Zarz¹dzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 12, No. 3/1/2014

Transkrypt

1 Zarz¹dzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 12, No. 3/1/2014 Kazimierz W. Krupa* Pavlo Skotnyy** Wojciech Krupa*** Kazimierz W. Krupa, Pavlo Skotnyy, Wojciech Krupa Innowacyjnoœæ Unii Europejskiej i technopolie (wstêpna charakterystyka metody wykorzystanej w raporcie Innovation Union Scoreboard) Innowacyjnoœæ Unii Europejskiej i technopolie... Wstêp Podobnie jak w latach ubieg³ych raport Innovation Union Scoreboard 2013 (IUS 2013) jest zasadniczy w ocenie obszarów poszczególnych pañstw, w których powinno siê koncentrowaæ wysi³ki w celu zwiêkszenia wydajnoœci innowacyjnej. W raporcie tym, jako doskona³ym narzêdziu wykorzystywanym w benchmarkingu, analiz¹ objêto wiêkszoœæ krajów Europy oraz wybrane kraje, np. nale ¹ce do BRICS. W aktualnej edycji IUS zmiany w wydajnoœci innowacyjnej s¹ monitorowane przez okres piêciu lat. W okresie we wszystkich krajach Europy, z wyj¹tkiem Cypru i Grecji, zanotowano poprawê rezultatów w tym zakresie. Raport mierzy poziom innowacyjnoœci MŒP, których kreatywnoœæ ma istotny wp³yw na wzrost ich wartoœci, równie rynkowej. Zasadniczym celem badañ jest wstêpna charakterystyka metody kwantyfikacji wykorzystanej w IUS 2013 oraz prezentacja wybranych informacji na temat kilku technopolii, w tym Xpolis. 1. Metoda pomiaru innowacyjnoœci wykorzystana w IUS 2013 Innovation Union Scoreboard 2013 to ju dwunaste wydanie tego raportu od czasu wprowadzenia Europejskiej Tablicy Wyników Innowacyjnoœci w 2001 roku. Innowacyjnoœæ jest mierzona tutaj za pomoc¹ wskaÿnika z³o onego który podsumowuje wyniki szeregu ró nych kwantyfikatorów. Tablica wyników rozró nia trzy g³ówne typy wskaÿników: 1) katalizatory innowacyjnoœci, * Prof. UR, dr hab. in., Zak³ad Ekonomiki Inwestycji i Zarz¹dzania Strategicznego, Wydzia³ Ekonomii, Uniwersytet Rzeszowski, ul. M. Æwikliñskiej 2, Rzeszów, kkrupa@epf.pl ** Dr, Pañstwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu, ul. Iwana Franki 24, Drohobycz, Ukraina *** Mgr ACME ekspert i doradca finansowy

2 196 Kazimierz W. Krupa, Pavlo Skotnyy, Wojciech Krupa 2) kwantyfikatory empiryczne, 3) dzia³alnoœæ innowacyjna na poziomie firm. Okreœlaj¹ one w rezultacie 8 innowacyjnych wymiarów wa onych w sumie przez 25 wskaÿników. Metoda kwantyfikacji i stratyfikacji innowacji zaprezentowana w IUS 2013, podobnie jak w dotychczas opublikowanych raportach [Innovation, 2014], jest precyzyjnie zaimplementowana dla potrzeb oceny stanu operatywnej kreatywnoœci w szybko rozwijaj¹cej siê e-gospodarce. Gospodarka ta ju testuje inspiruj¹ce mo liwoœci kryptowalut, szczególnie podobnych do bitcoina. Raport IUS 2013 pozwala, analogicznie jak poprzednie [IUS 2012], na przygotowanie listy rankingowej w zakresie trendów innowacyjnoœci dla wybranych krajów Europy i œwiata. Pokazuje równie udzia³ kreatywnych MŒP w uzyskanych rezultatach. Podmioty te w wielu przypadkach œwiadomie kreuj¹ wzrost wartoœci w³asnej i równie swoich klientów 1. Kompletny zestaw kwantyfikatorów znajduj¹cych siê w raporcie IUS 2013 ocenia wiêc w rezultacie wiele aspektów wp³ywaj¹cych na zmianê poziomu innowacyjnoœci. W g³ównych pomiarach innowacyjnoœci wykorzystuje siê trzy grupy wskaÿników oraz osiem wymiarów. S¹ to: 1) warunki podstawowe: zasoby ludzkie, otwarte, doskona³e i atrakcyjne systemy badañ, finansowanie i wsparcie; 2) dzia³alnoœæ firm: ich inwestycje, powi¹zania i przedsiêbiorczoœæ, aktywa intelektualne; 3) produkty: innowatorzy i skutki gospodarcze, zatrudnienie. W ka dym z tych obszarów mierzono po kilka aktywnoœci biznesowych podmiotów zorganizowanych maj¹cych wp³yw na zmianê poziomu innowacyjnoœci. W rezultacie w kwantyfikowanych obszarach, a 5 z nich dotyczy³o bezpoœrednio innowacyjnych efektów uzyskanych przez MŒP. W tablicy 1 przedstawiono wszystkie wykorzystane kwantyfikatory, Ÿród³a informacji i lata objête badaniami [Korab i inni, 2014, s. 9 56]. 1 Aktualnie coraz czêœciej monitoruje siê i precyzyjnie inspiruje znaczenie strategicznych klientów, dokonuj¹c równie pomiaru ich wartoœci, np. za pomoc¹ kwantyfikatorów: CLTV, LTV lub CLV.

