Bakterie. Organizmy prokariotyczne Wielkość komórek bakterii: 1-10 µm (ważne w medycynie bakterie mają rozmiary od 0,2 do

Transkrypt

1 Bakterie Organizmy prokariotyczne Wielkość komórek bakterii: 1-10 µm (ważne w medycynie bakterie mają rozmiary od 0,2 do 600 µm)

2 Ze względu na strukturę ściany komórkowej bakterie dzielimy na: Bakterie Gram dodatnie (gruba warstwa peptydoglikanu mureiny z kwasami tejchojowymi, błona komórkowa złożona z białek i fosfolipidów) Bakterie Gram ujemne (błona zewnętrzna: lipopolisacharyd, cienka warstwa mureiny, periplazma, błona komórkowa j.w.) Bakterie kwasooporne (warstwa wolnych kwasów mykolowych i polipeptydów, warstwa lipidowalipoarabinomannan, arabinogalaktan, cienka warstwa mureiny z mannozydem fosfatydyloinozytolu, błona komórkowa j.w.)

3 Fizjologia bakterii Ze względu na sposób oddychania i tolerancję tlenu bakterie dzieli się na: 1. Bezwzględne tlenowce 2. Bezwzględne beztlenowce 3. Względne beztlenowce 4. Bakterie mikroaerofilne 5. Względne tlenowce

4 bezwzględne tlenowce - rosną tylko w obecności tlenu atmosferycznego i czerpią energię drogą oddychania tlenowego; bezwzględne beztlenowce - rosną tylko w nieobecności tlenu (tlen jest dla nich zabójczy), czerpią energię drogą beztlenową; względne beztlenowce - rosną w niskich stężeniach tlenu atmosferycznego, czerpią energię także drogą oddychania beztlenowego.

5 Ze względu na temperaturę, w której bakterie utrzymują żywotność, dzielimy je na: bakterie psychrofilne - giną poniżej temperatury 0 C i powyżej 30 C, najlepiej rozwijają się w temperaturze: 15 C bakterie mezofilne - giną poniżej temperatury 10 C i powyżej 45 C, najlepiej rozwijają się w temperaturze: C. bakterie termofilne - giną poniżej temperatury 40 C i powyżej 70 C, najlepiej rozwijają się w temperaturze 52 C.

6 Bakterie dzielimy na: Symbionty współżyjące z innymi gatunkami (w tym z człowiekiem). Gatunki mogą lecz nie muszą odnosić z tej zależności korzyści Komensale współżyją z innymi gatunkami, przy czym jeden z nich odnosi wyraźne korzyści bez szkody dla pozostałych Patogeny wywołujące chorobę u danego organizmu

7 Lactobacillus acidophilus Laseczka termofilna (45 C) Wchodzą w skład prawidłowej flory przewodu pokarmowego, narządu rodnego oraz występują na skórze, w jamie ustnej

8 Lactobacillus casei Laseczki przeprowadzające homofermentację glukozy z wytworzeniem kwasu mlekowego Występuje w przewodzie pokarmowym człowieka

9 Bifidobacterium bifidum Beztlenowe laseczki produkujące witaminy z grupy B i K Zapobiega kolonizacji inwazyjnych bakterii chorobotwórczych, takich jak E. coli, Clostridium, Salmonella

10 Eubacterium limosum Beztlenowa pałeczka homoacetogenna Występuje w jelicie grubym

11 Staphylococcus epidermidis Ziarniak, gronkowiec, koagulazo -, katalazo +, mannitolo Występowanie: - Błony śluzowe jamy ustnej, nosa i gardła - Drogi moczowo- płciowe - Jelita - Skóra

12 Staphylococcus hominis Ziarniak, gronkowiec, koagulazo -, Występowanie: -skóra Potencjalna chorobotwórczość: -infekcje u pacjentów z niedoborami odporności

13 Staphylococcus haemolyticus Ziarniak, gronkowiec, koagulazo -, katalazo +, mannitolo + Występowanie: -skóra -błony śluzowe

14 Streptococcus salivarius Ziarniak, paciorkowiec, fermentujący Obecność kanału dla mocznika Flora fizjologiczna jamy ustnej i przewodu pokarmowego - Zapalenie opon mózgowych

