Oszustwa w VAT obrót zbożami, paszami, mąką i olejami ryzyka dla uczciwych przedsiębiorców Wrzesień 2013

Transkrypt

1 obrót zbożami, paszami, mąką i olejami ryzyka dla uczciwych przedsiębiorców

2 Oszustwa w podatku VAT Problem całej Unii Europejskiej Komisja Europejska szacuje, że straty z powodu uchylania się od opodatkowania VAT wynoszą w całej Unii około 100 miliardów euro* Unia Europejska oraz Polska wdrażają agresywne mechanizmy walki z przestępczością gospodarczą, w tym podatkową: 1) działania wyspecjalizowanych agencji Unii Europejskiej: EUROJUST i EUROFISC zwalczanie zorganizowanej przestępczości gospodarczej na terytorium UE przez państwa członkowskie, 2) Tworzenie instrumentów prawnych ułatwiających współpracę międzynarodową organów podatkowych i organów ścigania. * Żródło: Raport Parlamentu Europejskiego Future of VAT 2011/2082 (INI) DOC+PDF+V0//EN 2

3 Oszustwa w podatku VAT Problem całej Unii Europejskiej 3

4 Oszustwa w podatku VAT Problem całej Unii Europejskiej 4

5 Oszustwa w podatku VAT Skala przestępstw na rynku spożywczym - zboża Szacuje się, że na Węgrzech straty Skarbu Państwa z tytułu oszustw VAT przy wykorzystaniu produktów spożywczych wynoszą ok. 1 miliard euro*. Skala oszustw wynika z wysokich stawek VAT na Węgrzech. Jak wynika z szacunków Bułgarskiej Agencji Celnej w skutek oszustw uniknięto zapłaty podatku VAT o wartości ok. 500 milionów euro. Duża część tej sumy wynikała z oszustw przeprowadzonych przy użyciu zboża. Problem okazał się na tyle poważny, że bułgarskie Ministerstwo Finansów zapowiedziało stworzenie specjalnej jednostki zajmującej się wyłącznie zwalczaniem tego typu oszustw**. * Żródło: ** Żródło: html 5

6 Oszustwa w podatku VAT Przykłady oszustw w VAT 6

7 Przykłady oszustw w VAT Praktyczne przykłady w sektorze produkcyjnym Najczęściej spotykane w polskiej praktyce oszustwa w podatku VAT: Towar nabywany jest od przestępcy lub zorganizowanej grupy przestępczej Organy podatkowe mogą zakwestionować prawo do odliczenia kwoty podatku VAT wskazanej na fakturze. Sprzedawca stosuje 0% stawkę VAT dla nabywcy symulującego podatnika zagranicznego Organy podatkowe mogą zakwestionować prawo do stosowania 0% stawki podatku, wskazując, że zastosowana powinna być stawka właściwa dla dostawy krajowej. 7

8 Przykłady oszustw w VAT Towar nabywany jest od przestępcy lub zorganizowanej grupy przestępczej Pośrednik Y WDT 0% DT 23% Dostawca X Nabywca Y1 Państwo członkowskie A Państwo członkowskie B Pośrednik Y nie odprowadza VAT, powiększając swój przychód o kwotę VAT skutkiem mogą być poważne zaburzenia w rynku 8

9 Przykłady oszustw w VAT Towar nabywany jest od przestępcy lub zorganizowanej grupy przestępczej Transakcja rzetelna Transakcja nierzetelna 1. Podmiot Polski nabywa towar od Podmiotu z innego państwa członkowskiego za cenę netto 980 euro. 2. Podmiot z innego państwa członkowskiego wystawia fakturę na 980 euro. Do ceny nie jest doliczany VAT: transakcja stanowi wewnątrzwpólnotową dostawę towarów objętą 0% VAT. 3. Podmiot Polski sprowadza towar do Polski i sprzedaje go Podmiotowi C w Polsce za cenę netto 1000 euro. Podmiot Polski wystawia fakturę na cenę brutto 1230 euro obejmującą cenę netto (1000 euro) i 23% VAT (230 euro). 4. Podmiot Polski odprowadza do Urzędu Skarbowego VAT otrzymany w cenie sprzedaży od Podmiotu C (230 euro). 1. Podmiot Polski nabywa towar od podmiotu z innego państwa członkowskiego za cenę netto 980 euro. 2. Podmiot z innego państwa członkowskiego wystawia fakturę na 980 euro. Do ceny nie jest doliczany VAT: transakcja stanowi wewnątrzwpólnotową dostawę towarów objętą 0% VAT. 3. Podmiot Polski sprowadza towar do Polski i sprzedaje go Podmiotowi C w Polsce za cenę netto 930 euro. Podmiot Polski wystawia fakturę na cenę brutto 1144 euro obejmującą cenę netto (930 euro) i 23% VAT (214 euro). 4. Podmiot Polski nie odprowadza do Urzędu Skarbowego VAT otrzymanego w cenie sprzedaży od Podmiotu C (214 euro). 5. Zysk Podmiotu Polskiego z nieuczciwego procederu wynosi 164 euro (z nieodprowadzonego VAT w wysokości 214 euro mógł on sfinansować różnicę pomiędzy cenami netto nabycia i zbycia towaru). 9