3 Tablica 1. Rodzaje, wymiary innowacji i wskaÿniki wykorzystane w raporcie Innovation Union Scoreboard 2013 Zasoby ludzkie Nowi doktoranci na 1000 mieszkañców w wieku lata Odsetek osób w wieku lata z wykszta³ceniem wy szym Odsetek m³odzie y w wieku lata o wykszta³ceniu co najmniej œrednim Eurostat 2006 Eurostat Eurostat Otwarte, doskona³e i atrakcyjne systemy badañ Wspólne miêdzynarodowe publikacje na milion mieszkañców Publikacje naukowe poœród najlepszych 10% najczêœciej cytowanych publikacji na œwiecie jako % ogó³u publikacji naukowych w kraju Doktoranci spoza UE jako % wszystkich doktorantów Wydatki na badania i rozwój w sektorze publicznym jako % PKB Finanse i wsparcie Inwestycje w kapita³ wysokiego ryzyka jako % PKB Wydatki na badania i rozwój w sektorze przedsiêbiorstw jako % PKB Science Metrix Science Metrix Dzia³alnoœæ firmy, inwestycje firmy Inne ni badawczo-rozwojowe wydatki innowacyjne jako % obrotów Powi¹zania i przedsiêbiorczoœæ Innowacyjnoœæ Unii Europejskiej i technopolie Innowacje wewnêtrzne MŒP jako procent MŒP Innowacyjne MŒP wspó³pracuj¹ce z innymi jako % MŒP Wspólne publikacje publiczno- -prywatne na milion mieszkañców Aktywa intelektualne Wnioski o patent PCT na miliard PKB (w PPS ) Eurostat 2006 Eurostat Eurostat CWTS 2007, 2011 OECD/ Eurostat 2006, 2008,

4 198 Kazimierz W. Krupa, Pavlo Skotnyy, Wojciech Krupa Wnioski patentowe PCT w spo³ecznych wyzwaniach (problemach) na miliard PKB (w PPS ), (zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i zdrowiem) Wspólnotowe znaki towarowe na miliard PKB (w PPS ) Wspólnotowe projekty na miliard PKB (w PPS ) MŒP wprowadzaj¹ce innowacje produktowe lub procesowe w % MŒP Produkty, innowatorzy MŒP wprowadzaj¹ce innowacje marketingowe lub organizacyjne jako % MŒP OHIM/ Eurostat OHIM/ Eurostat 2006, 2008, 2006, 2008, Szybki wzrost innowacyjnoœci firm N/A 2008, Efekty ekonomiczne Zatrudnienie w dzia³alnoœciach opartych na wiedzy (produkcja i us³ugi) jako % sumy zatrudnienia Wk³ad eksportu produktów œredniej i wysokiej technologii do bilansu handlowego Eksport us³ug opartych na wiedzy jako % ca³kowitego eksportu us³ug Sprzeda innowacji na nowy rynek jako % obrotów Przychody z zagranicy z licencji i patentów jako % PKB ród³o: [Innovation 2013]. Eurostat 2007, 2011 UN 2007, 2011 UN/ Eurostat 2006, Eurostat 2007, Metoda obliczania œredniej innowacyjnoœci krajów UE 27 oraz sigma konwergencja W metodzie obliczania œredniej innowacyjnoœci ka dego z krajów UE 27 zastosowano zagregowany wskaÿnik SII (Summary Innovation Index Sumaryczny WskaŸnik Innowacyjnoœci). WskaŸnik SII to kwantyfikator z³o ony, skonstruowany na podstawie danych z wszystkich 25 wskaÿników wykorzystanych w trakcie pomiaru innowacyjnoœci poszczególnych pañstw. Skala pomiaru ma zakres od 0 (minimalny mo - liwy do uzyskania wynik) do 1 (wynik maksymalny). Œredni wynik odzwierciedla zarejestrowany pomiar innowacji w latach 2011

