INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE

Transkrypt

1 INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE 2010 Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Katowicach

2 SPIS TREŚCI WSTĘP 3 EPIDEMIOLOGIA 4 HIGIENA KOMUNALNA I ŚRODOWISKA..36 HIGIENA ŻYWNOŚCI ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU 49 HIGIENA DZIECI I MŁODZIEŻY...57 HIGIENA PRACY 67 NADZÓR ZAPOBIEGAWCZY..77 OŚWIATA ZDROWOTNA..83 2

3 Szanowni Państwo Przedstawiam Państwu informację o stanie sanitarnym i sytuacji epidemiologicznej miasta Siemianowice Śląskie w 2010 roku. Obejmuje ona nasze działania na rzecz poprawy stanu zdrowia mieszkańców miasta poprzez realizacje zapisów ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Informacja ta zawiera opracowaną na podstawie prowadzonych przez nas w minionym roku kontroli, ocenę stanu sanitarnego w zakresie warunków życia, pracy, nauczania i wypoczynku mieszkańców miasta oraz wyniki monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia. Nasze kontrole dotyczyły obiektów o podstawowym znaczeniu dla miasta i jego mieszkańców tj. obiektów użyteczności publicznej, ochrony zdrowia, nauczania i wychowania, zakładów pracy, a także obiektów żywieniowo-żywnościowych. Raport zawiera również ocenę sytuacji epidemiologicznej miasta w zakresie chorób zakaźnych i zakażeń. Ponadto opracowanie opisuje podejmowane przez inspekcję sanitarną działania na rzecz promocji zdrowia, a w szczególności zdrowego stylu życia, dedykowane różnym grupom wiekowym mieszkańców miasta, ale przede wszystkim dzieciom i młodzieży. Mam nadzieję, że informacja niniejsza umożliwi Państwu zapoznanie się z aktualnym stanem bezpieczeństwa sanitarnego miasta oraz działaniami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, na rzecz podnoszenia poziomu zdrowia publicznego naszej społeczności lokalnej. 3

4 EPIDEMIOLOGIA Głównym celem działalności Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach w 2010 roku było promowanie zdrowego stylu życia, czuwanie nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach podobnie jak w minionych latach realizował zadania z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne - w celu ochrony zdrowia ludzkiego i zapobiegania powstawaniu chorób, szczególnie zakaźnych. Wykonywanie zadań statutowych realizowano poprzez sprawowanie bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych, a także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej. W ramach działalności przeciwepidemicznej za priorytetowe uznano w roku sprawozdawczym: 1. Kontynuowanie nadzoru nad uodpornieniem populacji miasta w dziedzinie obowiązkowych szczepień ochronnych. Zapewnienie właściwych warunków przechowywania, przyjmowania, wydawania oraz transportu preparatów szczepionkowych. 2. Doskonalenie bieżącej działalności przeciwepidemicznej w szczególności w zakresie chorób występujących ogniskowo, stanowiących szczególny problem zdrowotny w kontekście sytuacji epidemiologicznej województwa, kraju i krajów UE. 3. Planowanie i współuczestniczenie w działaniach zapobiegających szerzeniu się chorób wysoce zakaźnych i szczególnie niebezpiecznych poprzez: kontynuowanie działań związanych z przygotowaniem struktur Państwowej Inspekcji Sanitarnej na wypadek wystąpienia masowych zachorowań na szczególnie niebezpieczne choroby zakaźne, w tym m.in. zawlekane, będące wynikiem celowego uwolnienia czynnika zakaźnego, a także zdarzeń losowych; 4

5 prowadzenie działań mających na celu zminimalizowanie skutków wystąpienia na terenie Polski zachorowań na grypę wywołaną wirusem typu A/H1N1v, w zakresie właściwości Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Ponadto realizowano na bieżąco pozostałe działania statutowe Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych m. in.: dokonywano analiz i ocen epidemiologicznych, zwłaszcza w zakresie: o chorób zakaźnych przewodu pokarmowego, o chorób zakaźnych wieku dziecięcego, o wirusowych zapaleń wątroby, o chorób zakaźnych o etiologii bakteryjnej, o chorób zakaźnych o etiologii pasożytniczej, o chorób zakaźnych o etiologii wirusowej; opracowywano programy i plany działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej; wydawano zarządzenia i decyzje - w wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych; udzielanie poradnictwa w zakresie spraw sanitarno-epidemiologicznych. ANALIZY I OCENY EPIDEMIOLOGICZNE W trakcie roku 2010 systematycznie rejestrowano podejrzenia zachorowań i zachorowania na choroby zakaźne oraz biologiczne czynniki chorobotwórcze objęte obowiązkiem zgłaszania do właściwego państwowego inspektora sanitarnego. Stwierdzono znaczącą poprawę zgłaszalności chorób zakaźnych po rozpoczęciu kontroli w omawianym zakresie na podstawie danych przekazanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Weryfikacja realizacji obowiązku ustawowego przez lekarzy, w oparciu o dane dotyczące rozpoznawanych jednostek chorobowych, przekazywane do płatnika, pozwoliła na podejmowanie odpowiednich działań w stosunku do świadczeniodawców popełniających najczęstsze uchybienia. W przypadku kontroli kwestionowanych kierowano do kierowników obiektów ochrony zdrowia wystąpienia. Ogółem wystosowano 2 wystąpienia. Kontynuowano dyżury telefoniczne pod nr alarmowym PSSE w Katowicach. Dodatkowo przyjmowano wszelkie zgłoszenia pod nr alarmowym Sekcji Epidemiologii, zabezpieczonym na potrzeby instytucji, pracowników medycznych, służb alarmowych, ludności oczekujących szybkiego kontaktu telefonicznego w sytuacjach problemowych. 5

6 Tygodniowe, całodobowe dyżury pełnili kierownicy sekcji i wytypowani pracownicy Stacji. Jednocześnie, aby zapewnić płynność podejmowania decyzji, dyżurujący pracownicy mieli zapewnioną możliwość uzyskania konsultacji przełożonych. W roku sprawozdawczym do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach zgłoszono ogółem 759 zachorowań, w tym 64 przypadki zachorowań na grypę i grypopodobne (2009r. 3114, w tym 2459 zachorowań na grypę i grypopodobne). Najczęściej do tutejszej Stacji napływały zgłoszenia dotyczące zachorowań na choroby wirusowe wieku dziecięcego 478 zgłoszeń zachorowań (62,98%), jednocześnie zaobserwowano spadek liczby zachorowań na grypę oraz schorzeń grypopodobnych z 2459 przypadków w roku 2009 do 64 w roku 2010 (8,43%). Ostatnią pozycję w zestawieniu zajęły zatrucia i zakażenia pokarmowe 81 zgłoszeń (10,67%). Inne choroby stanowiły ogółem 136 zgłoszeń (17,92%). Wyniki analizy dotyczącej procentowego udziału wybranych chorób zakaźnych w ogólnej liczbie zarejestrowanych zgłoszeń zawiera Wykres 1. Wykres 1. Najczęściej rejestrowane zachorowania na choroby zakaźne w 2009 i 2010r rok 2010 rok Grypa i zachorowania grypopodobne Wirusowe choroby wieku dziecięcego Zatrucia i zakażenia pokarmowe Inne 6

7 CHOROBY ZAKAŹNE PRZEWODU POKARMOWEGO Analiza zachorowań na choroby szerzące się drogą pokarmową wykazała, że w 2010 roku w porównaniu z rokiem 2009 odnotowano spadek wskaźnika zapadalności biegunek u dzieci do lat 2 (z 37,55 do 33,39/ mieszkańców), salmoneloz (z 47,53 do 7,09/ mieszkańców) i wirusowych i innych zakażeń jelitowych (z 23,77 do 22,71/ mieszkańców) przy jednoczesnym wzroście zapadalności zatruć pokarmowych ogółem (z 42,53 do 56,77/ mieszkańców). Dane zamieszczono w Wykresach 2, 3, 4, 5. Wykres 2. Salmonelozy w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Wykres 3. Zatrucia pokarmowe ogółem w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. 7

8 Wykres 4. Biegunki dzieci do lat 2 w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Wykres 5. Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. CHOROBY ZAKAŹNE WIEKU DZIECIĘCEGO W roku sprawozdawczym najczęściej występującą chorobą zakaźną wieku dziecięcego była ospa wietrzna, na która chorowało 668 osób na mieszkańców miasta, (uśredniona liczba zachorowań na terenie kraju 480/ ). Niepokojąca jest tendencja wzrostowa wskaźników epidemiologicznych choroby. 8

9 Wykres 6. Zachorowania na ospę wietrzną w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie i Polski wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Analiza wieloletnia zachorowań na ospę wietrzną na terenie Siemianowic Śląskich jak i sąsiadujących miast wskazuje, że choroba wywołuje wzrosty zachorowań w cyklu kilkuletnim. Sytuację mogłoby poprawić zwiększenie liczby uodpornionych dzieci i młodzieży przeciwko ospie wietrznej. Niestety prawdopodobnie z uwagi na koszt szczepionki, poziom uodpornienia na terenie miasta jest nadal znikomy. Kolejną z analizowanych chorób zakaźnych wieku dziecięcego była płonica. Szczególnie niepokoi utrzymujący się od 2 lat systematyczny wzrost liczby zachorowań na płonicę na terenie miasta (z 21,02 w 2008 roku do 52,51/ mieszkańców w roku 2010). W roku sprawozdawczym wskaźnik zapadalności miasta przekroczył wskaźnik obliczony dla całego kraju (36,47/ ), w którego przypadku zauważalna jest niewielka tendencja malejąca. 9

10 Wykres 7. Zachorowania na płonicę w latach na wskaźnik zapadalności na mieszkańców. W przypadku odry, świnki i różyczki od kilku lat obserwuje się stabilizacje wskaźników epidemiologicznych lub niewielką tendencję malejącą. W 2010 roku na terenie nadzorowanego miasta uzyskano zapadalność na mieszkańców w przypadku świnki 2,83, różyczki 7,09, nie odnotowano zachorowań na odrę. W tym samym okresie na terenie kraju wskaźniki zapadalności kraju uzyskiwały wartości mniejsze lub zbliżone (odra 0,04, świnka 7,20, różyczka 11). Wykres 8. Zachorowania na świnkę w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie i Polski wskaźnik zapadalności na mieszkańców. 10

11 Wykres 9. Zachorowania na różyczkę w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie i Polski wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Niewątpliwie na obecny poziom zapadalności na w/w choroby największy wpływ miała duża popularność szczepień ochronnych finansowanych przez rodziców, Władze Samorządowe, a także wprowadzenie obowiązkowego uodpornienia w ramach kalendarza szczepień. W roku sprawozdawczym nie stwierdzono zachorowań na krztusiec (Wykres 10). Wykres 10. Zachorowania na krztusiec w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie i Polski wskaźnik zapadalności na mieszkańców. 11

