This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Transkrypt

1 Ocena ośrodkowych procesów słuchowych u dzieci ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju mowy i języka Evaluation of central auditory processing in children with Specific Language Impairment Authors Contribution: A Study Design B Data Collection C Statistical Analysis D Data Interpretation E Manuscript Preparation F Literature Search G Funds Collection Elżbieta Włodarczyk ABDEFG, Agata Szkiełkowska E, Adam Piłka C, Henryk Skarżyński E Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie Article history: Received: Accepted: Published: STRESZCZENIE: Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka (Specific Language Impairment SLI) dotykają ok. 7 15% dzieci w wieku szkolnym. Według obecnie stosowanych kryteriów rozpoznania przyjmuje się, że grupa tych dzieci ma prawidłowy słuch. Celem niniejszej pracy była ocena ośrodkowych procesów słuchowych pod kątem występowania nieprawidłowości wśród dzieci ze zdiagnozowanymi specyficznymi zaburzenia rozwoju mowy i języka. Badana grupa składała się z 200 dzieci w wieku 7 10 lat (100 w grupie badanej, 100 w grupie kontrolnej). U wszystkich wykonano wybrane testy psychoakustyczne (Frequency Pattern Test FPT, Duration Pattern Test DPT, Dichotic Digit Test DDT, Time Compressed Sentence Test CST, Gap Detection Test GDT). Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej. Wzięto pod uwagę średnie wartości wyników w poszczególnych grupach wiekowych i zauważono, że w grupie badanej były istotnie statystycznie niższe niż w grupie kontrolnej. Na tej podstawie można sformułować wniosek, że u dzieci ze SLI występują zaburzenia niektórych wyższych funkcji słuchowych, co w oparciu o wytyczne AHSA (American Hearing and Speech Association) dotyczące diagnozowania ośrodkowych zaburzeń słuchu, upoważnia do ich rozpoznania. Zastosowanie testów opartych o materiał dźwiękowy (a nie słowny), eliminuje ryzyko, że obserwowane problemy dotyczą tylko percepcji dźwięków mowy, a zatem nie oznaczają zaburzeń ośrodkowych słuchu, a jedynie rozumienia mowy. Brak danych literaturowych dotyczących wyników testów FPT, DPT, DDT, CST i GDT u dzieci ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju mowy uniemożliwia porównanie uzyskanych wyników i czyni je w tym zakresie wyjątkowymi. SŁOWA KLUCZOWE: testy psychoakustyczne, zaburzenia rozwoju mowy, ośrodkowe zaburzenia słuchu ABSTRACT: Specific Language Impairment (SLI) affects about 7-15 % of children of school age and according to the currently accepted diagnostic criteria, it is presumed that these children do not suffer from hearing impairment. The goal of this work was to assess anomalies of central auditory processes in a group of children diagnosed with specific language impairment. Material consisted of 200 children aged 7-10 years (100 children in the study group and 100 hundred in the control group). Selected psychoacoustic tests (Frequency Pattern Test - FPT, Duration Pattern Test - DPT, Dichotic Digit Test - DDT, Time Compressed Sentence Test - CST, Gap Detection Test GDT) were performed in all children. Results were subject to statistical analysis. It was observed that mean results obtained in individual age groups in the study group are significantly lower than in the control group. Based on the conducted studies we may conclude that children with SLI suffer from disorders of some higher auditory functions, which substantiates the diagnosis of hearing disorders according to the AHSA (American Hearing and Speech Association) guidelines. Use of sound-based, not verbal tests, eliminates the probability that observed problems with perception involve only perception of speech, therefore do not signify central hearing disorders, but problems with understanding of DOI: /