5 (z powodu opóÿnienia w dostêpnoœci danych). WskaŸnik SII oblicza siê w siedmiu etapach (zobacz tablica 2). Tablica 2. Procedura obliczania SII Numer etapu Innowacyjnoœæ Unii Europejskiej i technopolie Nazwa i zamiana wartoœci 2 Wyznaczanie lat odniesienia Treœæ 3 Przypisanie brakuj¹cych wartoœci 4 Okreœlenie maksymalnego i minimalnego wyniku 5 Przekszta³cenie danych, jeœli dane s¹ bardzo wypaczone 6 Obliczenie przeskalowanych wyników 7 Obliczenie z³o onych wskaÿników innowacyjnoœci ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie [Innovation, 2013]. W charakteryzowanej metodzie obliczania SII wykorzystano równie koncepcjê trzech kroków. S¹ to: 1. Zdefiniowanie wzrostu dla ka dego kraju poprzez obliczenie wskaÿnika wyra aj¹cego stosunek nieznormalizowanych wartoœci dla roku t oraz roku t-1, które otrzymujemy po obliczeniach z etapu Przygotowanie bazy wskaÿników wzrostu SII pomiêdzy rokiem t i rokiem t-1 z zastosowaniem œredniej geometrycznej do obliczenia œredniej stopy wzrostu rocznego. Ka dy z zestawu wskaÿników innowacyjnoœci stosowanych do obliczenia stopy wzrostu otrzymuje tak¹ sam¹ wagê (tj. 1/25, jeœli dane dla wszystkich 25 wskaÿników s¹ dostêpne). Jednoczeœnie przyjêto, i œrednie roczne tempo wzrostu jest niezmienne w stosunku do ka dorazowej transformacji skali i wskazuje, jak bardzo ogólny zestaw wskaÿników zmienia siê w stosunku do roku referencyjnego t Obliczenie dla ka dego kraju œredniej rocznej stopy wzrostu poziomu innowacyjnoœci jako œredniej geometrycznej wszystkich stóp wzrostu. Ca³y proces tzw. doganiania innowacyjnego mo na równie zaprezentowaæ za pomoc¹ dwóch rodzajów zbie noœci powszechnie stosowanych w badaniach wzrostu. Jest to sigma-konwergencja i beta-konwergencja. Sigma-konwergencja wystêpuje, gdy rozrzut wyników innowacyjnoœci ca³ej grupy gospodarek spada w czasie. W takim przypadku rozpiêtoœæ konwergencji jest wiêc zwykle mierzona przez stosunek odchylenia stan-

6 200 Kazimierz W. Krupa, Pavlo Skotnyy, Wojciech Krupa dardowego i œredniej wydajnoœci w wszystkich pañstwach cz³onkowskich UE 27. W odniesieniu do zbie noœci poziomów wzrostu innowacji mechanizm konwergencji typu polega na wystêpowaniu wiêkszego tempa wzrostu charakteryzuj¹cego kraje o ni szym poziomie dochodu per capita, w porównaniu do krajów o wy szej wartoœci dochodów. Raport ten, podobnie jak inne 2, potwierdza, e ró nica w poziomie innowacyjnoœci zmniejsza³a siê a do 2011 roku, nastêpnie tempo konwergencji zosta³o odwrócone. Wskazuje to i pocz¹wszy od 2012 ró nice w wydajnoœci innowacyjnej krajów UE 27 zaczê³y wzrastaæ. Konwergencja by³a tak e zjawiskiem dominuj¹cym wewn¹trz trzech z czterech grup skutecznoœci wdra ania innowacji do 2011 roku, tylko w grupie umiarkowanych innowatorów odnotowano rozbie noœæ. Nale y wiêc stwierdziæ, i ca³y proces konwergencji do 2011 roku jest jednoznacznie potwierdzony przez obliczony rezultat w sigma konwergencji oraz w tzw. przepaœci w zakresie wydajnoœci w ka dej grupie innowatorów (efekt beta konwergencji). Aktualnie jednak proces konwergencji ma odwrotn¹ tendencjê dla trzech grup, tj. liderów innowacji, zwolenników innowacji oraz skromnych innowatorów, co jest najprawdopodobniej rezultatem wykorzystanych poprawnie zdefiniowanych systemów innowacyjnych [Weresa, 2013] oraz aktualnej polityki innowacyjnej [Weresa, 2014]. 3. Wybrane rezultaty pomiaru innowacyjnoœci Tablica 3 przedstawia wyniki obliczenia innowacyjnoœci uzyskanej przez pañstwa cz³onkowskie UE w 2013 roku. Zgodnie z przyjêt¹ metod¹ badañ pañstwa te zosta³y podzielone na cztery grupy: 1. Liderzy innowacji (innovation leaders) kraje osi¹gaj¹ce wyniki znacznie powy ej œredniej UE. 2. Kraje doganiaj¹ce liderów (innovation followers) wiêkszoœæ z nich osi¹gnê³a wyniki powy ej œredniej UE. 3. Umiarkowani innowatorzy (moderate innovators) wyniki czêœciowo poni ej œredniej UE. 4. Innowatorzy o skromnych wynikach (modest innovators), którzy uzyskuj¹ rezultaty znacznie ni sze od œredniej UE. 2 Wiêcej w: Global Innovation Index 2014 Edition [ Full-New-York-Times-Innovation-Report [ /full-new-york-times-innovation-report/], Innovation Report. Forum for Science, Industry and Business [ Innowacyjnoœæ gospodarki Polski w 2012 roku Raport Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN.

