TEORIA INTEGRACJI GOSPODARCZEJ wykład 12 Mikroekonomiczne aspekty integracji gospodarczej. Wielkość rynku i korzyści skali

Transkrypt

1 TEORIA INTEGRACJI GOSPODARCZEJ wykład 12 Mikroekonomiczne aspekty integracji gospodarczej. Wielkość rynku i korzyści skali Prowadzący: Dr K. Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

2 Główne efekty dynamiczne: 1. Korzyści skali (konkurencja monopolistyczna) 2. Rozbicie monopolu 3. Zwiększenie efektywności zarządzania 4. De-fragmentacja i restrukturyzacja przemysłu

3 Rozbicie struktury monopolu w unii celnej P MC h MC h P 2 P 1 S p 0 Q 1 Q 2 Q 3 MR h D h Q

4 Podniesienia efektywności menedżerskiej (X-efficiency) w wyniku wprowadzenia unii celnej P A MC h MC h P 1 B C S p 0 Q 1 Q 2 Q 3 D h Q 4 D h Q

5 Liberalizacja zmonopolizowanych sektorów w UE Przedsiębiorstwa publiczne (lub też prywatne) posiadające faktyczny monopol usługi o charakterze powszechnym usługi pocztowe, transport kolejowy, wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej, wodociągi, telekomunikacja Koncepcja oddzielenia infrastruktury od działalności komercyjnej infrastruktura, nadal pozostawać we władaniu jednego przedsiębiorstwa obowiązek - dostęp, po komercyjnych cenach, innym operatorom Liberalizacja rynek usług telekomunikacyjnych, telefonii stacjonarnej, komórkowej, rynek gazu, elektryczności rynku usług pocztowych

6 Główne efekty dynamiczne: 1. Korzyści skali (konkurencja monopolistyczna) 2. Rozbicie monopolu 3. Zwiększenie efektywności zarządzania 4. De-fragmentacja i restrukturyzacja przemysłu

7 Liberalizacja, defragmentacja i restrukturyzacja Znoszenie barier wewnątrz UE Defragmentacja rynku Większa konkurencja Efekty pro-konkurencyjne zostają firmy bardziej efektywne restrukturyzacja rynku, Słabsze firmy łączą się lub zostają zakupione

8 Logika ekonomiczna liberalizacja defragmentaryzacja Efekt pro-konkurencyjny Restrukturyzacja przemysłu (M&A, etc.) Rezultat: mniej, większych i bardziej efektywnych firm; większa konkurencja.

9 Fakty: integracja związana jest z M&A M&A wysokie w UE większość M&A pomiędzy państwami członkowskimi około 55% krajowych Pozostałe 45% dzieli się na: Jedna z firm jest spoza UE (24%), Jedna z firm ma lokalizację w innym kraju UE (15%) Nie zidentyfikowane pochodzenie firmy partnerskiej (6%). Based on:

10 M&A w UE Dlaczego tak dużo M&A głównie pomiędzy UE? Dlaczego udział WB tak duży? Brak harmonizacji przepisów dotyczących przejęć. Niektóre z państw mają bardzo restrykcyjne przepisy, co powoduje, że M&A utrudnione Inne, jak WB bardzo liberalne Brak harmonizacji efekt restrukturyzacji zmienny pomiędzy państwami.

11 Logika ekonomiczna: podstawy Monopol Price Demand Curve Price Marginal Revenue Curve P P A Marginal Cost Curve P* Demand Curve B D C E Marginal Cost Q Q +1 Sales Q* Sales

12 Logika ekonomiczna: podstawy Duopol, brak rónowagi price price Firm 1 s expectation of sales by firm 2, Q 2 Firm 2 s expectation of sales by firm 1, Q 1 p 1 Demand Curve (D) Residual Demand Curve firm 1 (RD1) p 2 Demand Curve (D) Residual Demand Curve firm 2 (RD2) A 1 MC A 2 MC x 1 Firm 1 sales x 2 Firm 2 sales Residual Marginal Revenue Curve firm 1 (RMR1) Residual Marginal Revenue Curve firm 2 (RMR2)

13 Economic logic: background Duopol i oligopol, równowaga price Typical firm s expectation of the other firm s sales price Typical firm s expectation of other the other firms sales p* RD D p** D RD Duopoly A RMR x* 2x* MC sales A RMR x** Oligopoly MC sales 3x**

