MODUL 2: Europa w zmieniajacym sie swiecie

Transkrypt

1 MODUL 2: To, ze swiat sie zmienia jest stwierdzeniem conajmniej banalnym. Zawsze przeciez tak bylo. Nowoscia jest jednak, ze impulsy do zmian nie wychodza juz z Europy, tak jak to kiedys bylo norma, tylko inicjowane sa w duzej mierze przez inne zakatki swiata. Przede wszystkim chodzi tu o Stany Zjednoczone Ameryki Pólnocnej, które w ubieglym stuleciu byly najwazniejszym mocarstwem, co zreszta utrwalilo sie w okresleniu XX wieku jako amerykanskiego stulecia. Dzisiaj tez i inne regiony decyduja o kierunku i tempie rozwoju cywilizacyjnego. Chodzi tu oczywiscie o takie populacyjne giganty jak Chiny i Indie, kazde z nich liczace znacznie ponad miliard mieszkanców, ale tez i mniejsze panstwa azjatyckie jak Wietnam i Tajlandia, które wspóldecyduja o tym, co sie dzieje na rynkach miedzynarodowych. Celem ponizszego modulu jest podazenie tropem tych zmian, które ogólnie okreslamy mianem globalizacji. Co sie tak naprawde zmienia i na co my, Europejczycy, musimy reagowac? 1. Rynek produktów Globalizacja to, ogólnie mówiac, rozprzestrzenianie sie gospodarki rynkowej na swiecie poza granice panstw. Nasze rzeczy kupujemy tam, gdzie nam sie najbardziej podoba i gdzie ceny sa dla nas korzystne. Skad pochodza Wasze rzeczy? Spójrzcie na metke ubrania! A tak przykladowo sa ubrani uczniowie z Czech i Niemiec: Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 1

2 Jelena Maarit Julian Jelena: komórka: Chiny spodnie: Chiny bluza: Kambodza koszulka: Bangladesz buty: Tajwan okulary: Turcja Maarit: I-Pod: Chiny spodnie: Tunezja top: Bulgaria bluza: Kambodza bielizna: Turcja pasek: Niemcy okulary: Tajwan buty: Wlochy biala torebka (z tylu za Julianem): Mauritius Julian: bluza: Meksyk spodnie: Rumunia koszulka: Korea Poludniowa buty: Chiny Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 2

3 Pomimo, ze branza tekstylna w ostatnich 30 latach musiala stawic czola ogromnym trudnosciom, jestesmy dumni, ze okres ten okazal sie dla nas pomyslny. Nie tylko udalo nam sie utrzymac i zabezpieczyc miejsca pracy, ale w ostatnich latach podwyzszylismy nawet ich liczbe do Uwazam bowiem, iz wlaczanie bliznich w proces zawodowy i zabezpieczanie miejsc pracy jest wrecz moim obowiazkiem. Nie mozemy pozwolic, by w naszym kraju dochodzilo do dalszej likwidacji etatów, wysylania zasluzonych pracowników na bezrobocie i pozbawiania perspektyw mlodego pokolenia. Niemiecka placa nie bedzie za wysoka, jesli tylko sila pracownicza zostanie wlasciwie wykorzystana i zmotywowana a wysilek skierowany na stworzenie dobrego produktu. I to jest zadanie dla nas, przedsiebiorców. Nie potega, wplywy rynkowe czy wielkosc, tylko rzetelnosc, odpowiedzialnosc za bliznich, sprawiedliwosc i wytrwalosc powinny byc decydujacymi czynnikami. Dlatego tez uwazam, ze moim podstawowym zadaniem w najblizszych latach jest ponoszenie odpowiedzialnosci za nasza wielka rodzinna firme, by równiez i w przyszlosci gwarantowac miejsca pracy. Zapewniam Panstwa, ze uczynie wszystko, czego to zadanie bedzie ode mnie wymagalo. Wolfgang Grupp, wlasciciel TRIGEMA sp. z o.o. smsessionid=4yxhjsg3o5hvz074123, stan z dnia , [tlumaczenie z jezyka niemieckiego] Niemiecki przedsiebiorca Wolfgang Grupp produkuje róznego rodzaju trykoty, czyli koszulki, podkoszulki, bielizne itp. Reklamuje sie tym, ze jego produkty wytwarzane sa wylacznie w Niemczech. Co tym sadzicie?? Prawidlowo, bo w taki sposób zabezpieczane sa miejsca pracy we wlasnym kraju.? Niewlasciwie, bo przeciez handel miedzynarodowy jest dla nas wszystkich korzystny. Tylko, jesli my cos od kogos kupimy, ktos bedzie chcial cos innego od nas kupic.? Jesli kazdy by tak postepowal, to w kraju byloby mniej bezrobocia.? Jesli kazdy by tak postepowal, to w kraju byloby wiecej bezrobocia.?...(inne zdanie) W dyskusji wezcie tez pod uwage inne aspekty (np. czy w takim razie firma taka sama uprawia bawelne?) oraz posluzcie sie ponizszym wykresem. Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 3