7 Innowacyjnoœæ Unii Europejskiej i technopolie W porównaniu do Innovation Union Scoreboard z kilkunastu lat ubieg³ych jedynie Litwie uda³o siê poprawiæ swoj¹ pozycjê. W rezultacie przesz³a z grupy skromnych innowatorów do umiarkowanych innowatorów. W tym samym rankingu Polska spad³a z grupy umiarkowanych innowatorów i obecnie jest skromnym innowatorem o powolnym wzroœcie innowacji (uzyskuj¹c w latach œredni¹ innowacyjnoœæ na poziomie 0,4%). Potwierdzaj¹ tê tendencjê równie inne badania, prowadzone w ostatnich latach, g³ównie w sektorze MŒP [Skotnyy i inni, 2014, s ; Tkaæ i inni, 2012; Farkašová i inni, 2012]. W naszym kraju relatywnie stosunkowo silny spadek obserwujemy w inwestycjach w innowacyjne MŒP wspó³pracuj¹ce z innymi. Poprawa wyników w zakresie finansów i wsparcia, aktywów intelektualnych i skutków gospodarczych nastêpuje w Polsce na poziomie znacznie powy ej œredniej UE. Wielkoœæ kwantyfikatorów: zasoby ludzkie, powi¹zania i przedsiêbiorczoœæ, a tak e innowatorzy jest jednak w Polsce wci¹ znacznie ni sza od œredniej UE 3. Tablica 3. Innowacyjnoœæ w latach pañstw cz³onkowskich UE wed³ug grup Grupa Tempo wzrostu innowacyjnoœci Liderzy wzrostu Œredni wzrost Powolny wzrost Liderzy innowacji 1,8% Dania (DK 2,7%) Finlandia (FI 1,9%) Niemcy (DE 1,8%) Szwecja (SE 0,6%) Kraje doganiaj¹ce liderów 1,9% Estonia (EE 7,1%) S³owenia (SI 4,1%) Holandia (NL 2,7%) Francja (FR 1,8%) Wielka Brytania (UK 1,2%) Cypr (CY 0,7%) Belgia (BE 1,1%) Luksemburg (LU 0,7%) Austria (AT 0,7%) Irlandia (IE 0,7%) 3 Wed³ug najnowszego raportu Innovation Union Scoreboard 2014 Polska, osi¹gaj¹c syntetyczny wskaÿnik innowacyjnoœci na poziomie 0,279, znalaz³a siê wœród krajów o umiarkowanej innowacyjnoœci, wyprzedzaj¹c miêdzy innymi Rumuniê [

8 202 Kazimierz W. Krupa, Pavlo Skotnyy, Wojciech Krupa Grupa Tempo wzrostu innowacyjnoœci Liderzy wzrostu Œredni wzrost Powolny wzrost Umiarkowani innowatorzy 2,1% Litwa (LT 5,0%) Malta (MT 3,3%) S³owacja (SK 3,3%) Grecja (GR 1,7%) W³ochy (IT 2,7%) Czechy (CZ 2,6%) Portugalia (PT 1,7%) Wêgry (HU 1,4%) Hiszpania (ES 0,9%) Skromni innowatorzy 1,7% otwa (LW 4,4%) Rumunia (RO 1,2%) Bu³garia (BG 0,6%) Polska (PL 0,4%) ród³o: [Innovation, 2013]. Rezultaty te potwierdzaj¹ równie wieloletnie badania prowadzone na du ej grupie mened erów operacyjnych œredniego szczebla podmiotów aktywnych na globalnym rynku [Krupa, 2013; 2014]. Wszystkie inne kraje UE pozosta³y w tych samych grupach. Jednak w ramach ka dej z czterech zdefiniowanych grup wyniki wzrostu dla poszczególnych krajów s¹ bardzo ró ne. Analiza raportu wskazuje równie, i niektóre kraje rozwijaj¹ siê intensywniej w stosunkowo krótkim czasie, a inne potrzebuj¹ na to d³u szego okresu. W grupie liderów innowacji przoduje Dania, natomiast Estonia i S³owenia s¹ liderami wzrostu w grupie krajów doganiaj¹cych liderów. Litwa jest z kolei liderem wzrostu innowacyjnoœci wœród umiarkowanych innowatorów. W grupie skromnych innowatorów przoduje otwa. Ró nice œrednich rocznych stóp wzrostu pomiêdzy tymi czterema grupami s¹ stosunkowo ma³e (liderzy innowacji 1,8%, skromni innowatorzy 1,7%). Od momentu przyjêcia strategii Europa 2020 w roku wiêkszoœæ krajów cz³onkowskich UE poprawi³o swoje wyniki w zakresie innowacyjnoœci, w szczególnoœci wszystkie kraje z grupy liderów innowacji oraz krajów doganiaj¹cych liderów, z wyj¹tkiem Wielkiej Brytanii. Jednak e tylko kilku tzw. umiarkowanym innowatorom (W³ochy, Litwa, S³owacja, Hiszpania) oraz innowatorom o skromnych wynikach ( otwa) uda³o siê polepszyæ swój wynik od czasu gdy strategia ta zosta³a wprowadzona.