14 BE-COMP diagram Mark-up (μ) μ mono μ duo BE (break-even) curve μ COMP curve n n=1 n=2 Number of firms

15 BE-COMP diagram Wpływ integracji w UE na wielkość firm, efektywność, liczbę firm i ceny Cena koszty mark-up marża, różnica pomiędzy ceną a kosztami krańcowymi

16 Wyprowadzenie COMP price Mark-up p' A μ mono p" B μ duo Duopoly mark-up D Monopoly mark-up R-D (duopoly) COMP curve MC B A R-MR Marginal cost curve MR (monopoly) n=1 n=2 Number of firms x duo x mono Typical firm s sales

17 Wyprowadzenie BE euros p o =μ o +MC price Home market Demand curve Mark-up (i.e., p-mc) BE AC>p o A p o AC o =p o μ o B A AC<p o B AC x = C o /n x = C o /n MC Sales per firm C o Total sales n n o n Number of firms x o =C o /n o

18 Równowaga, BE-COMP euros Price Home market Mark-up Demand curve BE p E E p μ' E AC MC n COMP Number of firms x Sales per firm C Total sales

19 Od gospodarki zamkniętej do integracji euros price Home market only Mark-up Demand curve BE BE FT p p E E AC p p p A C E E A μ' μ A E E 1 A COMP MC n n 2n Number of firms x x Sales per firm C C Total sales

20 Od gospodarki zamkniętej do integracji Zniesienie barier Założenia: H & P są identyczne Koncentrujemy się na kraju H Natychmiastowy wpływ: Drugi rynek o tej samej wielkości Podwójna liczba firm Niższe µ Więcej firm, BE przesuwa się (do pkt 1) Przy danej marży więcej firm może wychodzić euro s price Home market only Demand curve Mark-up BE BE FT p p x E E x AC MC p p p A Sales C E E A C C μ' μ A Total E E n n 1 A COMP 2n Numb er of firms

21 Od gospodarki zamkniętej do integracji Efekt pro-konkurencyjny: Równowaga przesuwa się z E do A: firmy tracą pieniądze (pod BE) Efekt pro-konkurencyjny = marża spada Krótkookresowy wpływ na ceny p do p A Restrukturyzacja przemysłu A do E Liczba firm z 2n do n. Firmy mają większy udział w rynku i większą sprzedaż, Więcej bardziej efektywnych firm, AC spada z p do p, Marża wzrasta, Rezultat: Większe, mniej, bardziej efektywne, większa konkurencja Dobrobyt: zyska C eur os p p E E x x AC MC p p p A Sales per firm price Home market only Demand curve C E E A C C Total sales Mark-up μ' μ A E 1 E BE BE FT A COMP n n 2n Num ber of firms

22 Badania empiryczne Mało bezpośrednich dowodów na związek w UE Związek pomiędzy wielkością rynku i konkurecją Campbell Jeffrey R., Hugo A. Hopenhayn Market Size Matters. NBER Working Paper No Badanie wpływu wielkości rynku na handel detaliczny, 225 miast w USA Większe firmy w większych miastach Konkurencja jest większa na większych rynkach i stąd związek z wielkością rynku i wielkością firmy

23 Pomoc państwa (subsydia) 2 pytania Jeśli liczna firm spada, nie jest dobrym powodem dla firm by zmawiać się tak by utrzymywać wyższe ceny? Skoro restrukturyzacja rynku jest bolesna nie jest to odpowiednim powodem by wpływać na rządy by prowadzić politykę mającą na celu utrzymanie tych firm. Na przykład poprzez subsydia..

24 Pomoc państwa (subsydia) Tracące zyski przedsiębiorstwa: 1. Mogą zostać wykupione 2. Łączą się z innymi firmami 3. Bankrutują Strata miejsc pracy Reorganizacja» Pracownicy muszą się przekwalifikować lub wyjeżdżają» Przedsiębiorstwa państwowe» Związki zawodowe

25 Zapobieganie restrukturyzacji Mark-up BE BE FT μ' E E 1 μ A A COMP n n 2n Number of firms

26 Zapobieganie restrukturyzacji Mark-up Zakładamy: subsydia zapobiegające restrukturyzacji (w H&P) BE Dokładniej, w każdym państwie co rok rząd wypłaca firmą sumę do wysokości ich strat BE FT Zostaje2n Gospodarka wa Zmiana: teraz za nieefektywność płacą nie konsumenci a podatnicy. μ' E E 1 μ A A COMP n n 2n Number of firms

27 Zapobieganie restrukturyzacji Za dużo, za małe firmy Firmy dalej nieefektywne Efektywność w ramach przemysłu nie wzrasta Kto zyskuje?

