B-learning: kształcić komplementarnie co z tego wynika i co się z tym łączy?
|
|
- Edward Olejniczak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 dr hab. inż. Jerzy M. Mischke profesor Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy mischke@galaxy.uci.agh.edu.pl Anna K. Stanisławska Centrum Zdalnego Nauczania Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy anna.stanislawska@uj.edu.pl B-learning: kształcić komplementarnie co z tego wynika i co się z tym łączy? Pomysł jest nową kombinacją starych elementów. Nie ma nowych elementów. Są tylko nowe kombinacje. G. Dryden Zamiast wstępu 1 E-nauczanie od ponad 10 lat próbuje zadomowić się w Polsce, także na polskich uniwersytetach. W polskich uczelniach nie jest mu się jednak łatwo przebić. I wcale nie chodzi o to, że profesorowie uniwersyteccy są konserwatywni albo nienowocześni, że zbyt zadufani w sobie albo zbyt zajęci. Bo nie są Chodzi o to, że czyste e-nauczanie (e-learning) może być trudny do pogodzenia z celami i etosem uniwersytetu, który kształci dzięki i poprzez autorytet i osobowość profesora uniwersytetu. Może więc kształcenie komplementarne (blended learning)? 2 Spróbujmy nie tylko usprawiedliwić postawienie tego pytania, ale i poszukajmy nań właściwej odpowiedzi. Trochę historii W 1995 roku wykorzystując fundusze PHARE Europejska Fundacja Edukacji (ETF) zaoferowała polskim uczelniom i centrom kształcenia ustawicznego przystąpienie do programu Multi-Country Co-operation in Distance Education, przemianowanego później na Phare Multi-Country Programme for Distance Education. Celem tej inicjatywy było utworzenie w instytucjach partnerach programu Ośrodków Edukacji Niestacjonarnej Distance Education Study Centre, które praktykując i promując nauczanie zdalne przyczyniałyby się do unowocześniania kształcenia w krajach PHARE. Zamierzenie to realizowano wyposażając beneficjentów programu w niezbędny sprzęt oraz wyprodukowane w ramach tego samego programu 40 kursów (tylu było uczestników), które wymieniane między partnerami miały zapoczątkować u każdego partnera tworzenie biblioteki kursów zdalnych. W 1996 do programu przystąpiło pięć polskich uczelni (m.in. AGH, PW i PG) oraz trzy regionalne Centra Kształcenia Ustawicznego. Tę datę można więc umownie przyjąć za początek zorganizowanego wprowadzania e-nauczania do dydaktycznej praktyki polskich uczelni. 1 Na podstawie wewnętrznego opracowania powstałego Centrum Zdalnego Nauczania UJ autorstwa A. K. Stanisławskiej. 2 Jako polskiego odpowiednika terminu b-learning za Prof. M. M. Tanasiem używamy terminu kształcenie/nauczanie komplementarne bardziej naszym zdaniem oddającego ducha i istotę tej formy nauczania niż nazwa kształcenie/nauczanie hybrydowe bądź kształcenie/nauczanie mieszane. Proszę nam jednak wybaczyć pojawiające się niekiedy w tekście slangowe skróty b-learning lub b-nauczanie. strona 1 z 8
2 W owym czasie, tj. w owym 1996 roku, wiedza o metodach nauczania zdalnego i sposobach jego organizacji w polskim środowisku akademickim praktycznie nie istniała. Zdobywaliśmy ją dopiero uczestnicząc w międzynarodowych konferencjach na temat e-nauczania. Tymczasem w polskich uczelniach zaczęto już wówczas używać komputerów jako narzędzi komunikowania, odbywało się to jednak w atmosferze pełnej i niczym nieograniczonej wolności nauczyciela w wyborze sposobu przekazu nauczanych treści. Jedni więc używali technologii, inni nie. Obowiązujące prawo również nie sprzyjało odchodzeniu od tradycyjnych form nauczania na rzecz kształcenia zdalnego. W tej sytuacji pierwszymi specjalistami, którzy podjęli próbę wdrożenia nowej technologii kształcenia byli głównie informatycy lub nauczyciele innych specjalności swobodnie czujący się w kontaktach z komputerem i Internetem. Przyniosło to widoczny efekt w postaci rozwoju narzędzi komunikacyjnych, ale jednocześnie rozpowszechniło fałszywe mniemanie, że e-nauczanie sprowadza się do inkorporowania (cokolwiek by to znaczyło) techniki komputerowej do tradycyjnego procesu edukacyjnego. Pojawił się silny trend udostępniania studentom w Internecie różnego rodzaju skryptów, czasem w postaci kontekstowego tekstu lub rzadziej formie multimedialnych pakietów, posługiwania się w czasie wykładu prezentacjami Power Point, kierowania studentów do zasobów Internetu jako łatwo dostępnych źródeł bibliotecznych, a także komunikowanie się z nimi pocztą elektroniczną. Ten okres (ciągle nie zamknięty) można by określić mianem okresu spontanicznego rozpoznawania możliwości zastosowaniu Internetu w procesie nauczania. Jak się zdaje pierwszą, w pełni profesjonalną, próbą wdrożenia e-nauczania w Polsce był projekt Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego. Jego realizatorzy zapoznawszy się z metodami stosowanymi w Stanach Zjednoczonych spostrzegli, że istotą e-nauczania jest zorganizowane i zinstytucjonalizowane przeniesienie kontaktów nauczyciel student grupa w przestrzeń wirtualną. Jest to jak dotąd jedyny (znany nam) w Polsce uwieńczony powodzeniem przypadek pełnowymiarowego i ciągle rozwijającego się projektu e-studiów. Tymczasem to, co obecnie coraz szerzej praktykuje się pod hasłem e-nauczania zwłaszcza w uczelniach publicznych najczęściej jest po prostu komputerowym wspomaganiem tradycyjnej dydaktyki. Wspomaganiem dość kosztownym 3 i o wciąż niezbadanej efektywności dydaktycznej. Ograniczenia stosowania e-nauczania w czystej formie Nie wdając się w bardziej szczegółowe analizy, można z dużą dozą pewności stwierdzić, że w polskich uczelnia e-nauczanie w postaci kształcenia zdalnego się nie przyjęło. Wydaje się, że najważniejsze przyczyny tego stanu rzeczy są dwie: 1. Przygotowanie i nauczanie przedmiotu w formule zdalnej jest pracochłonne, a więc i kosztowne. Wymaga specjalistycznej wiedzy, która jest ciągle rzadka wśród nauczycieli akademickich, a fachowców metodyków zdalnego nauczania i wyspecjalizowanych w tej dziedzinie informatyków, grafików oraz innych specjalistów, a także e-nauczycieli (e-mentorów, e-tutorów) można w Polsce omal na palcach policzyć. Jeszcze mniej jest menedżerów zdolnych do zarządzania projektami e-edukacyjnymi. 2. Przejście z kształcenia tradycyjnego na e-nauczanie wymaga zmian w organizacji uczelni. Samo w sobie jest to zadanie nadzwyczaj trudne, a jeszcze trudniejsze w przypadku dziedziny, o której mówimy, bowiem musi być wykonane jednym dużym krokiem. Można więc zaryzykować twierdzenie, że owa gwałtowność przejścia oraz poprzedzający ją długi okres planowania i inwestowania znakomicie zniechęcają władze uczelni do podjęcia się tego zadania i ponoszenia związanego z nim ryzyka. Nie przypadkiem więc e-nauczanie jest bardziej zaawansowane w uczelniach niepaństwowych. Analizując znane nam mniej lub bardziej zaawansowanych prób inkorporacji e-nauczania w formule zdalnej do dydaktyki polskich wyższych uczelni dochodzimy do wniosku, że główną przeszkodą w ich realizacji jest najprawdopodobniej niemożność stosowania małych kroków, do czego tradycyjnie przyzwyczajeni byli 3 Koszt amatorskiego wykorzystywania Internetu w procesach dydaktycznych, jakkolwiek nikt za to nauczycielowi nie płaci, obejmuje przede wszystkim alternatywne koszty związane z wykorzystaniem czasu, który nauczyciel mógłby poświęcić na realizację zadań o sprawdzonej efektywności, np. wnikliwe sprawdzanie większej liczby prac studentów lub doskonalenie metodyki przygotowania własnych zajęć. strona 2 z 8