9 Innowacyjnoœæ Unii Europejskiej i technopolie Ogólnie rzecz bior¹c, mierzony indeks innowacyjnoœci uleg³ pogorszeniu w dziewiêciu krajach. Dotyczy to: Wielkiej Brytanii, Polski, Czech, Wêgier, Portugalii, Rumunii, Grecji, a tak e Bu³garii ( 18,7%) i Malty ( 16%), które aktualnie uzyska³y najwiêksze pogorszenie tego wskaÿnika. Bior¹c pod uwagê tendencje œwiatowe (np. Bangalore czy IN2015 Singapuru), podzielany jest pogl¹d, i postêp w zakresie tempa przyrostu innowacyjnoœci od momentu przyjêcia strategii Europa 2020 jest niewystarczaj¹co szybki. Dotyczy to równie g³ównych najwiêkszych innowatorów. ¹cznie liderzy innowacji oraz kraje doganiaj¹ce liderów minimalnie zwiêkszy³y stopê wzrostu w zakresie innowacyjnoœci w okresie kryzysowym Jednoczeœnie w grupie krajów umiarkowanych innowatorów oraz innowatorów o skromnych wynikach stopa wzrostu spad³a. Zjednoczona Europa zanotowa³a wiêc w zakresie innowacji zjawisko dywergencji, tzn. wiod¹cy innowatorzy staj¹ siê coraz silniejsi, natomiast umiarkowanym innowatorom oraz innowatorom o skromnych wynikach nie udaje siê jeszcze dogoniæ najlepszej grupy. Analiza porównawcza wydajnoœci poszczególnych grup innowatorów na ró nych poziomach wymiarów innowacyjnoœci wskazuje, e liderzy innowacji odnotowuj¹ najlepsze wyniki we wszystkich wymiarach. Umiarkowani innowatorzy osi¹gaj¹ lepsze wyniki w wiêkszoœci wymiarów w porównaniu do skromnych innowatorów, którzy jednak ju jednoznacznie zmniejszaj¹ dystans, np. w zasobach ludzkich i aktywach intelektualnych. Szczegó³owa analiza raportu IUS 2013 wskazuje ponadto, e liderzy innowacji dominuj¹ w: dziedzinie finansowania i wsparcia, inwestycji firm, szczególnie nale ¹cych do grupy MŒP, aktywów intelektualnych oraz skutków gospodarczych, natomiast w mniejszym stopniu w powi¹zaniach i przedsiêbiorczoœci. Kraje doganiaj¹ce liderów wypadaj¹ stosunkowo dobrze w zasobach ludzkich oraz otwartych, doskona³ych i atrakcyjnych systemach badañ, a tak e w powi¹zaniach i przedsiêbiorczoœci. Umiarkowani innowatorzy uzyskuj¹ zadawalaj¹ce efekty w inwestycjach firm i innowatorach. Skromni innowatorzy notuj¹ stosunkowo dobre wyniki w dziedzinie finansów i wsparcia oraz aktywów intelektualnych. Ró nica w wydajnoœci pañstw cz³onkowskich UE jest najmniejsza w zasobach ludzkich, w inwestycjach firm i skutkach ekonomicznych, a najwiêksza w otwartych, atrakcyjnych i doskona³ych systemach badañ, powi¹zaniach i przedsiêbiorczoœci oraz innowatorach. Generalnie liderzy innowacji odnotowali najmniejsze zmiany (0,26%) w 2013 roku w swojej