12 Wirusowe zapalenie wątroby W roku sprawozdawczym zgłoszono do tutejszej Stacji pojedyncze przypadki zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A (2 osoby 2,83/ ) oraz typu C (1 osoba -1,42/ ). Nie odnotowano zachorowań na WZW typu B+C oraz inne. (Wykres 11, 12, 13). Wykres 11. Zachorowania na WZW typu A w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie i Polski wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Wykres 12. Zachorowania na WZW typu B w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie wskaźnik zapadalności na mieszkańców. 12

13 Wykres 13. Zachorowania na WZW typu C w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Niezmiennie od kilku lat istotnym problemem dla bezpieczeństwa epidemiologicznego społeczności lokalnej jest znaczący poziom osób zakażonych bezobjawowo wirusami hepatotropowymi. Zazwyczaj fakt zakażenia wykrywany jest przypadkowo, a osoby dotknięte tym problemem zdrowotnym są zaskoczone stwierdzona nieprawidłowością. Brak świadomości seropozytywności przez zakażonych sprzyja zarówno szerzeniu się zakażenia, jak i uniemożliwia wczesne rozpoczęcie terapii. W związku z powyższym duże nadzieje wiązane są z przewidzianą na rok 2011 realizacja programu STOP! HCV poświęconego upowszechnieniu wiedzy na temat wirusowego zapalenia wątroby typu C. W 2010 roku w tutejszej Stacji zarejestrowano 5 (7,10/ ) osób zgłoszonych po raz pierwszy jako zakażone wirusem HBV (w roku , co stanowi 13,76/ ) oraz 5 (7,10/ ) osób zakażonych wirusem HCV (w roku , co stanowi 11,26/ ). Przypuszczalnie spadek liczby rejestrowanych osób zakażonych wirusami zapalenia wątroby może być wynikiem interpretacji obowiązujących przepisów. W minionym roku przypomniano pisemnie świadczeniodawcom o obowiązku zgłaszania zakażeń wywołanych przez wirusy zapalenia wątroby typu B i C wynikającym z zapisów ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234 poz z późn. zm.) Osoby zakażone są obejmowane nadzorem epidemiologicznym oraz informowane o możliwości przysługującego im bezpłatnego szczepienia w przypadku: nosicielstwa wirusa WZW typu C, osób z bezpośredniego kontaktu z chorym na WZW typu B lub jego nosicielem. 13

14 Wykres 14. Nowo zarejestrowane zakażenia HBV w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Wykres 15. Nowo zarejestrowane zakażenia HCV w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Grypa Podobnie jak w minionych latach dane dotyczące liczby zachorowań na grypę były przekazywane przez placówki ochrony zdrowia do tutejszej Stacji w meldunkach tygodniowych i dwutygodniowych. W roku sprawozdawczym zgłoszono 64 zachorowania na grypę (90,54/ ). Analizę porównawczą występowania grypy w ostatnim 5-leciu przedstawiono na poniższym wykresie. 14

15 Wykres 16. Zachorowania na grypę i grypopodobne w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie i Polski wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Wykres 17. Zachorowania na grypę i grypopodobne w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie liczba zachorowań. Analiza wieloletnia (Wykres 17) liczby zachorowań na grypę i grypopodobne na terenie objętym nadzorem epidemiologicznym pozwala stwierdzić wzrosty zachorowań w cyklach 1-3-letnich. Od r. do r. kontynuowano działania podejmowane w związku z obowiązywaniem 6 fazy pandemii grypy. Zarejestrowano 2 potwierdzone laboratoryjnie 15

16 przypadki zachorowania na grypę wywołaną przez wirus A/H1N1v (w tym 1 osobę hospitalizowano). Grypa pozostaje poważnym zagrożeniem epidemiologicznym dla społeczności lokalnej z uwagi na możliwość ciężkiego przebiegu choroby oraz zagrażające poważne powikłania przy jednoczesnej niedostatecznej popularności szczepień ochronnych. Należy zaznaczyć że w roku sprawozdawczym podobnie jak w minionych latach poziom uodpornienia mieszkańców miasta był nadal niewielki i wynosił 2,17%. W związku z powyższym istnieje duża podatność mieszkańców na zachorowanie na grypę. Sytuację w omawianym zakresie mogłaby poprawić akcja szczepień finansowanych przez Władze Miasta, działanie takie byłoby szczególnie oczekiwane w przypadku osób powyżej 55 roku życia, zwłaszcza przebywających w zakładzie pielęgnacyjno opiekuńczym. CHOROBY ZAKAŹNE O ETIOLOGII BAKTERYJNEJ Borelioza Borelioza pozostaje jednym z aktualnych problemów zdrowotnych osób zamieszkałych na terenie miasta (Wykres 18). Często utajony początek choroby, występowanie niecharakterystycznych objawów ogólnych i poważne następstwa nieleczenia choroby powodują, że schorzenie to budzi coraz większe zainteresowanie. Niepokojący jest fakt, że większość osób, u których rozpoznano boreliozę, podaje jako miejsce zakażenia miasto Siemianowice Śląskie. Do ukąszenia przez kleszcza dochodzi zazwyczaj w lesie, na działce rekreacyjnej, w parku lub w ogródku przydomowym. Jedynie 10-20% osób zdiagnozowanych w 2010 r. łączyło zachorowanie z ekspozycją na kleszcze poza miejscem zamieszkania. Żaden z rozpoznanych przypadków nie wiązał się z narażeniem zawodowym. W roku sprawozdawczym odnotowano 48 przypadków zachorowań, wskaźnik zapadalności boreliozy osiągnął wartość 68/ mieszkańców. 16

17 Wykres 18. Zachorowania na boreliozę w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. W celu ograniczenia zachorowań, w trakcie prowadzenia dochodzeń epidemiologicznych dotyczących boreliozy oraz w odpowiedzi na zapytania telefoniczne informowano o możliwościach ograniczenia ryzyka zachorowania, poprzez zastosowanie repelentów odstraszających kleszcze i właściwie dobranej odzieży w czasie pobytu w miejscach ich występowania oraz zalecano natychmiastowe usuwanie kleszczy z powierzchni ciała. Gruźlica W roku sprawozdawczym obserwowano spadek liczby zachorowań na gruźlicę. Zarejestrowano 16 zachorowań (22,71/ ). Przeprowadzane rokrocznie analizy sytuacji socjalno-bytowej chorych wskazują, że choroba dotyka częściej osoby o niskich dochodach. Przejściu latentnego zakażenia prątkiem w chorobę sprzyja osłabienie sił obronnych organizmu (zakażenie HIV, cukrzyca, krzemica, choroby nowotworowe, choroby krwi, stany po transplantacji, leczenie sterydami, szybka utrata masy ciała itp.). Osoby chore na gruźlicę często niechętnie poddają się leczeniu i bywają niekonsekwentne w zakresie przestrzegania zasad terapii. 17

18 Wykres 19. Zachorowania na gruźlicę w latach na terenie miasta Siemianowice Śląskie w zestawieniu z zachorowaniami z terenu województwa śląskiego oraz Polski z lat * wskaźnik zapadalności na mieszkańców. * - do dnia opracowania sprawozdania nie zostały opublikowane dane dotyczące zapadalności na gruźlice na terenie województwa śląskiego i kraju w roku W związku z zarejestrowanymi 16 przypadkami zachorowania na gruźlicę (w tym 1-osoba pracująca, 9-bezrobotnych, 4 emerytów, 1 dziecko w wieku 0-14 [szczepione p/gruźlicy], 1 dziecko w wieku 15-19) w ciagu minionego roku nadzorem objęto 15 osób z kontaktu z chorym. Zachorowań nie potwierdzono u osób z kontaktu. Wykres 20. Zachorowania na gruźlicę w I, II, III i IV kwartale 2010 r. wskaźnik zapadalności na mieszkańców. 18

19 CHOROBY ZAKAŹNE O ETIOLOGII PASOŻYTNICZEJ W związku z obowiązywaniem od r. skróconego wykazu chorób zakaźnych podlegających obowiązkowi zgłoszenia do Państwowych Inspektorów Sanitarnych nadal brak podstaw i możliwości do oceny sytuacji epidemiologicznej niektórych chorób pasożytniczych. Uzyskane do końca roku 2008 dane wskazują, że choroby pasożytnicze były istotnym problemem zdrowotnym mieszkańców Siemianowic Śląskich (Wykres nr 21, 22, 23, 25). Szczególnym zagrożeniem pozostawał świerzb, który mimo dostępnego powszechnie leczenia niemal przez 10 ostatnich lat rejestracji zachorowań charakteryzował się tendencją rosnącą wskaźników epidemiologicznych (Wykres nr 24). W 2010 r. kontynuowano realizację programu oświatowego Robalom STOP! obejmującego zagadnienia dotyczące etiologii i profilaktyki wszawicy, świerzbu, owsicy, glistnicy i toksokarozy. W ramach podejmowanych działań dystrybuowano materiały edukacyjne i informacyjne (ulotki) wśród dzieci, młodzieży i innych osób narażonych na zachorowanie. Zgodnie z przyjętymi założeniami od r. do r. planowano przeprowadzanie prelekcji opartych na prezentacjach multimedialnych i materiałach oświatowych przez pracowników PSSE w Katowicach w odpowiedzi na wnioski nauczycieli i pracowników placówek oświatowo-wychowawczych i świetlic. Wykres 21. Zachorowania na owsicę w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. 19

20 Wykres 22. Zachorowania na glistnicę w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Wykres 23. Zachorowania na lambliozę w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Wykres 24. Zachorowania na świerzb w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Mimo rozpowszechniania informacji o możliwości bezpłatnego przeprowadzenia prelekcji przez pracownika Stacji w dogodnym dla zainteresowanych terminie, nie otrzymano zgłoszeń do udziału w programie w roku

21 Wykres 25. Zachorowania na wszawicę w latach wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Równolegle do programu Robalom STOP! realizowano program profilaktyki wybranych chorób odzwierzęcych Chorobom odzwierzęcym STOP!. W przypadku obydwu omawianych przedsięwzięć zaplanowane działania mają na celu: podniesienie świadomości jak i wiedzy na temat chorób odzwierzęcych, popularyzowanie informacji na temat wybranych zagrożeń zdrowia, utrwalanie sprzyjających zdrowiu nawyków żywieniowych i higienicznych, zmniejszenie narażenia - zwłaszcza dzieci i młodzieży - na czynniki zakaźne, promowanie postawy odpowiedzialności za życie własne i innych. Treści drugiego z wymienionych programów obejmują zagadnienia dotyczące etiologii i profilaktyki salmonelozy, toksokokarozy, leptopspirozy. Na potrzeby programu opracowano materiały edukacyjne i informacyjne (ulotki: DAJ PRZYKŁAD! Sprzątaj po swoim pupilu dbaj o zdrowie i środowisko, Choroby odzwierzęce - leptospiroza, Choroby odzwierzęce - toksokaroza, Pięć kroków do bezpiecznej żywności, Przyjazna dla zdrowia piaskownica ), które są dystrybuowane wśród ogółu społeczeństwa w ramach podejmowanych akcji. Program jest realizowany od r., jego ewaluacja planowana jest we wrześniu 2011 r. 21

