne, a także jako postacie do stosowania w formie zimnych i gorących mgieł typu ULV. 35 Postacie użytkowe Otrzymuje się w znany spo sób, na przykład przez zmieszanie substancji czyn nych z rozcieńczalnikami, a mianowicie z ciekły mi rozpuszczalnikami, z gazami skroplonymi pod ciśnieniem i/lub ze stałymi nośnikami, stosując 40 ewentualnie środki powierzchniowo-czynne, takie jak środki emulgujące i/lub środki dyspergujące i/lub środki pianotwórcze. W przypadku zastosowania wody jako rozcień czalnika można jako rozpuszczalniki pomocnicze 45 stosować na przykład rozpuszczalniki organiczne. Jako rozpuszczalniki ciekłe bierze się zasadniczo pod uwagę: węglowodory aromatyczne, takie jak ksylen, toluen lub alkilonaftaleny, chlorowane wę glowodory aromatyczne lub alifatyczne, takie jak 50 chlorobenzeny, chloroetyleny lub chlorek metyle nu, węglowodory alifatyczne, takie jak cyklohek san lub parafiny, na przykład frakcje ropy nafto wej, alkohole, takie jak butanol lub glikol oraz ich etery i estry, ketony, takie jak aceton, keton 55 metylowo-etylowy, keton metylowo-izobutylowy lub cykloheksanon, silnie polarne rozpuszczalniki, takie jak dwumetyloformamid i dwumetylosulfotlenek, a także wodę; pod pojęciem skroplonych gazowych rozcieńczalników lub nośników rozumie 60 się takie substancje ciekłe, które w normalnej temperaturze pod normalnym ciśnieniem są gazami, na przykład gazy aerozolotwórcze, takie jak wę glowodory chlorowcowane jak też butan, propan, azot i dwutlenek węgla; jako stałe nośniki bierze 65 się pod uwagę naturalne mączki mineralne, takie 4

3 5 e jak kaoliny, tlenek glinu, talk, kreda, kwarc, attapulgit, montmorylonit lub ziemia okrzemkowa oraz syntetyczne mączki nieorganiczne, takie jak wysokodyspersyjrty kwas krzemowy, tlenek glinu i krzemiany; jako stałe nośniki dla granulatów bierze się pod uwagę na przykład rozdrabniane i odsiewane naturalne minerały, takie jak kalcyt, marmur, pumeks, sepiolit, dolomit jak też synte tyczne granulaty z nieorganicznych i organicznych mączek, jak również granulaty z organicznych materiałów, takie jak mączka drzewna, łupiny orzecha kokosowego, kaczany kukurydzy i łodygi tytoniu, jako środki emulgujące i/lub pianotwór cze bierze się pod uwagę emulgatory niejonowe i anionowe, takie jak estry politlenku etylenu i kwasów tłuszczowych, etery z politlenku etyle nu i alkoholi tłuszczowych, na przykład eter alkiloarylopoliglikolowy, alkilosulfoniany, siarczany al kilowe i arylosulfoniany oraz produkty hydrolizy białka; jako środki dyspergujące wchodzą w ra chubę na przykład ligninowe ługi posulfitowe i metyloceluloza. W postaciach użytkowych mogą być stosowane również substancje zwiększające przyczepność, ta kie jak karboksymetyloceluloza, naturalne i syn tetyczne polimery w formie proszków, ziaren lub lateksu, takie jak guma arabska, alkohol poliwi nylowy, octan poliwinylowy. Mogą być stosowane barwniki, takie jak nieor ganiczne pigmenty, na przykład tlenek żelaza, tle nek tytanu, błękit żelazocyjanowy, oraz organicz ne barwniki, takie jak barwniki alizarynowe i barwniki azo-metalocyjaninowe oraz substancje mikroodżywcze, takie jak sole żelaza, manganu, baru, miedzi, kobaltu, molibdenu i cynku. Postacie użytkowe zawierają zazwyczaj 0,1 95*/n wagowych, a najkorzystniej 0,5 90 /t wagowych substancji czynnej. Substancje czynne według wynalazku mogą wy stępować w mieszaninach z innymi znanymi sub stancjami czynnymi, takimi jak środki grzybobój cze, bakteriobójcze, owadobójcze, roztoczobójcze, nicieniobójcze, chwastobójcze, substancje odstrasza jące ptaki, regulatory wzrostu, pożywki dla roślin i substancje poprawiające strukturę gleby. Substancje czynne można stosować w postaci czystej, w postaci skonfekcjonowanej lub w otrzy manych z nich postaciach roboczych, takich jak gotowe roztwory, emulsje, piany, zawiesiny, prosz ki, pasty, rozpuszczalne proszki, środki do opyla nia i granulaty. Stosowanie ich odbywa się w zwykły sposób, np. przez opryskiwanie, rozpylanie, rozpylanie w postaci mgły, rozsypywanie, odymianie, gazowanie, podlewanie, zaprawianie na sucho, na wilgotno, na mokro i w szlamie i przez inkrustację. Przy działaniu na części roślin stężenie substan cji czynnej w postaci użytkowej może wahać się w szerokim zakresie. Leży ono między 1 i 0,000 lf/t wagowego, korzystnie między 0,5 i 0,001e/o. Przy traktowaniu ziarna siewnego potrzeba za^ zwyczaj 0, g substancji czynnej na 1 ki logram ziarna siewnego, korzystnie 0,01 g. Przy działaniu na glebę wymagane są stężenia substancji czynnej w miejscu stosowania wyno szące 0, ,l*/t i wagowych; a korzystnie 0,0001 0,02% wagowych, Wynalazek ilustrują podane niżej przykłady je go stosowania. Substancje czynne stosowane w mieszaninach substancji czynnych według wyna lazku zestawione są przykładowo w tablicy I. Lp Tl Substancje czynne Związek la Związek Ib CuS03 5H 3Cu(OH)2 CuCl2 xh Związek o wzorze 6 Krzemian CHaO C2H4 Hg Związek o wzorze 7 Związek 2a Związek 2b Związek 2c Związek 2d Tablica I Oznaczenie NOL BITERTANOL (siarczan mie dzi) (tlenochlorek miedzi) TAT DODINE TRIADIME- FENTINACE- DICHLOFLU- ANID CAPTAN FOLPET CAPTAFOL Literatura Opis ogło szeniowy RFN nr , opis paten towy USA nr tak jak w po zycji 1 książka Weglera, strona 46 książka Weglera, strona książka Weg-, Przykład I. Test na działanie ochronne na Venturia (jabłoń). Rozpuszczalnik: 4,7 części wa gowych acetonu: emulgator 0,3 części wagowych eteru alkiloarylopoliglikolowego. W celu przygoto wania właściwego preparatu substancji czynnej 1 część wagową tej substancji miesza się z poda nymi ilośeiami rozpuszczalnika i emulgatora i tak otrzymany koncentrat rozcieńcza się wodą aż do osiągnięcia pożądanego stężenia. W celu zbadania działania ochronnego młode rośliny opryskuje się preparatem substancji czyn4 nych aż do ich zroszenia. Po wyschnięciu- nanie-

