Praca nad kompetencjami kluczowymi u uczniów z autyzmem w SOSW nr 2.

Transkrypt

1 Praca nad kompetencjami kluczowymi u uczniów z autyzmem w SOSW nr 2. Jadwiga Laliczyńska-Babczyk SOSW nr 2 w Skarżysku-Kam. VI Sesja naukowa Mogę i chcę kompetencje kluczowe u dzieci z autyzmem Skarżysko-Kamienna 29 listopada 2012r.

2 Mówiąc kompetencje kluczowe" mamy na myśli zachowania posiadające centralne znaczenie dla szerokich obszarów funkcjonowania dziecka z autyzmem Pozytywne zmiany w zachowaniach kluczowych powinny mieć rozlegle pozytywne wpływy na wiele innych zachowań i dlatego stanowią skuteczny sposób wywoływania zgeneralizowanej poprawy w zachowaniu dzieci z autyzmem.

3 Jak to osiągnąć? Bardzo wczesne wykrywanie i interwencja terapeutyczna Interwencje biomedyczne W terapii - podejście interdyscyplinarne, z wykorzystaniem doświadczeń różnych podejść ( eklektyczne ), skoncentrowane na czynnikach zmiany Kluczowe - wspomaganie rozwoju porozumiewania się i języka (dyspozycji do rozwoju mowy i relacji społecznych) Koncentracja na wartościach Dostosowanie otoczenia do niepełnosprawności osoby z autyzmem Zapewnienie godnego życia od dzieciństwa do dorosłości Właściwie postępowanie wobec niepożądanych/niebezpiecznych zachowań

4 Wczesne wykrywanie i interwencja Oznacza to diagnozę postawioną jak najwcześniej, a wiec już w 2-3, ostatecznie 4 roku życia Postawienie konkretnej jednoznacznej diagnozy w możliwie najwcześniejszym wieku jest konieczne ze względu na zapewnienie dziecku odpowiedniej terapii U 60 % dzieci pierwsze symptomy pojawiają się w 1 rż (bardzo często zdarza się jednak, że uchodzą one uwadze otoczenia). Około 30% w drugim roku życia dziecko przestaje się komunikować z otoczeniem. Do znanych czynników prognostycznych należą: wczesne rozpoznanie - optymalnie 2 rż, intensywność terapii w tym głównie pracy nad rozwojem komunikacji (w 2 3 rż) oraz poziom rozwoju poznawczego w momencie rozpoznania

5 Od chwili zauważenia niepokojących, często trudnych do zdefiniowania objawów autyzmu, do postawienia diagnozy rodzice mogą liczyć na pomoc w działającym w SOSW nr 2 Punkcie Konsultacyjnym dla Osób Autystycznych i Ich Rodzin Pomoc oferowana przez Punkt Konsultacyjny obejmuje: Pogłębioną diagnozę dzieci z dysfunkcjami rozwojowymi. Planowanie terapii ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń neurofizjologicznych, psychologicznych i społecznych. Układanie indywidualnych programów terapeutycznych do realizacji w domu. Programy domowe składają się z wielu ćwiczeń, które pomagają dziecku w opanowaniu huśtawki sensorycznej oraz przygotowują dziecko do podjęcia współpracy i współdziałania Wskazywanie rodzicom odpowiednich działań terapeutycznoedukacyjnych dla dzieci. Istotnym elementem pomocy oferowanej przez PK jest informowanie rodziców o możliwościach interwencji biomedycznej w przypadku występowania dolegliwości somatycznych (m.in. Candida)

6 Wczesne oddziaływanie Wczesne rozpoczęcie zaraz po postawieniu diagnozy najlepiej przed 3 rż. poprawia rokowanie plastyczność struktur OUN Praca nad Umiejętnościami społecznymi Umiejętnościami komunikowania się Emocjami Rozwojem poznawczym / Teoria Umysłu Samooceną

7 Zajęcia indywidualne (praca 1:1) Wyrównanie Huśtawki sensorycznej Ustanowienie dróg porozumiewania się Praca nad teorią umysłu

8

9 WWRD - Kompleksowy program terapeutyczny ukierunkowany na dziecko i jego rodzinę Kontynuacją wsparcia uzyskanego w PK jest podejmowanie wielokierunkowych oddziaływań terapeutycznych w formie Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka Główne cele WWRD rozbudzanie zmysłów, pobudzanie do aktywności rozwijanie umiejętności celowego działania przygotowanie do podatności na oddziaływania o charakterze edukacyjnym Praca z rodziną dziecka - dzięki wskazówkom specjalistów jest w stanie racjonalnie rozpocząć rehabilitację, utorować komunikację rodzic dziecko