2 WSTĘP KEYWORDS: speech. Lack of literature data on the significance of FPT, DPT, DDT, CST and GDT tests in children with specific language impairment precludes comparison of acquired results and makes them unique. psychoacoustic tests, developmental disorders of speech, separable hearing disorders Prawidłowy rozwój mowy stanowi podstawę do harmonijnego rozwoju funkcji poznawczych dziecka, jest jednym z warunków jego prawidłowego rozwoju społeczno-emocjonalnego i powodzenia w procesie edukacji. W kręgu zainteresowań autorów znalazły się specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka (Specific Language Impairment SLI). Z licznych badań prowadzonych na świecie wynika, że około 7 15% dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym różni się od swoich rówieśników w zakresie tempa przyswajania języka i nabywania kompetencji językowych [1, 7, 13]. Częściej problem dotyczy chłopców oraz dzieci z rodzin, w których tego typu zaburzenie pojawiało się wcześniej u rodziców bądź rodzeństwa. Ta grupa dzieci przez cały okres dorastania boryka się z problemami i deficytami językowymi, nierzadko zaburzenia te pozostają również w wieku dorosłym [18]. Specyficzne zaburzenie rozwoju języka definiuje się jako niewłaściwe przyswajanie mowy przez dzieci, u których nie rozpoznano uszkodzenia w budowie mózgu, upośledzenia słuchu, znacznego upośledzenia zdolności uczenia się, i które nie zostały pozbawione kontaktu z otoczeniem [13]. Definicję tę sformułowano więc na podstawie kryteriów wykluczających, co oznacza, że obserwowanych trudności językowych nie można wytłumaczyć zaburzeniami słuchu, niskim poziomem inteligencji, nieprawidłowym otoczeniem ani upośledzeniem fizycznym [1]. Laurence B. Leonard w swej książce SLI specyficzne zaburzenia rozwoju języka opisał czynniki, które powinny być wzięte pod uwagę przy orzekaniu i rozpoznawaniu specyficznych zaburzeń rozwoju językowego [7].Wśród nich wyszczególnia prawidłowy słuch, ale nie odnosi się do prawidłowego przetwarzania słuchowego. Ośrodkowe zaburzenia słuchu nie są jednostką chorobową, stanowią zespół objawów, które mogą pojawiać się w różnych jednostkach chorobowych, a także w różnych grupach populacji bez zdiagnozowanej jednostki chorobowej. Od wielu lat klinicyści obserwowali, że istnieje grupa pacjentów, która pomimo prawidłowego progu słyszenia ma niezwykle małe zdolności do zrozumienia informacji słuchowej. Problemy mogą dotyczyć zdolności fonologicznych, objętości i sekwencji pamięci słuchowej, dyskryminacji czasowej czy rozumienia mowy w hałaśliwym otoczeniu [6]. Zaburzenia procesów przetwarzania słuchowego (Auditory Processing Disorders APD) zdefiniowano jako niedobór występujący w procesach przetwarzania informacji na drodze słuchowej i objawiający się dysfunkcją w zakresie rozumienia mowy przy normalnym progu słuchu, rozumienia mowy w zmienionych/utrudnionych warunkach akustycznych, rozumienia mowy zniekształconej [4]. Rozwój badań nad zaburzeniami percepcji słuchowej doprowadził do sformułowania tezy, że zaburzenia w tym obszarze prowadzą do zaburzeń rozwoju mowy i języka oraz zaburzeń w zakresie nauki czytania i pisania [16, 19]. CEL PRACY Celem pracy była ocena ośrodkowych procesów przetwarzania słuchowego pod kątem występowania ich zaburzeń w przypadku dzieci, u których obserwowano specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka. MATERIAŁ Badanie przeprowadzono na grupie 200 dzieci. Badanie