Prawo rzymskie - ćwiczenia

Transkrypt

1

2 Prawo rzymskie - ćwiczenia

3 Prawo rzymskie - ćwiczenia mgr Grzegorz Blicharz - I semestr

4 Prawo rzymskie - ćwiczenia mgr Grzegorz Blicharz - I semestr mgr Kamil Stolarski - II semestr

5 Prawo rzymskie - ćwiczenia mgr Grzegorz Blicharz - I semestr mgr Kamil Stolarski - II semestr Kraków, 7 października 2013 r.

6 Materiały na zajęcia

7 Materiały na zajęcia

8 Materiały na zajęcia Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Kraków 2013

9 Materiały na zajęcia Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Kraków 2013

10 Materiały na zajęcia Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Kraków 2013 Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Warszawa 2009

11 Zasady zaliczenia

12 Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna:

13 Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r.

14 Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z paremie.pdf

15 Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z paremie.pdf kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r.

16 Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z paremie.pdf kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r. H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków 2013

17 Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z paremie.pdf kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r. H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków 2013 P. Święcicka, Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, wyd. 2, Warszawa 2012

18 Zasady zaliczenia Ścieżka wspólna: kolokwium z paremii łacińskich - 18 listopada 2013 r. 58 paremii, do pobrania z paremie.pdf kolokwium z lektury (jedna do wyboru) - 13 stycznia 2014 r. H. Kupiszewski, Prawo rzymskie a współczesność, wyd. 2, Kraków 2013 P. Święcicka, Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, wyd. 2, Warszawa 2012 kwietniowe kolokwium końcowe - fakultatywne

19

20 Ścieżka ćwiczeniowa:

21 Ścieżka ćwiczeniowa: obecność na zajęciach

22 Ścieżka ćwiczeniowa: obecność na zajęciach (0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze)

23 Ścieżka ćwiczeniowa: obecność na zajęciach (0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze) aktywność na zajęciach (odnotowywana plusami)

24 Ścieżka ćwiczeniowa: obecność na zajęciach (0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze) aktywność na zajęciach (odnotowywana plusami) kolokwia, 2 w semestrze: I - prawo osobowe i rodzinne (początek grudnia), prawo spadkowe (koniec stycznia), II - prawo rzeczowe (kwiecień), prawo zobowiązań (czerwiec)

25

26 Dodatkowe punkty:

27 Dodatkowe punkty: testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł, formuły procesowe, pisanie testamentu)

28 Dodatkowe punkty: testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł, formuły procesowe, pisanie testamentu) lektorat z łaciny dla prawników - Jagiellońskie Centrum Językowe, 60 godz., 2 semestry

29 Dodatkowe punkty: testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł, formuły procesowe, pisanie testamentu) lektorat z łaciny dla prawników - Jagiellońskie Centrum Językowe, 60 godz., 2 semestry dr Krzysztof Pawłowski, poniedziałek ; , Gołębia 9, sala 2

30

31 db pkt do egzaminu

32 db db pkt do egzaminu pkt do egzaminu

33 db db + bdb pkt do egzaminu pkt do egzaminu pkt do egzaminu

34 db db + bdb pkt do egzaminu pkt do egzaminu pkt do egzaminu Punktacja, w zależności od wyników grupy i poziomu trudności kolokwiów może ulec zmianie na korzyść studentów.

35 db db + bdb pkt do egzaminu pkt do egzaminu pkt do egzaminu Punktacja, w zależności od wyników grupy i poziomu trudności kolokwiów może ulec zmianie na korzyść studentów. Ocena dobra/bardzo dobra - umożliwia podejście do egzaminu ustnego na początku maja 2014 r.

36 Dyżury i kontakt mgr Grzegorz Blicharz: środa, godz. 15:30-16:30, pok. 9, ul. Gołębia 9 grzegorz.blicharz@uj.edu.pl mgr Kamil Stolarski: poniedziałek, godz. 17:30-18:30, pok. 9, ul. Gołębia 9 UJ: kamil.stolarski@uj.edu.pl; prywatny w sytuacjach szczególnych: stlprawo@gmail.com DYŻURY SŁUŻĄ RÓWNIEŻ DO INDYWIDUALNEGO WYJAŚNIENIA KWESTII NIEJASNYCH, DLATEGO SZCZEGÓLNIE NA NIE ZAPRASZAMY JUŻ OD POCZĄTKU ROKU AKADEMICKIEGO!