3 nowatorzy w zakresie rozwoju procesów edukacyjnych, a także konieczność skoordynowania działań w ramach co najmniej wydziału, a najlepiej całej uczelni. Jak już wspominaliśmy, nauczyciel akademicki mając przywilej wolności nauczania mógł w ramach naukowego eksperymentu zastosować dowolną procedurę dydaktyczną w grupie swoich studentów. Oczywistym warunkiem było nienaruszanie organizacji uczelni (nauczyciel nie mógł np. przenieść swojego wykładu z semestru zimowego na czas wakacji ani zmniejszyć lub zwiększyć liczby godzin zajęć, zmienić zasad opłacania asystentów itp.). Jeśli jednak eksperyment się udał, wyniki ogłaszano w prasie naukowej i następcy (jeśli chcieli!) podążali wytyczoną ścieżką. Nie potrzebna była do tego ani zmiana przepisów prawa, ani zasad finansowania, ani sposobów certyfikacji wiedzy studenta. Do takich, względnie łatwych do indywidualnego zastosowania nowości można współcześnie zaliczyć np. uatrakcyjnianie wykładu prezentacją multimedialną albo wirtualnymi eksperymentami, nie zmieniają one bowiem całego systemu kształcenia w uczelni. Inaczej jest w przypadku e-nauczania. Wprowadzenie tej technologii wymaga co najmniej: 1. dostosowania programów nauczania, 2. wcześniejszego przygotowania materiałów i pomocy dydaktycznych, 3. zorganizowania zespołu projektowego, którego zadaniem będzie opracowanie i udostępnienie materiałów oraz narzędzi nauki na platformie zdalnego nauczania (LMS lub LCMS), 4. zakupu, uruchomienia i utrzymania w ciągłej dostępności platformy zdalnego nauczania, w tym: zatrudnienia administratora platformy, 5. wyszkolenia e-nauczycieli, 6. zmiany sposobu ich wynagradzania (pensum godzinowe przestaje być adekwatną miarą pracy nauczyciela), 7. zmiany definicji minimum programowego przedmiotu akademickiego, 8. zmiany znaczenia minimum kadrowego uczelni, 9. zreorganizowania obsługi dziekanatu (najczęściej powstania dziekanatu wirtualnego), 10. często modyfikacji procedur sprawdzania postępów studentów. Z pośród wyżej wymienionych w kontekście wdrożenia systemu e-nauczania na uniwersytecie szerszego omówienia wymagają co najmniej: pensum godzin akademickich, minimum programowe oraz minimum kadrowe. Środowisko związane z polską e-edukacją już od dość dawna postuluje odejście od miary pracy nauczyciela w postaci tzw. pensum godzin. Argumenty są znane i nie warto ich tu wszystkich przytaczać. Dla porządku przypomnijmy jedynie, że nakład (czas) pracy e-nauczyciela w sieci, zwłaszcza pracy w trybie asynchronicznym, jest z reguły większy od nakładu pracy w tradycyjnej klasie przy przekazie tych samych treści. 4 Z tego m.in. powodu minimum programowe powinno być wyrażane w celach dydaktycznych, a nie w spisie treści nauczania i liczbie godzin kontaktu ze studentami. 5 Minimum kadrowe również przestaje mieć kluczowe znaczenie dla zapewnienia jakości e-nauczania. Jakość owa zależy bowiem głownie od profesjonalizmu zespołu projektującego kurs przy udziale jego autora najlepszego specjalisty w danej dziedzinie oraz od systemu kontroli jakości procesu dydaktycznego. Zauważmy, że e-nauczyciel z reguły realizuje wcześniej przygotowany scenariusz i chociaż zachowuje dużą swobodę w kontaktach ze studentami, to jednak treści i zasadnicze sposoby jej przekazywania znajdować się powinny w dostarczonych mu materiałach i wskazówkach dydaktycznych (tzw. instrukcjach kursu). Rozpowszechniony pogląd o konieczności zachowania jedności osoby autora treści (materiałów dydaktycznych) i e-nauczyciela jest co najmniej błędny, jeśli nie szkodliwy, bo utrudnia powierzanie autorstwa materiałów najlepszym specjalistom (mogą nie być aktualnie nauczycielami akademickimi) i podraża koszty realizacji procesu dydaktycznego. Warto przypomnieć, że praktyka taka pojawiła się z konieczności jako sposób zapewnienia motywacji nauczyciela podczas przechodzenia z tradycyjnej na zdalną 4 Ważne są też różnice w sposobie realizacji zajęć, np. w zdalnym nauczaniu wykład może być hipertekstowym skryptem, transmisją strumieniową wcześniej nagranego wykładu lub wideokonferencją (forma synchroniczna) wymagającą dodatkowych umiejętności zarządzania tego typu konferencjami. 5 Jak się zdaje obecne projekty ministerstwa idą już w tym kierunku. strona 3 z 8
4 formułę zajęć. Z czasem jednak w powszechnej praktyce powinna zanikać, tak jak zanikło powiązanie wykładowcy z autorem podręcznika. Nauczanie komplementarne jako alternatywa edukacji tradycyjnej i zdalnej Jest rzeczą oczywistą, że wszystkie wymienione czynności są czaso- i kosztochłonne, i nie opłaca się ich podejmować w odniesieniu do pojedynczego przedmiotu ani nawet dla pojedynczego nauczyciela akademickiego. Natomiast zmiana formuły nauczania naraz wielu przedmiotów wymaga długiego okresu przygotowań i w przypadku popełnienia błędu trudno się z niej wycofać. Ograniczenia te są mniej dotkliwe w przypadku, gdy zdalnie będzie nauczany nie cały przedmiot, ale jego najbardziej odpowiednie po temu elementy. W takim przypadku pozostaje w mocy tylko pierwszych pięć warunków, a zmiana sposobu wynagradzania nauczyciela dotyczy tylko zajęć prowadzonych zdalnie i może się okazać względnie prosta. Wielkimi natomiast zaletami tego modelu są: możliwość zaczynania od kilku zaledwie składowych zajęć (na przykład pewnych aktywności ćwiczeniowych, takich jak konsultacje on-line, projekt grupowy itp.) oraz stopniowe poszerzanie e- nauczania na resztę nauczanych treści; możliwość odwrócenia procesu transformacji i nieomal w każdej chwili powrót do nauczania tradycyjnego; najważniejsze zaś: możliwość optymalizacji zarówno efektywności dydaktycznej, jak i ekonomicznej procesu nauczania; w kluczowych dla procesu nauczania miejscach zachowanie bezpośredniego kontaktu między nauczycielem i studentami oraz studentami wewnątrz grupy. Oprócz wymienionych tu, głównych, zalet kształcenia komplementarnego, ta forma organizacji procesu nauczania zmienia lub całkiem eliminuje niektóre niedogodności tradycyjnego nauczania jednocześnie nie będąc, o czym już wspomnieliśmy, tak niepodatna na stopniowe wprowadzanie w życie, jak czyste nauczanie zdalne. Innymi słowy, można ją realizować step by step. Zalety, czy inaczej możliwości, kształcenia komplementarnego są często niedoceniane ze względu na wiele nieporozumień i mitów krążących wokół tej nowej formy dydaktycznej. Przeszkadzają one w podejmowaniu racjonalnych decyzji i w konsekwencji opóźniają tak potrzebne usprawnianie szkolnictwa wyższego. Oto kilka z najbardziej powszechnych, a błędnych poglądów na nauczanie zdalne bądź komplementarne: 6 Mit 1: E-nauczanie, a nawet b-nauczanie, są tylko przemijającą modą. Organizacja i misja szkół wyższych sprawia, że wdrażanie nowych technologii kształcenia nie ma większego sensu. Tutaj liczy się relacja mistrz uczeń, której nie trzeba, ba nawet, nie wolno zmieniać. Odpowiedź: Tego, jak ważna jest osobowość profesora uniwersytetu nie da się przecenić. Dzięki Internetowi można ją tylko dodatkowo zmaterializować i wzmocnić poprzez szybszy i wygodniejszy kontakt między mistrzem a studentami. 7 Mit 2: E- czy b-nauczanie może być jedynie miłą atrakcją czy, aby nie zbyt kosztowną? dla nauczycieli, którzy lubią wykorzystywać komputer. Odpowiedź: Nie musi tak być, szczególnie, jeśli kształcenie komplementarne jest stałym i planowym elementem procesu dydaktycznego. Mit 3: Aby wykorzystywać możliwości e-nauczania, trzeba być informatykiem, a przynajmniej posiadać umiejętności komputerowe na bardzo wysokim poziomie. 6 Na podstawie wewnętrznego opracowania powstałego Centrum Zdalnego Nauczania UJ autorstwa A. K. Stanisławskiej. 7 Więcej na ten temat można znaleźć w artykule J.M. Mischke i A.K. Stanisławskiej pt. Mistrz, czyli kto? Kilka refleksji na temat uprawnień nauczycieli, organizacji procesów dydaktycznych na wyższych uczelniach oraz rewolucji, jaką przynosi nauczanie on-line, strona 4 z 8
