WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY PROPOZYCJA KLASA I GIMNAZJUM

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY PROPOZYCJA KLASA I GIMNAZJUM Poniższy zestaw wymagań edukacyjnych na poszczególne oceny uwzględnia planowane osiągnięcia ucznia w zakresie wiedzy i umiejętności zawarte w rozkładzie materiału i planie wynikowym zintegrowanym z serią Podróże w czasie. Zestaw ten jest jedynie propozycją. Nauczyciel może wykorzystać przedstawiony podział wymagań w swojej pracy dydaktycznej lub zmodyfikować go tak, by w pełni odpowiadał on specyfice klasy i indywidualnym możliwościom uczniów, z którymi pracuje. TEMAT LEKCJI 1. Odszyfrować przeszłość Część I. Co to jest źródło historyczne, rodzaje źródeł Część II. Czas i chronologia różne style datacji Poziom konieczny ocena dopuszczająca - rodzaje źródeł historycznych. - pojęcia: źródło historyczne, źródło pisane, źródło ustne, źródło materialne, nasza era, przed naszą erą, wiek. - rozpoznać rodzaje źródeł historycznych, - dokonać najprostszego podziału źródeł, - prawidłowo określić wiek wydarzenia. WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Poziom podstawowy ocena dostateczna - postać: Homera, - wydarzenia, które zapoczątkowały kalendarz grecki, rzymski i chrześcijański. - pojęcie: chronologia. - obliczyć, ile lat upłynęło między jednym a drugim wydarzeniem, - umieszczać wydarzenia na osi czasu. Poziom rozszerzający ocena dobra - pojęcie: prawda historyczna, - znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów. - podać różne sposoby mierzenia czasu. Poziom dopełniający ocena bardzo dobra - pojęcie: hipoteza naukowa, - z czego wynika konieczność ostrożnego traktowania źródeł historycznych. - ocenić znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów. Poziom wykraczający ocena celująca - postać: Heinricha Schliemanna. - ocenić rolę archeologii w odtwarzaniu procesu dziejowego, - opisać okoliczności odkrycia Troi. 1

2 2. Pierwsi ludzie Część I. Zanim pojawił się człowiek Część II. Ludzie epoki paleolitu 3. O pierwszych rolnikach - cechy, które odróżniają człowieka od małp człekokształtnych. - pojęcia: prehistoria, paleolit (starsza epoka kamienna), człowiek rozumny współczesny. kontynent uznawany za kolebkę ludzkości, - dokonać periodyzacji historii. - podstawowe zajęcia ludności epoki neolitu. - pojęcia: neolit (młodsza epoka kamienna), rewolucja neolityczna. obszar Bliskiego Wschodu, - wyjaśnić, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi neolitu nazwano rewolucją, - porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym. - ramy chronologiczne epoki paleolitu. epokę paleolitu. - ramy chronologiczne epoki neolitu. czynniki, które miały wpływ na zmianę trybu życia ludzi epoki neolitu, - opisać skutki przyjęcia przez człowieka osiadłego trybu życia. - pojęcia: lądolód, gromada, - znaczenie uzyskania umiejętności rozpalania ognia dla rozwoju cywilizacyjnego człowieka pierwotnego. - opowiedzieć o życiu ludzi epoki paleolitu, - wyjaśnić zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka. - opowiedzieć o życiu ludzi epoki neolitu. - związek między wynalezieniem pisma a początkiem historii człowieka. system wierzeń ludzi paleolitu. - opisać sposób wytwarzania kamiennych narzędzi i wyrobów z gliny w epoce neolitu. - opisać okoliczności odkrycia jaskini w Lascaux. - ocenić wpływ postępu technicznego na polepszenie warunków życia człowieka. 2