22 INWAZYJNE CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ NEISSERIA MENINGITIDIS, STREPTOCOCCUS PNEUMONIAE, HAEMOPHILUS INFLUENZAE TYPU B W ramach działalności statutowej w tutejszej Stacji podtrzymywana jest pełna gotowość do podejmowania doraźnych działań w przypadku wystąpienia inwazyjnej choroby meningokokowej, pneumokokowej lub spowodowanej przez Haemophilus influenzae typu b. Po otrzymaniu informacji o potwierdzonym przypadku zachorowania dyżurujący pracownicy Sekcji Epidemiologii przeprowadzają dochodzenie epidemiologiczne, ustalają osoby z kontaktu kwalifikujące się do chemioprofilaktyki i/lub szczepień ochronnych. Informują osoby z kontaktu o konieczności podjęcia postępowania profilaktycznego, a w razie problemów z uzyskaniem pomocy lekarskie lub problemów z realizacją chemioprofilaktyki podejmują działania zaradcze. Na terenie Siemianowic Śląskich w roku sprawozdawczym 2010 nie odnotowano przypadków inwazyjnej choroby wywołanej przez Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, Haemophilus Influenzae typu b. CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ PŁCIOWĄ W 2010 r. kontynuowano nadzór nad chorobami przenoszonymi drogą płciową. Ogółem na terenie Siemianowic Śląskich zarejestrowano 11 dodatnich wyników badań w kierunku kiły oraz 1 wynik w kierunku chlamydiozy. Należy przypuszczać, że problem chorób przenoszonych drogą płciową jest dużo poważniejszy niż mogłaby wskazywać liczebność otrzymywanych zgłoszeń zachorowań i problem ten wymaga w kolejnych latach pogłębionej analizy. POKĄSANIA Jak w minionych latach w roku sprawozdawczym na bieżąco prowadzony był nadzór nad osobami pokąsanymi przez zwierzęta. Za priorytet przyjęto podjęcie przez pracowników odpowiednich działań w możliwie najkrótszym czasie po otrzymaniu zgłoszenia pokąsania. Każdorazowo ustalano okoliczności pokąsania, charakteru ekspozycji w tym uszkodzenia ciała, informacje pozwalające na identyfikację zwierzęcia i jego właściciela, udzielano informacji o konieczności konsultacji w punkcie kwalifikacyjnym do szczepienia przeciwko wściekliźnie oraz wskazywano najbliższe tego typu placówki. 22

23 W 2010r. zarejestrowano ogółem 3 przypadki pokąsań (4,26/ ). W tym samym okresie otrzymano informacje o wszczęciu szczepień przeciwko wściekliźnie u 6 osób (8,52/ ). Dla porównania w roku 2009, zgłoszono 9 przypadków (11,26/ ) pokąsań, szczepienia wykonano u 9 osób (11,26/ ). Analiza skali problemu wskazuje na spadek liczby osób pokąsanych przez zwierzęta, u których rozpoczęto szczepienia. Wykres 26. Pokąsania w latach zbiorczo wskaźnik zapadalności na mieszkańców. Wykres 27. Szczepienia p/wściekliźnie ze wskazań indywidualnych w latach zbiorczo wskaźnik na mieszkańców. 23

24 KONTYNUOWANIE NADZORU NAD UODPORNIENIEM POPULACJI SIEMIANOWIC ŚLĄSKICH W DZIEDZINIE OBOWIĄZKOWYCH SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH. Szczepienia obowiązkowe W 2010 r. stan zaszczepienia dzieci w pierwszym roku życia szczepionką BCG wyniósł 99,72%, co stanowi niewielki spadek w stosunku do 2009r., kiedy szczepionkę otrzymało 99,86%. Dzieci, u których nie wykonano szczepień w okresie noworodkowym z powodu przeciwwskazań, zostały uodpornione w późniejszym terminie. W 2010r. 27,21% dzieci w pierwszym roku życia zostało zaszczepionych trzema dawkami szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, 38,77 % oczekuje na trzecie szczepienie uzupełniające. 89,70 % dzieci z rocznika 2009 zostało zaszczepionych trzema dawkami szczepionki. Stan zaszczepienia przeciwko WZW typu B roczników dzieci i młodzieży od 3 do 20 roku życia wynosi 99,70 % (natomiast w 2009r. wynosił 99,69%). Wśród przyczyn niewykonania szczepień u pozostałych osób wymienić należy: przeciwwskazania zdrowotne do realizacji szczepień w tym nosicielstwo HBV, przesuwanie terminu podania kolejnych dawek szczepionki z powodu choroby lub nie zgłaszania się osoby podlegającej szczepieniu w wyznaczonym terminie, emigracja. Odsetek dzieci zaszczepionych w pierwszym roku życia trzema dawkami DTP i Imovax Polio wynosił 42,72%, był więc nieco niższy niż w 2009 roku (54,03%). Szczepienia uzupełniające przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis w drugim roku życia zrealizowano na poziomie 41,93% (2009r. - 36,98%). Szczepionkę przeciwko Haemophilus influenzae typu b otrzymało 42,72% dzieci w pierwszym roku życia, co stanowi spadek w stosunku do roku 2009 (54,03 %), natomiast w drugim roku życia szczepienie wykonano u 98,14% dzieci, co stanowi niewielki wzrost w porównaniu do poziomu otrzymanego w 2009r. (97,94%). 24

25 Wykres 28. Poziom wyszczepienia przeciwko gruźlicy, WZW typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b dzieci w pierwszym roku życia w latach liczba podlegających szczepieniu i zaszczepionych. Wykres 29. Poziom wyszczepienia przeciwko WZW typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b dzieci w drugim roku życia w latach liczba podlegających szczepieniu i zaszczepionych. W przypadku dzieci w 6 roku życia szczepionką zawierającą acelularny komponent krztuśca i szczepionką przeciwko poliomyelitis zaszczepiono 71,94% podlegających uodpornieniu, co wskazuje na spadek wyniku uzyskanego w 2009 r. (74,22 %). 25

26 Wykres 30. Poziom wyszczepienia przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis (dawki przypominające) dzieci w szóstym roku życia w latach liczba podlegających szczepieniu i zaszczepionych. W przypadku szczepień obowiązkowych młodzieży drugą dawką przypominającą przeciwko błonicy i tężcowi zostało zaszczepionych 73,66% czternastolatków (2009r 74,22%), niestety mimo podjętych działań zmierzających do podniesienia poziomu uodpornienia młodzieży, nadal szczepieniu nie poddało się 7,15% piętnastolatków. Główne przyczyny zaległości w szczepieniach to uchylanie się od szczepień lub opóźnienia w podaniu dawek cyklu. Podobnie niezadowalającą sytuację stwierdzono w przypadku wykonawstwa szczepienia trzecią dawką przypominającą przeciw błonicy i tężcowi. Uodporniono 35,48% młodzieży w 19 roku życia (w 2009r. 38,46%). 26,12% młodzieży, która ukończyła 19 rok życia nadal zalega do trzeciej dawki przypominającej przeciwko błonicy i tężcowi. Są to głownie osoby, które nie zgłaszają się w wyznaczonym terminie na wezwania, a często przebywają za granicą. Jednocześnie zaznaczyć należy, że część osób opóźnionych, podlega do szczepienia w późniejszym terminie ze względu na wymagany przez Program Szczepień Ochronnych 5-letni odstęp między podaniem II i III dawki przypominającej szczepienia przeciwko błonicy i tężcowi. 26

27 Wykres 31. Poziom wyszczepienia przeciwko błonicy i tężcowi w czternastym i dziewiętnastym roku życia w latach liczba podlegających szczepieniu i zaszczepionych. Szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce otrzymało w roku sprawozdawczym 80,94% dwulatków, czyli nieco mniej niż w 2009r. (81,23%), podobnie nieznacznie spadło uodpornienie dzieci w trzecim roku życia do poziomu 97,08 % (2009r. 98,51%). Uodpornienie dziewczynek przeciwko różyczce od 11 do 15 roku życia wynosiło 95,59% ( ,31%). Stan zaszczepienia przeciwko odrze od 7 do 12 roku życia wyniósł 99,66% (2009r. 99,59%). Wykres 32. Poziom wyszczepienia przeciwko odrze, śwince i różyczce dzieci w drugim, trzecim i dziesiątym roku życia w latach liczba podlegających szczepieniu i zaszczepionych. 27

28 Wykres 33. Poziom wyszczepienia przeciwko odrze i różyczce dzieci w dziesiątym, jedenastym i dwunastym roku życia w latach liczba podlegających szczepieniu i zaszczepionych. Przeprowadzona analiza nadzoru nad wykonawstwem szczepień obowiązkowych w roku 2010 wskazuje, że najczęstszymi przyczynami niewykonania szczepień zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych są: przesunięcia terminów podania kolejnych dawek szczepionki w związku koniecznością zachowania zalecanych przez producentów odstępów czasowych po nieterminowym podaniu dawek rozpoczynających cykl szczepień, opóźnionych z powodu choroby lub nie zgłaszania się na wezwanie do szczepień, przeciwwskazania do szczepień, uchylanie się od szczepień, emigracja. Ustalono w związku z przedstawionymi wnioskami, że działań naprawczych wymagają przede wszystkim szczepienia dzieci w pierwszym roku życia. O odraczaniu tych szczepień decyduje przede wszystkim lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, rzadziej lekarz specjalista. Szczepienia pierwotne, niewykonane we wczesnym dzieciństwie z powodu wystąpienia choroby przewlekłej, często nie są podejmowane w późniejszym wieku, mino ustąpienia przeciwwskazań. Rodzice nie mają świadomości konieczności zgłaszania się z dzieckiem do szczepienia gdy jest zdrowe. Brak w tym zakresie współpracy między lekarzami i rodzicami. W roku sprawozdawczym zarejestrowano większą, niż w poprzednich latach liczbę rodziców uchylających się od szczepień. Dostępne, zwłaszcza w Internecie, informacje dotyczące szczepień oraz niepożądanych odczynów poszczepiennych, stają się dla niektórych 28