5 Odpowiedź: Nie jest to prawdą. Podstawowe technologie wspomagające procesy dydaktyczne nie są trudne w obsłudze, charakteryzują się dość sporą intuicyjnością. Mit 4: B-kurs da się przygotować w dwa dni i być z niego zadowolonym. Wystarczy założyć konto na uniwersyteckiej platformie zdalnego nauczania. Odpowiedź: Nie wystarczy, tak jak nie wystarczą dwa dni na przygotowanie tradycyjnego wykładu przedmiotu, choć oczywiście założenie konta jest warunkiem sine qua non realizacji zajęć w Internecie. Mit 5: Nie ma sensu, aby profesor uniwersytetu osobiście przygotowywał kurs, skoro może kupić tzw. kursy z półki od wyspecjalizowanych firm szkoleniowych. Odpowiedź: Może, a w niektórych wypadkach, nawet powinien korzystać z profesjonalnych produktów edukacyjnych, ale zajęcia on-line w systemie kształcenia komplementarnego muszą się wpisywać w całość procesów dydaktycznych, które na uniwersytecie są realizowane wg programów autorskich, a nie standardowych. Tego waloru zaś kursy z półki po prostu posiadać nie mogą. Mit 6: Przygotowanie zajęć przez Internet to sprawa nieskomplikowana i nie trzeba nikomu zawracać tym głowy ani pytać o radę. Odpowiedź: Oczywiście, można nie potrzebować wsparcia ze strony specjalistów ds. e-nauczania, ale czasem warto skorzystać z ich pomocy i umiejętności. Mit 7: Umieszczanie autorskich materiałów w Internecie niesie ze sobą niebezpieczeństwo złamania praw autorskich wykładowcy. Odpowiedź: Materiały dydaktyczne wykorzystywane na zajęciach odbywających się na platformie zdalnego nauczania są dostępne wyłącznie dla określonych z imienia i nazwiska studentów za hasłem. Ich prawa są zastrzeżone, a informacja o tym podana do wiadomości użytkowników. Powyższe zestawienie mitów i odpowiedzi wskazuje na istnienie co najmniej dwóch sprzecznych poglądów na temat b-nauczania, aby więc uporządkować dyskusję między nimi pokusiliśmy się o porównanie kształcenia tradycyjnego, czystego e-nauczania oraz nauczania komplementarnego zwracając przede wszystkim uwagę na cechy związane z organizacją zajęć. nauczanie tradycyjne nauczanie zdalne e nauczanie komplementarne b Konieczność przebywania nauczyciela i studentów w tym samym czasie i w tym samym miejscu. Aktywność studentów w trakcie zajęć ograniczona czasem ich trwania i niemożnością indywidualizowania kontaktu. W przypadku dużej liczby studentów w grupie indywidualizacja nauczania w zasadzie niemożliwa. Łatwość motywowania studenta obecnością i bezpośrednim oddziaływaniem nauczyciela. Sztywna organizacja czasu pracy nauczyciela. Zwłaszcza w nauczaniu asynchronicznym całkowite uniezależnienie czasu i miejsca pracy nauczyciela i studentów. Z uwagi na strukturę zadań i możliwość prawie nieograniczonego stosowania aktywnych metod nauczania wszyscy studenci mają szansę, by intensywnie angażować się w proces dydaktyczny. Indywidualizacja nauczania możliwa w zasadzie niezależnie od liczebności grupy. Z uwagi na brak bezpośredniego kontaktu utrudnione stosowanie metod i technik motywowania studentów. Omal całkowicie zindywidualizowana organizacja czasu pracy nauczyciela. Płynne i sterowalne proporcje czasu wspólnej i niezależnej pracy nauczyciela ze studentami. Możliwość stosowania zarówno zdalnych, jak i bezpośrednich form aktywizacji studentów. Co więcej, możliwość wspierania motywacji w realizacji aktywności w Internecie w trakcie zajęć tradycyjnych i odwrotnie. Indywidualizacja nauczania podlega optymalizacji w zależności od proporcji zdalnie i tradycyjnie nauczanych treści oraz liczebności grupy. Możliwość motywowania zarówno w bezpośrednim kontakcie, jak i przy pomocy technik komunikacji internetowej. Organizacja czasu pracy wymuszona w przypadku zajęć tradycyjnych, zaś swobodna w trakcie zajęć zdalnych. strona 5 z 8
6 Wymienione powyżej cechy kształcenia komplementarnego dostrzeżono przed nami w krajach o dłuższej tradycji poszukiwania optymalnego modelu systemu edukacji. Jednak jak się często zdarza w przypadku korzystania z cudzych doświadczeń, w pierwszej kolejności zostały u nas przejęte zewnętrzne parametry kształcenia komplementarnego, w efekcie czego dość mechanicznie potraktowano podział nauczanych treści i kontaktów na cześć tradycyjną, realizowaną w sali wykładowej i część zdalną odbywającą się w przestrzeni wirtualnej (np. obierając jeden dla wszystkich przedmiotów procentowy standard podziału lub umieszczając zajęcia tradycyjne jako wykład otwierający oraz egzamin końcowy dla zajęć on-line). Postępowanie takie, zapewne skuteczne w przypadku szkoleń, nie spełnia jednak ani nadziei nauczycieli akademickich na wydajniejszą i lepiej zorganizowaną pracę, ani oczekiwań studentów na efektywniejsze i wygodniejsze (przede wszystkim elastyczniejsze) niż w systemie tradycyjnym zdobywanie wiedzy i kwalifikacji. Wynika ono naszym zdaniem z zaniedbania dalekosiężnej perspektywy rozwoju i ścisłego łączenia nowych technologii komunikacyjnych z modernizacją całego systemu przekazu treści kształcenia. Analiza wymienionych tu przez nas cech nauczania komplementarnego jednoznacznie wykazuje, że może być ono wprowadzane stopniowo i jest niezwykle podatne na optymalizowanie funkcjonowania instytucji edukacyjnej. Warunek jest jednakże jeden: planowe i systematyczne działanie w skali całego uniwersytetu. Co przez to rozumiemy? Otóż, naszym zdaniem, każdy przedmiot, który się do poprowadzenia w formule komplementarnej nadaje, na początku może mieć bardzo niewielki komponent e-nauczania, bardzo jednak istotne jest to, by udział elementów e we wszystkich przedmiotach był na tyle duży i został na tyle szybko wprowadzony, by tym samym uzasadnione zostały koszty całej inwestycji oraz trud zaangażowanych w to przedsięwzięcie pracowników uczelni. Z powyższego wynika, że implementacja nauczania komplementarnego na uniwersytecie nie może się powieść, jeśli zostanie pozostawiona wyłącznie indywidualnej inicjatywie poszczególnych nauczycieli. Najpierw muszą zostać podjęte określone działania inwestycyjne i organizacyjne, które stworzą ramy i narzucą standardy indywidualnym przedsięwzięciom. Rozumiemy przez nie co najmniej: 1. uruchomienie i dostosowanie do potrzeb danej uczelni wspólnej