3 4. O Żyznym Półksiężycu 5. W państwie faraona Część I. Jak powstał Egipt Część II. Pod władzą faraona - postać: Hammurabiego. - pojęcia: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia (Międzyrzecze), Sumerowie, politeizm (wielobóstwo), pismo klinowe. - lokalizować na mapie Żyzny Półksiężyc, Mezopotamię, Babilonię, Eufrat i Tygrys, osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej i babilońskiej. - najważniejsze osiągnięcia cywilizacji egipskiej. - pojęcia: państwo, faraon, monarchia despotyczna. - lokalizować w czasie i przestrzeni cywilizację egipską, - określić zakres - wybrane przepisy zawarte w Kodeksie Hammurabiego. - pojęcia: system irygacyjny, handel wymienny, miastopaństwo. - omówić warunki naturalne panujące na terenie Mezopotamii, - wyjaśnić znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państwa. - grupy społeczne wchodzące w skład społeczeństwa egipskiego. - pojęcia: hieroglify, papirus. - omówić warunki naturalne panujące na terenie Egiptu, - opisać wpływ - kształt pisma klinowego. - pojęcia: zikkurat, brąz, kodeks. - opisać wpływ środowiska naturalnego na życie ludzi cywilizacji nadrzecznych. - pojęcia: pismo ludowe, geometria. poszczególne grupy społeczeństwa egipskiego i ich rolę w państwie, - opisać życie codzienne mieszkańców Egiptu, - opisać organizację państwa egipskiego. - pojęcie: podział pracy. - opisać wygląd sumeryjskiego miastapaństwa, - określić, kiedy na terenie Mezopotamii pojawiła się cywilizacja Sumerów. - na czym polegała trudność w posługiwaniu się pismem obrazkowym. - wskazać zależności między położeniem geograficznym a powstaniem państwa i cywilizacji egipskiej, - rozpoznać różne typy pisma egipskiego. - dostrzec przejawy świadomej ingerencji człowieka w środowisko naturalne, - wskazać różnice między starożytnymi a współczesnymi przepisami prawa. - omówić funkcjonowanie szkolnictwa w starożytnym Egipcie. 3

4 władzy faraona. środowiska naturalnego na życie i zajęcia starożytnych Egipcjan. 6. Przed sądem Ozyrysa 7. Ziemia Obiecana Część I. Początki narodu żydowskiego Część II. Królestwo Izraela - pojęcia: mumia, piramida. wyobrażenia Egipcjan o życiu pozagrobowym. - postacie: Abrahama, Mojżesza. - pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament, monoteizm, judaizm, Jahwe, dekalog. - wyjaśnić różnicę między politeizmem a monoteizmem, odwołując się do przykładów, - wymienić dwie religie monoteistyczne - głównych bogów, w których wierzyli Egipcjanie. - pojęcie: balsamowanie. - omówić przebieg procesu mumifikacji. - postacie: Dawida, Salomona, - daty związane z historią Izraelitów. - pojęcia: Ziemia Obiecana, naród wybrany, arka przymierza, menora. - charakteryzować podstawowe symbole i główne zasady judaizmu, - ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzkości, - pojęcia: sarkofag, Księgi Umarłych. najpopularniejszą teorię na temat sposobu, w jaki budowano piramidy, wierzenia religijne starożytnych Egipcjan. - pojęcia: świątynia jerozolimska, Tora, niewola babilońska. szlak wędrówki narodu wybranego. - postać: Cheopsa. - omówić poszczególne etapy sądu Ozyrysa nad duszą zmarłego Egipcjanina. - z czego wynika ostrożność, z jaką historycy podchodzą do Biblii jako źródła historycznego. - opowiedzieć, jak powstało państwo żydowskie Izrael, - ocenić rolę Abrahama i Mojżesza w historii narodu żydowskiego. - postać: Tutanchamona. - opisać okoliczności odkrycia grobowca Tutanchamona. 4

5 wywodzące się ze starożytnego judaizmu, starożytny Izrael, Palestynę, Jerozolimę. - zaznaczyć na osi czasu najważniejsze wydarzenia z dziejów państwa żydowskiego. Początki człowieka i pierwsze cywilizacje lekcja powtórzeniowa - przełomowe wydarzenia związane z dziejami człowieka pierwotnego i pierwszymi cywilizacjami starożytnymi. - lokalizować w czasie i przestrzeni cywilizacje Bliskiego Wschodu. - związek między zmianami klimatycznymi na Ziemi a rozwojem człowieka i powstaniem pierwszych cywilizacji i państw. - omówić warunki naturalne panujące na obszarze pierwszych państw, warunki życia oraz wymienić umiejętności zdobyte przez ludzi paleolitu i neolitu. - omówić wierzenia człowieka pierwotnego i ludów starożytnych. i porównać dorobek cywilizacji Bliskiego Wschodu. - ocenić dorobek cywilizacji Bliskiego Wschodu. 5