4 Czy Niemcy staja sie bazarem? Coraz wiieksza czesc niiemiieckiiego eksportu jjest uprzedniio do krajju iimportowana Zródllo: Destatiis Eksport w mld W tym uprzednio importowane towary i uslugi Wykres: Erich Schmidt Verlag Deutschland als Basar-Ökonomie? (nr , 8/04) 2. Rynek kapitalowy Najczesciej wielkie przedsiebiorstwa nie naleza do jednej osoby, tylko do duzej grupy osób posiadajacych udzialy w firmie. Chodzi tu oczywiscie o akcje. Jesli ktos kupi choc jedna akcje przedsiebiorstwa, staje sie wspólwlascicielem nawet najmniejszej czesci firmy. Obecnie coraz wiecej ludzi kupuje akcje i traktuje je jako zabezpieczenie na starosc. Równiez fundusze emerytalne wykorzystuja pieniadze swoich klientów do zakupu akcji. Przy czym nie tyle liczy sie, co dane przedsiebiorstwo produkuje, tylko jaki zysk przynosi. Bo zysk oznacza, ze kazdy akcjonariusz dostaje mala jego czesc jako tak zwana dywidende. Jesli dana firma przynosi zysk, to oczywiscie wiele osób jest zainteresowanych zakupem jej akcji. Akcjami operuje sie na gieldzie papierów wartosciowych, gdzie codziennie sa one sprzedawane i kupowane; Mniej wiecej tak, jak pomidory na rynku. Gielda jest dobrym miejscem dla spekulantów, którzy z obrotu akcjami czerpia zysk. Funkcjonuje to tak: jedna akcja pewnej firmy kosztuje 100 euro. Pan Müller kupuje dziesiec akcji. Jako, ze wiele innych osób tez kupuje te akcje, zwieksza sie na nie popyt a wraz z nim ich cena. Nastepnego dnia jedna akcja kosztuje juz 110 euro. Pan Müller sprzedaje wiec swoje akcje, które wczoraj jeszcze kupil za jedyne 100 euro, po 110 euro. Na tej malej tranzakcji zyskal po 10 euro za sztuke, czyli na dziesieciu sprzedanych akcjach zarobil 100 euro. Wysilek w to wlozony byl nikly Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 4

5 dziesieciu sprzedanych akcjach zarobil 100 euro. Wysilek w to wlozony byl nikly dwa razy wlaczony komputer i dokonanana tranzakcja zakupu-sprzedazy. W rzeczywistosci obrót akcjami odbywa sie w znacznie wiekszej skali. Sama gielda papierów wartosciowych we Frankurcie nad Menem (najwieksza, ale nie jedyna w Niemczech) obrócila w 2006 r. akcjami o lacznej wartosci ponad 1,8 biliona euro, a dokladniej ,00 euro. Skutkiem codziennego obrotu akcjami jest brak zainteresowania akcjonariuszy dlugofalowym rozwojem danej firmy. Jesli pan Müller sprzedal swoje akcje z zyskiem, to nie interesuje go, czy firma, której akcji i tak juz nie posiada w przyszlym roku jeszcze bedzie istniala czy nie. Z drugiej strony, spólki akcyjne sa uzaleznione od zakupu ich akcji przez akcjonariuszy, bo w przeciwnym razie nie uzyskaja kapitalu potrzebnego do dzialania firmy. Spólki takie musza wiec uczynic wszystko, aby ich akcjonariusze byli zadowoleni a firma przynosila zysk. Ten obrót akcjami istnieje na calym swiecie. Inwestorzy z USA czy Chin moga kupic akcje francuskich przedsiebiorstw, tak samo jak rodzimi inwestorzy kapitalu. Stad tez przedsiebiorstwa w odniesieniu do rentownosci, nawet tej któtkoterminowej, pozostaja caly czas w miedzynarodowej konkurencji ze soba. Przegrywa ten, kto zostanie z tylu. Fragment ksiazki Wirtschaft in Deutschland [Gospodarka w Niemczech], Eckart D. Stratenschulte, Bonn 2006 Przedyskutujcie w malych grupach: Jakie sa skutki miedzynarodowego obrotu akcjami papierów wartosciowych dla przedsiebiorstw? Jakie szanse stwarza obrót akcjami papierów wartosciowych dla jednostki? Czy obrót akcjami jest z punktu widzenia gospodarki narodowej pozytywny, czy negatywny? Co Wy zrobilibyscie jako akcjonariusze? Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 5