platformy edukacyjnej, 2. powołanie zespołu ds. wdrożenia b-nauczania (metodycy zdalnego nauczania, graficy, programiści, administratorzy LMS/LCMS itp.) dysponujący narzędziami niezbędnymi w tworzeniu multimedialnych materiałów dydaktycznych; 3. powołanie zespołu doświadczonych nauczycieli analityków, którzy dokonają wyboru przedmiotów nadających się do nauczania w formule komplementarnej i przygotują koncepcję wdrożenia; 4. ustalenie kryteriów podziału treści nauczania na treści nauczane tradycyjnie i zdalnie; 5. opracowanie systemu i kryteriów oceny jakości i skuteczności wprowadzanych zmian. W tym zestawieniu kluczowe znaczenie mają kryteria podziału treści oraz doświadczenie zespołów przygotowujących scenariusze nauczania komplementarnego. Przyjrzyjmy się im więc nieco bliżej (choć nadal ogólnie). Problem podziału treści na nauczane tradycyjnie i zdalnie Wprowadzanie komplementarnej formuły nauczania ma sens wówczas, gdy cała operacja prowadzi do lepszych wyników uczelni, cokolwiek byśmy przez te wyniki rozumieli. Naszym zdaniem, w uproszczeniu powinny się one sprowadzać do osiągnięcia optimum (równowagi) pomiędzy jakością nauczania i ekonomiczną efektywnością procesu kształcenia. Niewątpliwie podkreślmy to jeszcze raz! istotną rolę w dochodzeniu do tego optimum będą miały przyjęte kryteria podziału i kwalifikacje zespołu ds. b-learningu. Każdorazowa decyzja o realizacji przedmiotu w systemie komplementarnym powinna być poprzedzona szczegółową analizą potrzeb dydaktycznych studentów i uczelni oraz podatności przedmiotu na realizację w strona 6 z 8
7 Internecie. Wskazuje na to literatura przedmiotu 8, która podkreśla ścisłą zależność pomiędzy powodzeniem projektów b-learningowych od dostosowania podziału nauczanych treści na przekazywane tradycyjnie i zdalnie do celów dydaktycznych, charakterystyki odbiorcy oraz warunków instytucji edukacyjnej. Uważamy zatem, że z tego punktu widzenia analizie należy poddać w szczególności: 1. cele dydaktyczne pod względem ich realizowalności w Internecie, 2. strukturę dydaktyczną przedmiotu pod względem zachowania jej spójności i pożądanej dynamiki oraz elastyczności stosowania, 3. możliwości techniczne przekazania on-line wybranych przez autora treści dydaktycznych, 4. możliwość przekładu tradycyjnych form komunikacji student nauczyciel student na zdalne, 5. sposób oceny dydaktycznej efektywności nauczania, 6. stopień akceptacji oraz zaangażowania nauczycieli i studentów w nową formę zajęć, 7. kwalifikacje nauczycieli i studentów do pracy w systemie zdalnym, 8. warunki organizacyjne wdrożenia pod względem ich istotności (konieczności i wystarczania), 9. koszty przygotowania i realizacji zajęć w formule b-learning. Ostateczny wybór treści do form zdalnych powinien być, naszym zdaniem, wynikiem kompromisu między czynnikami dydaktycznymi, a ekonomicznymi. Stawia to wysokie wymagania członkom zespołu projektowego. Wspólnie powinni oni dysponować co najmniej: znajomością realizowanych w uczelni procesów dydaktycznych, dobrą znajomością technologii internetowych i pokrewnych, wysokimi kompetencjami w zakresie metodyki i dydaktyki nauczania tradycyjnego i zdalnego, wiedzą o składnikach kosztowych dydaktyki uniwersyteckiej. Konkluzja Z poczynionych tu uwag wynika, jak się zdaje, że podobnie jak w innych dziedzinach działalności współczesnego człowieka realizacja kształcenia komplementarnego w uczelni wyższej powinna być procesem zorganizowanym i długofalowym. Powodzenie przedsięwzięcia w znaczącym stopniu będzie zależało od kwalifikacji zespołu realizującego projekt, którego podstawowym zadaniem powinno być rozwiązywanie problemów logistycznych (metodycznych, organizacyjnych i ekonomicznych), w kontekście których niezbędne dla uruchomienia projektu problemy technologiczne wydają się względnie proste. Oczywiście, logistyka całego przedsięwzięcia ma znaczenie, jeśli wprowadzanie nauczania komplementarnego na uniwersytecie nie będzie jednostkowym zdarzeniem, lecz procesem, który w efekcie dzięki strategii małych kroków 9 powinien doprowadzić do polepszenia jakości kształcenia z jednoczesnym utrzymaniem kosztów dydaktyki w racjonalnych granicach. Dlatego powierzanie tego zadania pojedynczemu nauczycielowi rokuje minimalne nadzieje na uzyskanie pożądanych wyników. 8 M.in. C. Gray: Blended Learning: Why Everything Old Is New Again But Better, ; M. Harrison: Blended learning II. Blended learning in practice, ; A. Rossett, F. Douglis, R. V. Frazee: Strategies for Building Blended Learning, ; P. Valiathan: Blended Learning Models, Por. strategia wdrożenia na e-nauczanie w Wyższej Szkole Bankowej. strona 7 z 8
8 Streszczenie Ponad 10 lat temu pojawiło się w Polsce nauczanie zdalne i prawie od razu stało się hitem publikatorów oraz popularnym przedmiotem wypowiedzi różnych przedstawicieli władz. Mimo to jak wszyscy doskonale wiemy do dziś nauczanie zdalne stanowi jedynie nikły procent całości procesów edukacyjnych, choć uważa się powszechnie, że użycie Internetu naprawdę udoskonala dydaktykę. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest niewątpliwie wysoki koszt uruchomienia e-kursów oraz w porównaniu z nauczaniem tradycyjnym trudności wynikające z nie zawsze łatwego przekazu informacji przez Internet. Obie te niedogodności nie znikają, lecz niewątpliwie mają mniejsze znaczenie w przypadku kształcenia komplementarnego, które w sposób racjonalny łączy nauczanie tradycyjne ze zdalnym. Chcielibyśmy jednak podkreślić, że komplementarność (czy mieszanie) nie sprowadza się w tym wypadku do mechanicznego rozdziału czasu i nauczanych treści między tradycyjną i zdalną formę kształcenia. Komplementarność oznacza takie ich połączenie, aby możliwe było osiągnięcie założonych celów dydaktycznych przy jednoczesnej optymalizacji jakości kształcenia i efektywność ekonomicznej procesu. Powyższe rozumienie b-learning jest co prawda sprzeczne z popularną opinią, zgodnie, z którą wspomaganie tradycyjnych zajęć lekcyjnych materiałami dostępnymi via Internet, lub wykorzystanie komputera (np. prezentacji PowerPoint lub testów on-line) do uatrakcyjnienia tradycyjnych zajęć jest już nauczaniem komplementarnym. Dlatego staramy się udowodnić, że istotą i wartością wyróżniającą kształcenie komplementarne jest wspomniane wyżej, racjonalne dostosowanie wykorzystania różnych form nauczania do celów dydaktycznych i co więcej, że jest to obecnie najlepsza droga do zmniejszenia kosztów i polepszenia jakości kształcenia. A przy okazji zwrócimy uwagę na przydatność i znaczenie nauczania komplementarnego dla procesu kształcenia ciągłego. strona 8 z 8
Czy i jaki e-learning akademicki? 1
Anna K. Stanisławska-Mischke anna.stanislawska@uj.edu.pl Czy i jaki e-learning akademicki? 1 Wprowadzenie: e-learning, czy b-learning? E-learning (e-nauczanie) od ponad 10 lat próbuje zadomowić się w Polsce,
Bardziej szczegółowoCzym nie jest, czym jest i czym może e być e-learning w szkole?
Czym nie jest, czym jest i czym może e być e-learning w szkole? Seminarium I dla Zespołu u Ekspertów Młodzieżowej owej e-akademii e Nauk Matematyczno-Przyrodniczych dr inż. hab. Jerzy M. Mischke, em. prof.