6 1. 8. Wśród skał i oliwnych gajów Część I. Wśród skał i oliwnych gajów Część II. Wielka kolonizacja grecka 9. Wśród bogów i herosów - pojęcia: Hellada, Hellen, polis. i określić położenie geograficzne Grecji, - wymienić czynniki integrujące starożytnych Greków. - głównych bogów greckiego panteonu i dziedziny życia, którymi się opiekowali. - pojęcia: heros, mit, Olimp. Olimp, - opowiedzieć, w jaki sposób Grecy wyobrażali sobie bogów. - ramy chronologiczne wielkiej kolonizacji. - pojęcia: kolonie, wielka kolonizacja. - omówić warunki naturalne panujące na terenie Grecji, - wyjaśnić wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji, - wskazać przyczyny i zasięg wielkiej kolonizacji greckiej. - bohaterów najważniejszych mitów greckich. Delfy, - opowiedzieć, w jaki sposób Grecy oddawali cześć swoim bogom, - opowiedzieć kilka mitów. - typowy jadłospis mieszkańców starożytnej Grecji. - opowiedzieć o zajęciach Greków. - pojęcia: Chaos, Pytia, Hades, Pola Elizejskie, Tartar. poglądy Greków na temat życia pozagrobowego, - wyjaśnić, jaką rolę w życiu Greków odgrywały wyrocznie. - ramy chronologiczne kultury mykeńskiej. - pojęcie: kultura mykeńska. - opisać wygląd greckich statków handlowych. - ocenić rolę religii w tworzeniu się i umacnianiu wspólnoty Hellenów, - wyszukać w mitach wartości uniwersalne. - na czym polegały trudności związane z podróżami morskimi w okresie starożytnym. - opowiedzieć, jak doszło do powstania kultury mykeńskiej. - dokonać dydaktycznej interpretacji mitów greckich. 6

7 10. Na olimpijskim stadionie 11. W państwie wojowników - datę: 776 p.n.e., - dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju. - pojęcia: olimpiada, igrzyska. - wyjaśnić różnicę między igrzyskami a olimpiadą, - opowiedzieć o przebiegu igrzysk olimpijskich. - podstawowe zasady rządzące społeczeństwem Sparty. - pojęcia: spartiaci, periojkowie, heloci. Peloponez i Spartę, strukturę społeczeństwa Sparty. - pojęcie: pokój boży. - lokalizować na mapie Olimpię, igrzyska olimpijskie jako czynnik integrujący antycznych Greków, różnice między organizacją starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich. - pojęcia: falanga, hoplita, - cele, którym służyło wychowanie spartańskie. - umiejscowić w czasie istnienie państwa spartańskiego, - wyjaśnić znaczenie zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z tarczą lub na tarczy. - datę: 393, - konkurencje starożytnych igrzysk olimpijskich nie wchodzące w skład pięcioboju. - opisać wygląd Olimpii. - pojęcia: geruzja, Lacedemon. etapy wychowania spartańskiego, - omówić ustrój Sparty. - datę: omówić reguły rządzące starożytnymi igrzyskami. - na czym polegały relacje między obywatelem a państwem spartańskim. - opisać, jak doszło do upadku państwa spartańskiego, - dokonać oceny ustroju spartańskiego. - dostrzec we współczesnych igrzyskach olimpijskich bezpośrednie nawiązanie do tradycji greckiej. - ocenić zasady obyczajowe obowiązujące w Sparcie i wskazać w nich wartości aprobowane przez siebie. 7