obejmowało 100 dzieci w wieku od 7 do 10 lat (kwalifikację do grupy wiekowej określano na podstawie wieku dziecka w momencie zgłoszenia się rodziców na konsultacje do Kliniki Audiologii i Foniatrii Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w latach z powodu występujących zaburzeń w zakresie rozwoju mowy i języka). Średni wiek dzieci w tej grupie wynosił 8,5 lat. Do badania zakwalifikowano 72 chłopców (72%) oraz 28 dziewcząt (28%) Grupa kontrolna składała się ze 100 dzieci w wieku 7 10 lat, z prawidłową artykulacją, bez występujących zaburzeń w rozwoju mowy i języka, bez trudności szkolnych, z prawidłowym słuchem bez objawów zaburzeń przetwarzania słuchowego. Średnia wieku dzieci w tej grupie wynosiła 8,6 lat. W tej grupie znalazło się 59 dziewcząt (59%) oraz 41 chłopców (41%). Warunkiem kwalifikacji do grupy kontrolnej był: prawidłowy wynik badania słuchu (audiometria tonalna wykonana dla częstotliwości 500 Hz, 1000 Hz, 2000 Hz, 4000 Hz), brak czynników ryzyka występowania ośrodkowych zaburzeń słuchu. 24

3 Ryc. 1. Średnie wartości testu DPT dla grupy badanej i kontrolnej z Ryc. 1. Średnie wartości testu CST dla grupy badanej i kontrolnej z Ryc. 1. Średnie wartości testu FPT dla grupy badanej i kontrolnej z Ryc. 1. Średnie wartości testu DDT (ucho lewe) dla grupy badanej i kontrolnej Ryc. 1. Średnie wartości testu DDT (ucho prawe) dla grupy badanej i kontrolnej 25

4 METODA Spośród dzieci zgłaszających się do Kliniki Audiologii i Foniatrii Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu z powodu zaburzeń rozwoju mowy i języka wybrano te, które spełniały kryteria przyjęte do rozpoznania SLI. U wszystkich wyselekcjonowanych pacjentów przeprowadzono badania wg ustalonego protokołu, który obejmował: badanie foniatryczne z oceną obwodowego narządu mowy, badanie audiologiczne, w ramach którego wykonano audiometrię tonalną i audiometrię impedancyjną w celu wykluczenia niedosłuchu, badanie psychologiczne z określeniem ilorazu rozwojowego, badanie logopedyczne w celu oceny rodzaju występujących zaburzeń mowy i języka wykorzystujące formularz oceny wymowy Demmel oraz próby do badania kompetencji językowych dzieci lub/i test logopedyczny oceny kompetencji językowych, testy psychoakustyczne: Frequency Pattern Test (FPT), Duration Pattern Test (DPT), Dichotic Digit Test (DDT), Gap Detektion Test (GDT), Time-Compressed Sentence Test (CST). WYNIKI W tabeli 1 przedstawiono uśrednione wyniki testów psychoakustycznych dla poszczególnych grup wiekowych w grupie badanej i kontrolnej oraz odchylenie standardowe. Analiza wyników testu DPT i FPT Analiza statystyczna uzyskanych wyników wykazała, że wartości testu DPT i FPT uzyskane w grupie badanej były około dwukrotnie mniejsze od wartości testu w grupie kontrolnej, niezależnie od wieku badanego dziecka. Wartości te były istotnie statystycznie mniejsze. Analiza wyników testu CST Średnie wartości testu CST, uzyskane dla dzieci w różnym wieku nie różniły się między sobą istotnie statystycznie. Analizy wykazały, że wartości testu CST, uzyskane u dzieci z grupy w wieku 7, 9 i 10 lat były istotnie statystycznie mniejsze od wartości uzyskanych w grupie kontrolnej. Dla dzieci w wieku 8 lat, wartości te były mniejsze, jednak różnice nie były istotne statystycznie. Wyniki średnich wartości CST w grupie kontrolnej pokazały różnice istotne statystycznie dla dwóch podgrup czyli 7 8 i 9 10 latków. Widoczny jest zatem wzrost średniej wartości testu CST w zależności od wieku. Analiza wyników testu DDT Analiza statystyczna wykazała, że wartości testu DDT w uchu prawym zmieniają się istotnie statystycznie w funkcji