Bardziej szczegółowoPoczątki e-learningu
E-learning Początki e-learningu Początków nauczania na odległość można doszukiwać się w Stanach Zjednoczonych w latach 80. Technikę tą początkowo wykorzystywało tylko kilka uczelni wyższych. Widząc zainteresowanie
Bardziej szczegółowoElementy planowania zajęć akademickich w Internecie
Elementy planowania zajęć akademickich w Internecie Anna K. Stanisławska-Mischke, UJ Maria Wilkin, UW 2. słowa o nas Anna K. Stanisławska-Mischke: od 2006 w Centrum Zdalnego Nauczania Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Bardziej szczegółowoPolskie koncepcje legislacyjne jako efekt błędnych poglądów na e-edukację. Jerzy M. Mischke
Polskie koncepcje legislacyjne jako efekt błędnych poglądów na e-edukację Jerzy M. Mischke Przesłanki 1 komputery jako narzędzia edukacji mają dopiero 15 lat e-edukacja poszukuje swego miejsca w systemie
Bardziej szczegółowoRegulamin tworzenia i prowadzenia zajęć dydaktycznych w formie elektronicznej, z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość
Regulamin tworzenia i prowadzenia zajęć dydaktycznych w formie elektronicznej, z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość 1 Użyte w niniejszym Regulaminie określenia oznaczają odpowiednio:
Bardziej szczegółowoProcedura kształcenia na odległość
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Pedagogiczno-Artystycznym w Kaliszu Procedura kształcenia na odległość I. Cel procedury: Celem procedury jest usystematyzowanie i ujednolicenie zasad
Bardziej szczegółowoInnowacja w praktyce szkolnej
Innowacja w praktyce szkolnej Jakie są podstawowe założenia innowacji? Czy nauczyciel może sam zdecydować, co jest innowacją, czy też musi sięgać do określonych wymagań prawnych? Zgodnie z definicją innowacja
Bardziej szczegółowoO czym chcemy mówić Wprowadzenie: trendy we współczesnej edukacji Jakość i efektywność: definicje Ocena jakości i pomiar efektywności: zarys koncepcji
Organizacja pomiaru jakości i efektywności kursów zdalnych Jerzy Mischke, emerytowany profesor AGH, WSHE Polski Uniwersytet Wirtualny Anna K. Stanisławska, UMCS Polski Uniwersytet Wirtualny O czym chcemy
Bardziej szczegółowoKompetencje informacyjne, ich wdrożenia i rozwój.
Kompetencje informacyjne, ich wdrożenia i rozwój. Na przykładzie wybranych uczelni technicznych, medycznych, ekonomicznych i ogólnych Anna Tonakiewicz-Kołosowska Iwona Socik Krajowe Ramy Kwalifikacji dla
Bardziej szczegółowoE-learning: nowoczesna metoda kształcenia
E-learning: nowoczesna metoda kształcenia Tworzenie kursów e-learningowych Karolina Kotkowska Plan prezentacji część I E-learning obiektywnie: 2. Definicja 3. Formy 4. Wady i zalety e-szkoleń 5. Mity 6.
Bardziej szczegółowoPlatformy e-learningowe nowe możliwości wzbogacania oferty dydaktycznej w bibliotece akademickiej. Seminarium PolBiT Warszawa, 18-19.03.
Platformy e-learningowe nowe możliwości wzbogacania oferty dydaktycznej w bibliotece akademickiej Seminarium PolBiT Warszawa, 18-19.03.2010 Wybrane pola zastosowań e-learningu typowe indywidualne bądź
Bardziej szczegółowoz dnia 10 kwietnia 2017 r.
ZARZĄDZENIE NR 23/2017 REKTORA PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W KONINIE z dnia 10 kwietnia 2017 r. w sprawie Regulaminu prowadzenia zajęć dydaktycznych w formie e-learningu Na podstawie 3 ust. 2 uchwały
Bardziej szczegółowoRegulamin organizacji kształcenia na odległość (e-learningu) w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym
Regulamin organizacji kształcenia na odległość (e-learningu) w WUM (Załącznik do Zarządzenia nr 17/2019 Rektora WUM z dnia 15.02.2019 r.) Regulamin organizacji kształcenia na odległość (e-learningu) w
Bardziej szczegółowoCo to jest blended-learning?
Co to jest blended-learning? model tradycyjny model e-learning nauczanie synchroniczne seminaria, prelekcje wykłady, ćwiczenia dyskusje na plenum demonstracje online laboratoria i zdalne symulacje chat
Bardziej szczegółowoRegulamin Organizacji Nauczania na Odległość (E-learningu) w Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu
Załącznik do Zarządzenia Rektora nr 11/2014 Regulamin Organizacji Nauczania na Odległość (E-learningu) w Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu 1 Rozdział I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Zakres przedmiotowy
Bardziej szczegółowoRegulamin Organizacji Nauczania na Odległość (E-learningu) na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu
Regulamin Organizacji Nauczania na Odległość (E-learningu) na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu 11 czerwca 2010 Dr Andrzej Niesler Pełnomocnik Rektora ds. Nauczania na Odległość Rozdział I POSTANOWIENIA
Bardziej szczegółowoProgram szkoleń dla nauczycieli w formule blended learning
Program szkoleń dla nauczycieli w formule blended learning Opracowanie: Eleonora Żmijowska-Wnęk Wrocław 2014 SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP... 3 2. CELE OGÓLNE SZKOLENIA... 4 3. METODY PRACY... 4 4. TREŚCI I PRZEWIDYWANE
Bardziej szczegółowoZAR ZĄ D ZEN IE N r 37/ 2014 REKTORA POLITECHNIKI RZESZOWSKIEJ im. IGNACEGO ŁUKASIEWICZA z dnia 2 grudnia 2014 r.
ZAR ZĄ D ZEN IE N r 37/ 2014 REKTORA POLITECHNIKI RZESZOWSKIEJ im. IGNACEGO ŁUKASIEWICZA z dnia 2 grudnia 2014 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu tworzenia i prowadzenia zajęć dydaktycznych w formie
Bardziej szczegółowoRealizacja modelu nauczania hybrydowego. jasinski.ukw.edu.pl
Realizacja modelu nauczania hybrydowego na przykładzie platformy b-learningowej dla studentów filologii germańskiej Arkadiusz Jasinski jasinski.ukw.edu.pl Na początku był e-learning czyli model nauczania
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 1 lipca 2015 r. Poz. 43 DECYZJA NR 206 KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI. z dnia 24 czerwca 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY KOMENDY GŁÓWNEJ POLICJI Warszawa, dnia 1 lipca 2015 r. Poz. 43 DECYZJA NR 206 KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI z dnia 24 czerwca 2015 r. zmieniająca decyzję w sprawie programu kursu specjalistycznego
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE POJĘCIA DISTANCE LEARNING
PODSTAWOWE POJĘCIA DISTANCE LEARNING Zajęcia zdalne zajęcia w formie teoretycznej, np. wykłady w całości odbywające się za pośrednictwem mediów elektronicznych, którymi zastąpiono inne formy kształcenia.