8 12. Ojczyzna demokracji Część I. Ojczyzna demokracji Część II. Demokracja ateńska 13. Wojny perskie - postacie: Solona, Klejstenesa, Peryklesa. - pojęcia: demokracja, ostracyzm, Zgromadzenie Ludowe, Rada Pięciuset, sąd przysięgłych. ustrój Aten. - daty: 490 p.n.e., 480 p.n.e., 479 p.n.e., - postacie: Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa. państwo perskie i Helladę, przyczyny, przebieg i skutki wojen greckoperskich, miejsca najważniejszych bitew Greków z Persami. - pojęcia: arystokracja, areopag. - umiejscowić w czasie demokrację ateńską i porównać system sprawowania władzy w Sparcie i Atenach. - wyjaśnić symboliczny sens nazwy: Termopile, - wyjaśnić, co zadecydowało o zwycięstwie Greków w wojnach z Persami. - pojęcie: tyran, - na czym polegają różnice między demokracją ateńską a współczesną (np. w Polsce). proces kształtowania się demokracji ateńskiej. - postacie: Dariusza I, Kserksesa. - pojęcia: nieśmiertelni, triera, - postawy sławnych dowódców greckich z V wieku p.n.e. - wyjaśnić sens słów: Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom. - omówić sytuację niewolników w państwie ateńskim. - daty: 499 p.n.e., 449 p.n.e. - omówić organizację państwa perskiego, - ocenić postawę Greków podczas wojen z Persami. - ocenić zasady demokracji ateńskiej. - dostrzec, że konfrontacja Greków z Persami zapoczątkowała kształtowanie się tożsamości europejskiej. 8

9 14. Grecki cud - twórców teatru i rzeźby greckiej: Ajschylosa, Sofoklesa, Fidiasza. - pojęcia: Akropol, Partenon, tragedia. - opowiedzieć, jak powstał teatr grecki i jakie obowiązywały w nim zasady. 15. Podboje Aleksandra Wielkiego - daty: 333 p.n.e., 331 p.n.e., - postacie: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, - miejsca najważniejszych bitew między wojskami Aleksandra a armią perską. - pojęcie: kultura hellenistyczna (hellenizm). terytoria zajęte przez wojska Aleksandra - sławnych filozofów greckich: Sokratesa, Platona, Arystotelesa. - pojęcia: Związek Morski, filozofia. - opisać wygląd starożytnego teatru greckiego. - datę: 338 p.n.e. dokonania Aleksandra Wielkiego, - określić czas trwania i cechy kultury hellenistycznej. - pojęcia: idealizm, Akademia, epoka klasyczna. - wytłumaczyć, jak powstała filozofia, - omówić przyczyny powstania i funkcjonowanie Związku Morskiego, - opisać wygląd starożytnych Aten i Akropolu, teatr jako czynnik integrujący starożytnych Greków. - daty: p.n.e., 323 p.n.e., - postacie: Archimedesa, Euklidesa. - pojęcia: Likejon, złoty środek. - wyjaśnić przyczyny i skutki wojny peloponeskiej, - wskazać przyczyny, które umożliwiły Macedonii uzyskanie dominującej pozycji w Grecji, - opisać wygląd - ocenić rolę Peryklesa w rozkwicie kulturalnym Aten, - opisać sposób wychowania dzieci obowiązujący w starożytnych Atenach. - cele polityki prowadzonej przez Filipa II i Aleksandra. - omówić dzieje imperium po śmierci Aleksandra. - wyjaśnić, jaka była geneza rozkwitu Aten w V wieku p.n.e., - ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury europejskiej. - ocenić Aleksandra Wielkiego. 9

10 Wielkiego, - wyjaśnić, jak powstała kultura hellenistyczna. starożytnej Aleksandrii. Co pozostało? Dziedzictwo starożytnej Grecji lekcja powtórzeniowa 16. Rzym na siedmiu pagórkach piętrzy się... Część I. Powstanie Rzymu Część II. Rzym republiką - najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią starożytnej Grecji. - datę: 753 p.n.e., - postać: Romulusa. - pojęcia: republika, patrycjusze, plebejusze (plebs). i opisać położenie geograficzne Rzymu, organizację społeczeństwa w republice rzymskiej. - na czym polegała specyfika cywilizacji greckiej. najważniejsze osiągnięcia kultury i nauki greckiej. - pojęcia: zgromadzenie ludowe, konsul, senat, trybun ludowy, prawo weta, dyktator. - opisać warunki naturalne panujące w Italii, - umiejscowić w czasie i scharakteryzować system sprawowania władzy w republice rzymskiej. - rolę Grecji w kształtowaniu cywilizacji europejskiej. - określić wpływ kultury greckiej na współczesność. - postacie: Eneasza, Remusa. - pojęcia: Lacjum, zasada jednoroczności, zasada kolegialności. - opowiedzieć legendę o powstaniu Rzymu, - podać przykład wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską. - ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury europejskiej. - pojęcia: Etruskowie, nowa arystokracja. rozwój terytorialny republiki rzymskiej. - wskazać ponadczasowe wartości filozofii greckiej. naukowe informacje o początkach Rzymu uzyskane w oparciu o prowadzone badania archeologiczne. 10