37 Konkursy prawa rzymskiego

38 Konkursy prawa rzymskiego Konkurs Wydziałowy możliwość zaliczenia egzaminu przez laureatów i wyróżnionych już na początku kwietnia 2014 r.

39 Konkursy prawa rzymskiego Konkurs Wydziałowy możliwość zaliczenia egzaminu przez laureatów i wyróżnionych już na początku kwietnia 2014 r. Ogólnopolski konkurs Prawo rzymskie a świat współczesny dla laureatów konkursów wydziałowych - w tym roku w Krakowie, czerwiec 2014 r.

40 Konkursy prawa rzymskiego Konkurs Wydziałowy możliwość zaliczenia egzaminu przez laureatów i wyróżnionych już na początku kwietnia 2014 r. Ogólnopolski konkurs Prawo rzymskie a świat współczesny dla laureatów konkursów wydziałowych - w tym roku w Krakowie, czerwiec 2014 r. szczegóły:

41 Digesta justyniańskie D. 1,1,1,1 Ulpian w księdze pierwszej Instytucji! Cuius merito quis nos sacerdotes appellet: iustitiam namque colimus et boni et aequi notitiam profitemur, aequum ab iniquo separantes, licitum ab illicito discernentes, bonos non solum metu poenarum, verum etiam praemiorum quoque exhortatione efficere cupientes, veram nisi fallor philosophiam, non simulatam affectantes.! Z tego to powodu ktoś mógłby nazwać nas kapłanami. Strzeżemy bowiem sprawiedliwości i głosimy wiedzę na temat tego, co dobre i słuszne, odróżniając sprawiedliwe od niesprawiedliwego, dozwolone od niedozwolonego, pragnąc uczynić ludzi dobrymi, nie tylko strachem przed karami, lecz pokazując im także możliwość osiągnięcia korzyści, dążąc przy tym, jak mniemam, do prawdziwej, nie pozornej filozofii.

42

43 D. 1,1,1,2

44 D. 1,1,1,2 Huius studii duae sunt positiones, publicum et privatum. publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem: sunt enim quaedam publice utilia, quaedam privatim. publicum ius in sacris, in sacerdotibus, in magistratibus constitit. privatum ius tripertitum est: collectum etenim est ex naturalibus praeceptis aut gentium aut civilibus.! Dwa są obszary studium prawa: publiczny i prywatny. Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatne zaś korzyści jednostek. Są bowiem rzeczy przynoszące tak korzyść państwu, jak i jednostkom. Prawo publiczne dotyczy obrzędów, kapłanów oraz magistratur. Prawo prywatne dzieli się na trzy części, składa się bowiem z norm wywodzących się albo z prawa naturalnego (ius naturale), albo z prawa narodów (ius gentium), albo z prawa cywilnego (ius civile).

45 D. 1,1,1,3 Ius naturale est, quod natura omnia animalia docuit: nam ius istud non humani generis proprium, sed omnium animalium, quae in terra, quae in mari nascuntur, avium quoque commune est. Hinc descendit maris atque feminae coniunctio, quam nos matrimonium appellamus, hinc liberorum procreatio, hinc educatio: videmus etenim cetera quoque animalia, feras etiam istius iuris peritia censeri.! Prawem naturalnym jest to prawo, którego natura nauczyła wszystkie stworzenia, ponieważ nie jest ono właściwe tylko ro d z a j o w i l u d z k i e m u, l e c z w s p ó l n e w s z y s t k i m stworzeniom, jakie rodzą się na ziemi, w morzu, a także ptakom. Stąd wywodzi się także związek mężczyzny i kobiety, który my nazywamy małżeństwem; stąd też poczynanie i wychowywanie dzieci. Widzimy więc też, że wszystkie inne zwierzęta, także dzikie bestie, uważa się za znające to prawo.