15 Ziarniak, paciorkowiec Niektóre szczepy zdolne do α-hemolizy S. viridans Występowanie: -jama ustna -gardło -pochwa Streptococcus mitis

16 Enterococcus faecalis Ziarniak, paciorkowiec kałowy Fermentuje glukozę bez produkcji gazów. - Jama ustna (zęby leczone kanałowo) to miejsce może być pierwotnym źródłem zakażenia

17 Enterococcus faecium Ziarniak, paciorkowiec Naturalna oporność na cefalosporyny i karbapenemy - Zakażenie układu moczowego Niektóre szczepy wykorzystywane w produkcji serów typu cheddar

18 Propionibacterium acnes Beztlenowa pałeczka (maczugowiec) Mikroflora skóry, jamy nosowogardłowej, jamy ustnej, dróg moczowopłciowych oraz jelita cienkiego

19 Moraxella catarrhalis Ziarniak, dwoinka Część szczepów Występowanie: -układ oddechowy -przewód pokarmowy - - wytwarza β-laktamazę

20 Escherichia coli Ruchliwa dzięki rzęskom Produkuje witaminę K pałeczka Organizm modelowy wykorzystywany w inżynierii genetycznej Występowanie: - Przewód pokarmowy

21 Haemophilus influenzae Pałeczka mała (do 2 µm) Do wzrostu wymaga hematyny i NAD Występowanie: - Jama nosowo- gardłowa Wynik barwienia metodą Grama bywa często fałszywie dodatni

22 Fusobacterium nucleatum Beztlenowy wrzecionowiec Fermentuje glukozę i glutaminian do kwasu masłowego -naruszenie szkliwa zębów -utrudnienie gojenia ran dziąseł -nieświeży zapach z ust

23 Czynniki zjadliwości bakterii Toksyczność zdolność do niszczenia komórek gospodarza Agresywność inaczej inwazyjność, czyli zdolność do przeżycia i namnażania się

24 Czynniki zjadliwości bakterii Zakaźność infekcyjność, wszystkie czynniki związane z replikacją i przenoszeniem do nowego gospodarza Adherencja wszystkie czynniki warunkujące wiązanie do komórek

25 Czynniki zjadliwości bakterii Zróżnicowanie antygenowe podnosi zdolność drobnoustroju do wymknięcia się spod kontroli układu odpornościowego gospodarza (mimikra cząsteczkowa)

26 Staphylococcus aureus Ziarniak, gronkowiec, koagulazo +, mannitolo + O wymiarach decyduje rodzaj szczepu gronkowce występujące w ślinie są większe od innych Wrażliwe na środki odkażające

27 Staphylococcus saprophyticus Ziarniak, gronkowiec, koagulazo -, mannitolo + Drobnoustrój oportunistyczny Oporność na leki: Naturalnie oporny na nowobiocynę

28 Streptococcus pneumoniae Ziarniak, dwoinka Dawniej Diplococcus pneumoniae- wspólna, wielocukrowa otoczka obu komórek (główny czynnik zjadliwości)

29 Clostridium difficile Laseczka, ruchliwa, zarodnikująca Rezerwuary: - Środowisko naturalne - Wysoka oporność na antybiotyki z różnych grup

30 Mycobacterium tuberculosis Prątek, promieniowiec Kwasooporny Pasożytuje wewnątrzkomórkowo Posiadają oporność wielolekową

31 Streptococcus pyogenes Ziarniak, paciorkowiec β-hemolizujący Rezerwuary: Możliwa oporność na makrolidy

32 Neisseria gonorrhoeae Ziarniak, dwoinka, tzw. gonokok Rezerwuarem jest człowiek Oporność na leki: Wysoka wrażliwość na antybiotyki z różnych grup i środki dezynfekcyjne

33 Neisseria meningitidis Ziarniak, dwoinka Tzw. meningokok Rezerwuary: -tylko człowiek jama nosowogardłowa10-20% populacji

34 Acinetobacter baumannii Pałeczka Niefermentująca Rezerwuary: -człowiek skóra i błony śluzowe (układ oddechowy i moczowopłciowy)