wieku, natomiast w uchu lewym niezależnie od wieku różnice te nie są istotne statystycznie. Wartości testu DDT, uzyskane u dzieci w grupie badanej, zarówno w prawym jak i w lewym uchu. były istotnie statystycznie mniejsze od wartości uzyskanych w grupie kontrolnej, niezależnie od wieku dziecka. Analiza wyników testu GDT 41%badanych dzieci nie wykonało prawidłowo testu GDT: 64 % w grupie siedmiolatków, w pozostałych grupach wiekowych średnio 32 % (uwaga: całość daje 96%, a nie 100%). Wśród tych, które wykonały badanie średnia wartość GDT wynosiła: 7,7 ms dla 7-latków, 6,8 ms dla 8-latków, 6,6 ms dla 9-latków i 5,28 dla 10-latków. Znaczący rozrzut śródosobniczy we wszystkich grupach oraz duży odsetek źle wykonanych badań nie pozwoliły na właściwą ocenę statystyczną. Zatem wydaje się, że na chwilę obecną wartość tego badania w codziennej praktyce klinicznej w grupie dzieci 7 10 lat jest wątpliwa. DYSKUSJA Specyficzne zaburzenia rozwoju języka (Specific Language Impairment SLI) dotyczą, jak podają różni badacze, od kilku do kilkunastu procent populacji [1,13,18]. Według danych naukowców amerykańskich przyjmuje się, że jest to około 7% [7]. W literaturze nie ma danych, ile osób w Polsce cierpi na zaburzenia rozwoju języka, ale dotychczas uzyskane wyniki pozwalają przypuszczać, że problem ten dotyczy podobnej grupy osób [17]. Istota zaburzeń SLI nie została dotychczas określona. Jedyną wspólną cechą dla wszystkich osób ze SLI, jest to, że mają one ograniczone zdolności językowe przy zachowaniu takich kryteriów jak: prawidłowy słuch czy brak uszkodzeń neurologicznych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Zatem badania zmierzające do ustalenia ewentualnych przyczyn, jak i dysfunkcji współistniejących, są dziś priorytetem dla specjalistów zajmujących się zaburzeniami mowy i języka. Autorzy pracy zainteresowali się zaburzeniami przetwarzania słuchowego jako jedną z możliwych przyczyn (czy też dysfunkcji) towarzyszących SLI. 26

5 Tab. I. Średnie wartości testów psychoakustycznych w poszczególnych grupach wiekowych w grupie badanej i grupie kontrolnej. TESTY PSYCHOAKUSTYCZNE FPT (średnia wartość ) DPT (średnia wartość) DDT ucho prawe DDT ucho lewe CST GRUPY WIEK ŚREDNIA SD ŚREDNIA SD ŚREDNIA SD ŚREDNIA SD Badana Kontrolna Badana Kontrolna Badana Kontrolna Badana Kontrolna Badana Kontrolna Celem pracy była ocena ośrodkowych procesów słuchowych w tej grupie dzieci w oparciu o testy psychoakustyczne opracowane do diagnostyki ośrodkowych/centralnych zaburzeń słuchu (Central Auditory Processing Disorder CAPD), które są stosowane w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu. W dotychczas opublikowanych pracach na temat specyficznych zaburzeń rozwoju mowy (SLI) i centralnych zaburzeń słuchu (CAPD) nie ma doniesień, które opisywałyby zastosowanie użytych w niniejszej pracy testów psychoakustycznych w diagnostyce dzieci z tego typu zaburzeniami języka. Dotychczas badacze zajmujący się tym tematem podnosili problem zaburzeń percepcji słuchowej jako jednej z możliwych przyczyn występowania zaburzeń rozwoju mowy, ale testy przez nich stosowane nie weszły do codziennej praktyki klinicznej. Przez szereg lat prowadzenia badań nad ośrodkowymi zaburzeniami słuchu opracowano testy psychoakustyczne służące do diagnostyki tego zaburzenia, jednak do żadnego z tych testów nie opracowano na świecie norm. Trudnością w opracowaniu takich norm mogą być różnice kulturowe, edukacyjne, językowe. Frank E. Musiek, wybitny badacz ośrodkowych zaburzeń słuchu, podkreślił więc konieczność tworzenia przez badaczy stosujących do swych badań testy psychoakustyczne własnych