46

47 D. 1,1,1,4

48 D. 1,1,1,4 Ius gentium est, quo gentes humanae utuntur. Quod a naturali recedere facile intellegere licet, quia illud omnibus animalibus, hoc solis hominibus inter se commune sit.! Prawo narodów jest właściwe rodzajowi ludzkiemu. Łatwo zrozumieć, w jaki sposób różni się ono od naturalnego, ponieważ jedno wspólne jest wszystkim stworzeniom, drugie samym tylko ludziom.

49 D. 1,1,2 Pomponiusz w swoim Podręczniku Veluti erga deum religio: ut parentibus et patriae pareamus:! Na przykład powinności re l i g i j n e w o b e c b o g a i uległość wobec rodziców czy ojczyzny.

50

51 D. 1,1,3 Florentinus w księdze pierwszej Instytucji

52 D. 1,1,3 Florentinus w księdze pierwszej Instytucji Ut vim atque iniuriam propulsemus: nam iure hoc evenit, ut quod quisque ob tutelam corporis sui fecerit, iure fecisse existimetur, et cum inter nos cognationem quandam natura constituit, consequens est hominem homini insidiari nefas esse.! I możliwość odparcia bezprawnej siły, bowiem z tego prawa wywodzi się zasada, że cokolwiek ktoś uczynił dla ochrony swego ciała, uważa się za uczynione zgodnie z prawem i odkąd według praw natury należymy do rodzaju ludzkiego, godzenie w drugiego człowieka jest zawsze czynem naruszającym prawa boskie.

53 D. 1,1,4 Ulpian w księdze pierwszej Instytucji Manumissiones quoque iuris gentium sunt. est autem manumissio de manu missio, id est datio libertatis: nam quamdiu quis in servitute est, manui et potestati suppositus est, manumissus liberatur potestate. quae res a iure gentium originem sumpsit, utpote cum iure naturali omnes liberi nascerentur nec esset nota manumissio, cum servitus esset incognita: sed posteaquam iure gentium servitus invasit, secutum est beneficium manumissionis. et cum uno naturali nomine homines appellaremur, iure gentium tria genera esse coeperunt: liberi et his contrarium servi et tertium genus liberti, id est hi qui desierant esse servi.! Wyzwolenia są także instytucją prawa narodów. Wyzwolenie jest bowiem wypuszczeniem z ręki to jest nadaniem wolności, bowiem dopóki ktoś jest w niewoli, podporządkowany jest władztwu, wyzwolony zaś zostaje spod niego uwolniony. Wywodzi się to z prawa narodów, jako że według prawa naturalnego wszystkie dzieci rodziły się wolne i nie znano wyzwolenia, gdyż nie znana była niewola; lecz od czasu, gdy prawem narodów została wprowadzona niewola, przyjęte zostało dobrodziejstwo wyzwolenia. Jako że w naturze zostaliśmy nazwani jednym wspólnym mianem ludzie, prawem narodów został wprowadzony podział na trzy rodzaje: na wolnych, ich przeciwieństwo niewolników oraz na wyzwoleńców. Ten trzeci rodzaj stanowią ci, którzy przestali być niewolnikami.

54

55 D. 1,1,5 Hermogenianus w księdze pierwszej Streszczeń

56 D. 1,1,5 Hermogenianus w księdze pierwszej Streszczeń Ex hoc iure gentium introducta bella, discretae gentes, regna condita, dominia distincta, agris termini positi, aedificia collocata, commercium, emptiones venditiones, locationes conductiones, obligationes institutae: exceptis quibusdam quae iure civili introductae sunt.! Z prawa narodów pochodzą wojny, podział na narody, suwerenność państw, formy władztwa, zakreślanie granic gruntom, sytuowanie budynków, handel, kupno-sprzedaż, najem, poszczególne zobowiązania, z wyjątkiem tych, które są wprowadzone prawem cywilnym.