29 rodziców podstawą domniemania o istnieniu negatywnych skutków zdrowotnych szczepień i zwiększa ich obawy przed szczepieniami. Rodzicom nie szczepionych dzieci wezwanych do PSSE w Katowicach przedstawiana jest dostępna w publikacjach informacja na temat etiologii, sytuacji epidemiologicznej choroby przeciwko której nie chcą zaszczepić dziecka, jej przebiegu, możliwych powikłań. Informuje się o aktualnej sytuacji epidemiologicznej choroby na terenie nadzorowanych miast. Przedstawia się informacje na temat szczepionek bezpłatnych i zalecanych. W przypadku zdecydowanego sprzeciwu rodzica, co do użycia preparatu z konkretnym składnikiem, przedstawia się informacje na temat preparatów nie zawierających budzącej niepokój substancji. Podobnie nie zadawalająco przedstawia się sytuacja w zakresie szczepienia pełnoletniej młodzieży przeciw błonicy i tężcowi III dawką przypominającą. Niski odsetek zaszczepionych wynika w tym przypadku najczęściej z nie zgłaszania się młodych ludzi na wezwania. W 2010 r. kontynuowano zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych szczepienia osób szczególnie narażonych na zakażenie. Oprócz szczepień przeciwko wzw typu B szczególną uwagę zwrócono na szczepienia przeciwko tężcowi ze wskazań indywidualnych osób, które uległy zranieniu lub skaleczeniu. Anatoksyną tężcową zostało zaszczepionych 1634 osób zranionych (w tym do 19 r.ż.- 42). Szczepienia zalecane W 2010r. wśród szczepień zalecanych największą popularnością cieszyły się szczepienia przeciwko grypie, pneumokokom i rotawirusom. Tabela nr 1. Szczepienia zalecane w latach liczba zaszczepionych. Rodzaj szczepienia 2010 rok 2009 rok p/durowi brzusznemu 5 6 p/ospie wietrznej p/kleszczowemu zapaleniu mózgu p/zakażeniom Neisseria meningitidis p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego 15 7 p/wzw typu A p/grypie p/zakażeniom Streptococcus pneumoniae p/biegunce rotawirusowej

30 Przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w 2010r. pierwszą i drugą dawką zaszczepiono 276 osób, a uzupełniającą 407, przypominającą 82 osoby (2009r osób [I i II dawka], 401 [III dawka], 123 [przypominająca]). We wrześniu i grudniu 2010 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach zorganizował w Miejskim Domu Kultury Koszutka w Katowicach spotkania szkoleniowe. Uczestniczyli w nich pracownicy merytoryczni zajmujący się realizacją szczepień ochronnych oraz pracownicy higieny szkolnej z terenu miast. Tematem spotkań były następujące zagadnienia: Program Szczepień Ochronnych, Analiza wyszczepialności dzieci i młodzieży, Omówienie zgłaszalności i analiza niepożądanych odczynów poszczepiennych, Aspekty prawne realizacji szczepień, Informacje na temat nowych preparatów szczepionkowych, Program Chorobom odzwierzęcym STOP!, Program Robalom STOP!, Metodyka i realizacja przedszkolnego programu profilaktyki antytytoniowej pt.: Czyste powietrze wokół nas, Dopalacze nowe zagrożenie dla zdrowia publicznego. W 2010 roku zarejestrowano 1 nowy punkt szczepień działający wyłącznie w zakresie realizacji szczepień zalecanych niefinansowanych ze środków znajdujących się w budżecie Ministra właściwego do spraw zdrowia. W roku sprawozdawczym nie wprowadzono zmian w zakresie punktów szczepień do szczepień uwzględnionych w planach reagowania kryzysowego i podobnie jak w poprzednim roku wyznaczono: NZLA TUWIM s.c. ul. Grabowa 11, Siemianowice Śląskie Wskazane byłoby wyznaczenie dodatkowego punktu szczepień do szczepień w sytuacji kryzysowej. Obecnie wytypowany zakład nie stanowi dostatecznego zabezpieczenia dla miasta. 30

31 KONTROLA I OCENA STANU SANITARNO-HIGIENICZNEGO OBIEKTÓW SŁUŻBY ZDROWIA Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w roku 2010 sprawował nadzór nad 88 podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie ochrony zdrowia, w tym: 2 szpitalami publicznymi, 1 samodzielnym publicznym zakładem pielęgnacyjno-opiekuńczym, 56 ambulatoryjnymi zakładami opieki zdrowotnej (niepublicznymi), 27 praktykami lekarskimi (indywidualnymi, grupowymi, specjalistycznymi), 1 praktyką pielęgniarek i położnych, 1 innym obiektem ochrony zdrowia. Lecznictwo zamknięte W obiektach lecznictwa zamkniętego przeprowadzono 12 kontroli oraz 1 kontrolę skuteczności sterylizacji, natomiast w przypadku obiektów lecznictwa otwartego przeprowadzono 45 kontroli i 8 kontroli skuteczności sterylizacji. W zadowalającej sytuacji pod względem warunków sanitarno-epidemiologicznych znajduje się: Szpital Miejski w Siemianowicach Śląskich y ul. 1-go Maja Siemianowice Śląskie W szpitalu do wykonania pozostają zarządzenia z lat 2007, 2008, 2009, 2010 dotyczące: doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarnego wózków do transportu pacjentek w Oddziale Ginekologiczno Położniczym, doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarno - technicznego podłóg w ustępach w głównym holu szpitala doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarnego stolarki drzwiowej w Sali nr 5 w Oddziale Ginekologiczno Położniczym, doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarnego stolarki drzwiowej w pokoju badań i pokoju obserwacyjnym Izby Przyjęć, doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarnego ścian i sufitów pomieszczeń ustępów w głównym holu szpitala, zorganizowania i zapewnienia prawidłowej i efektywnej wymiany powietrza w pomieszczeniu zmywalni Centralnej Sterylizatorni, 31

32 prawidłowego wyposażenia punktu wodnego w armaturę uruchamianą bez kontaktu z dłonią w sali sekcyjnej, uzupełnienia brakujących kafelek przy stołach sekcyjnych doprowadzenia do właściwego stanu sanitarnego podłóg w Oddziale Wewnętrznym I w łazienkach dla chorych. W dobrej sytuacji pod względem warunków sanitarno-epidemiologicznych znajduje się: Centrum Leczenia Oparzeń ul. Jana Pawła II, Siemianowice Śląskie W szpitalu do wykonania pozostaje zarządzenie z 2010 roku dotyczące doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarnego ścian i sufitów w: pomieszczeniach kuchenek oddziałowych, brudownikach i pomieszczeniach porządkowych oddziałów, korytarzu na poziomie -1. W trakcie przeprowadzonych kontroli obiektów lecznictwa zamkniętego szczegółowo analizowano opracowanie i stosowanie procedur. Zaopatrzenie w preparaty dezynfekcyjne, środki czystości, sprzęt jednorazowy, środki ochrony osobistej w nadzorowanych szpitalach było pod względem ilościowym wystarczające. W trakcie kontroli szpitali oceniano również wypełnianie obowiązków ustawowych w zakresie nadzoru nad zakażeniami szpitalnymi przez Zespoły i Komitety Kontroli Zakażeń Szpitalnych. Zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi kierownicy szpitali lub zespołów opieki zdrowotnej, w skład których wchodzi szpital są obowiązani do wdrożenia i zapewnienia funkcjonowania systemu zapobiegania i zwalczania zakażeń szpitalnych. Wspólnym celem zespołu i komitetu jest wypracowanie sposobu postępowania, który zapewni zminimalizowanie występowania zakażeń szpitalnych, poprzez stalą współpracę z apteką szpitalna, sterylizatornią, kuchnią oraz z wyznaczonymi lekarzami i pielęgniarkami z poszczególnych oddziałów szpitala. W trakcie roku sprawozdawczego zgłoszono do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach 1 przypadek epidemicznego wzrostu liczby zakażeń szpitalnych, wystąpił on w Centrum Leczenia Oparzeń i dotyczył zakażeń wywołanych Klebsiella pneumoniae, ESBL+ i KPC+. 32

33 Lecznictwo otwarte W ramach nadzoru nad 85 placówkami lecznictwa otwartego przeprowadzono w 2010r. 45 kontroli. W skontrolowanych zakładach wydano 3 decyzje administracyjne, które dotyczyły brudnych ścian i sufitów w gabinetach lekarskich, ciągach komunikacyjnych, korytarzach, pokoju socjalnym w następujących obiektach: NZLA Bytków ul. Niepodległości 29 NZLA Michałkowice ul. Kościelna 32 NZLA Alfamed ul. Olimpijska 2 Dodatkowo w NZOZ Atria przy ulicy Staszica 14 stwierdzono w czasie kontroli kompleksowej zniszczone meble w pokoju sterylizacji, nieprawidłowości w zakresie przechowywania narzędzi, zniszczona tapicerkę w gabinecie stomatologicznym nr 1 i 2, brak segregacji odzieży wierzchniej i ochronnej w szatni dla personelu, nieprzestrzeganie procedury postępowania z odpadami, brudne ściany w pokoju sterylizacji. Przedstawiciela zakładu ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. Wydano zalecenia z terminem natychmiastowej realizacji, których wykonanie potwierdzono w trakcie rekontroli. Inne obiekty ochrony zdrowia W ramach nadzoru nad innymi obiektami ochrony zdrowia (transport sanitarny stwierdzono): Gerhard Graf K& K Ambulance w Siemianowicach Śląskich przy ul. Wyzwolenia 20, w trakcie kontroli stwierdzono: brudne mopy w brudowniku oraz brudną szafę ze sprzętem jednorazowego użytku i materiałem medycznym w dyspozytorni, brak opracowanej i zaktualizowanej części procedur. Przedstawiciela zakładu ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. Wydano zalecenia z terminem natychmiastowej realizacji, które wykonano. Gabinety sektora prywatnego Równolegle do kontroli nad placówkami lecznictwa zamkniętego i ambulatoryjnego prowadzono nadzór nad 27 praktykami lekarskimi, pielęgniarskimi i innymi placówkami sektora prywatnego. Za priorytetowe w ramach powadzonego nadzoru uznawano weryfikowanie przestrzegania procedur. 33

34 W 2010r. stwierdzono nieprawidłowości sanitarno-higieniczne w przypadku 1 gabinetu stomatologicznego Domadent s.c. przy ulicy Grabowej 11 w Siemianowicach Śląskich. W czasie kontroli kompleksowej stwierdzono następujące nieprawidłowości: nie aktualne procedury, brudna, zakurzona szafka i lodówka w przedsionku gabinetu, nieprzestrzeganie procedury postępowania z odpadami medycznymi, uchybienia w zakresie stosowania środków ochrony osobistej. Właściciela praktyki ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. Strona wystosowała do Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach pismo informujące o wykonaniu zaleceń ujętych w protokole. Analizując stan sanitarny obiektów ochrony zdrowia zaznaczyć należy, że od kilku lat obserwuje się korzystne tendencje w zakresie: rezygnacji ze sprzętu wielorazowego na rzecz jednorazowego, coraz wyższych standardów dotyczących procesów sterylizacji (dokumentacji, walidacji, sprzętu, metody), rezygnacji z bielizny wielorazowej na rzecz jednorazowej, coraz większej świadomości znaczącej roli działań na rzecz kontroli zakażeń szpitalnych, poprawy zgłaszalności podejrzeń zachorowań i zachorowań na choroby zakaźne oraz biologicznych czynników chorobotwórczych. Żaden z zakładów opieki zdrowotnej lub praktyk lekarskich nie stosował w minionym roku sterylizatorów na suche gorące powietrze. INTERWENCJE W roku sprawozdawczym do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach wpłynęło 7 próśb o interwencje. Wśród zgłoszonych wniosków o podjęcie działań 2 dotyczyły Szpitala Miejskiego w Siemianowicach Śląskich (1 przypadek dotyczył podejrzenia zakażenia pacjenta gronkowcem złocistym, 1 interwencja dotyczyła podejrzenia braku procedur przygotowania hospitalizowanego do zabiegu operacyjnego), 2 interwencje dotyczyły występowania gryzoni (1 potwierdzona interwencja, wydano zalecenia). 34