Bardziej szczegółowoNauczanie zdalne przedmiotów matematycznych
Nauczanie zdalne przedmiotów matematycznych Joanna Karłowska-Pik Katedra Teorii Prawdopodobieństwa i Analizy Stochastycznej Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Nauczanie
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody nauczania przedmiotów ścisłych
Nowoczesne metody nauczania przedmiotów ścisłych Bartosz Ziemkiewicz Wydział Matematyki i Informatyki UMK, Toruń 14 VI 2012 Bartosz Ziemkiewicz Nowoczesne metody nauczania... 1/14 Zdalne nauczanie na UMK
Bardziej szczegółowoOdwrócona lekcja odwrócona klasa lub odwrócone nauczanie
Odwrócona lekcja odwrócona klasa lub odwrócone nauczanie Odwrócona lekcja odwrócona klasa lub odwrócone nauczanie Odwrócona lekcja to propozycja na potwierdzone naukowo teorie dotyczące nauczania wyprzedzającego
Bardziej szczegółowoAndrzej Syguła Wirtualne Wyspy Wiedzy. E-learning jako nowa forma kształcenia
Andrzej Syguła Wirtualne Wyspy Wiedzy W Państwowej WyŜszej Szkole Zawodowej im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu realizowany jest projekt wdroŝenia wirtualnej edukacji, nazwany od akronimu
Bardziej szczegółowoWpisanie w światowe trendy. Oszczędność (czasu i pieniędzy) Upowszechnienie i dostępu do wiedzy Uczenie się w dowolnym miejscu i czasie
To działa! Duży yprojekt edukacyjny yna UW Po co uczelni wyższej e-learning? Nowoczesna forma nauczania Wpisanie w światowe trendy Atrakcyjny dla studentów Oszczędność (czasu i pieniędzy) Upowszechnienie
Bardziej szczegółowoRegulamin przygotowania i prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość
Regulamin przygotowania i prowadzenia zajęć dydaktycznych Postanowienia ogólne 1 Zakres przedmiotowy niniejszego Regulaminu obejmuje zasady przygotowywania i prowadzenia zajęć. 2 Podstawę prawną niniejszego
Bardziej szczegółowoE-learning nauczanie na odległość
E-learning nauczanie na odległość część 2. Cel prezentacji Przekonanie Państwa, że warto uatrakcyjnić i wzbogacić proces dydaktyczny w szkole o pracę z uczniem na platformie e-learningowej Moodle. część
Bardziej szczegółowoczy samorządność szkolnictwa wyższego = samorządność i niezależność uniwersytetu? Jerzy M. Mischke, em. prof. AGH
czy samorządność szkolnictwa wyższego = samorządność i niezależność uniwersytetu? Jerzy M. Mischke, em. prof. AGH o czym będę mówił? o kulturotwórczej roli wolności akademickich i ich ochronie o współczesnych
Bardziej szczegółowoPLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO NAUCZYCIELA KONTRAKTOWEGO UBIEGAJĄCEGO SIĘ O STOPIEŃ NAUCZYCIELA MIANOWANEGO
PLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO NAUCZYCIELA KONTRAKTOWEGO UBIEGAJĄCEGO SIĘ O STOPIEŃ NAUCZYCIELA MIANOWANEGO Imię i nazwisko: mgr Małgorzata Matys Imię i nazwisko opiekuna stażu: Miejsce odbywania stażu: Okres
Bardziej szczegółowoP R Z E D M I O T O W Y S Y S T E M O C E N I A N I A
P R Z E D M I O T O W Y S Y S T E M O C E N I A N I A Z I N F O R M A T Y K I W K L A S A C H I - II G I M. I. Cele oceniania: Ocenianie ma na celu: 1. Bieżące, okresowe, roczne rozpoznanie i określenie
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z działalności KZJK w CNMiKnO w roku akademickim 2014/2015
Sprawozdanie z działalności KZJK w CNMiKnO w roku akademickim 2014/2015 Raport KZJK: 1. Dokumenty KZJK: 1.1. Dokument powołania KZJK, w przypadku gdy pojawiły się zmiany w stosunku do roku akademickiego
Bardziej szczegółowoRaporty. 1. Dokumenty KZJK:
Sprawozdanie z działalności KZJK w Centrum Nauczanie Matematyki i Kształceni na Odległość w roku akademickim / przyjęcia sprawozdania na Radzie Centrum: 27.09.. Podstawa prawna: Uchwała Senatu PG nr 57//XXIV
Bardziej szczegółowoBlended learning w uczelni - efektywny sposób integracji kształcenia tradycyjnego z kształceniem na odległość
Blended learning w uczelni - efektywny sposób integracji kształcenia tradycyjnego z kształceniem na odległość dr Katarzyna Mikołajczyk Dział Rozwoju Edukacji Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Czym jest
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego AGNIESZKA MAZUREK E-LEARNING JAKO NOWOCZESNE NARZĘDZIE WYKORZYSTYWANE W SZKOLENIACH Projekt realizowany
Bardziej szczegółowoPROPONOWANE DZIAŁANIA POZIOM JEDNOSTEK (WYDZIAŁÓW/ INSTYTUTÓW) Przygotowanie dokumentu przedstawiającego strategię kształcenia w jednostce.
30 marca 2012r. Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu Sprawozdanie Wydziałowego Zespołu ds. Oceny Jakości Kształcenia przygotowane w oparciu o rekomendacje Rady ds. Jakości Kształcenia dotyczące
Bardziej szczegółowoProcedura WSZJK P-WSZJK-3
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Grodka w Sanoku Procedura WSZJK P-WSZJK-3 Symbol: P-WSZJK-3 Data: 24.04.2015 Wydanie: 2 Status: obowiązująca Zatwierdził: Senat PWSZ im. Jana Grodka w Sanoku Ilość
Bardziej szczegółowoWspomaganie nauczania w szkole średniej poprzez chat w ramach dodatkowej godziny pracy nauczyciela
Wojciech Sala wsala@pro.onet.pl Zespół Szkół Techniczno-Usługowych Trzebinia Wspomaganie nauczania w szkole średniej poprzez chat w ramach dodatkowej godziny pracy nauczyciela Wstęp Artykuł dotyczy wprowadzenia
Bardziej szczegółowoRAPORT SAMOOCENY OCENA PROGRAMOWA. ... Nazwa wydziału (jednostki) prowadzącej oceniany kierunek ...
WZÓR RAPORT SAMOOCENY OCENA PROGRAMOWA Nazwa szkoły wyższej:. Nazwa wydziału (jednostki) prowadzącej oceniany kierunek.. Nazwa ocenianego kierunku ze wskazaniem: profilu kształcenia: poziomu kształcenia:..
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU 11. CELE PRZEDMIOTU: Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia (symbol) 12. PRZEDMIOTOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA WIEDZA
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE. KIERUNEK: POLITOLOGIA 3. POZIOM STUDIÓW: I STOPNIA. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/ 5 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 6. LICZBA GODZIN: 30h (WY), 30h
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE INFORMACYJNE I EDUKACJA MULTIMEDIALNA W PRAKTYCE SZKOLNEJ
M TECHNOLOGIE INFORMACYJNE I EDUKACJA MULTIMEDIALNA W PRAKTYCE SZKOLNEJ Autor: Zespół nauczycieli konsultantów Ośrodka Przeznaczenie Szkolenie jest przeznaczone dla nauczycieli różnych przedmiotów, którzy
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ REALIZOWANYCH W RAMACH PROJEKTU
PROGRAM ZAJĘĆ REALIZOWANYCH W RAMACH PROJEKTU N@uczyciel przygotowanie nauczycieli z ZSP do stosowania e-elarningu w nauczaniu i samokształceniu Szkolenie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoWykonanie i wdrożenie Platformy e-learning oraz wykonanie i przeprowadzenie kursów e-learning
Wykonanie i wdrożenie Platformy e-learning oraz wykonanie i przeprowadzenie kursów e-learning Konferencja organizowana w ramach projektu Implementacja i rozwój systemu informacyjnego publicznych służb
Bardziej szczegółowoProjekt Nowoczesny Uniwersytet kompleksowy program wsparcia dla doktorantów i kadry dydaktycznej Uniwersytetu Warszawskiego
Projekt Nowoczesny Uniwersytet kompleksowy program wsparcia dla doktorantów i kadry dydaktycznej Uniwersytetu Warszawskiego w kontekście zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia na UW Agata Wroczyńska
Bardziej szczegółowoS Y L A B U S. MODUŁU KSZTAŁCENIA rok akademicki 2012/2013. Dramaturgia / Dramaturgy. Dramaturg teatru. Reżyseria teatru muzycznego
S Y L A B U S MODUŁU KSZTAŁCENIA rok akademicki 2012/2013 1. NAZWA PRZEDMIOTU polska/angielska 2. KOD PRZEDMIOTU Dramaturgia / Dramaturgy 3. KIERUNEK Reżyseria dramatu WYDZIAŁ 4. SPECJALNOŚĆ Reżyseria
Bardziej szczegółowoe learning i punkty podparcia motywacji nauczycieli akademickich. propozycje rozwiązań 2
e learning i punkty podparcia motywacji nauczycieli akademickich. propozycje rozwiązań 2 Anna K. Stanisławska Mischke mischke@uek.krakow.pl Centrum e Learningu Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie cel.uek.krakow.pl
Bardziej szczegółowoPrzyczyny: Elastyczność czasowa Elastyczność cenowa Opłata za studia Koszty eksploatacyjne Intensywność opłat Wybiórczość programowa Deklaracja Bolońs
Internetowa edukacja niestacjonarna - alternatywna droga do wyższego wykształcenia JACEK W. MERCIK 1,2 & JAKUB MERCIK 2 [1] Politechnika Wrocławska, Instytut Organizacji i Zarządzania [2] Wyższa Szkoła
Bardziej szczegółowo10. godz. wykład; 20. godz. - ćwiczenia. ks. dr Artur Filipiak
I. Informacje ogólne. Nazwa modułu : Metody 2. Kod modułu 2-DDS58m 3. Rodzaj modułu : wykład nieobowiązkowy, ćwiczenia obowiązkowe 4. Kierunek studiów: Dialog i Doradztwo Społeczne 5. Poziom studiów: pierwszego
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy System Oceniania z zajęć komputerowych w Szkole Podstawowej nr 6 w Szczytnie (klasy czwarte, piąte i szóste)
Przedmiotowy System Oceniania z zajęć komputerowych w Szkole Podstawowej nr 6 w Szczytnie (klasy czwarte, piąte i szóste) Przedmiotowy system oceniania został skonstruowany w oparciu o następujące dokumenty:
Bardziej szczegółowoCentrum Edukacji i Sportu w Mysiadle pełni funkcję gminnego wydziału edukacji oraz obsługuje administracyjnie i ekonomicznie wszystkie szkoły
Wieś Mysiadło leży w gminie wiejskiej Lesznowola, w powiecie piaseczyńskim, w województwie mazowieckim. Liczba mieszkańców gminy zwiększa się o 7% w skali roku. W tej chwili planuje się budowę kolejnej
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Prawo gospodarcze w Polsce i UE
KARTA KURSU (realizowanego w module ) Przedsiębiorczość w sektorze IT (nazwa ) Nazwa Nazwa w j. ang. Prawo gospodarcze w Polsce i UE Economic Law in Poland and in the UE Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie. Specjalność: Pedagogika pracy z zarządzaniem i marketingiem,
Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie Katedra Pedagogiki Pracy dr hab. Henryk Bednarczyk Technologia kształcenia zawodowego Plan nauczania Specjalność: Pedagogika pracy z zarządzaniem i marketingiem,
Bardziej szczegółowoKompetencje w zarządzaniu projektem
Kompetencje w zarządzaniu projektem Zarzadzanie projektami (ang: Project Management) to jedna z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin zarządzania. Dotyczy to szczególnie ludzkich aspektów
Bardziej szczegółowoNarzędzia Informatyki w biznesie
Narzędzia Informatyki w biznesie Przedstawiony program specjalności obejmuje obszary wiedzy informatycznej (wraz z stosowanymi w nich technikami i narzędziami), które wydają się być najistotniejsze w kontekście
Bardziej szczegółowoBiblioteczne Centrum Zdalnej Edukacji wirtualny wydział Biblioteki Pedagogicznej w Elblągu
Mateusz Paradowski Warmińsko-Mazurska Biblioteka Pedagogiczna im. Karola Wojtyły w Elblągu Biblioteczne Centrum Zdalnej Edukacji wirtualny wydział Biblioteki Pedagogicznej w Elblągu 7 maja 2008 roku w
Bardziej szczegółowoWyróżnij się, zwiększ swój zasięg, zautomatyzuj część pracy oraz poznaj nowe, aktywne metody uczenia dorosłych.