28 Zapobieganie restrukturyzacji Przed integracją: koszty stałe = zysk operacyjny = obszar a+b Integracja: zysk operacyjny = b+c Subsydia = a-c NB: b+c+a-c=a+b euros Price Demand curve Mark-up COMP BE FT p E E p A AC A MC x x A = 2C A /2n p A Sales per firm a b A c C C A Total sales A 2n Numbe r of firms

29 Zapobieganie restrukturyzacji Zmiana w nadwyżce producenta = 0 (zyski zerowe pre & post) Zmiana w nadwyżce konsumenta = a+d Koszt subsydiów = a-c Całkowity wpływ = d+c euros Price Demand curve Mark-up COMP BE FT p E E p A AC A MC x x A = 2C A /2n p A Sales per firm a b d A c C C A Total sales A 2n Numbe r of firms

30 Nie wszędzie subsydia Jeśli subsydia jedynie za granicą Wysiłek restrukturyzacji w kraju 2n do n, ale wyjścia tylko w kraju Niesprawiedliwe Mniejsze poparcie dla liberalizacji

31 UE i pomoc państwa 1957 Traktat Rzymski - Treaty of Rome zakazano pomocy państwowej udzielanej firmom jako prowadzącej powstania nieuczciwych przewag i zniekształconej konkurencji. Komisja UE

32 Anty-konkurencyjne zachowania Zmowy (collusion) stanowią prawdziwą zmorę w UE Niebezpieczeństwo zmowy wzrasta wraz ze spadkiem firm Komisarz ds. Konkurencji, Neelie Kroes, ( ): Kartele to cios w samo serce zdrowej gospodarki. Łamanie reguł konkurencji powoduje wyższe ceny dla konsumentów i wpływa na ogranicza zróżnicowania, jakości i innowacyjności europejskich przedsiębiorstw Zmowa i BE-COMP COMP normalna Firmy nie mogą wpływać na ceny czy wielkość sprzedaży Doskonała zmowa - perfect collusion Firmy całkowicie kontrolują ceny i wielkość sprzedaży Maksymalizacja zysków, cena i sprzedaż jak w monopolu Doskonała zmowa jest wtedy gdy: ceny jak w monopolu a firmy dzielą sprzedaż pomiędzy siebie

33 Zmowy, efekty ekonomiczne Zmowa nie prowadzi do wzrostu zysków firm ponad poziom zysków normalnych. 2n za dużo. Zmowa ale tylko pomiędzy n B. Punkt B zyski zerowe dla wszystkich co zostali. Wyższe ceny, p B > p, mniejsze firmy, wyższe koszty przeciętne Mark-up μ mono p B p E B A BE FT Perfect collusion Partial collusion COMP n=1 n n B 2n Number of firms

34 Zmowy, efekty ekonomiczne Dobrobytowe koszty zmów (versus brak zmowy) Obszar zacieniony, p B, p, E i B. price p mono Demand curve μ mono Mark-up A BE FT Perfect collusion p B p B E E B Partial collusion COMP n=1 n n B Number of firms C B Total sales

35 Polityka konkurencji Zapobieganiu zachowaniom anty-konkurencyjnym: Polityka antytrustowa, zapobieganie powstawaniu. Komisja: Minimalizuje zachowania, które mogą ograniczać konkurencję (kartele, umowy cenowe) Przeciwdziała sytuacjom gdzie firmy mogą wykorzystywać swoją dominującą pozycję Kontrola łączenia się firm. Komisja stara się: Blokowaćłączenia się firm, które prowadzą do utworzenia firmy mającej kontrolę nad rynkiem.