35 AKCJE DERATYZACYJNE Podobnie jak w minionych latach w roku sprawozdawczym prowadzono nadzór nad deratyzacją. Na terenie miasta Siemianowice Śląskie zostały przeprowadzone wiosenne i jesienne akcje deratyzacyjne. Ogółem w ramach wiosennych akcji deratyzacyjnych przeprowadzono 61 kontroli obejmujących 218 posesji, w trakcie akcji wiosennych - 42 kontrole obejmujące 155 posesji natomiast, w trakcie akcji jesiennych 19 kontroli obejmujących 63 posesje. W trakcie przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. SYTUACJE KRYZYSOWE W celu zapewnienia stałej gotowości do podjęcia odpowiednich działań na wypadek ataku bioterrorystycznego lub innej sytuacji kryzysowej Kierownicy Sekcji i wytypowani pracownicy pełnili całodobowe, tygodniowe dyżury telefoniczne pod numerem alarmowym Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Katowicach. Dodatkowo zapewniano i uzupełniano rezerwę przeciwepidemiczną środków ochrony osobistej, środków dezynfekcyjnych i sprzętu do oprysków w ilości zabezpieczającej bieżącej potrzeby lub doraźne lecz krótkotrwałe interwencje w sytuacjach kryzysowych. W 2010 r. do tutejszej stacji nie zgłoszono żadnego przypadku podejrzenia działań bioterrorystycznych. 35

36 HIGIENA KOMUNALNA I ŚRODOWISKA Sekcja Higieny Komunalnej i Środowiska w 2010r. sprawowała nadzór nad placówkami służby zdrowia, obiektami użyteczności publicznej, obiektami mieszkalnymi, miejscami zbiorowego wypoczynku i rekreacji, oraz jakością wody na terenie miasta Siemianowice Śląskie. Wykres : Grupy i ilości obiektów w Siemianowicach Śląskich nadzorowanych w roku Placówki służby zdrowia Na terenie miasta Siemianowice Śląskie działają min.: 2 szpitale, 54 NZOZ, 1 SP ZOZ, 1 Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy, 1 Stacja Pogotowia Ratunkowego. Spośród 59 obiektów figurujących w ewidencji skontrolowano 50, co stanowi 84,7%. Nadzór bieżący prowadzono nad prosektorium, gospodarką odpadami medycznymi, gospodarką bielizną wielokrotnego użytku. 36

37 Stan sanitarny skontrolowanych placówek tj. Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej, Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej, Zakładu Pielęgnacyjno -Opiekuńczego, Stacji Pogotowia Ratunkowego, oceniono jako dobry. Nie stwierdzono uchybień znacząco wpływających na utrzymanie prawidłowego stanu sanitarno-porządkowego. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydal 5 decyzji administracyjnych. Dwie dotyczyły pomieszczenia do przechowywania odpadów medycznych tj. braku wentylacji w pomieszczeniu, brudnych, zawilgoconych ścian, niezabezpieczenia okien przed dostępem owadów i gryzoni, braku umywalki w pomieszczeniu, braku miejsca do dezynfekcji i mycia środków transportu odpadów medycznych. Nieprawidłowości stwierdzono w: Szpitalu Miejskim przy ul. 1-go Maj 9, NZOZ Nefrolux przy ul. Jana Pawła II 1b. Trzy decyzje dotyczyły brudnych ścian i sufitów w gabinetach lekarskich, ciągach komunikacyjnych, korytarzach, pokoju socjalnym oraz skorodowanych pojemników na odpady. Nieprawidłowości stwierdzono w: Niepublicznym Zakładzie Lecznictwa Ambulatoryjnego Bytków przy ul. Niepodległości 29, Niepublicznym Zakładzie Lecznictwa Ambulatoryjnego Michałkowice przy ul. Kościelnej 32, Niepublicznym Zakładzie Lecznictwa Ambulatoryjnego Alfamed przy ul. Olimpijskiej 2. W roku 2010 został rozbudowany Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Rehavit przy ul. Kościelnej 5. Oddano do użytku nowe gabinety lekarskie oraz pomieszczenia do rehabilitacji. W 8% (10% w 2009r.) placówek stosowana była bielizna wielorazowego użytku głównie fartuchy oraz prześcieradła i parawany. W 92% (90% w 2009r.) placówek stosowana była bielizna jednorazowego użytku tzn. prześcieradła, serwety, podkłady, ręczniki, śliniaki. Gospodarka odpadami medycznymi prowadzona była prawidłowo. Zgodnie z przepisami, odpady segregowano w miejscu ich powstawania. Wykorzystany jednorazowy sprzęt medyczny o ostrych końcach gromadzony był w pojemnikach twardościennych. Pozostałe odpady medyczne magazynowano w oznakowanych pojemnikach z wkładami foliowymi, zróżnicowanymi kolorystycznie. 37

38 Brudna bielizna jednorazowego użytku oraz powstałe odpady medyczne wywożone były do utylizacji do spalarni przy ul. Hutniczej w Katowicach. Odpady komunalne powstające w placówkach służby zdrowia gromadzone były w workach foliowych o odrębnym kodzie kolorystycznym (czarny, niebieski), odbierane przez pracowników przedsiębiorstwa komunalnego i wywożone na składowisko odpadów. Gospodarka odpadami komunalnymi Na terenie miasta Siemianowice Śląskie gospodarka odpadami komunalnymi prowadzona była prawidłowo. Odpady systematycznie wywożone były z posesji mieszkalnych na składowisko odpadów komunalnych przy ul. Zwycięstwa 4. Odpady komunalne w posesjach gromadzone były w pojemnikach ustawionych na zewnątrz budynków, na terenie utwardzonym lub w komorach zsypowych. Komory zsypowe i miejsca, na których ustawione są pojemniki na bieżąco były sprzątane i dezynfekowane. Pomimo stałego nadzoru miasta nad gospodarką odpadami, na terenie miasta nadal istnieją dzikie wysypiska śmieci. Dotyczy to wielu dzielnic miasta. Na terenach tych stwierdzono zalegające sterty śmieci, worki z odpadami, kartony, reklamówki, worki foliowe, duże ilości zagniwających liści i gałęzi, opakowania szklane, plastikowe, gróz, stare opony, wykładziny podłogowe, zniszczone przedmioty wielkogabarytowe wersalki, tapczany, materace, fotele, krzesła itp. Niewłaściwy stan sanitarno-porządkowy powtarza się szczególnie na terenach przy garażach, ogródkach działkowych i nieużytkach. Obiekty świadczące usługi hotelarskie W roku 2010 pod bieżącym nadzorem znajdowały się 4 obiekty świadczące usługi hotelarskie. Kontrole sanitarne przeprowadzono we wszystkich obiektach. Podstawowymi elementami uwzględnianymi przy ocenie stanu sanitarnego obiektów świadczących usługi hotelarskie było: zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia, odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych, gospodarka odpadami komunalnymi, sprawność wentylacji pomieszczeń, stan stolarki budowlanej i wyposażenia pomieszczeń mieszkalnych, sanitariatów i ciągów komunikacyjnych, zaopatrzenie i właściwe 38

39 przechowywanie środków czystości i preparatów dezynfekcyjnych, dbałość o stan bieżącej czystości i higieny pomieszczeń mieszkalnych i sanitariatów oraz terenu wokół obiektu. W oparciu o powyższe kryteria stan skontrolowanych obiektów ocenia się pozytywnie. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, fryzjersko-kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu Ewidencja PPIS w Katowicach obejmuje 82 zakłady usługowe na terenie Siemianowic Śląskich, do których zaliczono: 48 zakładów fryzjerskich, 10 zakładów odnowy biologicznej, 13 zakładów świadczących łącznie więcej niż jedną z usług: fryzjerskich, kosmetycznych i odnowy biologicznej, 10 zakładów kosmetycznych, 1 studio tatuażu. Spośród ujętych w ewidencji 82 obiektów w 2010 roku kontrolę stanu sanitarnego przeprowadzono w 62 zakładach (75,6 %). Wśród skontrolowanych obiektów omawianej grupy przeważały zakłady fryzjerskie (64,5%). W roku 2010 zaobserwowano w dalszym ciągu poprawę stanu sanitarnego i technicznego w zakładach. Zły stan sanitarno-porządkowy stwierdzono w tylko 2 zakładach fryzjerskich w związku, w których osoby odpowiedzialne za zaniedbania ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 1 decyzję administracyjną (w 2009r. 1, w 2008r. 4, w 2007r. 16) po kontroli w zakładzie odnowy biologicznej. Dotyczyła ona zniszczonej tapicerki na materacach w sali ćwiczeń. Obowiązki decyzji zostały wykonane w wyznaczonym terminie. 39

40 Wykres: Ilość decyzji wydana w latach Właściciele zakładów przedkładali do zaopiniowania Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu w Katowicach Procedury określające sposób postępowania przy wykonywaniu czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, zasady stosowania sprzętu poddawanego sterylizacji oraz sposoby przeprowadzania dezynfekcji skóry i błon śluzowych oraz dekontaminacji pomieszczeń i urządzeń. Zaopiniowano pozytywnie 10 Procedur. Domy Pomocy Społecznej Na ogólną liczbę 6 obiektów figurujących w ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach skontrolowano wszystkie. Grupa ta obejmuje zarówno zakłady dzienne jak i zapewniające całodobową opiekę, gwarantujące wyżywienie, programy rehabilitacyjne oraz terapie zajęciowe. Ogólnie stan sanitarny tych obiektów, podobnie jak w ubiegłych latach, ocenia się jako dobry. Nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości placówek i ich otoczenia. Obiekty przystosowane są dla osób niepełnosprawnych. 40

41 Ustępy publiczne W roku 2010 w ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach było 5 ustępów: 2 publiczne, 3 w centrach handlowych. Skontrolowano wszystkie ustępy. Bieżąca czystość we wszystkich ustępach była zachowana. Ustępy mają stałą obsługę i sprzątane są na bieżąco. Zaopatrzone są w środki higieniczne, czystościowe i dezynfekcyjne. W trakcie kontroli toalet przy ul. Jana Pawła II i ul. 1-go Maja stwierdzono brak kurków przy pisuarach, zasobników na ręczniki jednorazowego użytku, uszkodzoną umywalkę oraz skorodowane ościeżnice drzwiowe. Wydano zalecenia doraźne, które zostały zrealizowane w wyznaczonym terminie. Obiekty sportowe W minionym roku pod bieżącym nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach znajdowało się 6 obiektów sportowych. Grupa ta obejmuje: klub sportowy, korty tenisowe, boiska, hale sportowe, kręgielnie i pole golfowe. Na 6 zewidencjonowanych obiektów skontrolowano 4 (66,6%). Zachowanie właściwego stanu sanitarnego w tego typu obiektach jest niezbędne z uwagi na zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego osób z nich korzystających. Stan sanitarny i techniczny w dniu kontroli był prawidłowy. Pomieszczenia prysznicowe, szatnie, toalety oraz boiska i sale utrzymane były czysto. Obiekty kulturalno-widowiskowe Na terenie Siemianowic Śląskich nadzorem objęte są 4 obiekty kulturalno-widowiskowe: domy kultury, kino teatr, centrum kultury. W roku 2010 skontrolowano 2 obiekty tj. Siemianowickie Centrum Kultury przy ul. Niepodległości 45 oraz Dom Kultury Chemik przy ul. Niepodległości 51. W obiektach stan sanitarny był prawidłowy. 41