11 Ty, Rzymiani nie, masz rządzić ludami Część I. Kierunki i zasięg podbojów rzymskich Część II. Ty, Rzymianinie, masz rządzić ludami 18. Jak Rzym stał się cesarstwem - daty: p.n.e., 216 p.n.e., - postać: Hannibala, - miejsca najważniejszych bitew między Rzymem a Kartaginą. - pojęcia: prowincja, legion, romanizacja. - wskazać na osi czasu daty najważniejszych wydarzeń związanych z tworzeniem się Imperium Rzymskiego, przyczyny i wskazać skutki ekspansji Rzymu. - daty: 44 p.n.e., 30 p.n.e. 14, - postacie: Juliusza Cezara, Oktawiana. - pojęcia: pokój rzymski, cesarstwo. przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej. - postać: Gajusza Mariusza. - pojęcia: armia zawodowa, proletariusze. kierunki i zasięg podbojów Rzymian do połowy II wieku p.n.e., organizację i sposób funkcjonowania armii rzymskiej po reformie Mariusza. - pojęcie: kalendarz juliański. - charakteryzować system sprawowania władzy w cesarstwie rzymskim, zmiany zasięgu terytorialnego państwa rzymskiego między I wiekiem p.n.e. a II - daty: p.n.e., p.n.e. - pojęcie: namiestnik. - opisać wygląd i uzbrojenie rzymskiego legionisty, organizację prowincji. - daty: 49 p.n.e., 31 p.n.e., - postacie: Marka Antoniusza, Kleopatry, - okoliczności dojścia Oktawiana do władzy. - znaczenie sformułowania kości zostały rzucone. - omówić dokonania - wskazać mocne i słabe strony reformy armii przeprowadzonej przez Mariusza, - opisać postawy Rzymian wobec podbitej ludności. - porównać ustrój Rzymu republikańskiego z ustrojem Rzymu w czasach Oktawiana Augusta, - ocenić Oktawiana Augusta. - znaczenie armii dla sprawnego funkcjonowania państwa rzymskiego i prowadzonej przez nie polityki. - ocenić postępowanie Juliusza Cezara wobec instytucji republikańskich. 11

12 wiekiem n.e. Juliusza Cezara. 19. Chleba i igrzysk! 20. W rzymskim mieście - pojęcia: termy, akwedukt, igrzyska, gladiator, amfiteatr, Koloseum. - opowiedzieć, w jaki sposób mieszkańcy Rzymu spędzali wolny czas, - określić położenie niewolników w starożytnym Rzymie. - okoliczności zagłady Pompejów. - rolę i znaczenie dróg w państwie rzymskim. - postać: Spartakusa. - pojęcia: cyrk, powstanie Spartakusa. - wyjaśnić, dlaczego doszło do powstania Spartakusa. - pojęcia: bazylika, forum, atrium, perystyl. - opisać wygląd domu zamożnego Rzymianina. - datę: p.n.e. - opisać warunki życia mieszkańców stolicy państwa rzymskiego, - opisać wygląd Rzymu w okresie cesarstwa. - datę: 79 p.n.e., - typowy jadłospis mieszkańców starożytnych Pompejów. - pojęcia: odeon, palestra. - opisać wygląd starożytnych Pompejów. znaczenie niewolnictwa dla państwa rzymskiego, - opisać sposób wychowania dzieci w rodzinie rzymskiej i omówić panujące w niej zasady. - opowiedzieć, w jaki sposób budowano drogi w starożytnym Rzymie. - dokonać oceny moralnej systemu niewolniczego, - dokonać etycznej oceny rzymskich igrzysk. - na przykładzie badań archeologicznych prowadzonych w Pompejach dostrzegać wpływ archeologii na rozwój wiedzy historycznej. 12