10

11 Baza lokalowa i terapeutyczna w naszej placówce: Gabinety do prowadzenia zajęć terapii pedagogicznej i terapii autyzmu Gabinet terapii logopedycznej Sala stymulacji polisensorycznej Sala rehabilitacji ruchowej Sala terapii Integracji Sensorycznej Sala Gimnastyczna do prowadzenia zajęć terapii grupowej

12 Stopniowe włączanie Trzy etapy włączania społecznego Zajęcia indywidualne Zajęcia w małych grupach Przenoszenie umiejętności na sytuacje zewnętrzne

13 Zajęcia w małych grupach (2-4 osoby) Uczenie reguł społecznych i sposobów zachowania się w różnych sytuacjach Rozwijanie umiejętności komunikowania się Obniżenie poziomu lęku Obniżenie stresu Mniejsza liczba zachowań nieakceptowalnych społecznie Utrwalanie umiejętności wnioskowania o stanie własnego umysłu i umysłu innych osób

14 Przedszkole - kolejny etap pracy nad kluczowymi umiejętnościami MOTYWACJA - centralnym problemem w rozwoju dzieci z autyzmem jest brak motywacji brak motywacji może wyrażać się w wybuchach złości, płaczu, nieposłuszeństwie, braku uwagi, zaniepokojeniu, próbach opuszczenia sytuacji, w której następuje nauczanie lub ospałości dziecko posiadające motywacje próbuje bardziej (pracuje z większą determinacją), jest bardziej zainteresowane sytuacją nauczania i prawdopodobnie zastosuje w innych sytuacjach zachowania, których się nauczyło. Tablice wzmacniające jedna z metod pracy nad motywowaniem Chwalenie i nagradzanie

15 Chwalić, nagradzać czy karać? Badania dowodzą, że dzieci reagują lepiej na nagrody. Wydają się być szczęśliwsze, kiedy słyszą jasne polecenia i pochwały za ich wykonywanie. Powinniśmy więc starać się przyłapywać" dzieci na dobrym zachowaniu.

16 Film 1 Nagradzanie

17 Rozwijanie umiejętności komunikowania się Jedną z kluczowych umiejętności dziecka, jest umiejętność porozumiewania się. Nie każde dziecko może ten sposób tylko pozornie najłatwiejszy - opanować w stopniu umożliwiającym mu pełne porozumiewanie się, zarówno w zakresie odbioru jak i nadawania informacji To, jaki rodzaj komunikacji wspomaganej wybieramy zależy od możliwości i potrzeb dziecka

18 System PIC (Pictogram Ideogram Communication) składa się z szablonowych rysunków, przedstawiających białe sylwetki na czarnym tle. Każdy piktogram zawiera słowny jednowyrazowy opis. dzień dzień dobry ciekawy przepraszam PIC stanowi graficzny system komunikacji Dostępnych jest ok znaków PIC.

19 Picture Communication Symbols (PCS) Jest zbiorem prostych rysunków oznaczających podstawowe słowa niezbędne do codziennego porozumiewania się. Są to czasowniki, rzeczowniki, przyimki, zaimki, przymiotniki. PCSy są bardzo proste, wręcz symboliczne. System zawiera 3500 znaków, które są uporządkowane w następujących kategoriach:

20 Społeczne (podstawowe słowa używane w kontaktach z innymi: zwroty grzecznościowe, wyrażenia opisujące uczucia i emocje) Ludzie (symbole osób, członków rodziny, zawody oraz zaimki ja, twój )

21 Czasowniki - nazwy czynności Opisowe (głównie przymiotniki i przysłówki) Jedzenie (żywność: napoje, potrawy, owoce, warzywa)

22 Program Rozwoju Komunikacji MAKATON Makaton to Program Językowy, który łączy dwa rodzaje znaków: symbole graficzne i gesty w jednym systemie. Mogą być one stosowane łącznie lub oddzielnie. Symbole to proste biało-czarne rysunki liniowe. Gestom towarzyszy mowa, mimika twarzy, kontakt wzrokowy, postawa ciała, zachowanie przestrzenne.

23 DWA RODZAJE SŁOWNICTWA Program obejmuje dwa rodzaje słownictwa: 1. Słownictwo Podstawowe 450 najważniejszych gestów i symboli (pojęcia dnia codziennego) 2. Słownictwo Dodatkowe 7000 słów uporządkowanych tematycznie (ludzie, zawody, hobby, zwierzęta, transport, etc.)