10 204 Kazimierz W. Krupa, Pavlo Skotnyy, Wojciech Krupa wydajnoœci we wszystkich oœmiu wymiarach. Poœrednio potwierdza to pogl¹d, e dla osi¹gniêcia wysokiego poziomu wydajnoœci kraje potrzebuj¹ wywa onego, efektywnego systemu promowania i wspierania innowacji we wszystkich obszarach, podobnego do ju realizowanego w technopolis i aeropolis. 4. Wybrane Xpolis w Europie Poziom innowacji na danym obszarze zale y od sumy ró norodnych uwarunkowañ, m.in. technologicznych, ekonomicznych i instytucjonalnych, które ³¹cznie tworz¹ system innowacyjny. Wyznaczenie poszczególnych elementów narodowych, regionalnych i bran owych systemów innowacyjnych, dokonanie ich klasyfikacji oraz wskazanie powi¹zañ miêdzy nimi jest szczególnie wa ne dla badania poziomu innowacyjnoœci regionów, umo liwia tak e wyci¹ganie wniosków dotycz¹cych skutecznoœci poszczególnych systemów. M. Weresa dokonuje wa nej analizy funkcjonuj¹cych narodowych, regionalnych i bran owych systemów innowacyjnych blisko 60 krajów, wyznaczaj¹c ich typy i wzajemne powi¹zania [Weresa, 2013; 2014]. Kompleksowa polityka innowacyjna, a tak e inne dzia³ania zwi¹zane z innowacjami (m.in. polityka naukowo- -technologiczna, zarz¹dzanie innowacjami) prowadzone na uczelniach wy szych poprawia stan innowacji. Modele innowacji, procesy dyfuzji, inkubatory innowacyjne, klastry, np. Clusters Innovation Veneta, parki technologiczne i Xpolis 4 oraz finansowanie innowacji, a tak e systemy innowacyjne s¹ decyduj¹ce w rozwoju innowacji. Badania IUS 2013 potwierdzaj¹, e równie w Europie MŒP odgrywaj¹ zasadnicz¹ rolê w absorpcji innowacji, tworzeniu kreatywnych rozwi¹zañ oraz w poprawie systemów zarz¹dzania wartoœci¹. Miêdzy innymi z tej przyczyny decydenci od wielu ju lat wspomagaj¹ podmioty nale ¹ce do tego sektora, proponuj¹c okreœlone prawne i organizacyjne rozwi¹zania, np. w zakresie aeropolis. Koncepcja aeropolis jako lewarowe rozwi¹zanie wspomagaj¹ce nowoczesnoœæ i innowacyjnoœæ przedsiêbiorstw, g³ównie z sektora MŒP, oraz kreatywnoœæ obszarów jest oryginalnym wspó³czesnym rozwiniêciem idei technopolis. Technopolis lub technopolia to miasta, wzglêdnie okrêgi przemys³owe, promuj¹ce przemys³y i rozwi¹zania najnowszej generacji, w których funkcjonuj¹ parki technologiczne i parki naukowe, np. Jai pur w Indiach. Ich powstanie 4 W sk³ad Xpolis wchodz¹ miêdzy innymi: Aeropolis, Aerospace, Technopilis, Sophia Antipolis, Aerotropolis EuropeTM, Silicon Bawaria.

11 Innowacyjnoœæ Unii Europejskiej i technopolie wi¹ e siê z ostatni¹ sieciow¹ (net) oraz wirtualn¹ (cloud) rewolucj¹ aktywnoœci biznesowej. G³ówne sfery wytwórczoœci w nich spotykane dotycz¹ zazwyczaj tzw. wysokich technologii. Obejmuj¹ one zwykle takie dziedziny, jak: nanotechnologia, biotechnologia, elektronika, lotnictwo (tak e przemys³ pojazdów kosmicznych), przemys³ chemiczny, farmaceutyczny, precyzyjny i optyczny. Zasadniczymi czynnikami pozwalaj¹cymi uzyskiwaæ tutaj spektakularne wyniki (goodwill) w zakresie innowacji s¹: wysoko wykwalifikowana kadra (g³ównie klasy think tank), dobra infrastruktura, s¹siedztwo placówek naukowo-badawczych oraz du e nak³ady finansowe na badania naukowe. Zwykle pozwalaj¹ one skutecznie realizowaæ strategiê escaping forward ( ucieczki do przodu ). Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny AEROPOLIS, skutecznie funkcjonuj¹cy w Rzeszowie, jest jednym z instrumentów podnoszenia konkurencyjnoœci podmiotów tam zlokalizowanych. U³atwia wdra anie nowoczesnych rozwi¹zañ technologicznych oraz kreatywne zarz¹dzanie zasobami wiedzy i kapita³u. Jest on specyficznym ogniwem ³¹cz¹cym i przetwarzaj¹cym innowacyjne pomys³y naukowe w nowoczesne rozwi¹zania technologiczne, które wdra ane s¹ nastêpnie w podmiotach gospodarczych, niemal w 100% nale ¹cych do grupy MŒP, np. Vac Aero lub MTU Aero Systems. Dziêki temu zosta³y stworzone atrakcyjne warunki funkcjonowania, zachêcaj¹ce przedsiêbiorców do prowadzenia inspiruj¹cej i kreatywnej dzia³alnoœci gospodarczej. W zasadniczym zakresie funkcjonowanie aeropolis w Rzeszowie oparte jest na wysoko innowacyjnym przemyœle lotniczym skoncentrowanym wokó³ Doliny Lotniczej, w której aktualnie funkcjonuje ponad 120 firm high technology, g³ównie z grupy MŒP. Park Naukowo-Technologiczny Aerospace Andaluzji dzia³a g³ównie w lotnictwie i przemyœle lotniczym. Park jest wyposa ony w najnowoczeœniejsze technologie i zdolnoœci konieczne do œwiadczenia zaawansowanych us³ug. Jego statutowym celem jest wspieranie innowacyjnego biznesu w przedsiêbiorstwach maj¹cych siedzibê w parku, zapewniaj¹c im przewagê konkurencyjn¹ oraz mo liwoœæ korzystania z nowych projektów w zakresie infrastruktury zarz¹dzania. Zosta³ on otwarty w 2003 roku i aktualnie jest zarz¹dzany przez spó³kê Park Technologiczny Aerospace Andaluzji SL, dzia³aj¹c¹ w ramach Regionalnego Ministerstwa Gospodarki, Innowacji, Nauki i Zatrudnienia Andaluzji. Zasadnicza dzia³alnoœæ tego parku to sieæ lotnicza Andaluzji, która jest jedn¹ z naj-