13 21. Jeden duch i jedno serce 22. Co jest ocalone, jeśli ginie Rzym? - daty: 313, 380, - postacie: Jezusa Chrystusa, św. Pawła, - symbole chrześcijaństwa. - pojęcia: apostoł, Ewangelia, Mesjasz, Kościół, chrześcijaństwo, religia państwowa. - umiejscowić w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa, - wskazać przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan. - daty: 395, pojęcie: wędrówka ludów. - wyjaśnić przyczynę podziału cesarstwa rzymskiego, granicę podziału cesarstwa ustaloną w 395 roku, - lokalizować na osi - najważniejszych rzymskich bogów. - pojęcia: tolerancja religijna, Dzieje Apostolskie. - wyjaśnić, jakie czynniki zadecydowały o szybkim wzroście liczby wyznawców chrześcijaństwa. - nazwy głównych plemion wkraczających w granice państwa rzymskiego. - pojęcie: wandalizm. - wymienić przejawy kryzysu cesarstwa rzymskiego w III wieku, - wyjaśnić umowność przyjęcia 476 roku za datę końca starożytności - datę: 64, - postacie: Poncjusza Piłata, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego. - pojęcie: sobór. wierzenia starożytnych Rzymian, - opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa. - daty: 410, 451, 455, - postacie: Alaryka, Romulusa Augustulusa, Odoakra, Attyli. - pojęcie: kolon. - opisać okoliczności, w których doszło do najazdu plemion germańskich na ziemie cesarstwa w IV V wieku. - znaczenie edyktów z 313 i 380 roku dla rozwoju i umacniania pozycji chrześcijaństwa w państwie rzymskim. - wpływ wędrówki ludów na sytuację w państwie rzymskim w IV i V wieku. - opisać obyczaje i wygląd Hunów, - opisać okoliczności, w których doszło do upadku zachodniego cesarstwa rzymskiego. - określić rolę chrześcijaństwa w starożytności. - ocenić skutki najazdu barbarzyńców na Rzym. 13

14 czasu daty: 395, 476, - określić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Imperium Rzymskiego. i początku średniowiecza. Nie wszystek umrę lekcja powtórzeniowa 23. Cesarstwo bizantyjskie - najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią starożytnego Rzymu. - datę: 1054, - postać: Justyniana I Wielkiego. - pojęcia: wielka schizma wschodnia, Kościół katolicki, Kościół prawosławny. - lokalizować w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie, - wyjaśnić przyczyny i skutki podziału chrześcijaństwa na osiągnięcia kulturalne i cywilizacyjne Rzymian, - wyjaśnić, że kultura rzymska oraz religia chrześcijańska stanowią filary kultury europejskiej. - datę: 1453, - podstawowe różnice między Kościołem katolickim a Kościołem prawosławnym. - pojęcie: Kodeks Justyniana. osiągnięcia Justyniana Wielkiego, dorobek kulturowy Bizancjum. - czynniki, które miały wpływ na ewolucję ustroju politycznego państwa rzymskiego. - dostrzec ciągłość rozwoju cywilizacyjnego i korzystanie z dorobku innych kultur przez kolejne pokolenia. - datę: pojęcia: cezaropapizm, herezja, teologia, ekskomunika, synod, dogmat. okoliczności powstania Konstantynopola i opisać wygląd miasta, - opisać okoliczności, w których doszło do upadku cesarstwa bizantyjskiego. - rolę jednostki w procesie historycznym. - ocenić trwałość osiągnięć cywilizacyjnych Rzymu oraz dostrzec ich obecność we współczesnym świecie. - z czego wynikało dążenie cesarzy do podporządkowania sobie Kościoła. - wyjaśnić przyczyny strat terytorialnych cesarstwa bizantyjskiego. - zauważyć związki między życiem politycznym a przemianami cywilizacyjnymi. - wyjaśnić, dlaczego Bizancjum uważa się za kontynuację państwa rzymskiego, - ocenić Justyniana Wielkiego. 14