6 Slajdy z prezentacji Petera Wahla: znaczacy wzrost przeplywów finansowych Plynnosc o nieznanej dotychczas skali Objasnienia: strzalka górna: 1,9 bln $ na dzien gieldowy strzalka dolna: 475 bln $ w roku Powyzsza folia obrazuje sume dziennych obrotów papierami wartosciowymi i walutami na calym swiecie. Kazdego dnia operuje sie akcjami i innymi papierami wartosciowymi na kwote wynoszaca 1,9 biliona dolarów, w skali rocznej jest to 475 biliona dolarów. Wynika to przede wszystkim z tego, ze akcje czesto sprzedawane sa bezposrednio po odnotowaniu wzrostu ich wartosci. Potem kupowane sa nowe akcje i odsprzedawane kiedy zyskaja na wartosci. Jest to tak zwana metoda Shareholder Value - maksymalizacji zysków na korzysc akcjonariuszy. Obieg ten mozna przedstawic w nastepujacy sposób: Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 6

7 Objasnienie: Obrót akcjami tradycyjne wykorzystanie akcji: akcja dywidenda metoda shareholder value : akcja sprzedaz kupno akcja sprzedaz kupno akcja itd. 3. Nowe potegi gospodarcze na miedzynarodowej scenie Polecamy artykul Olafa Ihlaua Indie kontra Chiny slonie nadrabiaja straty [ Indien vs. China Aufholjagd des Elefanten ], opublikowany 15 pazdziernika 2006 r. w Spiegel online. ( stan z dnia ) Artykul ten przedstawia Chiny i Indie oraz opisuje proces dazenia do osiagniecia przez nie statusu swiatowych poteg gospodarczych. Obok kwestii rosnacej strefy wplywów Chin i Indii autor omawia równiez cechy zblizajace i rózniace oba panstwa oraz prezentuje najwazniejsze punkty sporne. Poza tym szkicuje on wizje przyszlosci Chin i Indii a takze bierze pod rozwage najwazniejsze wyzwania, którym te dwie stajace sie potegi gospodarcze musza stawic czola. Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 7

8 Przeczytajcie i ocencie ten artykul. Czy Waszym zdaniem opis nowych poteg gospodarczych, Chin i Indii, jest zgodny z rzeczywistoscia? Czego nowego mozecie sie sami dowiedziec (z leksykonów, internetu, gazet)? Jak powinnismy reagowac na te nowe wyzwania? Czy w tej sytuacji lepiej jest, kiedy kazde panstwo szuka szczescia na wlasna reke, czy moze jedynym wyjsciem okazuje sie byc integracja europejska? Uzasadnijcie swoje zdanie i przedyskujcie ten problem z innymi! Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 8