grup kontrolnych [9]. Istotną część niniejszej pracy stanowiły zatem badania służące do opracowania wyników normatywnych czyli stworzenie własnej grupy kontrolnej. Uzyskane wyniki w grupie kontrolnej dla testów Frequency Pattern Test (FPT) i Duration Pattern Test (DPT), oraz obserwowana tendencja wzrostu wartości uzyskanych wyników wraz z wiekiem dziecka, są zbieżne z publikowanymi wynikami innych badaczy [4, 10]. Wzrost wartości FPT i DPT wraz z wiekiem dziecka zarejestrowano również w grupie badanej, co pozwala na przyjęcie hipotezy, że układ słuchowy u tych dzieci rozwija się podobnie jak u dzieci zdrowych, ale z opóźnieniem. Test Dichotic Digit Test (DDT) wykonano zgodnie z zaleceniem Franka E. Musieka oddzielnie dla każdego ucha. Wyniki zarejestrowane w grupie kontrolnej były zbieżne z uzyskanymi przez wymienionego badacza [10]. Podobną zbieżność wyników obserwowano w przypadku testu Speech Compresed Test (CST) [2]. W naszej pracy nie udało się uzyskać stabilnych i powtarzalnych wyników testu Gap Detection Test (GST), ponieważ duża grupa dzieci zarówno w grupie badanej (średnio 32%), jak i kontrolnej (20%), nie wykonała badania. Wśród dzieci, które badanie wykonały, zaobserwowano znaczący rozrzut śródosobniczy. A. Lowe i R. Campbell [8] sprawdzali, jak dzieci ze SLI i dzieci zdrowe radzą sobie z wykryciem dwóch takich samych czystych tonów występujących jeden po drugim w niewielkiej odległości czasowej. Część badanych małych pacjentów ze SLI twierdziło w takim przypadku, że słyszą jeden ton i nie zauważało przerwy pomiędzy nimi. Aby mogli dostrzec dwa oddzielne dźwięki, przerwa między nimi musiała być średnio niemal dwukrotnie dłuższa niż dla dzieci z grupy kontrolnej. W drugim badaniu posłużono się tonami o różnej wysokości. Spowodowało to wzrost trudności dzieci z SLI potrzebowały średnio sześciokrotnie dłuższej przerwy między tonami, aby wykonać zadanie poprawnie. Podobne wyniki, jak w pierwszym zadaniu, uzyskali też R. McCroskey i H. Kinder [9]. 27

6 Wykrywanie przerw pomiędzy dźwiękami jest badaniem opartym na tych samych przesłankach co test wykrywania przerw (GDT) zastosowany w niniejszej pracy. Wydaje się jednak, że ze względu na szum (użyty jako materiał dźwiękowy) jest zbyt trudny do wykonania w grupie dzieci w wieku wczesnoszkolnym, zarówno z zaburzeniami rozwoju mowy, jak i dzieci zdrowych stanowiących grupę kontrolną. Znajduje to potwierdzenie również w opisanych wyżej badaniach użycie tonów różniących się częstotliwością powodowało znaczne pogorszenie uzyskiwanych wyników. Kolejne prowadzone badania opierały się o materiał słowny. W. Rosenthal zaprezentował pracę, w której użył do badania dźwięki [ts] i [s] czyli spółgłoski o odmiennej charakterystyce czasowej [15]. W przypadku tego badania bez względu na długość przerwy pomiędzy prezentowanymi głoskami dzieciom ze SLI nigdy nie udawało się osiągnąć wyniku takiego, jak tym w grupie kontrolnej. Natomiast prezentowane pojedynczo głoski nie nastręczały dzieciom trudności z identyfikacją, co oznacza, że trudności nie wynikały z nieumiejętności ich rozróżniania. W późniejszym okresie badania z użyciem materiału słownego spotkały się z krytyką. Zarzucano im błędy interpretacyjne, a N. Ress napisała: wszystkie pozytywne wyniki tych badań dowodzą czegoś co już wiemy że dzieci te są dotknięte zaburzeniami językowymi [14]. Duży wkład w zakres wiedzy o przetwarzaniu słuchowym u dzieci ze SLI wniosły prace P. Tallal i jej współpracowników. Prowadzono je w oparciu o bodźce niejęzykowe emitowano dwa dźwięki o długości 75 milisekund i złożone z dźwięków o częstotliwościach mieszczących się w