15 odrębne wyznania. 24. Pod chorągwią Proroka Część I. Jesteś prorokiem Allaha Część II. Pod chorągwią Proroka 25. Państwo Karola Wielkiego Część I. Chrzest króla Franków Część II. Państwo Karola Wielkiego - datę: 622, - postać: Mahometa. - pojęcia: Allah, islam, Koran, muzułmanin, meczet. - sytuować na mapie pierwotne siedziby Arabów i terytoria opanowane przez nich do IX wieku. - daty: 800, 843, - postać: Karola Wielkiego, - postanowienia traktatu z Verdun. - pojęcia: Frankowie, renesans karoliński. - sytuować na mapie zasięg terytorialny monarchii Karola Wielkiego, - sytuować na mapie państwa powstałe w wyniku postanowień - podstawowe zasady islamu i obowiązki muzułmanina. główne ośrodki polityczne i religijne Arabów, - dostrzec związki między islamem a judaizmem i chrześcijaństwem, - podać przykłady osiągnięć cywilizacji arabskiej. - datę: 756, - postać: Pepina Krótkiego. - pojęcia: Karolingowie, hrabstwo, marchia. - opisać okoliczności powstania Państwa Kościelnego, - omówić organizację państwa Karola Wielkiego. - pojęcia: hidżra, święta wojna (dżihad), kalif, państwo teokratyczne. - wyjaśnić, jak doszło do powstania islamu, - dostrzec wpływ kultury islamskiej na średniowieczną Europę. - datę: 732, - postacie: Chlodwiga, Karola Młota. - pojęcia: Merowingowie, Normanowie. - opisać okoliczności, w których Frankowie przyjęli chrzest, - określić rolę chrześcijaństwa w umacnianiu państwa Franków, - pojęcie: fatalizm. zasady społeczne obowiązujące wyznawców islamu, - wyjaśnić, co zadecydowało o sukcesach podbojów dokonywanych przez Arabów w VII IX wieku. - wyjaśnić rolę Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego oraz Karola Wielkiego w historii, - wyjaśnić przyczyny i znaczenie odnowienia cesarstwa na Zachodzie. - wpływ religii na politykę, kulturę i społeczeństwo Arabów. - opisać sposób wychowania dzieci w rodzinie arabskiej i omówić panujące w niej zasady. - rolę Karola Wielkiego w kształtowaniu politycznych i kulturowych podstaw nowożytnej Europy. - na przykładzie Franków wyjaśnić proces kształtowania się państw średniowiecznej Europy na gruzach cesarstwa zachodniorzymskiego. 15

16 traktatu z 843 roku, - wyjaśnić przyczyny i okoliczności rozpadu państwa Karola Wielkiego. przemiany kulturowe, jakie dokonały się w państwie Franków pod wpływem renesansu karolińskiego. 26. Między Renem a Łabą 27. Feudalna Europa - datę: 962, - postacie: Ottona I, Ottona III. - pojęcie: Rzesza Niemiecka. obszar Rzeszy Niemieckiej na przełomie X i XI wieku. - ramy czasowe feudalizmu, - podstawowe zasady obowiązujące w systemie feudalnym. - pojęcia: rycerstwo, feudalizm, senior, wasal, lenno. - określić charakterystyczne cechy feudalizmu jako - na czym polegała idea cesarstwa rzymskiego według Ottona III. osiągnięcia Ottona I w dziedzinie polityki wewnętrznej i zewnętrznej, - wyjaśnić rolę Ottona III w dążeniu do budowy zjednoczonej Europy. - pojęcia: hołd lenny, inwestytura. - omówić podstawowe zadania rycerstwa, - opisać, jak przebiegała uroczystość nadania lenna. - postać: Henryka I. - pojęcie: elektorzy. - omówić politykę władców niemieckich w stosunku do wschodnich sąsiadów. - pojęcia: drabina feudalna, komendacja, rozejm boży. - omówić okoliczności powstania rycerstwa. - omówić sytuację we wschodniej części państwa Karolingów między IX a X wiekiem. - wpływ feudalizmu na sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną średniowiecznej Europy. zależności społeczne oparte na prawie lennym. - wyjaśnić proces wyodrębniania się dwóch podstawowych grup społecznych feudałów i poddanych. 16