35 Bacteroides fragilis Pałeczka Pleomorficzna Wysoka oporność na antybiotyki z różnych grup Zakażenie endogenne

36 Legionella pneumophila Tlenowa pałeczka, trudno barwliwa, ruchliwa, z biegunowo położoną wicią - Wieże chłodnicze - Wody powierzchniowe ciepłe - Zbiorniki stojącej ciepłej wody

37 Klebsiella pneumoniae Pałeczka Wiąże azot atmosferyczny -przewód pokarmowy zwierząt

38 Proteus vulgaris Pałeczka Ruchliwa Rezerwuary: -środowisko naturalne -przewód pokarmowy zwierząt -człowiek przewód pokarmowy

39 Pseudomonas aeruginosa Pałeczka ropy błękitnej Niefermentująca, ruchliwa - Pojemniki na mocz - Nawilżacze powietrza

40 Salmonella enterica Pałeczka Ruchliwa Toksyna lipopolisacharyd (LPS) -

41 Shigella dysenteriae Pałeczka Nieorzęsiona Toksyna typu Shiga zaburza syntezy białka, co prowadzi do zniszczenia warstwy epitelialnej komórek jelita

42 Wirusy Czynniki zakaźne Wielkość cząsteczki: nm średnicy Oporność na antybiotyki uwarunkowana inną od reszty mikroorganizmów budową chemiczną

43 Voricella zoster wirus (VZV) Dwuniciowe DNA Dwie formy wirusa 1. Wirus ospy wietrznej (varicella)

44 Herpes simplex (HSV) wirus opryszczki Dwuniciowe DNA Może przetrwać w komórkach nerwowych, ulega aktywacji podczas obniżenia odporności

45 Hepatitis B virus - HBV Jednoniciowe DNA Wirus zapalenia wątroby typu B Oporny na działanie czynników chemicznych i fizycznych

46 Adenowirus Dwuniciowe DNA Replikacja wewnątrzkomórkowa Powoduje -ostre gorączkowe zapalenie krtani, objawy krztuścia

47 HIV ludzki wirus nabytego niedoboru odporności RNA jednoniciowe, otoczony osłonką Należy do retrowirusów Wywołuje zespół nabytego upośledzenia odporności AIDS

48 Objawy bardzo niski poziom limfocytów CD4 (poniżej 200/µl), występowanie chorób wskaźnikowych AIDS

49 Hepatitis C virus (HCV) RNA jednoniciowe Człowiek jest naturalnym rezerwuarem HCV gospodarzem i Średni czas trwania od momentu wniknięcia wirusa do ustroju do poważnych problemów zdrowotnych trwa 5 do 35 lat

50 Rotawirus RNA dwuniciowe Powoduje ostry stan zapalny żołądkowo-jelitowy - "biegunka niemowlęca", "biegunka zimowa", "grypa żołądkowa", "ostre niebakteryjne zakażenie żołądka i jelit czy "ostre wirusowe zapalenie żołądkowojelitowe

51 Influenzavirus RNA jednoniciowe Wirus grypy Otoczony osłonką podczas opuszczania komórki zakażonej

52 Poliowirus Powoduje zakażenia objawiające się w postaci nagminnego porażenia dziecięcego

53 Ptasia grypa (influenza ptaków) Ostra choroba zakaźna występująca powszechnie u ptaków, wywołana przez typ A wirusa grypy, który należy do rodziny Orthomyxoviridae, rodzaju Influenzavirus A.

54 Objawy u ludzi Ptasia grypa u ludzi wywołuje objawy podobne do tych spowodowanych zwykłą grypą: gorączka kaszel ból gardła bóle mięśni, stawów zapalenie spojówek

55 ŚWIŃSKA GRYPA (grypa świń, grypa typu A) Wywołana przez wirus H1N1 (lub przez podtypy H1N2, H3N1, H3N2)

56 WHO opracowała bardzo szczegółowy plan na wypadek epidemii lub pandemii grypy. Epidemia (epidemic) nagłe pojawienie się w zbiorowisku ludzi na określonym terenie i w określonym czasie nadmiernej liczby zachorowań m.in. grypy. Pandemia (pandemy) rodzaj epidemii obejmującej swym zasięgiem duże obszary np. cały kraj, kontynent, świat.