10 Przykłady oszustw w VAT Sprzedawca stosuje 0% stawkę VAT dla nabywcy symulującego podatnika zagranicznego Nabywca Y1 (rzeczywisty nabywca) Dostawca X Państwo członkowskie A WDT 0% Nabywca Y (nabywca formalny) Państwo członkowskie B Nabywca Y nie wywozi towaru do Państwa Członkowskiego B i przez Nabywcę Y1 zbywa towar otrzymany od Dostawcy X 10

11 Przykłady oszustw w VAT Sprzedawca stosuje 0% stawkę VAT dla nabywcy symulującego podatnika zagranicznego Transakcja rzetelna Transakcja nierzetelna 1. Zagraniczny Podmiot B nabywa od polskiego Podmiotu A towar, deklarując mu, iż towar zostanie wywieziony z terytorium kraju. 2. Podmiot A wystawia fakturę uwzględniającą stawkę VAT 0%, właściwą dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru. 3. Podmiot B deklaruje zakup towaru od Podmiotu A w kraju swojej siedziby i odpowiednio rozlicza VAT. 1. Podmiot B legitymujący się dokumentami rejestracyjnymi wydanymi za granicą nabywa od polskiego Podmiotu A towar, deklarując, iż zostanie wywieziony za granicę. 2. Podmiot A wystawia fakturę uwzględniającą stawkę VAT 0%, właściwą dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru. 3. Podmiot B nigdy nie wywozi towaru zakupionego z terytorium Polski, nie odprowadza także podatku od tej transakcji, ani nie deklaruje jej. 4. Podmiot B sprzedaje zakupiony towar podmiotowi C po cenie netto niższej od ceny zakupu towaru od podmiotu C. Wystawia fakturę VAT 23 % 5. Podmiot C uiszcza cenę brutto na rzecz Podmiotu B, który jednak nie odprowadza VAT należnego do Urzędu Skarbowego. 6. Z zatrzymanego VAT, Podmiot C czerpie zysk i pokrywa różnicę w cenie netto zakupu i sprzedaży. 11

12 Oszustwa w podatku VAT Konsekwencje dla uczciwych podatników 12

13 Konsekwencje dla uczciwych podatników Bezpośrednie następstwa Zakwestionowanie prawa do odliczenia podatku naliczonego Zakwestionowanie prawa do zastosowania 0% stawki VAT Może to prowadzić do wykazania zaległości w tym podatku, a w związku z tym powodować: Ryzyko obowiązku zapłaty zaległości wraz z odsetkami Uwikłanie w spór z administracją podatkową Nawet przy wygranym sporze zamrożenie znacznych funduszy na dłuższy czas wykonanie decyzji Ekspozycja na znaczne koszty sądowe oraz koszty postępowania 13

14 Konsekwencje dla uczciwych podatników Bezpośrednie następstwa Ryzyko odpowiedzialności karnej skarbowej za narażenie podatku na uszczuplenie. Podanie nieprawdy, zatajenie prawdy i/lub niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o zmianie danych zawartych w deklaracji podatkowej (art kks*) oraz oszustwo podatkowe przez wyłudzenie zwrotu podatku lub nadwyżki podatku VAT naliczonego (art kks) zagrożone karą grzywny do zł oraz pozbawienia wolności do lat 5. W przypadku wystąpienia odpowiedzialności karnej skarbowej: orzeczenie kary pieniężnej z tytułu odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary oraz możliwe: wykluczenie z przetargów, zakaz reklamy, podanie wyroku do wiadomości publicznej. *ustawa z dnia 10 września 1999 r. kodeks karny skarbowy, Dz. U. Nr 111, poz. 765 j.t., dalej : kks lub kodeks karny skarbowy. 14

