Rozkład materiału nauczania i plan wynikowy

Transkrypt

1 Rozkład materiału nauczania i plan wynikowy Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, opublikowana w Dzienniku Ustaw z 15 stycznia 2009 roku, wprowadziła nowy system nauczania i wychowania. Zostały w niej określone cele kształcenia sformułowane w języku wymagań ogólnych oraz treści kształcenia i oczekiwane umiejętności uczniów wyrażone w języku wymagań szczegółowych. Ponieważ wymagania ogólne (ujęte w trzech obszarach: I. Chronologia historyczna; II. Analiza i interpretacja historyczna; III. Tworzenie narracji historycznej) odnoszą się do umiejętności nabywanych w toku całego kształcenia historycznego, plan wynikowy uwzględnia tylko wymagania szczegółowe, dotyczące poszczególnych jednostek lekcyjnych. Kursywą oznaczono wymagania wynikające z Podstawy programowej, które nauczyciel jest zobowiązany zrealizować. Cele i materiał poszczególnych tematów zostały sformułowane w ujęciu operacyjnym i zakwalifikowane na poziomy wymagań: podstawowy (P) i ponadpodstawowy Przedstawiony plan wynikowy jest jedynie propozycją rozwiązań metodycznych, z której nauczyciel może skorzystać, dostosowując ją do kryteriów oceniania sporządzonych na potrzeby jego uczniów. 1

2 DZIAŁ TEMAT LICZBA GODZIN CELE KSZTAŁCENIA W UJĘCIU OPERACYJNYM ZAPAMIĘTYWANIE ROZUMIENIE UMIEJĘTNOŚCI I. I. Czego będziemy się uczyć w I klasie gimnazjum? 1. Odszyfrować przeszłość Część I. Co to jest źródło historyczne, rodzaje źródeł Część II. Czas i chronologia różne style datacji 2. Pierwsi ludzie 1 Zapoznanie uczniów z tematyką zajęć i przedmiotowym systemem oceniania. Omówienie zasad kontroli i oceny osiągnięć ucznia. postacie: Homera Heinricha Schliemanna rodzaje źródeł historycznych wydarzenia, które zapoczątkowały kalendarz grecki, rzymski i chrześcijański (P). ramy chronologiczne epoki paleolitu pojęcia: źródło historyczne, źródło pisane, źródło ustne, źródło materialne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek hipoteza naukowa, prawda historyczna znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów z czego wynika konieczność ostrożnego traktowania źródeł historycznych pojęcia: prehistoria, paleolit (starsza epoka rozpoznać rodzaje źródeł historycznych dokonać najprostszego podziału źródeł ocenić znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów ocenić rolę archeologii w odtwarzaniu procesu dziejowego podać różne sposoby mierzenia czasu prawidłowo określić wiek wydarzenia obliczyć, ile lat upłynęło między jednym a drugim wydarzeniem umieszczać wydarzenia na osi czasu opisać okoliczności odkrycia Troi (PP) scharakteryzować epokę paleolitu wskazać na mapie kontynent uznawany za kolebkę 2

3 I. II. Część I. Zanim pojawił się człowiek Część II. Ludzie epoki paleolitu 3. O pierwszych rolnikach 4. O Żyznym Półksiężycu cechy, które odróżniają człowieka od małp człekokształtnych (P). ramy chronologiczne epoki neolitu podstawowe zajęcia ludności epoki neolitu (P). postać: Hammurabiego kamienna), człowiek rozumny współczesny lądolód, gromada znaczenie uzyskania umiejętności rozpalania ognia dla rozwoju cywilizacyjnego człowieka pierwotnego związek między wynalezieniem pisma a początkiem historii człowieka pojęcia: neolit (młodsza epoka kamienna), rewolucja neolityczna (P). pojęcia: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia ludzkości dokonać periodyzacji historii opowiedzieć o życiu ludzi epoki paleolitu scharakteryzować system wierzeń ludzi paleolitu wyjaśnić zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka opisać okoliczności odkrycia jaskini w Lascaux wskazać na mapie obszar Bliskiego Wschodu wyjaśnić, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi neolitu nazwano rewolucją przedstawić czynniki, które miały wpływ na zmianę trybu życia ludzi epoki neolitu porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym opisać skutki przyjęcia przez człowieka osiadłego trybu życia opowiedzieć o życiu ludzi epoki neolitu opisać sposób wytwarzania kamiennych narzędzi i wyrobów z gliny w epoce neolitu ocenić wpływ postępu technicznego na polepszenie warunków życia człowieka lokalizować na mapie Żyzny Półksiężyc, Mezopotamię, Babilonię, Eufrat i Tygrys 3