zakresie częstotliwości ludzkiej mowy, ale nie przypominających żadnej z występujących w języku głosek. P. Tallal i M. Piercy zaobserwowali, że dzieci ze SLI potrzebują znacznie dłuższej przerwy miedzy bodźcami niż dzieci z grupy kontrolnej [20]. Stwierdzili także, że istotne znaczenie ma czas trwania bodźca, a wydłużenie go przy zachowaniu czasu trwania przerwy poprawia znacząco wyniki dzieci ze SLI. P. Talall [21] twierdziła, że obserwowane przez nią problemy dzieci ze SLI z krótkimi przerwami pomiędzy bodźcami świadczą o czymś więcej niż tylko o ogólnej niedojrzałości percepcji. W kolejnym badaniu wykazała, że dzieci ze SLI przy najdłuższej przerwie między bodźcami radziły sobie na podobnym poziomie jak najstarsze dzieci z grupy kontrolnej (w tym wypadku średnia to 8,6 lat), natomiast przy najkrótszej przerwie ich wyniki były niższe niż w najmłodszej badanej grupie kontrolnej (średnia wieku 4,6 lat). Ważne jest zatem, aby badania z zakresu percepcji słuchowej prowadzić w określonych i zrównoważonych grupach wiekowych, ponieważ układ słuchowy u dzieci dojrzewa niezależnie od tego, czy dziecko cierpi na SLI, czy jest zdrowe. Badania dotyczące czasu trwania bodźca prowadzili też R. Haggerty i J. Stamm [4]. Zastosowali oni metodę słuchania rozdzielnousznego. Polegało ono na obserwowaniu przerwy pomiędzy dwoma trzaskami podawanymi do obojga uszu. W pierwszej próbie najpierw podawano bodziec do prawego ucha potem do lewego, w drugiej próbie na odwrót. W badaniu tym dzieci ze SLI potrzebowały dłuższej przerwy między trzaskami, aby uznać je za dwa dźwięki niż dzieci z grupy kontrolnej. Można zatem stwierdzić, że przetwarzanie szybko pojawiających się, albo krótko trwających, bodźców stanowi problem dla dzieci ze SLI. Jeżeli trudności z przetwarzaniem szybko pojawiających się bodźców przeszkadzają w percepcji informacji językowych lub są zbieżne z problemami z przyswajaniem języka, istotne jest, aby móc te trudności wcześnie diagnozować i rehabilitować. Nie ma w literaturze doniesień o badaniach, w których istotę stanowiłoby różnicowanie samego bodźca dźwiękowego pod względem jego częstotliwości lub czasu trwania, jak ma to miejsce w testach FPT i DPT. Uzyskane wyniki potwierdzają przydatność testów psychoakustycznych stosowanych w diagnostyce ośrodkowych zaburzeń słuchu do oceny procesów przetwarzania słuchowego u dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy. Ponieważ w dostępnej literaturze nie ma informacji dotyczących wyników testów FPT, DPT, DDT i CST u dzieci ze specyficznymi zaburzeniami rozwoju mowy (SLI), uniemożliwia to porównanie uzyskanych wyników, a jednocześnie czyni je w tym zakresie unikalnymi. WNIOSKI Analiza uzyskanych wyników, podparta najnowszymi danymi z literatury, pozwoliła na sformułowanie wniosków będących odpowiedziami na postawione w celu pracy pytania. U dzieci ze SLI występują zaburzenia niektórych wyższych funkcji słuchowych, co w oparciu o wytyczne AHSA dotyczące diagnozowania ośrodkowych zaburzeń słuchu, upoważnia do ich rozpoznania. W przypadku dzieci ze SLI zaburzenia percepcji słuchowej dotyczą umiejętności różnicowania dźwięku pod względem częstotliwości one umiejętność odkodowania sygnału zniekształconego. Badania wskazują na dużą przydatność kliniczną testów FPT, DPT, CST i DDT w grupie dzieci w wieku wczesnoszkolnym (przedział wiekowy 7 10 lat). Test GDT nie jest rekomendowany do stosowania w tej grupie wiekowej. 28