57 D. 1,1,6 pr Ulpian w księdze pierwszej Instytucji Ius civile est, quod neque in totum a naturali vel gentium recedit nec per omnia ei servit: itaque cum aliquid addimus vel detrahimus iuri communi, ius proprium, id est civile efficimus.! Prawem cywilnym jest to prawo, które ani w całości nie ustępuje prawu naturalnemu i prawu narodów, ani też im we wszystkim nie służy. Ponieważ, gdy cokolwiek d o d a j e m y a l b o o d e j m u j e m y p r a w u wspólnemu, tworzymy prawo własne, czyli cywilne.

58

59 D. 1,1,6,1

60 D. 1,1,6,1 Hoc igitur ius nostrum constat aut ex scripto aut sine scripto, ut apud Graecos: ton nomon hoti men eggrafoi, hoti de agrafoi.! To więc prawo nasze składa się albo z p r a w a p i s a n e g o, a l b o z p r a w a niepisanego, jak u Greków: jedne prawa są pisane (έγγραφοι), inne niepisane (άγραφοι).

61 D. 1,1,7 pr. Papinian w księdze drugiej Definicji Ius autem civile est, quod ex legibus, plebis scitis, senatus consultis, decretis principum, auctoritate prudentium venit.! Toteż prawo cywilne pochodzi z ustaw, postanowień zgromadzeń plebejskich, uchwał senatu, konstytucji cesarskich, opinii biegłych prawników.

62

63 D. 1,1,7,1

64 D. 1,1,7,1 I u s p r a e t o r i u m e s t, q u o d p r a e t o r e s introduxerunt adiuvandi vel supplendi vel corrigendi iuris civilis gratia propter utilitatem publicam. quod et honorarium dicitur ad honorem praetorum sic nominatum.! Prawem pretorskim jest to, które z uwagi na pożytek publiczny wprowadzili pretorzy dla wspomagania, uzupełniania lub poprawiania prawa cywilnego. Nazywa się je także urzędniczym (ius honorarium), z uwagi na urząd (honos) pretora.

65 D. 1,1,8 Marcjan w księdze pierwszej Instytucji Nam et ipsum ius honorarium viva vox est iuris civilis.! Albowiem i samo prawo u r z ę d n i c z e j e s t ż y w y m głosem prawa cywilnego.

66

67 D. 1,1,9 Gaius w księdze pierwszej Instytucji

68 D. 1,1,9 Gaius w księdze pierwszej Instytucji Omnes populi, qui legibus et moribus reguntur, partim suo proprio, partim communi omnium hominum iure utuntur. Nam quod quisque populus ipse sibi ius constituit, id ipsius proprium civitatis est vocaturque ius civile, quasi ius proprium ipsius civitatis: quod vero naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes peraeque custoditur vocaturque ius gentium, quasi quo iure omnes gentes utuntur.! Wszystkie ludy, które rządzone są ustawami i zwyczajami, posługują się częściowo swoim własnym prawem, częściowo prawem wspólnym wszystkim ludziom. Albowiem to, co naród sam dla siebie ustanawia, jest właściwe jego państwu i nazywa się prawem cywilnym, jako prawo właściwe tylko dla jego państwa. To zaś prawo, które porządek naturalny ustanowił między ludźmi, u wszystkich na równi jest przestrzegane i nazywa się prawem narodów, jako to prawo, którym posługują się wszystkie narody.

69 D. 1,1,10 pr. Ulpian w księdze pierwszej Instytucji Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi.! Sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznawania tego, co się komu należy.

70

71 D. 1,1,10,1

72 D. 1,1,10,1 Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere.

73 D. 1,1,10,1 Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere. Zalecenia prawa są następujące: żyć uczciwie, nikomu nie szkodzić, każdemu przyznawać to, co należne.

74 D. 1,1,10,2 Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia.! Biegłość w prawie to znajomość rzeczy boskich i ludzkich, wiedza o tym co słuszne i niesłuszne.

75 Na kolejne zajęcia - 14 października 2013 r. Historia źródeł prawa: tabelki chronologiczne z początku Warsztatów prawniczych; podstawowe informacje z pierwszego rozdziału Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego; postaci jurystów; podziały na prawo przedklasyczne, klasyczne, poklasyczne; rodzaje źródeł prawa; rodzaje porządków prawnych;