4 II. 5. W państwie faraona Część I. Jak powstał Egipt Część II. Pod władzą faraona wybrane przepisy zawarte w Kodeksie Hammurabiego kształt pisma klinowego grupy społeczne wchodzące w skład społeczeństwa egipskiego najważniejsze osiągnięcia cywilizacji egipskiej (P). (Międzyrzecze), Sumerowie, system irygacyjny, politeizm (wielobóstwo), handel wymienny, miastopaństwo, pismo klinowe zikkurat, brąz, podział pracy, kodeks pojęcia: państwo, faraon, monarchia despotyczna, hieroglify, papirus pismo ludowe, geometria na czym polegała trudność w posługiwaniu się pismem obrazkowym omówić warunki naturalne panujące na terenie Mezopotamii określić, kiedy na terenie Mezopotamii pojawiła się cywilizacja Sumerów przedstawić osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej i babilońskiej opisać wygląd sumeryjskiego miasta-państwa opisać wpływ środowiska naturalnego na życie ludzi cywilizacji nadrzecznych dostrzec przejawy świadomej ingerencji człowieka w środowisko naturalne wyjaśnić znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państwa wskazać różnice między starożytnymi a współczesnymi przepisami prawa lokalizować w czasie i przestrzeni cywilizację egipską omówić warunki naturalne panujące na terenie Egiptu wskazać zależności między położeniem geograficznym a powstaniem państwa i cywilizacji egipskiej opisać wpływ środowiska naturalnego na życie i zajęcia starożytnych Egipcjan scharakteryzować poszczególne grupy społeczeństwa egipskiego i ich rolę w państwie opisać życie codzienne mieszkańców Egiptu określić zakres władzy faraona opisać organizację państwa egipskiego 4

5 II. II. 6. Przed sądem Ozyrysa 7. Ziemia Obiecana Część I. Początki narodu żydowskiego Część II. Królestwo Izraela postacie: Cheopsa, Tutanchamona głównych bogów, w których wierzyli Egipcjanie (P). daty związane z historią Izraelitów postacie: Abrahama, Mojżesza, Dawida, Salomona (P). pojęcia: mumia, balsamowanie, piramida sarkofag, Księgi Umarłych pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament, Ziemia Obiecana, monoteizm, judaizm, naród wybrany, Jahwe, arka przymierza, menora, dekalog świątynia jerozolimska, Tora, niewola babilońska z czego wynika ostrożność, z jaką historycy podchodzą do Biblii jako źródła historycznego omówić funkcjonowanie szkolnictwa w starożytnym Egipcie rozpoznać różne typy pisma egipskiego przedstawić wyobrażenia Egipcjan o życiu pozagrobowym omówić przebieg procesu mumifikacji przedstawić najpopularniejszą teorię na temat sposobu, w jaki budowano piramidy scharakteryzować wierzenia religijne starożytnych Egipcjan omówić poszczególne etapy sądu Ozyrysa nad duszą zmarłego Egipcjanina opisać okoliczności odkrycia grobowca Tutanchamona ocenić rolę Abrahama i Mojżesza w historii narodu żydowskiego wskazać na mapie szlak wędrówki narodu wybranego charakteryzować podstawowe symbole i główne zasady judaizmu wyjaśnić różnicę między politeizmem a monoteizmem, odwołując się do przykładów wymienić dwie religie monoteistyczne wywodzące się ze starożytnego judaizmu ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzkości wskazać na mapie starożytny Izrael, Palestynę, Jerozolimę opowiedzieć, jak powstało państwo żydowskie Izrael 5