7 PIŚMIENNICTWO 1. Bishop D.V.M.: The underlying nature of specific language impairment, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 1992, vol. 33,1, Cacace A.T.: McFarland, D. J., Controversies In central auditory processing disorder. Plural Publishing, San Diego Oxford Brisbane, Haggerty R., Stamm J.: Dichotic auditory fusion levels in children with learning disabilities, Neuropsychologia, 1978, 16, Jerger J., Musiek F.E.: Report of Consensus Conference on the Diagnosis of Auditory. 5. Kelly A.: Normative data of behavioral test of auditory processing for New Zeeland school children aged 7to 12 years. The Australian and New Zeeland Journal of Audiology, 2007, 29(1), Keith R.: Zaburzenia procesów przetwarzania słuchowego, [w:] Audiologia Kliniczna. pod red. Śliwińska-Kowalska M., Wydawnictwo Mediton, Łódź, Leonard L.B.: SLI specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, Gdańsk, Lowe A., Campbell R.: Temporal discrimination in aphasoid and normal children. Journal of Speech and Hearing Research, 1965, 8, McCroskey R., Kidder H.: Auditory fusion among learning disabled, reading disabled, and normal children. Journal of Learning Disabilities, 1980, 13, Musiek F.E.: Assessment of central auditory dysfunction: The dichotic digit test revisited. Ear and Hearing, 1983, 4, Musiek F.E.: The frequency patterns test: a guide. Hearing Journal, 2002, 55(6), Musiek. F.E., Baran, J.A., Pinheiro, M.L.: Duration pattern recognition in normal subject and patients with cerebral and cochlear lesion. Audiology, 1990, 29, Rapin I.: Practitioner review: Developmental language disorder: clinical update, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 1996, vol. 6, Rees N.: Auditory processing factors in language disorders: The view from Procrusters bed. Journal of Speech and Hearing Disorders, 1973, 38, Rosenthal W.: Auditory and linguistic interaction in developmental aphasia: Evidence from two studies of auditory processing. Papers and Reports on Child Language Development. 1972, 4, Sloan C.: Language, language learning and language disorder: implications for central auditory processing. In: Katz J., Stecker N., Henderson D. (Eds.): Central auditory processing. A transdisciplinary view. St. Louis, MO: Mosby Yearbook, Smoczyńska M.: Wczesna interwencja u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. [w:] Materiały z konferencji naukowej: Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy Afazja Zaburzenia rozwoju mowy. Warszawa, Tager-Flusberg H., Cooper J.: Present and future possibilities for defining a phenotype for specific language impairment. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 1999, vol.42, Tallal P., Miller S., Bedi G., Byma G., Wang X., Nagarajan S. et al.: Language comprehension in language-learning impaired children improved with acoustically modified speech. Science, 1996, 271, Tallal P., Piercy M.: Defects of non-verbal auditory perception in children with developmental aphasia., Nature, 1973, 241, Tallal P.: Rapid auditory processing in normal and disordered language development. Journal of speech and Hearing Research, 1976, 19, Word count: 2800 Tables: 1 Figures: 5 References: 21 Access the article online: DOI: / Full-text PDF: Corresponding author: Elżbieta Anna Włodarczyk, Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, Mokra 17, Kajetany, Polska, e.wlodarczyk@ifps.org.pl Copyright 2015 Polish Society of Otorhinolaryngologists Head and Neck Surgeons. Published by Index Copernicus Sp. z o.o. All rights reserved. Competing interests: The authors declare that they have no competing interests. Cite this article as: Włodarczyk E., Szkiełkowska A., Piłka A., Skarżyński H.: Evaluation of central auditory processing in children with Specific Language Impairment. Otolaryngol Pol 2015; 69 (5):