12 206 Kazimierz W. Krupa, Pavlo Skotnyy, Wojciech Krupa bardziej znanych w Europie i istnieje od ponad 100 lat. Region jest obecnie zaanga owany w rozwój najwiêkszego samolotu pasa erskiego na œwiecie: Airbusa A380 oraz kolejnego A350 i przysz³ego nowego samolotu wojskowego A400M. Obecnie firmy dzia³aj¹ce w Aerospace s¹ w czo- ³ówce rozwoju technologicznego w dziedzinie aeronautyki i przemys³u lotniczego. Park Aerospace Andaluzji obejmuje aktualnie ju oko³o 55 ha i dzia³a tu ponad 65 firm przemys³u lotniczego. Kolejny park o nazwie Aerotropolis Europe oferuje kreatywn¹ i nowoczesn¹ bazê dla akywnych firm, g³ównie z tzw. nowych technologii i innowacyjnych przemys³ów. Region Ile-de-France, miejsce funkcjonowania tego Aerotropolis, dynamicznie siê rozwija. Posiada inspiruj¹cych pracowników i unikaln¹, nowoczesn¹ infrastrukturê. Jednoczeœnie jest najwiêkszym obszarem gospodarczym w Europie, z PKB w wysokoœci 552 mld euro (2009). Wiêkszoœæ rezultatów wynika z aktywnoœci w sektorze nowoczesnych us³ug. Aktualnie Ile-de-France jest równie najwiêkszym regionem kreatywnych przemys³ów we Francji, najbardziej zaawansowanym technicznie i innowacyjnie oraz o wyj¹tkowo znacz¹cych wydatkach na badania i rozwój. Sophia Antipolis jest jedn¹ z najwa niejszych europejskich technopolii. Znajduje siê w po³udniowej Francji niedaleko miasta Antibes, pomiêdzy Cannes a Nice¹. Swym zasiêgiem obejmuje Prowansjê, Alpy i Wybrze e Lazurowe. Sophia Antipolis powsta³a w latach 60. XX wieku jako miejsce, w którym nowoczesne technologie s¹ po³¹czone z wysok¹ kultur¹ techniczn¹ i centrami naukowymi. Jej skutecznoœæ oddzia³ywania innowacyjnego na podmioty tam funkcjonuj¹ce jest wyj¹tkowo du a. Silicon Bawaria w Niemczech mieœci m.in. Denkfabrik, czyli fabrykê kreatywnych rozwi¹zañ korporacji Siemens. Jest obszarem nowoczesnych dziedzin przemys³u, g³ównie high technology. Swoje siedziby maj¹ tutaj, podobnie jak we wczeœniej charakteryzowanych Xpolis, wiod¹ce w zakresie innowacyjnych przemys³ów inne niemieckie podmioty gospodarcze 5. Analiza wa nych Xpolis umo liwia sformu³owanie wniosków dotycz¹cych obecnego i przysz³ego stanu innowacyjnoœci wybranych obszarów Europy oraz wskazanie tendencji w rozwoju ró nych kreatywnych typów systemów. Rezultaty uzyskiwane przez Xpolis maj¹ istotne znaczenie dla polityków gospodarczych, przedsiêbiorców, samorz¹dowców 5 Na œwiecie funkcjonuje aktualnie ju ponad 80 oœrodków zwanych technopoliami, np. Oulu w Finlandii, Wyspa Krzemowa (Kiusiu) w Japonii, Sangdo w Korei Po³udniowej.