15 Konsekwencje dla uczciwych podatników Pośrednie następstwa Psucie rynku: obniżenie cen poniżej kosztów produkcji, dyktowanie średnich cen przez oszustów ruina rynku, zaburzanie długotrwałych relacji klienckich, rozkwit przestępczości w ramach rynku, ryzyko zamknięcia koła uczciwy producent skupuje wyprodukowany samemu towar poniżej kosztów własnej produkcji. 15

16 Oszustwa w podatku VAT Jak się bronić przed skutkami handlu z nieuczciwymi kontrahentami i psuciem rynku przez oszustów podatkowych? 16

17 Jak bronić się przed następstwami handlu z nierzetelnymi kontrahentami? Główne założenia Zgodnie z orzecznictwem TSUE, działający w dobrej wierze podatnik nie może być obarczany odpowiedzialnością za nierzetelność swojego kontrahenta: podatnik nie wie, że jego kontrahent dopuszcza się przestępstwa i dochowując należytej staranności nie mógł sie o tym dowiedzieć Podatnik pokrzywdzony przez oszustów w VAT musi więc: nie wiedzieć o braku rzetelności swojego kontrahenta, dochować należytej staranności przy weryfikacji kontrahenta 17

18 Jak bronić się przed następstwami handlu z nierzetelnymi kontrahentami? Etap I Identyfikacja podejrzanych transakcji Pierwszym etapem jest przegląd rozliczeń podatnika nakierowany na wykrycie potencjalnie ryzykownych transakcji oraz ustalenie skali zagrożenia. Dokonując takiego przeglądu korzystamy z naszego doświadczenia w obsłudze sporów dotyczących nadużyć podatkowych, w tym znajomości metodyki działania organów skarbowych. Wynik przeglądu pozwala na ocenę, jak duże jest zagrożenie dla danego podmiotu oraz jakie ewentualne środki należy podjąć w celu jego ograniczenia. 18

19 Jak bronić się przed następstwami handlu z nierzetelnymi kontrahentami? Etap II Ocena zabezpieczeń podatnika W tym celu dokonujemy przeglądu procedur i polityki podatnika w celu zidentyfikowania potencjalnych luk, pozwalających na dokonywanie oszustw podatkowych przez jego kontrahentów. Nasza analiza prowadzona jest przez pryzmat oceny stopnia dobrej wiary oraz należytej staranności w świetle ewentualnych zarzutów, które mogłyby postawić organy skarbowe względem podatnika. Na tym etapie możemy również oszacować poziom ryzyka odpowiedzialności osób wchodzących w skład kadry zarządzającej u podatnika. 19

20 Jak bronić się przed następstwami handlu z nierzetelnymi kontrahentami? Etap III Stworzenie mechanizmów zabezpieczających W oparciu o dane uzyskane w ramach wcześniej wymienionych działań (identyfikacja podejrzanych transakcji i ocena zabezpieczeń podatnika) opracowujemy instrumenty organizacyjne i prawne, mające na celu: -zabezpieczenie transakcji dokonywanych z ryzykowanymi podmiotami, -obronę przed określeniem zaległości podatkowych i odsetek karnych: dostarczenie argumentów na dochowanie dobrej wiary i należytej staranności w weryfikacji kontrahentów (na wypadek zaistnienia sporu organami skarbowymi); -uchronienie osób odpowiedzialnych za rozliczenia podatnika przed ewentualną odpowiedzialnością osobistą i karnoskarbową, wynikającą z handlu z nieuczciwymi kontrahentami. 20

21 Kontakt Tomasz Pabiański Starszy Menedżer Tel Kom Fax tomasz.pabianski@pl.pwc.com Jan Tokarski Starszy Menedżer Tel Kom Fax jan.tokarski@pl.pwc.com 21

22 Pytania? Dziękujemy za uwagę! This publication has been prepared for general guidance on matters of interest only, and does not constitute professional advice. You should not act upon the information contained in this publication without obtaining specific professional advice. No representation or warranty (express or implied) is given as to the accuracy or completeness of the information contained in this publication, and, to the extent permitted by law, [insert legal name of the firm], its members, employees and agents do not accept or assume any liability, responsibility or duty of care for any consequences of you or anyone else acting, or refraining to act, in reliance on the information contained in this publication or for any decision based on it. 2012PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o.. All rights reserved. In this document, refers to PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. which is a member firm of PricewaterhouseCoopers International Limited, each member firm of which is a separate legal entity.