6 II. III. Początki człowieka i pierwsze cywilizacje lekcja powtórzeniowa 8. Wśród skał i oliwnych gajów Część I. Wśród skał i oliwnych gajów Część II. Wielka kolonizacja grecka przełomowe wydarzenia związane z dziejami człowieka pierwotnego i pierwszymi cywilizacjami starożytnymi (P). ramy chronologiczne kultury mykeńskiej (PP) i wielkiej kolonizacji typowy jadłospis mieszkańców starożytnej Grecji związek między zmianami klimatycznymi na Ziemi a rozwojem człowieka i powstaniem pierwszych cywilizacji i państw (P). pojęcia: Hellada, Hellen, polis, kolonie, wielka kolonizacja kultura mykeńska na czym polegały trudności związane z podróżami morskimi w okresie starożytnym zaznaczyć na osi czasu najważniejsze wydarzenia z dziejów państwa żydowskiego (P). lokalizować w czasie i przestrzeni cywilizacje Bliskiego Wschodu (P) oraz scharakteryzować, porównać i ocenić ich dorobek przedstawić warunki życia oraz wymienić umiejętności zdobyte przez ludzi paleolitu i neolitu omówić warunki naturalne panujące na obszarze pierwszych państw omówić wierzenia człowieka pierwotnego i ludów starożytnych wskazać na mapie i określić położenie geograficzne Grecji omówić warunki naturalne panujące na terenie Grecji opowiedzieć o zajęciach Greków wyjaśnić wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji opowiedzieć, jak doszło do powstania kultury mykeńskiej wskazać przyczyny i zasięg wielkiej kolonizacji greckiej opisać wygląd greckich statków handlowych wymienić czynniki integrujące starożytnych Greków (P). 6

7 III. III. III. 9. Wśród bogów i herosów 10. Na olimpijskim stadionie 11. W państwie wojowników głównych bogów greckiego panteonu i dziedziny życia, którymi się opiekowali bohaterów najważniejszych mitów greckich (P). daty: 776 p.n.e. 393, 1896 dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju pozostałe konkurencje starożytnych igrzysk olimpijskich podstawowe zasady pojęcia: heros, mit, Olimp Chaos, Pytia, Hades, Pola Elizejskie, Tartar pojęcia: olimpiada, igrzyska, pokój boży (P). pojęcia: spartiaci, wskazać na mapie Olimp i Delfy opowiedzieć, w jaki sposób Grecy wyobrażali sobie bogów i oddawali im cześć opowiedzieć kilka mitów (P) i dokonać ich dydaktycznej interpretacji przedstawić poglądy Greków na temat życia pozagrobowego wyjaśnić, jaką rolę w życiu Greków odgrywały wyrocznie ocenić rolę religii w tworzeniu się i umacnianiu wspólnoty Hellenów wyszukać w mitach wartości uniwersalne wyjaśnić różnicę między igrzyskami a olimpiadą lokalizować na mapie Olimpię opisać wygląd Olimpii omówić reguły rządzące starożytnymi igrzyskami opowiedzieć o przebiegu igrzysk olimpijskich scharakteryzować igrzyska olimpijskie jako czynnik integrujący antycznych Greków przedstawić różnice między organizacją starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich dostrzec we współczesnych igrzyskach olimpijskich bezpośrednie nawiązanie do tradycji greckiej wskazać na mapie Peloponez i Spartę 7

8 III. 12. Ojczyzna demokracji Część I. Ojczyzna demokracji Część II. Demokracja ateńska rządzące społeczeństwem Sparty (P). postacie: Solona, Klejstenesa, Peryklesa (P). periojkowie, heloci, falanga, hoplita geruzja, Lacedemon cele, którym służyło wychowanie spartańskie na czym polegały relacje między obywatelem a państwem spartańskim pojęcia: demokracja, ostracyzm, arystokracja, areopag, Zgromadzenie Ludowe, Rada Pięciuset, sąd przysięgłych tyran na czym polegają różnice między demokracją ateńską a współczesną (np. w Polsce) umiejscowić w czasie istnienie państwa spartańskiego przedstawić strukturę społeczeństwa Sparty przedstawić etapy wychowania spartańskiego ocenić zasady obyczajowe obowiązujące w Sparcie i wskazać w nich wartości aprobowane przez siebie opisać, jak doszło do upadku państwa spartańskiego omówić ustrój Sparty i dokonać jego oceny wyjaśnić znaczenie zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy (P). przedstawić proces kształtowania się demokracji ateńskiej przedstawić ustrój Aten umiejscowić w czasie demokrację ateńską i porównać system sprawowania władzy w Sparcie i Atenach omówić sytuację niewolników w państwie ateńskim ocenić zasady demokracji ateńskiej 8