13 Innowacyjnoœæ Unii Europejskiej i technopolie oraz wszystkich, którzy zajmuj¹ siê problematyk¹ poprawy standingu innowacyjnego [Weresa, 2013]. Zakoñczenie Metody pomiaru wybranych obszarów aktywnoœci gospodarczej wykorzystane w raporcie IUS 2013 pozwalaj¹ na stosunkowo obiektywn¹ stratyfikacjê. Analizowany raport wskazuje, e innowacyjne kraje UE posiadaj¹ znaczn¹ liczbê wspólnych mocnych stron w zakresie krajowych systemów badañ i innowacji. Najbardziej zasadnicze wydaj¹ siê: przedsiêbiorczoœæ MŒP i szkolnictwo wy sze. Badania potwierdzaj¹ ponadto, e sektory nowoczesnej gospodarki wszystkich liderów innowacji osi¹gaj¹ bardzo wysokie wskaÿniki nak³adów na badania naukowe i rozwój oraz przoduj¹ w sk³adaniu wniosków patentowych. Dotyczy to g³ównie MŒP, na co wskazuj¹ uzyskane rezultaty wskaÿników: 1. Innowacje wewnêtrzne MŒP jako procent MŒP. 2. Innowacyjne MŒP wspó³pracuj¹ce z innymi jako % MŒP. 3. MŒP wprowadzaj¹ce innowacje produktowe lub procesowe w % MŒP. 4. MŒP wprowadzaj¹ce innowacje marketingowe lub organizacyjne jako % MŒP. 5. Szybki wzrost innowacyjnoœci firm, równie MŒP. W krajach bêd¹cych liderami innowacji istniej¹ œcis³e powi¹zania pomiêdzy przemys³em i nauk¹. Zaprezentowana w IUS 2013 metoda stratyfikacji potwierdza pozycjê Szwajcarii jako lidera innowacji. Uzyskane wyniki ponownie pokazuj¹ równie, e Korea Po³udniowa, USA i Japonia w dalszym ci¹gu przewy szaj¹ kraje UE pod wzglêdem wydajnoœci, lecz ta przewaga siê zmniejsza [Innovation, 2014]. Literatura 1. Farkašová E., Krupa W. K., Skotnyy P. (2012), Pracownicy jako akcelerator (teoria i wyniki badañ) Pracovníci ako hnacia sila (teória a prax). TUKE Košice, UR, KOŠICE RZESZÓW. 2. Innovation Union Scoreboard 2012 (2012), 3. Innovation Union Scoreboard and the 2012 State of Innovation Union report (2012), state-innovation-union-report. 4. Innovation Union Scoreboard 2013 (2013), 20UE Union Innovation Scoreboard -2013_en.pdf.

14 208 Kazimierz W. Krupa, Pavlo Skotnyy, Wojciech Krupa 5. Innovation Union Scoreboard 2014 (2014), chapter_86197.asp?soid=8771dbb1291d4965b59bff6b10573a Korab K., K³ap S., Borkowska A., Szura A., Dobrowolski K., Jaracz G. (2014), Rezultaty zarz¹dzania innowacjami analiza raportu UE i œwiatowego, Krosno, na prawach maszynopisu. 7. Krupa W.K. (2014), Indeks zadowolenia spo³ecznego i innowacyjnoœæ pracowników MSP, w: Pedagogiczne aspekty zarz¹dzania organizacj¹, Szpakowski M.K., Dabek E. (red.), Knowledge Innovation Center, Zamoœæ. 8. Krupa K.W. (2013), Strategiczny kapita³ intelektualny jako akcelerator nowej ekonomii, w: Przedsiêbiorstwo i region, nr 5, UR Rzeszów. 9. Skotnyy P., Chruszcz A., Augustyn K. (2014), Ko³o ycia jako skuteczne narzêdzie rozwijania twórczego myœlenia pracowników wspó³czesnych organizacji wyniki kilkuletnich badañ empirycznych, w: Pedagogiczne aspekty zarz¹dzania organizacj¹, Szpakowski M.K., Dabek E. (red.), Knowledge Innovation Center, Zamoœæ. 10. Tkaæ M., Babiak M., Krupa W.K. (2012), Lewarowa si³a personelu MSP (rezultaty miêdzynarodowych badañ), UR Rzeszów. 11. Weresa M.A. (2013), Systemy innowacyjne we wspó³czesnej gospodarce œwiatowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 12. Weresa M.A. (2014), Polityka innowacyjna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Streszczenie Celem artyku³u jest wstêpna charakterystyka metody kwantyfikacji poziomu innowacji w Unii Europejskiej. Ramowa analiza dotyczy koncepcji badañ poziomu innowacyjnoœci pañstw Europy oraz wykorzystanych w tym celu kwantyfikatorów, a tak e przyjêtej strategii stratyfikacji w raporcie Innovation Union Scoreboard Przedstawiono ponadto: wybrane rezultaty pomiaru poziomu innowacyjnoœci, up³yw na ten stan MŒP oraz kreatywne rozwi¹zania technopolis. S³owa kluczowe aeropolis, innowacje, sigma konwergencja, stratyfikacja Innovation European Union and Technopoles preliminary characterization of the method used in the report innovation union scoreboard (Summary) The aim of the article is to characterize the method of quantification level of innovation in the European Union. Framework analysis refers to the size of the innovation concept studies European countries and used quantifiers, as well as the

15 InnowacyjnoϾ Unii Europejskiej i technopolie strategy of stratification in the report Innovation Union Scoreboard Further shows selected results of measuring the level of innovation, leakage on the state of SMEs and creative solutions technopoles. Keywords aeropolis, innovation, sigma convergence, stratification