1 W sposobach przekazywania wiedzy istotne są proporcje, dlatego warto poznać przekrój nowoczesnych metod oraz narzędzi cyfrowych i online, które pomogą trenerom prowadzić skuteczne szkolenia i wzbogacą
Bardziej szczegółowoRegulamin organizacji zajęć. z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość
Załącznik do uchwały nr 232/2017 z dnia 29 listopada 2017 roku Regulamin organizacji zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość na Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO w BYDGOSZCZY INSTYTUT HISTORII I STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH. Wewnętrzny System Zapewnienia Jakości Kształcenia
UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO w BYDGOSZCZY INSTYTUT HISTORII I STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH I. Wprowadzenie Wewnętrzny System Zapewnienia Jakości Kształcenia Podpisanie przez Polskę w 1999 roku Deklaracji
Bardziej szczegółowoPLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO. Anna Czołba
PLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO Anna Czołba Nauczyciel kontraktowy ubiegający się o awans na nauczyciela mianowanego zatrudniony w Publicznej Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi im. T. Kościuszki w
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Wprowadzenie do statystyki Introduction to statistics Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Prof. dr hab. Jerzy Wołek Zespół dydaktyczny Prof. dr hab. Jerzy Wołek doktoranci
Bardziej szczegółowoPLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO
PLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO NAUCZYCIELA MIANOWANEGO UBIEGAJĄCEGO SIĘ O STOPIEŃ ZAWODOWY NAUCZYCIELA DYPLOMOWANEGO ZESPÓŁ SZKÓŁ EKONOMICZNYCH W ZIELONEJ GÓRZE Imię i nazwisko: mgr Ryszard Dużyja Data rozpoczęcia
Bardziej szczegółowoKursy e-learnigowe i hybrydowe CMKP. Zespół ds. E-learningu i Nowoczesnych Metod Kształcenia dr Agnieszka Siemińska-Łosko dr Roksana Neczaj-Świderska
Kursy e-learnigowe i hybrydowe CMKP Zespół ds. E-learningu i Nowoczesnych Metod Kształcenia dr Agnieszka Siemińska-Łosko dr Roksana Neczaj-Świderska Edukacyjna platforma e-learningowa CMKP e-learning.cmkp.edu.pl
Bardziej szczegółowoE-learning Maciej Krupiński
E-learning Maciej Krupiński 2 Definicja Wszelkie działania wspierające proces szkolenia, oparte o wykorzystanie technologii teleinformatycznych W skład e-learningu wchodzą: -nauczanie (teaching) - uczenie
Bardziej szczegółowoSylabus kursu pt.: Jak przygotować kurs on-line na platformie Moodle. edycja 18
Sylabus kursu pt.: Jak przygotować kurs on-line na platformie Moodle edycja 18 Kierownik kursu: Andrzej Brzozowski Autor kursu: Andrzej Brzozowski Modyfikacja kursu: Monika Wojciechowska Piotr Czajka Prowadzący:
Bardziej szczegółowost. wykł. Mariusz Baranowski Podstawowa znajomość obsługi komputera w środowisku Windows.
AKADEMIA MUZYCZNA IM. I.J. PADEREWSKIEGO W POZNANIU WYDZIAŁ INSTRUMENTALNY Moduł/Przedmiot: Multimedialne środki nauczania Kod modułu: xxx Koordynator modułu: wykł. Marek Lipiec Punkty ECTS: 2 Status przedmiotu:
Bardziej szczegółowo4. Ramowe ujęcie cyfrowych kompetencji nauczycieli
4. Ramowe ujęcie cyfrowych kompetencji nauczycieli Analiza dostępnych standardów umiejętności oraz kompetencji nauczycieli wskazuje, iż nauczyciele powinni posiadać umiejętność organizowania swoich lekcji
Bardziej szczegółowoMałgorzata Zięba. 1 z :28 INFORMACJE O AUTORZE: MAŁGORZATA ZIĘBA
1 z 6 2015-01-24 20:28 Małgorzata Zięba INFORMACJE O AUTORZE: MAŁGORZATA ZIĘBA Autorka jest adiunktem w Katedrze Zarządzania Wiedzą i Informacją na Wydziale Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej.
Bardziej szczegółowoNauczanie na odległość
P o l i t e c h n i k a W a r s z a w s k a Nauczanie na odległość a standaryzacja materiałów edukacyjnych Krzysztof Kaczmarski Nauczanie na odległość T Nauczanie ustawiczne T Studia przez Internet? T
Bardziej szczegółowoWZÓR SYLLABUSA. Metodyka nauczania literatury i języka polskiego
1 Nazwa przedmiotu Metodyka nauczania literatury i języka polskiego Kod przedmiotu Wypełnia dziekanat. Liczba punktów ECTS Typ przedmiotu przedmiot obowiązkowy/fakultatywny 1 Poziom przedmiotu studia 1
Bardziej szczegółowoDydaktyka akademicka. Odpowiedzi na pytania (nie)dyskretne. Jan Kusiak Centrum e-learningu
Dydaktyka akademicka. Odpowiedzi na pytania (nie)dyskretne Jan Kusiak Centrum e-learningu e-technologie w Ksztalceniu Inżynierów, Politechnika Gdańska, 27-28.04.2017 Wyzwania szkolnictwa wyższego jakość
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 102/2015 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 19 sierpnia 2015 r.
ZARZĄDZENIE Nr 102/2015 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 19 sierpnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia Zasad tworzenia kursów e-learningowych w Uniwersytecie Wrocławskim Na podstawie art. 164 ust.