9 III. III. 13. Wojny perskie daty: 490 p.n.e., 480 p.n.e., 479 p.n.e. 499 p.n.e., 449 p.n.e. postacie: Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa Dariusza I, Kserksesa 14. Grecki cud sławnych filozofów greckich: Sokratesa, Platona, Arystotelesa twórców teatru i rzeźby greckiej: Ajschylosa, Sofoklesa, Fidiasza (P). pojęcia: nieśmiertelni, triera postawy sławnych dowódców greckich z V wieku p.n.e. pojęcia: Związek Morski, Akropol, Partenon, filozofia, tragedia idealizm, Akademia, epoka klasyczna wskazać na mapie państwo perskie i Helladę omówić organizację państwa perskiego przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojen grecko-perskich wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew Greków z Persami wyjaśnić symboliczny sens nazwy: Termopile wyjaśnić sens słów: Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom dostrzec, że konfrontacja Greków z Persami zapoczątkowała kształtowanie się tożsamości europejskiej wyjaśnić, co zadecydowało o zwycięstwie Greków w wojnach z Persami ocenić postawę Greków podczas wojen w Persami omówić przyczyny powstania i funkcjonowanie Związku Morskiego opisać wygląd starożytnych Aten i Akropolu wytłumaczyć, jak powstała filozofia opowiedzieć, jak powstał teatr grecki i jakie obowiązywały w nim zasady opisać wygląd starożytnego teatru greckiego scharakteryzować teatr jako czynnik integrujący starożytnych Greków ocenić rolę Peryklesa w rozkwicie kulturalnym Aten wyjaśnić, jaka była geneza rozkwitu Aten w V wieku p.n.e. 9

10 III. III. 15. Podboje Aleksandra Wielkiego Co pozostało? Dziedzictwo starożytnej Grecji lekcja powtórzeniowa 1 Uczeń zna: daty: 338 p.n.e., 333 p.n.e., 331 p.n.e p.n.e., 323 p.n.e. postacie: Filipa II, Aleksandra Wielkiego Archimedesa, Euklidesa miejsca najważniejszych bitew między wojskami Aleksandra a armią perską (P). najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią starożytnej Grecji (P). pojęcia: kultura hellenistyczna (hellenizm) Likejon, złoty środek cele polityki prowadzonej przez Filipa II i Aleksandra na czym polegała specyfika cywilizacji greckiej rolę Grecji w kształtowaniu cywilizacji europejskiej opisać sposób wychowania dzieci obowiązujący w starożytnych Atenach ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury europejskiej wyjaśnić przyczyny i skutki wojny peloponeskiej wskazać przyczyny, które umożliwiły Macedonii uzyskanie dominującej pozycji w Grecji wskazać na mapie terytoria zajęte przez wojska Aleksandra Wielkiego omówić dzieje imperium po śmierci Aleksandra przedstawić dokonania (P) i ocenić Aleksandra Wielkiego opisać wygląd starożytnej Aleksandrii wyjaśnić, jak powstała kultura hellenistyczna określić czas trwania i cechy kultury hellenistycznej (P). przedstawić najważniejsze osiągnięcia kultury i nauki greckiej określić wpływ kultury greckiej na współczesność wskazać ponadczasowe wartości filozofii greckiej ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury europejskiej 10