42 Tereny rekreacyjne Grupa ta obejmuje różnorodne obiekty przeznaczone do odpoczynku poza budynkami. Do terenów rekreacyjnych zaliczono: skwery, parki, zieleńce, tereny rekreacji przy akwenach wodnych, ogródki jordanowskie, place zabaw dla dzieci i piaskownice. Stan sanitarny terenów rekreacyjnych kontrolowany był przed rozpoczęciem sezonu oraz w trakcie jego trwania. Kontrole wykazały dobry stan sanitarno-porządkowy terenów rekreacyjnych. W roku 2010 kontynuowano wzmożony nadzór nad ogólnodostępnymi piaskownicami. Stwierdzono, że piasek w większości piaskownic wymieniany był 2 razy w roku tj. na wiosnę i latem. Niektóre place zabaw były ogrodzone, natomiast piaskownice nie były zabezpieczone przed dostępem zwierząt. Inne obiekty Grupa ta obejmuje różnorodne obiekty tj. apteki, cmentarze, dom przedpogrzebowy, zakłady pogrzebowe, stacje paliw, wysypisko śmieci, pralnie, sklepy z odzieżą używaną, targowiska. Kontrolą stanu sanitarnego objęto 42 obiekty spośród 55 będących w ewidencji, co stanowi 76,3%. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 2 decyzje administracyjne. Niewłaściwy stan stwierdzono w następujących obiektach: Pranie i Maglowanie Bielizny Siemianowice Śląskie ul. Powstańców 40 - nieprawidłowy stan sanitarny i techniczny obudów maszyn i urządzeń pralniczych, ścian, podłóg oraz wózków na bieliznę, sklep z odzieżą używaną - nieprawidłowy stan sanitarno-higieniczny podłóg. Obowiązki decyzji zostały zrealizowane w wyznaczonym terminie. W pozostałych skontrolowanych obiektach w dniu kontroli stan sanitarno-porządkowy był zachowany, za wyjątkiem Targowiska przy ul. Dąbrowskiego, gdzie stwierdzono zaśmiecony teren na obrzeżu targowiska. Za stwierdzone uchybienia nałożono mandat karny. 42

43 Baseny kąpielowe kryte i odkryte W roku 2010 na terenie miasta Siemianowice Śląskie czynne były: 2 baseny kąpielowe kryte tj. Pływalnia Miejska przy ul. Śniadeckiego 11 i basen kąpielowy w Kompleksie Sportowym Michał przy ul. Orzeszkowej 1, 1 basen kąpielowy odkryty (sezonowy) tj. kąpielisko MOSiR Pszczelnik Park Pszczelnik 3. Basen kąpielowy w Zespole Szkół Sportowych w Siemianowicach Śląskich przy ul. Mikołaja 3 w roku 2010 został przekazany pod nadzór Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Katowicach. Obiekty ocenia się jako dobre. Kontrole sanitarne basenów kąpielowych wykazały, że szatnie, przebieralnie, natryski, ustępy, pomieszczenia z niecką basenową i pomieszczenia ratownika, otoczenie utrzymane były czysto. W 1 obiekcie stwierdzono brudne ściany, sufity, wykładzinę podłogową, dotyczyło to Pływalni Miejskiej przy ul. Jana Śniadeckiego 11. Na powyższe została wydana decyzja administracyjna, której zarządzenia zostały wykonane. W ramach nadzoru nad jakością wody w w/w basenach próbki wody z niecek basenowych pobierano 1 raz w miesiącu do badań w zakresie parametrów bakteriologicznych i zawartości wolnego chloru. W roku 2010 pobrano łącznie 46 próbek wody do badań bakteriologicznych. W zakresie badanych parametrów bakteriologicznych kwestionowano 3 próbki wody (6,5%) ze względu na stwierdzoną obecność gronkowców koagulazo- dodatnich i wysoką ogólną liczba bakterii w 36 o C. W porównaniu w roku 2009 ze względu na nieodpowiednie parametry bakteriologiczne kwestionowano 1,6% próbek wody, a w roku ,6% próbek. 43

44 Wykres: Kwestionowane próbki wody z basenów kąpielowych na terenie miasta Siemianowice Śląskie w latach 2010, 2009 i próby bakteriolog. z basenów % kwest. prób bakteriolog. z basenów 2009r 2010r 2008r W roku 2010 nieprawidłowości związane z kwestionowanymi parametrami bakteriologicznymi wody basenowej stwierdzono w następujących obiektach: Siemianowice Śląskie ul. Śniadeckiego 11, Pływalnia Miejska (kwestionowany parametr: gronkowce koagulazo dodatnie), Siemianowice Śląskie ul. Orzeszkowej 1, basen kąpielowy w Kompleksie Sportowym Michał (kwestionowany parametr: gronkowce koagulazo dodatnie), Siemianowice Śląskie, kąpielisko MOSiR Pszczelnik Park Pszczelnik 3 (kwestionowany parametr: ogólna liczba bakterii w 36 o C). W przypadku kwestionowanych parametrów wody basenowej zalecano właścicielowi wyłączenie basenu kąpielowego z użytkowania do czasu poprawy parametrów wody w niecce basenowej. Ponowne uruchomienie obiektu odbywało się na podstawie wyników rekontrolnych badań wody basenowej potwierdzających skuteczność podjętych działań. Oceny jakości wody w basenach kąpielowych były zamieszczane na bieżąco na stronie internetowej w linku PSSE Katowice. 44

45 Interwencje W roku 2010 rozpatrzono 24 interwencje mieszkańców Siemianowic Śląskich (w 2009r. 23, w 2008r. 14, a w 2007r.- 17). Mieszkańcy najczęściej interweniowali w sprawie: zawilgocenia mieszkań - 6 (6 w 2009r., 4 w 2008r., 9 w 2007r.), zalewania piwnic i terenu posesji fekaliami - 6 (3 w 2009r., 2 w 2008r., 4 w 2007r.), złego stanu sanitarnego posesji - 4 (3 w 2009r., 3 w 2008r., 0 w 2007r.), uciążliwości powodowanej przez hałas - 3 (w poprzednich latach 0) złej jakości wody - 2 (1 w 2009r., 1 w 2008r., 1 w 2007r.). Zalewanie piwnic i terenów posesji fekaliami spowodowane było między innymi: załamaniem kanalizacji, niedrożnością rur kanalizacyjnych, wyciekiem ze studzienek kanalizacyjnych, załamaniem wewnętrznej instalacji kanalizacyjnej w starych budynkach. Powodem złego stanu sanitarnego w posesjach były: brudne, niesprzątane, zanieczyszczone odchodami psów i kotów klatki schodowe i podwórka zalegające na strychach i w gankach piwnicznych wielkogabarytowe przedmioty (stare meble, sprzęt AGD, zmurszałe deski, stare wykładziny podłogowe itp.), nieuporządkowane, nie sprzątane na bieżąco miejsca, na których ustawione są pojemniki na śmieci, zanieczyszczone odchodami gołębimi strychy. W zależności od rodzaju sprawy w kontrolach uczestniczyli przedstawiciele administracji, spółdzielni mieszkaniowych i właściciele nieruchomości. Kontrole potwierdziły większość zgłoszonych interwencji. W uzasadnionych przypadkach wydano zalecenia doraźne dotyczące usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości sanitarno-porządkowych, nałożono mandaty karne, wystosowano pisma do właścicieli, zarządców, administratorów odpowiedzialnych za stan sanitarny obiektów oraz wydano 1 decyzję administracyjną (1 w 2009r., 1 - w 2008r., 2 - w 2007r.). 45

46 Decyzja dotyczyła doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarno-porządkowego komórek wolnostojących oraz ich zabezpieczenia. Kontrole sprawdzające wykazały, że stwierdzone uchybienia sanitarno-porządkowe zostały usunięte. Sprawy pozostające poza kompetencjami Państwowej Inspekcji Sanitarnej przekazywano odpowiednio Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska i Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego. Wykres: Ilości i rodzaje najczęściej zgłaszanych interwencji w Siemianowicach Śląskich w latach Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi W roku 2010 w ramach monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi prowadzonego w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. Nr 61 poz. 417 z poźn. zm.) na terenie miasta Siemianowice Śląskie pobrano ogółem: 48 próbek do badań fizykochemicznych, 41 próbki do badań bakteriologicznych. Badania wody wodociągowej dostarczanej mieszkańcom miasta Siemianowice Śląskie obejmowały zakres badań monitoringu kontrolnego i przeglądowego. Kwestionowano 1 próbkę wody (2,1%) ze względu na ponadnormatywną mętność i przekroczoną zawartość żelaza oraz podwyższoną zawartość chloroformu oraz 1 próbkę wody ze względu 46

47 na ponadnormatywną ogólną liczbę bakterii w 22 o C (2,4%). Pozostałe próbki wody w zakresie badanych parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych spełniały wymagania określone dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. Nr 61 poz. 417 z późn. zm.). W porównaniu w roku 2009 kwestionowano 5,3% próbek wody ze względu na ponadnormatywną mętność i przekroczoną zawartość żelaza, a w roku 2008 kwestionowano 10% próbek wody ze względu na przekroczoną zawartość żelaza. Wykres: Kwestionowane próbki wody przeznaczonej do spożycia na terenie miasta Siemianowice Śląskie w latach 2010, 2009 i pobrane próby fiz-chem. % kwest. prób fiz-chem. pobrane próby bakteriolog. % kwest. prób bakteriolog. 2010r. 2009r. 2008r. Kwestionowane w 2010r. parametry były związane z pogorszeniem jakości wody pochodzącej z SUW Będzin, która okresowo pojawiała się w sieci wodociągowej zaopatrującej miasto Siemianowice Śląskie. W związku ze stwierdzonymi przekroczeniami parametrów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach zalecił producentowi wody tj. Górnośląskiemu Przedsiębiorstwu Wodociągów S. A. i Aqua- Sprint Sp. z o. o. podjęcie działań zmierzających do usunięcia nieprawidłowości. W celu poprawy parametrów wody Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S. A. ograniczyło stosowanie podchlorynu sodu do celów technologicznych na SUW Będzin, a Aqua- Sprint Sp. z o. o. przeprowadziło dodatkowe płukanie sieci wodociągowej. Poprawę jakości wody potwierdzono ponownym poborem próbek wody do badań laboratoryjnych z punktów, w których występowały przekroczenia. 47