9 Objasnienia dla nauczycieli Zdjecie trzech mlodych osób ilustruje, w jak oczywisty sposób wykorzystujemy globalizacje na codzien. Jesli zachecimy uczniów, aby sami sprawdzili, skad ich rzeczy pochodza, wynik bedzie podobny. To cwiczenie moze tez byc dowolnie rozszerzane. Haslo obywatele, kupujcie wylacznie u innych obywateli, które regularnie pojawia sie w kazdym kraju, jest z punktu widzenia gospodarki narodowej bledne. Nasze gospodarki istnieja dzieki wymianie. Tok myslenia, ze towary mozna do woli eksportowac, ale nic nie importowac jest niewlasciwy. Doprowadziloby to bowiem do tego, ze to, co wyeksportowalismy, nie mogloby byc oplacone. Ten bilans pogarszalby sie wraz ze wzrostem naszego eksportu. Podejscie to nie jest wiec zbyt sensowne. W zwiazku z tym strategia firmy Trigema jest byc moze dobra reklama, ale w zadnym wypadku dobrym przykladem gospodarczym. Problem etyki przedsiebiorstwa, który tez pojawia sie w tym krótkim tekscie, pozostaje przy tym osobna kwestia. Tekst na temat rynku papierów wartosciowych jest fragmentem ksiazki Wirtschaft in Deutschland (Gospodarka w Niemczech) autorstwa Eckarta D. Stratenchulte (Bonn, Bundeszentrale für politische Bildung 2006 r.) i ma na celu uzmyslowic uczniom presje, jakiej poddane sa obecnie spólki akcyjne. Przy tym nie wolno zapomniec, ze rynek papierów wartosciowych pozostaje integralna czescia naszego ladu gospodarczego i zapewnia przedsiebiorstwom naplyw kapitalu. To oczywiscie nie oznacza, ze nie powinno sie wprowadzic pewnych ograniczen, lagodzacych skutki spekulacyjnego skakania z kwiatka na kwiatek, na przyklad poprzez wprowadzenie podatku spekulacyjnego, którego wysokosc uzalezniona bedzie od uplywu czasu. Obecnie w odniesieniu do tego problemu istnieja w Unii Europejskiej zróznicowane regulacje. W Niemczech istnieje tzw. okres spekulacyjny trwajacy 12 miesiecy. To znaczy, ze jesli ktos przetrzyma swoje akcje przynajmniej 12 miesiecy i dopiero potem je sprzeda to od zysku nie bedzie musial placic podatku. Ta regulacja bedzie wkrótce zaktualizowana. We Francji istnieje model stopniowy z obnizajacym sie progiem podatkowym. Oznacza to w praktyce, ze ten, kto przetrzyma swoje akcje szesc lat oplaci podatek tylko z dwóch trzecich zysku, po siedmiu latach bedzie to juz tylko jedna trzecia, a po osmiu latach caly zysk zwolniony bedzie od podatku. W Czechach równiez istnieje model stopniowy: w ciagu pierwszych szesciu miesiecy zysk obciazony jest podatkiem zryczaltowanym, potem stopniowo coraz mniejsza kwota. W Polsce nie istnieje zaden okres spekulacyjny, na kazdy zysk z obrotu akcjami nakladany jest podatek zwany równiez podatkiem Belki. Niewatpliwie byloby korzystne, gdyby te regulacje zostaly w Europie ujednolicone. Slajdy Petera Wahla ilustruja funkcjonowanie handlu papierami wartosciowymi. Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 9

10 Nowe potegi gospodarcze na arenie miedzynarodowej: Polecamy artykul Olafa Ihlaua Indie kontra Chiny slonie nadrabiaja straty [ Indien vs. China Aufholjagd des Elefanten ], opublikowany 15 pazdziernika 2006 r. w Spiegel online. ( stan z dnia ) Artykul ten przedstawia Chiny i Indie oraz opisuje proces dazenia do osiagniecia przez nie statusu swiatowych poteg gospodarczych. Obok kwestii rosnacej strefy wplywów Chin i Indii autor omawia równiez cechy zblizajace i rózniace oba panstwa oraz prezentuje najwazniejsze punkty sporne. Poza tym szkicuje on wizje przyszlosci Chin i Indii a takze bierze pod rozwage najwazniejsze wyzwania, którym te dwie stajace sie potegi gospodarcze musza stawic czola. Artykul ten, napisany w zrozumialy sposób, jest bardzo wartosciowy w swojej tresci. W przypadku wykorzystania go na lekcji polecamy jednak dokonac pewnych skrótów. Ze wzgledów prawnych nie wolno nam niestety zamiescic tego tekstu w naszej propozycji jednostki lekcyjnej. Mozemy jedynie zachecic Panstwa do skorzystania z powyzszego adresu internetowego. Na stronie tej znajda panstwo równiez linki do innych artykulów na ten temat. Na zyczenie mozemy tez udostepnic Panstwu tlumaczenie artykulu w jezyku polskim, czeskim, francuskim i angielskim. W tym celu prosze skontaktowac sie mailowo z Pania Lisa Moldenhauer (LM@eab-berlin.de). Tlumaczenie: Weronika Priesmeyer-Tkocz 10