11 IV. 16. Rzym na siedmiu pagórkach piętrzy się... Część I. Powstanie Rzymu Część II. Rzym republiką datę: 753 p.n.e. postacie: Romulusa Eneasza, Remusa pojęcia: republika, patrycjusze, plebejusze (plebs), zgromadzenie ludowe, konsul, senat, trybun ludowy, prawo weta, dyktator Etruskowie, Lacjum, nowa arystokracja, zasada jednoroczności, zasada kolegialności wskazać na mapie i opisać położenie geograficzne Rzymu opisać warunki naturalne panujące w Italii opowiedzieć legendę o powstaniu Rzymu przedstawić naukowe informacje o początkach Rzymu uzyskane w oparciu o prowadzone badania archeologiczne podać przykład wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską przedstawić organizację społeczeństwa w republice rzymskiej przedstawić rozwój terytorialny republiki rzymskiej umiejscowić w czasie i scharakteryzować system sprawowania władzy w republice rzymskiej (P). 11

12 IV. IV. 17. Ty, Rzymianinie, masz rządzić ludami Część I. Kierunki i zasięg podbojów rzymskich Część II. Ty, Rzymianinie, masz rządzić ludami 18. Jak Rzym stał się cesarstwem daty: p.n.e., 216 p.n.e p.n.e., p.n.e. postacie: Hannibala, Gajusza Mariusza miejsca najważniejszych bitew między Rzymem a Kartaginą (P). daty: 44 p.n.e., 30 p.n.e p.n.e., 31 p.n.e. postacie: Juliusza Cezara, Oktawiana Marka Antoniusza, Kleopatry okoliczności dojścia Oktawiana do władzy pojęcia: prowincja, legion, armia zawodowa, romanizacja, proletariusze namiestnik znaczenie armii dla sprawnego funkcjonowania państwa rzymskiego i prowadzonej przez nie polityki pojęcia: pokój rzymski, kalendarz juliański, cesarstwo (P). znaczenie sformułowania kości zostały rzucone wskazać na osi czasu daty najważniejszych wydarzeń związanych z tworzeniem się Imperium Rzymskiego przedstawić przyczyny i wskazać skutki ekspansji Rzymu wskazać na mapie kierunki i zasięg podbojów Rzymian do połowy II wieku p.n.e. przedstawić organizację i sposób funkcjonowania armii rzymskiej po reformie Mariusza wskazać mocne i słabe strony reformy armii przeprowadzonej przez Mariusza opisać wygląd i uzbrojenie rzymskiego legionisty scharakteryzować organizację prowincji opisać postawy Rzymian wobec podbitej ludności przedstawić przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej omówić dokonania Juliusza Cezara i ocenić jego postępowanie wobec instytucji republikańskich charakteryzować system sprawowania władzy w cesarstwie rzymskim porównać ustrój Rzymu republikańskiego z ustrojem Rzymu w czasach Oktawiana Augusta wskazać na mapie zmiany zasięgu terytorialnego państwa rzymskiego między I wiekiem p.n.e. a II wiekiem n.e. 12

13 IV. IV. 19. Chleba i igrzysk! 20. W rzymskim mieście datę: p.n.e. postać: Spartakusa (P). datę: 79 p.n.e. typowy jadłospis mieszkańców starożytnych Pompejów okoliczności zagłady Pompejów (P). pojęcia: termy, cyrk, akwedukt, igrzyska, gladiator, amfiteatr, Koloseum, powstanie Spartakusa (P). pojęcia: bazylika, forum, atrium, perystyl odeon, palestra rolę i znaczenie dróg w państwie rzymskim (P). ocenić Oktawiana Augusta opisać warunki życia mieszkańców stolicy państwa rzymskiego opowiedzieć, w jaki sposób mieszkańcy Rzymu spędzali wolny czas określić położenie niewolników w starożytnym Rzymie scharakteryzować znaczenie niewolnictwa dla państwa rzymskiego i dokonać oceny moralnej systemu niewolniczego wyjaśnić, dlaczego doszło do powstania Spartakusa opisać sposób wychowania dzieci w rodzinie rzymskiej i omówić panujące w niej zasady opisać wygląd Rzymu w okresie cesarstwa dokonać etycznej oceny rzymskich igrzysk na przykładzie badań archeologicznych prowadzonych w Pompejach dostrzegać wpływ archeologii na rozwój wiedzy historycznej opisać wygląd starożytnych Pompejów opisać wygląd domu zamożnego Rzymianina opowiedzieć, w jaki sposób budowano drogi w starożytnym Rzymie 13