24 Przykładowe gesty

25 Uczenie samodzielności bardzo istotną rolę w rozwoju samodzielności dziecka spełniają plany aktywności, gdyż umożliwiają uniezależnienie się od opiekunów i samodzielne funkcjonowanie w ciągu dnia. Plan aktywności może występować w różnych formach, my w przedszkolu stosujemy formę obrazkową.

26 Forma obrazkowa Początkowo może to być segregator formatu A 4 ze zdjęciami, obrazkami czy symbolami na każdej stronie, które są dla dziecka wskazówką do wykonywania zadań, aktywności lub wyboru nagród. Symbolami na planie mogą być też pojedyncze litery lub sylaby. Dziecko widzi obrazek/symbol na planie, a następnie poszukuje jego odpowiednika na półce, na której znajdują się pojemniki z materiałami do pracy. Każdy pojemnik ma swoje oznakowanie, identyczne jak na planie aktywności.

27

28

29

30 Film 2 Praca z planem aktywności

31 Szkoła, czyli transfer umiejętności Te umiejętności kluczowe, jakie dziecko nabywa we wczesnym dzieciństwie pozwalają mu na lepsze funkcjonowanie w szkole Niektórzy nasi podopieczni objęci oddziaływaniami PK i WWRD z powodzeniem kontynuują naukę w szkołach masowych Inni pozostają naszymi uczniami i mogą rozwijać swoje umiejętności i zdolności w środowisku specjalnie dostosowanym do ich potrzeb (klasy 4 osobowe, specjalne programy nauczania, zajęcia rewalidacyjne, koła zainteresowań, zajęcia w grupach internackich itp.)

32 Segregowanie

33 Szkoła i zajęcia rewalidacyjne Na wszystkich etapach szkolnych kontynuacja pracy nad kluczowymi umiejętnościami są one utrwalane i rozwijane Nadal najważniejsze -porozumiewanie się oraz motywacja do pracy Ważne! - reagowanie na wielorakie bodźce U wielu dzieci z autyzmem istnieje specyficzna cecha (właściwość) uwagi. Te właściwości określono nazwą "nadselektywność bodźca" i oznacza ona niezdolność do wykorzystania wszystkich ważnych wskazówek (sygnałów), w sytuacji uczenia się Uczniowie naszych szkół otrzymują w tym obszarze dodatkowe wsparcie na zajęciach rewalidacyjnych m.in.: zajęcia integracji sensorycznej dla uczniów z zaburzeniami w obrębie czucia głębokiego (proprioceptywnego) z deficytami motorycznymi i zaburzeniami w napięciu mięśni; sala doświadczeń świata jako element wieloprofilowej, kompleksowej metody usprawniania. Wyodrębnione pomieszczenie wyposażone w urządzenia stymulujące rozwój zmysłów stwarza warunki do poznawania,rozwoju i komunikacji, zapewnia odprężenie, wypoczynek i aktywną likwidację stresu.

34

35 Internat, czyli opieka pozalekcyjna W trakcie opieki pozalekcyjnej oferujemy różne formy i metody pracy oraz indywidualizację oddziaływań m.inn. poprzez realizację programu Rozwijamy się przez ruch i zabawę Zasady pracy i organizacja zajęć: Zajęcia odbywają się raz w tygodniu, mają stałą formę strukturalizacji: Rozpoczynają się o tej samej godzinie i trwają max 45 min( czas pracy zależy od dziecka i jego aktywności) Podstawą zajęć są scenariusze opracowane przez wychowawców Zajęcia posiadają piktogramowy plan Stały sygnał rozpoczęcia i zakończenia zajęć Każdy wychowanek pracuje z osobą wspomagającą (wychowawca, wolontariusz lub rodzic). Zajęcia powinny być przyjemne dla uczestnika, dziecko ma prawo do własnej decyzji, powiedzenia tak i nie Zaczynamy od ćwiczeń najprostszych, zwiększając poziom trudności w zależności od poziomu funkcjonowania dziecka( ćwiczenia oswajające z otoczeniem, miejscem pracy, dotykiem, obecnością innych osób)

36

37 Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu

38 Dziękuję za uwagę Jadwiga Laliczyńska-Babczyk SOSW nr 2 w Skarżysku-Kamiennej Stowarzyszenie PRAXIS przy SOSW nr 2 w Skarżysku-Kam. jadwiga@laliczynska.pl VI Sesja naukowa Mogę i chcę kompetencje kluczowe u dzieci z autyzmem Skarżysko-Kamienna 29 listopada 2012r.