Bardziej szczegółowoMariusz Szyrski Radosław Mędrzycki
RAPORT dotyczący wykorzystywania nowych form nauczania na odległość (e-learning, blended-learning) w dydaktyce prawa w szkołach wyższych - wnioski pokonferencyjne z konferencji pt. Współczesne problemy
Bardziej szczegółowoRaport z ewaluacji wewnętrznej w szkole 2012/2013. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się
sposób sprzyjający uczeniu się S t r o n a 1 Raport z ewaluacji wewnętrznej w szkole 2012/2013. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się I. Cele i zakres ewaluacji 1. Cel Zebranie
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA WYMAGANIA EDUKACYJNE Z TECHNIKI PRAC BIUROWYCH
ZESPÓŁ SZKÓŁ HOTELARSKO-GASTRONOMICZNYCH w GDYNI PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA WYMAGANIA EDUKACYJNE Z TECHNIKI PRAC BIUROWYCH Opracowała: Elżbieta Krzykowska PODSTAWY PROGRAMOWE DLA TECHNIKUM ORAZ SZKOŁY
Bardziej szczegółowoEfekty uczenia się dla studiów podyplomowych:
P R O J E K T Załącznik 1a do Uchwały Nr 385 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 14 grudnia 2018 roku Kod składnika opisu charakterystyk drugiego stopnia efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomach 6-8
Bardziej szczegółowoRozwój kompetencji dydaktycznych pracowników widziany z perspektywy wydziału i uczelni Iwona Maciejowska
Rozwój kompetencji dydaktycznych pracowników widziany z perspektywy wydziału i uczelni Iwona Maciejowska Centrum Doskonalenia Dydaktyki Akademickiej ARS DOCENDI UJ Dlaczego rozwijam lub nie swoje kompetencje
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 13 A Rektora. Wyższej Szkoły Gospodarki Krajowej w Kutnie. z dnia 27 maja 2015 roku
Zarządzenie Nr 13 A Rektora Wyższej Szkoły Gospodarki Krajowej w Kutnie z dnia 27 maja 2015 roku w sprawie : projektowania, zatwierdzania dokumentacji i monitorowania programu kształcenia 1. Na podstawie
Bardziej szczegółowoTechnologie informacyjne w diagnozie i terapii pedagogicznej - opis przedmiotu
Technologie informacyjne w diagnozie i terapii pedagogicznej - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Technologie informacyjne w diagnozie i terapii pedagogicznej Kod przedmiotu 05.0-WP-PEDP-TIDT
Bardziej szczegółowoUchwała nr 23/ Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie z dnia 25 stycznia 2017 r. w sprawie wytycznych dla rad wydziałów Uniwersytetu
Uchwała nr 23/2016-2017 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie z dnia 25 stycznia 2017 r. w sprawie wytycznych dla rad wydziałów Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie dotyczących tworzenia i doskonalenia
Bardziej szczegółowoInstytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej
Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej II.2.1. DZIAŁANIE Stworzenie oferty krótkich form kształcenia do Planu wykonawczego Strategii Rozwoju Instytutu Projekt opracowali:
Bardziej szczegółowoCzy nauczyciele wykorzystują nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne w kształceniu? Raport z badań.
Czy nauczyciele wykorzystują nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne w kształceniu? Raport z badań. dr Katarzyna Mikołajczyk mgr Katarzyna Pietraszek Centrum Rozwoju Edukacji Niestacjonarnej
Bardziej szczegółowoKształcenie na odległość - opis przedmiotu
Kształcenie na odległość - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Kształcenie na odległość Kod przedmiotu 05.5-WP-PEDP-KSOD Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii Pedagogika
Bardziej szczegółowoSylabus KRK. Sprawne zarządzanie jakością kształcenia. Elastyczna organizacja programów studiów zgodnie z Krajowymi Ramami Kwalifikacji
2013 Sylabus KRK Sprawne zarządzanie jakością kształcenia. Elastyczna organizacja programów studiów zgodnie z Krajowymi Ramami Kwalifikacji Autonomia programowa uczelni w praktyce: spójność programów z
Bardziej szczegółowoPedagogika medialna - opis przedmiotu
Pedagogika medialna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Pedagogika medialna Kod przedmiotu 03.4-WP-PEDP-PMed-W-S14_pNadGenI2SUL Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Metody i narzędzia doskonalenia jakości Methods and Techniques of Quality Management Kierunek: Mechatronika Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy dla studentów kierunku mechatronika Rodzaj zajęć:
Bardziej szczegółowoOdpowiedzialny za wykonanie zadania. Krzysztof Radziszewski
Sprawozdanie z działalności KZJK w Centrum Nauczanie Matematyki i Kształceni na Odległość w roku akademickim / przyjęcia sprawozdania na Radzie Centrum: 28.09.. Podstawa prawna: Uchwała Senatu PG nr 57//XXIV
Bardziej szczegółowoCERTYFIKACJA EPP E-NAUCZYCIEL
Informatyka w Edukacji, XV UMK Toruń, 2018 CERTYFIKACJA EPP E-NAUCZYCIEL Polskie Towarzystwo Informatyczne hanna.pikus@ecdl.pl, piotr.woronowicz@ecdl.pl Abstract. e-nauczyciel (e-teacher) is a programme
Bardziej szczegółowoDydaktyka biologii KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z przyrodą (nazwa specjalności)
Kierunek, stopień, tok studiów, rok akademicki, semestr Biologia, II stopień, studia stacjonarne, rok 2017 2018, semestr I Dydaktyka biologii KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia
Bardziej szczegółowoSylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Przysposobienie biblioteczne Grupa szczegółowych efektów
Załącznik nr 2 do Uchwały Senatu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu nr 1441 z dnia 24 września 2014 r. Nazwa modułu/przedmiotu Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Przysposobienie biblioteczne
Bardziej szczegółowoPlan zajęć stacjonarnych. Grupa II
Plan zajęć stacjonarnych Grupa II Szkolenie pt.: Metodyka kształcenia multimedialnego stacjonarnego i niestacjonarnego z wykorzystaniem platformy e-learningowej Moodle szkolenie blended learning dla nauczycieli
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE: METODYKA E-LEARNINGU (50h) Tematyka zajęć: PROGRAM EXE NARZĘDZIE DO TWORZENIA ELEKTRONICZNYCH MATERIAŁÓW DYDAKTYCZNYCH (10h)
Program szkolenia realizowanego w ramach Projektu BELFER ONLINE + przygotowanie nauczycieli z obszarów wiejskich do kształcenia kompetencji kluczowych uczniów i dorosłych przy wykorzystaniu platform e-learningowych
Bardziej szczegółowoPo odbyciu cyklu zajęć z dydaktyki przyrody w Uczelni przeprowadzana jest czterotygodniowa praktyka śródroczna polegająca na hospitacji lekcji
PROGRAM PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH NA WYDZIALE CHEMII UAM ORAZ NAUK GEOGRAFICZNYCH I GEOLOGICZNYCH UAM FINANSOWANE Z PROJEKTU UDA.POKL. 03.03.02-00-006/11-00 Nowoczesne strategie wielostronnego przygotowania
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.
Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Zarządzanie Logistyką w Przedsiębiorstwie, prowadzonych
Bardziej szczegółowoWymagania na oceny gimnazjum
Wymagania na oceny gimnazjum Zanim zaczniemy oceniać ucznia, należy zapoznać go z kryteriami oceniania. Na początku roku szkolnego nauczyciel informuje uczniów o wymaganiach i kryteriach oceniania. Uczeń
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNE NARZĘDZIE E-LEARNINGOWE
XII Konferencja Wirtualny Uniwersytet model, narzędzia, praktyka 13-15 czerwca 2012 EFEKTYWNE NARZĘDZIE E-LEARNINGOWE DO PODNOSZENIA KWALIFIKACJI MEDYCZNYCH Maria MANIA Agnieszka ZAGÓRSKA Marek DZIKIEWICZ
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Zarządzanie procesami (ZP) na kierunku Zarządzanie i prawo w biznesie
Dr hab. Michał Flieger Katedra Nauk Ekonomicznych Poznań, 1.10.2016 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Zarządzanie procesami (ZP) na kierunku Zarządzanie i prawo w biznesie I. Informacje
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE KOMPUTERA NA LEKCJI MATEMATYKI W I KLASIE GIMNAZJUM.
WYKORZYSTANIE KOMPUTERA NA LEKCJI MATEMATYKI W I KLASIE GIMNAZJUM. Rozwój techniki komputerowej oraz oprogramowania stwarza nowe możliwości dydaktyczne dla każdego przedmiotu nauczanego w szkole. Nowoczesne
Bardziej szczegółowo