14 IV. IV. 21. Jeden duch i jedno serce 22. Co jest ocalone, jeśli ginie Rzym? najważniejszych rzymskich bogów daty: 313, postacie: Jezusa Chrystusa, św. Pawła Poncjusza Piłata, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego symbole chrześcijaństwa (P). 1 Uczeń zna: daty: 395, , 451, 455 postacie: Alaryka, Romulusa Augustulusa, Odoakra, Attyli nazwy głównych plemion wkraczających w granice państwa rzymskiego (P). pojęcia: tolerancja religijna, apostoł, Ewangelia, Dzieje Apostolskie, Mesjasz, Kościół, chrześcijaństwo, religia państwowa sobór znaczenie edyktów z 313 i 380 roku dla rozwoju i umacniania pozycji chrześcijaństwa w państwie rzymskim pojęcia: wędrówka ludów, wandalizm kolon wpływ wędrówki ludów na sytuację w państwie rzymskim w IV i V w. scharakteryzować wierzenia starożytnych Rzymian umiejscowić w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa wyjaśnić, jakie czynniki zadecydowały o szybkim wzroście liczby wyznawców chrześcijaństwa wskazać przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan określić rolę chrześcijaństwa w starożytności wymienić przejawy kryzysu cesarstwa rzymskiego w III wieku wyjaśnić przyczynę podziału cesarstwa rzymskiego opisać okoliczności, w których doszło do najazdu plemion germańskich na ziemie cesarstwa w IV V wieku opisać obyczaje i wygląd Hunów ocenić skutki najazdu barbarzyńców na Rzym wskazać na mapie granicę podziału cesarstwa ustaloną w 395 roku lokalizować na osi czasu daty: 395, 476 opisać okoliczności, w których doszło do upadku zachodniego cesarstwa rzymskiego wyjaśnić umowność przyjęcia 476 roku za datę końca starożytności i początku średniowiecza 14

15 IV. V. Nie wszystek umrę lekcja powtórzeniowa 23. Cesarstwo bizantyjskie najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią starożytnego Rzymu (P). daty: 1054, postać: Justyniana I Wielkiego podstawowe różnice między Kościołem katolickim a Kościołem prawosławnym (P). czynniki, które miały wpływ na ewolucję ustroju politycznego państwa rzymskiego rolę jednostki w procesie historycznym pojęcia: Kodeks Justyniana, wielka schizma wschodnia, Kościół katolicki, Kościół prawosławny cezaropapizm, herezja, teologia, ekskomunika, synod, dogmat z czego wynikało dążenie cesarzy do podporządkowania sobie Kościoła określić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Imperium Rzymskiego (P). przedstawić osiągnięcia kulturalne i cywilizacyjne Rzymian ocenić trwałość osiągnięć cywilizacyjnych Rzymu oraz dostrzec ich obecność we współczesnym świecie wyjaśnić, że kultura rzymska oraz religia chrześcijańska stanowią filary kultury europejskiej dostrzec ciągłość rozwoju cywilizacyjnego i korzystanie z dorobku innych kultur przez kolejne pokolenia zauważyć związki między życiem politycznym a przemianami cywilizacyjnymi lokalizować w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie wyjaśnić, dlaczego Bizancjum uważa się za kontynuację państwa rzymskiego przedstawić okoliczności powstania Konstantynopola i opisać wygląd miasta przedstawić osiągnięcia Justyniana Wielkiego ocenić Justyniana Wielkiego wyjaśnić przyczyny strat terytorialnych cesarstwa bizantyjskiego wyjaśnić przyczyny i skutki podziału chrześcijaństwa na odrębne wyznania scharakteryzować dorobek kulturowy Bizancjum 15