4 Tablica V Test na Fusarium culmorum (pszenica) przy zaprawianiu ziarna siewnego Substancja czynna J (oznaczenie z tab- J Kcy I) 1 j Bez zaprawiania Znana substancja 1 \ (TRIADIME- NOL) J Znana substancja 4 i (tlenochlorek mie- 1 dzi) i Mieszanina substan cji li4 J (stosunek 1 :0,5) Zużycie sub stancji czynnej, w mg/kg ziarna siewnego Zastrzeżenia patentowe Ilość chorych roślin w % (w odniesieniu do całkowitej ilości roślin, które wykiełkowały) c 31,5 26,5 28,0 17,0 1. Środek grzybobójczy zawierający substancję czynną oraz rozcieńczalnik lub nośnik, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera miesza ninę 1,2,4-triazoliloalkanoli o wzorze 1, w którym podstawnik X oznacza atom chloru lub grupę fe nylową, oraz pochodnych polichlorowcoalkilotiowych o wzorze ogólnym 2, w którym podstawnik 15 R1 oznacza grupę amidosulfonylową lub dwumetyloamidosulfonylową, podstawnik R2 oznacza gru pę fenylową, metylofenylową i chlorowcofenylową, a ponadto podstawniki R1 i R2 mogą tworzyć łącz nie grupy o wzorach 3 i 4, natomiast podstawnik chlorowcoalkil" oznacza grupę alkilową, zawiera jącą do 2 atomów węgla i podstawioną 2 5 ato mami chlorowca. 2. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera mieszaninę 1,2,4- -triazoliloalkanoli o wzorze 1, w którym X ozna cza atom chloru lub grupę fenylową, oraz pochod nych polichlorowcoalkilotiowych o wzorze 2, w którym podstawnik R1 oznacza grupę dwumetyloamidosulfonylową, podstawnik R2 oznacza grupę fenylową, a ponadto podstawniki R1 i R2 mogą tworzyć łącznie grupę o wzorze 4, natomiast pod stawnik chlorowcoalkil" oznacza grupy CClj, CC12F i CCla CHCI,. 3. Środek według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że zawiera 1,2,4-triazoliloalkanole o wzorze 1 i pochodne polichlorowcoalkilotiowe o wzorze 2 w stosunku wagowym od 1:0,1 do 1: Środek według zastrz. 3, znamienny tym, że zawiera składniki substancji czynnej w stosunku wagowym od 1:0,2 do 1:0. 5. Środek według zastrz. 4, znamienny tym, że zawiera składniki substancji czynnej w stosunku wagowym od 1:0,5 do 1:50. X r\_ OH 0 CH CH ClCH-,1. 3'3 WZ0R1 R\ ; N S chlorowcoalkil WZ0R2 co- C0- WZÓR 4

5 r\ WZÓR 5 *V),S O CO CH, vvzor 6 n-crhuc NH [CH-CCO] '' NH ii li C NH, WZÓR 7 WZGraf. Z-d 2 zam. 59/87 80 Cena 130 zł