48 W roku 2010 rozpatrzono 2 interwencje dotyczące wody z ul. Świerczewskiego - dotycząca niskiego ciśnienia wody w budynku i z ul. Sikorskiego - dotyczącą złej jakości wody w budynku. Interwencja złożona przez mieszkańców ul. Świerczewskiego była zasadna administracja przystąpiła do wymiany wewnętrznej instalacji wodociągowej w budynku. W związku z interwencją z ul. Sikorskiego pobrano do badań laboratoryjnych 3 próbki wody. Badane próbki nie były kwestionowane i nie potwierdziły zasadności wniesionej interwencji. W 2010r. przedsiębiorstwo wodociągowe Aqua- Sprint Sp. z o. o. usuwało 187 awarii sieci wodociągowej na terenie miasta Siemianowice Śląskie. W porównaniu w roku 2009 odnotowano 283 awarie, a w roku 2008 odnotowano 260 awarii. Awaryjność sieci wodociągowej jest główną przyczyną okresowego pogarszania się paramentów organoleptycznych i skarg odbiorców wody. Wykres: Ilość awarii sieci wodociągowej na terenie miasta Siemianowice Śląskie w latach 2010, 2009 i rok 2008 rok 2009 rok 2010 Badania wody ciepłej w kierunku bakterii Legionella sp. W roku 2010 prowadzono badania wody ciepłej w kierunku bakterii Legionella sp. w próbkach wody pobranych w 3 obiektach tj. 2 szpitalach i 1 zakładzie pielęgnacyjnoopiekuńczym. W w/w obiektach pobrano 8 próbek wody do badań laboratoryjnych. Wszystkie badane próbki wody spełniały wymagania określone w zał. nr 1D do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. Nr 61 poz. 417 z późn. zm.). W porównaniu w roku 2009 do badań w kierunku bakterii Legionella sp. pobrano 18 próbek wody ciepłej, kwestionowano 1 próbę, a w 2008r. pobrano 11 próbek wody ciepłej, kwestionowano 2 próbki. 48

49 HIGIENA ŻYWNOŚCI ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Zadaniem Inspekcji Sanitarnej w zakresie urzędowej kontroli żywności jest sprawdzanie i egzekwowanie, czy właściwe wymagania w zakresie prawa żywnościowego są spełnione przez tzw. operatorów żywności, czyli podmioty gospodarcze zajmujące się produkcją i dystrybucją żywności. Bezpieczeństwo żywności to przedmiot troski publicznej. Kluczowym narzędziem stosowanym w celu szybkiego informowania o zagrożeniach w zakresie bezpieczeństwa żywności jest system RASFF, tj. System Wczesnego Ostrzegania i Niebezpiecznej Żywności i Paszach. Opracowane procedury zapewniają szybką wymianę informacji i podjęcie działań w przypadku zagrożenia, np. obecności antybiotyków w rybach, salmonelli w przyprawach, pozostałości pestycydów w owocach. W roku 2010 przeprowadzono urzędowe kontrole żywności planowane i ponadplanowe, w tym związane z interwencjami konsumentów, wnioskami stron i powiadomieniami typu RASFF. W minionym roku w Siemianowicach Śląskich w 527 obiektach znajdujących się w ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przeprowadzono 622 kontrole sanitarne. Wszystkie obiekty spełniały wymagania ujęte w arkuszu oceny stanu sanitarnego zakładu. Wydano 12 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień. Nie wydawano decyzji unieruchomienia obiektu i zakazu wprowadzania środków spożywczych do obrotu handlowego. Za brak bieżącego porządku i czystości nałożono na właścicieli obiektów 64 mandaty karne na kwotę 7550,- zł. Wykres 1: Obiekty objęte nadzorem przez Sekcję HŻŻiPU 49

50 Tabela nr 1 Zestawienie działań kontrolnych w latach w poszczególnych grupach obiektów. Kontrole Decyzje represyjne Mandaty Zakłady produkcyjne Obiekty obrotu żywnością Zakłady żywienia zbiorowego Wytwórnie kosmetyków, przedmiotów użytku oraz miejsca ich obrotu Razem

51 Wykres nr 2 Porównanie ilości wydanych decyzji represyjnych w poszczególnych grupach obiektów w latach W roku 2010 w porównaniu z poprzednimi latami. wydano mniej decyzji represyjnych, co świadczy o poprawie stanu technicznego w obiektach. Wykres nr 3 Porównanie ilości nałożonych mandatów karnych w poszczególnych grupach obiektów w latach Ilość nałożonych mandatów karnych w latach w grupie zakładów produkcyjnych zmniejszyła się co świadczy o poprawie stanu porządkowego w obiektach, 51

52 natomiast w zakładach obrotu żywnością i zakładach żywienia zbiorowego jest porównywalna. Badania prób żywności W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego pobrano do badań laboratoryjnych 52 prób żywności z obiektów znajdujących się na terenie Siemianowic Śląskich. Wykonanie tych badań zlecono laboratoriom znajdującym się w: Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bytomiu, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Częstochowie, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Żywcu Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Dąbrowie Górniczej wchodzącym w skład Zintegrowanego Laboratorium. Laboratoria wykonują badania akredytowane i badania objęte systemem jakości. Wszystkie próby były niekwestionowane. Wykres nr 4 Porównanie ilości próbek żywności pobranych i kwestionowanych w latach

53 Zakłady produkcyjne W roku 2010 poprawił się bieżący stan sanitarno-techniczny tych obiektów. W miarę możliwości finansowych właściciele modernizują zakłady. Bieżący stan czystości i porządku uległ pogorszeniu. Obiekty obrotu żywnością Grupa ta obejmuje sklepy spożywcze, w tym supermarkety, magazyny hurtowe i kioski. W roku 2010 wydano mniej decyzji represyjnych i nałożono mniej mandatów karnych w porównaniu z rokiem 2009, co świadczy o poprawie stanu technicznego i sanitarnohigienicznego w tych obiektach. Jednakże nadal stwierdzane są takie uchybienia, jak: gromadzenie dużej ilości towaru na małej powierzchni, eksponowanie na ladach środków niepakowanych i wymagających przechowywania w warunkach chłodniczych, brak bieżącej czystości i porządku, brudne kosze dla klientów w sklepach samoobsługowych. W obiektach tych pobrano 41 prób do badań laboratoryjnych. Wszystkie próby były niekwestionowane. Skierowano 1 wniosek do Sądu Grodzkiego za odmowę przyjęcia mandatu karnego przez właściciela sklepu Na terenie Siemianowic Śląskich znajduję się 5 supermarketów. Stan techniczny tych obiektów jest dobry. Na jakość produktów sprzedawanych w supermarketach w roku bieżącym zgłoszono 2 skargi od konsumentów. 1 skarga była zasadna, dotyczyła obecności szkodników w kaszach. Towar został wycofany podczas trwania kontroli, osobę odpowiedzialna ukarano mandatem karnym. Z uwagi na fakt, że w obiektach tych zgromadzona jest duża ilość towarów przeznaczona dla masowego konsumenta, częstotliwość kontroli w tych obiektach jest większa niż wynika to z harmonogramu. W Siemianowicach Śląskich nadzorem objętych jest 8 sklepów należących do sieci Żabka i 5 sklepów z sieci Biedronka. W obiektach tych osoby odpowiedzialne ukarano 5 53

54 mandatami karnymi za zły bieżący stan sanitarno-porządkowy, sprzedaż środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia. W związku z pismem Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie nr GIS-BŻ-WS /80/10 z dnia roku od czerwca do września przeprowadzono akcję Ocena stanu sanitarnego wózków oraz koszyków w sklepach spożywczych woj. Śląskiego, w czasie której przeprowadzono 5 kontroli w supermarketach i 6 kontroli w sklepach spożywczych samoobsługowych Podczas kontroli stwierdzono brudne kosze dla klientów oraz brak dokumentacji GHP. Za stwierdzone uchybienia nałożono na osoby odpowiedzialne 4 mandaty karne. Zakłady żywienia zbiorowego Grupa ta obejmuje restauracje, puby, bary, punkty małej gastronomii, stołówki szpitalne, przedszkolne, szkolne i żłobki. W roku wydano mniej decyzji represyjnych, co świadczy o poprawie stanu technicznego w obiektach. Również ilość nałożonych mandatów karnych jest niższa, co świadczy o poprawie bieżącego stanu sanitarnohigienicznego, ale nadal w czasie przeprowadzanych kontroli stwierdza się uchybienia, jak: zbędny sprzęt przechowywany w magazynach, brak zachowanej segregacji pomiędzy surowcami i wyrobami gotowymi, rozszerzanie zakresu działalności mimo braku odpowiedniej powierzchni, braki w dokumentacji GHP. W 2010 roku zmodernizowano kuchnię w Szkole Podstawowej Nr 1 ul. Niepodległości 47. We wrześniu przeprowadzono kontrolę sanitarną punktów gastronomicznych działających podczas festynu przy ul. Oświęcimskiej 1. W czasie kontroli stwierdzono nieprawidłowości (przepełniony kosz na śmieci, brak do wglądu orzeczeń lekarskich zatrudnionych osób), w związku z czym właścicielkę punktu sprzedaży piwa ukarano mandatem. W ubiegłym roku na terenie Siemianowic Śląskich nie odnotowano przypadków zatruć pokarmowych. 54

55 Środki transportu żywności Skontrolowano 5 samochodów dostawczych przewożących artykuły spożywcze. Stan sanitarno-higieniczny samochodów spełniał wymagania sanitarne ujęte w rozdziale IV załącznika II rozporządzenia (WE) Nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz. UE L 139 z r. str.1) i nie budził zastrzeżeń. Targowiska Na terenie Siemianowic Śląskich funkcjonują 2 targowiska miejskie, gdzie prowadzona jest sprzedaż detaliczna środków spożywczych w kioskach. W czasie przeprowadzonych kontroli sanitarnych w tych obiektach najczęściej stwierdzanymi nieprawidłowościami były: sprzedaż środków spożywczych nieopakowanych w tym pieczywa, narażonych na zanieczyszczenia zewnętrzne, przechowywanie środków spożywczych łatwo psujących się poza urządzeniami chłodniczymi, niezachowany bieżący stan sanitarno-porządkowy. Interwencje W 2010 roku z terenu Siemianowic Śląskich zgłoszono 17 interwencji od ludności. Zasadnych było 6, co stanowi 35,3 % i w porównaniu z rokiem 2009 wykazuje tendencję wzrostową. Kwestionowano : sprzedaż środków spożywczych o zmienionych cechach organoleptycznych 3 interwencje, zły stan sanitarno-porządkowy w obiekcie 3 interwencje, nieuporządkowane otoczenie zakładu żywieniowo-żywnościowego 3 interwencje, obecność insektów w sprzedawanej żywności (produkty zbożowe, mączne) 2 interwencje, sprzedaż środków spożywczych wywołujących po spożyciu dolegliwości jelitowożołądkowe 2 interwencje, 55