16 V. V. 24. Pod chorągwią Proroka Część I. Jesteś prorokiem Allaha Część II. Pod chorągwią Proroka 25. Państwo Karola Wielkiego Część I. Chrzest króla Franków Część II. Państwo Karola Wielkiego datę: 622 postać: Mahometa podstawowe zasady islamu i obowiązki muzułmanina (P). daty: 756, 800, postacie: Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego Chlodwiga, Karola Młota postanowienia traktatu z Verdun (P). pojęcia: Allah, islam, Koran, muzułmanin, meczet hidżra, fatalizm, święta wojna (dżihad), kalif, państwo teokratyczne wpływ religii na politykę, kulturę i społeczeństwo Arabów pojęcia: Frankowie, Karolingowie, hrabstwo, marchia, renesans karoliński Merowingowie, Normanowie rolę Karola Wielkiego w kształtowaniu politycznych i kulturowych podstaw opisać okoliczności, w których doszło do upadku cesarstwa bizantyjskiego sytuować na mapie pierwotne siedziby Arabów i terytoria opanowane przez nich do IX wieku wskazać na mapie główne ośrodki polityczne i religijne Arabów wyjaśnić, jak doszło do powstania islamu dostrzec związki między islamem a judaizmem i chrześcijaństwem scharakteryzować zasady społeczne obowiązujące wyznawców islamu opisać sposób wychowania dzieci w rodzinie arabskiej i omówić panujące w niej zasady wyjaśnić, co zadecydowało o sukcesach podbojów dokonywanych przez Arabów w VII IX w. dostrzec wpływ kultury islamskiej na średniowieczną Europę podać przykłady osiągnięć cywilizacji arabskiej (P). opisać okoliczności, w których Frankowie przyjęli chrzest określić rolę chrześcijaństwa w umacnianiu państwa Franków na przykładzie Franków wyjaśnić proces kształtowania się państw średniowiecznej Europy na gruzach cesarstwa zachodniorzymskiego opisać okoliczności powstania Państwa Kościelnego wyjaśnić rolę Chlodwiga, Karola Młota, Pepina 16

17 V. V. 26. Między Renem a Łabą 27. Feudalna Europa datę: 962 postacie: Ottona I, Ottona III Henryka I 1 Uczeń zna: ramy czasowe feudalizmu podstawowe zasady obowiązujące w systemie feudalnym (P). nowożytnej Europy pojęcia: Rzesza Niemiecka elektorzy na czym polegała idea cesarstwa rzymskiego według Ottona III (P). pojęcia: rycerstwo, feudalizm, senior, wasal, lenno, hołd lenny, inwestytura drabina feudalna, komendacja, Krótkiego oraz Karola Wielkiego w historii sytuować na mapie zasięg terytorialny monarchii Karola Wielkiego omówić organizację państwa Karola Wielkiego scharakteryzować przemiany kulturowe, jakie dokonały się w państwie Franków pod wpływem renesansu karolińskiego sytuować na mapie państwa powstałe w wyniku postanowień traktatu z 843 roku wyjaśnić przyczyny i znaczenie odnowienia cesarstwa na Zachodzie wyjaśnić przyczyny i okoliczności rozpadu państwa Karola Wielkiego (P). omówić sytuację we wschodniej części państwa Karolingów między IX a X wiekiem omówić politykę władców niemieckich w stosunku do wschodnich sąsiadów przedstawić osiągnięcia Ottona I w dziedzinie polityki wewnętrznej i zewnętrznej wyjaśnić rolę Ottona III w dążeniu do budowy zjednoczonej Europy wskazać na mapie obszar Rzeszy Niemieckiej na przełomie X i XI wieku (P). omówić okoliczności powstania (PP) i podstawowe zadania rycerstwa określić charakterystyczne cechy feudalizmu jako systemu społeczno-ekonomicznego średniowiecznej Europy 17