17 systemu społecznoekonomicznego średniowiecznej Europy. 28. Ty broń, ty pracuj 29. Módl się i pracuj Część I. Lenistwo wrogiem duszy Część II. Feudalny Kościół - grupy społeczne wchodzące w skład społeczeństwa średniowiecznej Europy. - pojęcia: stan, rada miejska, patrycjat, pospólstwo, plebs. - opisać wygląd i funkcje średniowiecznego zamku oraz wygląd średniowiecznej wsi i miasta. - datę: 1077, - postacie: Grzegorza VII, Henryka IV, - nazwy najważniejszych średniowiecznych zakonów. - pojęcie: - pojęcia: pańszczyzna, czynsz pieniężny, trójpolówka, cech. - wymienić wynalazki, które znalazły zastosowanie w średniowiecznej wsi, - charakteryzować funkcje gospodarcze i kulturowe średniowiecznych miast, - wskazać różnice w położeniu poszczególnych stanów. - datę: opisać wygląd średniowiecznego klasztoru, sytuację w Kościele w X XI wieku, - ukazać rolę Kościoła w kształtowaniu - cechy idealnego rycerza średniowiecza. - pojęcie: gildia. - określić wpływ wynalazków technicznych na rozwój rolnictwa, - omówić proces kształtowania się stanów. - daty: 529, 1075, - postacie: św. Benedykta, św. Franciszka z Asyżu, św. Dominika, - treść notatki papieskiej Dictatus papae i postanowienia ugody w Wormacji. - opisać życie codzienne mieszkańców średniowiecznego zamku, wsi i miasta, - omówić proces powstawania miast. - jak papiestwo i cesarstwo rozumiały ideę średniowiecznego uniwersalizmu. przyczyny powołania nowych zakonów i przedstawić główne założenia ich proces uzyskiwania tytułów mistrzowskich przez rzemieślników miejskich. 17

18 30. Bóg tak chce! średniowieczny uniwersalizm. - wyjaśnić istotę średniowiecznego uniwersalizmu. - datę: pojęcie: wyprawa krzyżowa (krucjata). - wyjaśnić polityczne, religijne i społecznogospodarcze przyczyny wypraw krzyżowych. średniowiecznego poglądu na świat, - wskazać przyczyny walki między cesarstwem a papiestwem o prymat w Europie. - daty: , 1204, 1291, - nazwy najważniejszych zakonów rycerskich. - pojęcia: wyprawa ludowa, zakon rycerski. okoliczności powstania, organizację i zadania zakonów rycerskich. - pojęcia: asceza, reguła, symonia, konklawe, kardynał, heretyk, inkwizycja. sposoby przezwyciężenia sytuacji w Kościele w X XI wieku, przyczyny i przebieg sporu między Henrykiem IV i Grzegorzem VII. - datę: 1100, - postać: Urbana II. - pojęcie: rekonkwista. - omówić przebieg pierwszej i czwartej krucjaty, - sytuować na mapie państwa utworzone przez krzyżowców. działalności. - omówić skutki wypraw krzyżowych. - omówić przebieg krucjat przeciw Słowianom połabskim. 18

19 31. Średniowieczni Europejczycy Dziedzictwo średniowiecza lekcja powtórzeniowa - przykłady osiągnięć kulturalnych i architektonicznych średniowiecznej Europy. - pojęcie: czarna śmierć. - wyjaśnić, na czym polegał średniowieczny pogląd na świat i człowieka, - rozróżnić style romański i gotycki oraz omówić ich cechy charakterystyczne. - najważniejsze postacie i wydarzenia związane z historią średniowiecznej Europy. - wskazać i scharakteryzować wzorce osobowe średniowiecza, - dostrzegać wpływ religii chrześcijańskiej na życie ludzi średniowiecza, - wyjaśnić przyczyny powstania uniwersytetów. - wyjaśnić, na czym polegała jedność średniowiecznej Europy, - wyjaśnić kulturotwórczą rolę Kościoła, - omówić osiągnięcia kulturalne średniowiecznej Europy. - lokalizować na mapie miasta, w których powstały pierwsze uniwersytety, - opisać przebieg i zasięg epidemii dżumy w Europie. - wskazać te dziedziny życia, w których przetrwały ślady kultury średniowiecznej, relacje między cesarstwem a papiestwem w okresie średniowiecza. - ocenić rolę uniwersytetów w rozwoju kultury, miejsce kobiety w średniowiecznej Europie. - zasady polityczne i społeczne, na których opierał się porządek w średniowiecznej Europie. - wpływ epidemii dżumy na sytuację społeczną i gospodarczą średniowiecznej Europy. - ocenić dokonania średniowiecznych Europejczyków. 19