56 niehigieniczna forma sprzedaży środków spożywczych, - nieprawidłowe przechowywanie środków spożywczych, - brak aktualnych książeczek zdrowia osób zatrudnionych. Wykres nr 5 Porównanie ilości złożonych i zasadnych interwencji w latach Osoby winne zaniedbań były karane mandatami karnymi. PPIS wydał 1 decyzję administracyjną nakazującą usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Analizowano wszystkie zgłoszenia, również anonimowe. Akcja dopalacze We wrześniu 2010 roku przeprowadzono kontrole w 2 punktach handlowych prowadzących sprzedaż tzw. dopalaczy. Kontrole dotyczyły dokumentacji dotyczącej źródła pochodzenia oraz składników tych produktów. W związku z wydaniem decyzji nr GIS-BI /RS/10 z dnia roku przez Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie nakazującej zaprzestanie działalności obiektów, w których prowadzona była sprzedaż tzw. dopalaczy w październiku i w listopadzie przeprowadzono 22 kontrole w 5 obiektach wspólnie z przedstawicielami Policji. We wszystkich punktach zaprzestano sprzedaży dopalaczy. 56

57 HIGIENA DZIECI I MŁODZIEŻY W minionym roku na terenie Siemianowic Śląskich nadzorem objęto 45 obiektów nauczania i wychowania oraz wypoczynku dzieci i młodzieży, w tym 43 placówki stałe i 2 placówki sezonowe. Przeprowadzono 43 kontrole sanitarne. W 2009 roku nadzorowano 53 obiekty nauczania i wychowania oraz placówki wypoczynku dzieci i młodzieży, w tym 48 placówek stałych i 5 placówek sezonowych. Przeprowadzono 26 kontroli sanitarnych. Od stycznia 2010 roku w związku z art. 12 ust. 1b pkt. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, obiekty dla których powiat jest organem założycielskim lub organem prowadzącym, lub w których powiat jest podmiotem dominującym przekazano pod nadzór pierwszo instancyjny Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. W Siemianowicach Śląskich wymienione kryteria spełniało 9 obiektów nauczania i wychowania. Diagram Nr 1: Placówki oświatowo-wychowawcze w Siemianowicach Śl. objęte nadzorem przez pracowników Sekcji Higieny Dzieci i Młodzieży w 2010r. Sprawowany nadzór polegał na kontroli warunków jakie powinny spełniać placówki nauczania, wychowania i wypoczynku w zakresie bezpieczeństwa sanitarnego, zdrowotnego i higieny, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Przeprowadzając kontrole sanitarne oceniano: 57

58 stan techniczny placówek oraz ich otoczenia, warunki zdrowotne w placówkach nauczania, warunki wypoczynku, stan placów zabaw/terenów rekreacyjnych/sportowych, higienę procesów nauczania, prowadzenie dożywiania w szkołach. Ponadto prowadzono: monitoring absencji chorobowej wśród uczniów i wychowanków w środowisku nauczania i wychowania, monitoring wykorzystania wydawnictw opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia ich ocenę przydatności w codziennej pracy pracowników szkół prowadzących żywienie uczniów. Stan sanitarno - techniczny placówek oraz ich otoczenia Kontrole stanu sanitarno-technicznego przeprowadzono w 28 siemianowickich placówkach nauczania i wychowania. Nieprawidłowości stwierdzono w 6 palcówkach: 3 miejskich przedszkolach - tj. Nr 6, 10, 12, 2 gimnazjach - tj. Nr 2 i Publicznym Gimnazjum Stowarzyszenia Rodzin Katolickich Archidiecezji Katowickiej, 1 zespole szkolnym - tj. Zespole Szkół Nr 4. W Miejskim Przedszkolu Nr 10 stwierdzono w zły stan ścian, sufitów oraz stolarki drzwiowej w pomieszczeniach sanitarnych, natomiast w przedszkolach Nr 6 i Nr 12 brak wentylacji w niektórych salach zajęć dla dzieci. W Gimnazjum Nr 2, Publicznym Gimnazjum Stowarzyszenia Rodzin Katolickich Archidiecezji Katowickiej oraz Zespole Szkół Nr 4 nie zapewniono dopływu ciepłej wody przy umywalkach dla uczniów. Po kontrolach w wymienionych obiektach Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał decyzje zarządzając usunięcie wymienionych nieprawidłowości. W 2010r obowiązki decyzji zostały wykonane w zakresie zapewnienia ciepłej wody w Publicznym Gimnazjum Stowarzyszenia Rodzin Katolickich Archidiecezji Katowickiej i Zespole Szkół Nr 4. 58

59 Diagram Nr 2. Liczba decyzji wydanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Siemianowicach Śl. w 2010 r. W trakcie kontroli stwierdzono poprawę stanu sanitarno technicznego w kilku siemianowickich obiektach nauczania i wychowania w wyniku realizacji w 2010r obowiązków decyzji wydanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach w ubiegłych latach. W Żłobku Miejskim i przedszkolu Nr 6 zapewniono wentylację w pomieszczeniach dla dzieci. W Szkole Podstawowej Nr 11, Nr 13, Publicznym Gimnazjum Stowarzyszenia Rodzin Katolickich Archidiecezji Katowickiej i Zespole Szkół Nr 4 poprawiono warunki do utrzymania higieny osobistej poprzez doprowadzenie bieżącej ciepłej wody do umywalek w toaletach dla uczniów. W Szkole Podstawowej Nr 3 wymieniono w 50 % sal lekcyjnych stoliki i krzesła dla uczniów na meble z regulacją wysokości i tym samym dostosowano je do wymagań ergonomii. Spośród 45 obiektów nauczania i wychowania objętych nadzorem sanitarnym, w 10 placówkach nadal stwierdza się nieprawidłowości i są to: Brak bieżącej ciepłej wody w: Szkole Podstawowej Nr: 1, 5, Gimnazjum Nr 2, Zespole Szkół Integracyjnych, Niewłaściwy stan węzłów sanitarnych w: Przedszkolu Nr 10, Szkole Podstawowej Nr 1, 6, Gimnazjum Nr 2, Zespole Szkół Integracyjnych, 59

60 Niewłaściwe oświetlenie w: Gimnazjum Nr 4, Brak wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej w: Przedszkolu Nr 12, Zły stan techniczny nawierzchni boiska szkolnego w: Szkole Podstawowej Nr 5, Zły stan techniczny lub brak ogrodzenia w: Gimnazjum Nr 4. Wszystkie wymienione uchybienia znalazły odzwierciedlenie w zarządzeniach decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach wydanych w latach Obowiązki decyzji nie zostały nadal wykonane. Na uzasadniony wniosek stron terminy ich realizacji były kilkakrotnie zmieniane na późniejszy. Obiekty brak bieżącej ciepłej wody niewłaściwy stan węzłów sanitarnych niewystarczające oświetlenie brak wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej nieczynna natryskownia przy sali gimnastycznej zły stan nawierzchni boiska brak ogrodzenia Przedszkola Szkoły Podstawowe Gimnazja Zespoły Szkół Ogółem Tabela Nr 1: Uchybienia ujęte w decyzjach Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach dotyczące stanu technicznego obiektów nauczania i wychowania w Siemianowicach Śląskich stan na r. 60

61 Ocena stanu sanitarnego placówek wypoczynku zimowego i letniego zorganizowanego w obiektach stałych w miejscu zamieszkania W 2010 roku przeprowadzono ocenę wymagań higienicznych i zdrowotnych w 2 placówkach zorganizowanego wypoczynku dzieci i młodzieży w obiektach stałych w miejscu zamieszkania. W zorganizowanym wypoczynku uczestniczyło 87 dzieci. Dla porównania w 2009 r. ocenie poddano 5 placówek zorganizowanego wypoczynku dzieci i młodzieży w obiektach stałych w Siemianowicach Śląskich podczas ferii zimowych i wakacji letnich. W wypoczynku uczestniczyło 263 dzieci. Organizatorzy, którzy zgłosili placówki wypoczynku letniego i zimowego spełniali określone przepisani wymagania tj: zapewnili odpowiednie warunki zdrowotne w placówkach zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie stanu sanitarnego pomieszczeń i otoczenia, zatrudnieni pracownicy posiadali wymaganą dokumentację medyczną, uczestnicy wypoczynku posiadali kartę kwalifikacyjną uczestnika. Ocena higieny pracy umysłowej ucznia Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w roku szkolnym 2010/2011 prowadził kontrole w zakresie oceny higieny procesu nauczania/uczenia się w siemianowickich szkołach podstawowych. Kontrole w 2 wybranych szkołach prowadzone były z wykorzystaniem arkuszy oceny zawartych w udoskonalonej wersji Poradnika do oceny higieny procesu nauczania - uczenia się w szkole podstawowej, opracowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym. Ocenę przeprowadzono w szkołach podstawowych: Nr 3 i Nr 13. Higiena procesu nauczania/uczenia się ma za zadanie ochronę ucznia przed niekorzystnymi warunkami związanymi z nauką w szkole. Warunki pracy ucznia w szkole mają niebagatelny wpływ na jego zdrowie i efekty nauczania/uczenia się, dlatego personel szkoły odpowiedzialny jest za stworzenie prawidłowych warunków i odpowiedniej organizacji pracy ucznia. W trakcie kontroli oceniano zarówno warunki higieniczne dotyczące pobytu dzieci w określonych grupach wiekowych w szkole tj. przestrzeń, sale zabaw, zajęcia ruchowe, posiłki, zagospodarowanie czasu, plan zajęć, jak i higieniczne warunki ogólnoszkolne tj. wejście, szatnie, sklepik szkolny, zieleń w szkole, świetlicę, boisko. Istotą oceny było 61

62 rzeczowe wskazanie mankamentów, ale jednoczesne wykazanie ich przyczyn i sposobów radzenia sobie z rozwiązywaniem problemów. Analiza wyników badań wykazała, że obydwie placówki uzyskały punktację wskazującą na dobry stan higieny procesu nauczania/uczenia się uczniów. W obydwu szkołach nie zapewniono stałego dostępu do wody niegazowanej dla dzieci. Natomiast w 1 placówce brak było sali rekreacyjnej dla uczniów klas I III. Stosownie do uzyskanych wyników sformułowano zalecenia w celu poprawy stanu higieny procesu nauczania/uczenia się uczniów szkół podstawowych. Piaskownice bezpieczne dla dzieci - piaskownice niezabezpieczone przed zanieczyszczeniami - piaskownice zabezpieczone przed zanieczyszczeniami Diagram Nr 3. Ochrona piaskownic przed zanieczyszczeniami w 2010r. Diagram Nr 4. Ochrona piaskownic przed zanieczyszczeniami w 2009r. W roku 2010 w ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Siemianowicach Śląskich figurowało 15 placówek wychowania przedszkolnego. W roku 2009 placówek tych było 14. W trosce o bezpieczeństwo i zdrowie dzieci korzystających z piaskownic w 2010 roku skontrolowano 10 placówek posiadających place zabaw, w 2009 roku również 10. Kontroli podlegały warunki techniczne i sanitarne piaskownic i ich otoczenie. 62