18 V. V. 28. Ty broń, ty pracuj 29. Módl się i pracuj Część I. Lenistwo wrogiem duszy Część II. grupy społeczne wchodzące w skład społeczeństwa średniowiecznej Europy cechy idealnego rycerza średniowiecznego daty: 1077, , 1075 postacie: Grzegorza VII, Henryka IV św. Benedykta, św. Franciszka z Asyżu, św. rozejm boży wpływ feudalizmu na sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną średniowiecznej Europy pojęcia: stan, pańszczyzna, czynsz pieniężny, trójpolówka, rada miejska, patrycjat, pospólstwo, plebs, cech gildia pojęcia: średniowieczny uniwersalizm asceza, reguła, symonia, konklawe, kardynał, heretyk, inkwizycja jak papiestwo i opisać, jak przebiegała uroczystość nadania lenna wyjaśnić proces wyodrębniania się dwóch podstawowych grup społecznych feudałów i poddanych przedstawić zależności społeczne oparte na prawie lennym opisać wygląd i funkcje średniowiecznego zamku oraz wygląd średniowiecznej wsi i miasta opisać życie codzienne mieszkańców średniowiecznego zamku, wsi i miasta wymienić wynalazki, które znalazły zastosowanie w średniowiecznej wsi (P) i określić ich wpływ na rozwój rolnictwa omówić proces kształtowania się stanów wskazać różnice w położeniu poszczególnych stanów omówić proces powstawania miast charakteryzować funkcje gospodarcze i kulturowe średniowiecznych miast przedstawić proces uzyskiwania tytułów mistrzowskich przez rzemieślników miejskich opisać wygląd średniowiecznego klasztoru przedstawić sytuację w Kościele w X XI wieku (P) i sposoby jej przezwyciężenia ukazać rolę Kościoła w kształtowaniu średniowiecznego poglądu na świat wyjaśnić istotę średniowiecznego uniwersalizmu 18

19 V. V. Feudalny Kościół 30. Bóg tak chce! 31. Średniowieczni Europejczycy Dominika nazwy najważniejszych średniowiecznych zakonów treść notatki papieskiej Dictatus papae i postanowienia ugody w Wormacji 1 Uczeń zna: daty: 1095, , 1204, postać: Urbana II nazwy najważniejszych zakonów rycerskich (P). przykłady osiągnięć kulturalnych i architektonicznych średniowiecznej Europy (P). cesarstwo rozumiały ideę średniowiecznego uniwersalizmu pojęcia: wyprawa krzyżowa (krucjata), wyprawa ludowa, zakon rycerski rekonkwista pojęcie: czarna śmierć wpływ epidemii dżumy na sytuację społeczną i gospodarczą średniowiecznej Europy przedstawić przyczyny powołania nowych zakonów i przedstawić główne założenia ich działalności wskazać przyczyny walki między cesarstwem a papiestwem o prymat w Europie przedstawić przyczyny i przebieg sporu między Henrykiem IV i Grzegorzem VII wyjaśnić polityczne, religijne i społecznogospodarcze przyczyny wypraw krzyżowych omówić przebieg pierwszej i czwartej krucjaty przedstawić okoliczności powstania, organizację i zadania zakonów rycerskich omówić skutki wypraw krzyżowych sytuować na mapie państwa utworzone przez krzyżowców omówić przebieg krucjat przeciw Słowianom połabskim wyjaśnić, na czym polegał średniowieczny pogląd na świat i człowieka wskazać i scharakteryzować wzorce osobowe średniowiecza dostrzegać wpływ religii chrześcijańskiej na życie ludzi średniowiecza ocenić rolę uniwersytetów w rozwoju kultury wyjaśnić przyczyny powstania uniwersytetów lokalizować na mapie miasta, w których powstały pierwsze uniwersytety 19

20 V. Dziedzictwo średniowiecza lekcja powtórzeniowa 1 Uczeń zna: najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią średniowiecznej Europy (P). zasady polityczne i społeczne, na których opierał się porządek w średniowiecznej Europie rozróżnić style romański i gotycki oraz omówić ich cechy charakterystyczne przedstawić miejsce kobiety w średniowiecznej Europie opisać przebieg i zasięg epidemii dżumy w Europie wskazać te dziedziny życia, w których przetrwały ślady kultury średniowiecznej wyjaśnić, na czym polegała jedność średniowiecznej Europy wyjaśnić kulturotwórczą rolę Kościoła omówić osiągnięcia kulturalne średniowiecznej Europy scharakteryzować relacje między cesarstwem a papiestwem w okresie średniowiecza ocenić dokonania średniowiecznych Europejczyków 20