36 Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji Zakaz nadmiernej koncentracji nieuzasadnionej względami ekonomicznymi która grozi zniekształceniem swobody konkurencji na jednolitym rynku lub jego części jedna firma przejmuje całkowitą kontrolę nad drugą firmą firma jest kontrolowana wspólnie z drugą firmą, kilka firm łączy się, przejmuje wspólnie kontrolę nad daną firmą lub tworzy nową Przedmiotem przejęcia całość lub część przedsiębiorstwa (przedsiębiorstw), przejęcie kontroli nabycie akcji, nabycie majątku, zawarcie stosownej umowy w inny sposób

37 Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji System monitorowania procesów koncentracji Rozporządzenie Rady WE nr 4064/89 (EWG) Komisja prawo badania planowanych fuzji przed ich dokonaniem czy nie zagrażają one właściwemu funkcjonowaniu jednolitego rynku

38 Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji Kontrola połączeń wyłącznie wymiar wspólnotowy zależy od całkowitej wartości obrotu światowego wszystkich przedsiębiorstw uczestniczących w fuzji (co najmniej 5 mld euro), całkowitego obrotu na jednolitym rynku (minimum 250 mln euro) przynajmniej dwóch przedsiębiorstw uczestniczących w połączeniu udziału obrotu każdego z tych przedsiębiorstw na rynku krajowym charakter dwustopniowy badanie wstępne (ewaluacji zgłoszeń) badanie zasadnicze (ewaluacji fuzji)

39 Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji Zgłoszenie fuzji w ciągu tygodnia od podjęcia odpowiednich czynności prawnych prowadzących do połączenia Komisja - miesiąc na badania wstępne Dalej - Komisja może zaniechać dalszego postępowania niestosowalność prawa wspólnotowego zgodność fuzji z prawem wspólnotowym przekazanie do organów krajowych rozpocząć postępowanie zasadniczego w ciągu czterech miesięcy decyzja administracyjna o zgodności (lub niezgodności) notyfikowanego połączenia z prawem WE Czyli jako efekt mamy: bezwarunkowa zgoda na notyfikowaną fuzję (taka decyzja zapada już na etapie badania wstępnego w ok. 90 proc. przypadków) zgoda warunkowa (częstą na etapie badania zasadniczego) odmowa - w rzadkich przypadkach

40 Prace Komisji, 2006 rok Dynamika zgłoszeń notyfikacyjnych o planowanych połączeniach - bardzo wysoka 356 połączeń zgłoszonych 352 decyzje ostateczne 207 w ramach procedury uproszczonej W pierwszym etapie zatwierdzono 323 transakcje bez określenia dodatkowych warunków, 13 transakcji z zastrzeżeniem pewnych warunków W drugim etapie nadano bieg 13 sprawom niewielki wzrost liczby postępowań w porównaniu z 10 sprawami w 2005 r. 2 koncentracji zaniechały strony zgłaszające. nie przyjęto decyzji zakazujących połączenia przedsiębiorstw.

41 Prace Komisji, 2006 rok Komisja, pod jakim kątem rozpatruje? czy koncentracje producentów urządzeń sieciowych mogą w istotny sposób zakłócić skuteczną konkurencję. Zatwierdziła planowane połączenie spółek Nokia i przedsiębiorstwa Siemens AG produkującego urządzenia sieciowe uznając, że transakcja nie zakłóci w istotny sposób skutecznej konkurencji w sektorze producentów urządzeń dla sieci komórkowych Zatwierdziła planowane połączenie spółek Alcatel i Lucent Technologies uznając, że transakcja ta nie wpłynie na konkurencyjność struktury rynku dostarczania optycznych urządzeń sieciowych i dostępu szerokopasmowego

42 Polityka konkurencji Kontrola Komisji, łączenie firm

43 Polityka konkurencji Kontrola Komisji, łączenia Wydanie zgody Połączenie: German internet access business of AOL LLC Telecom Italia S.p.A

44 Polityka konkurencji Kontrola Komisji, łączenia

45 Polityka konkurencji Kontrola Komisji, kartele 29 listopada 2006 r. 519 mln EUR grzywny na producentów i sprzedawców kauczuku syntetycznego za udział w kartelu cenowym Ustalenie cen i podział rynku określonych rodzajów kauczuku syntetycznego (kauczuk butadienowy BR i emulsyjny kauczuk butadienowo-styrenowy ESBR) Kauczuk butadienowy (BR) i emulsyjny kauczuk butadienowo-styrenowy (ESBR) są wykorzystywane przede wszystkim do produkcji opon. Głównymi odbiorcami BR i ESBR są wielkie firmy oponiarskie (takie jak Michelin, Pirelli i Goodyear). Przedsiębiorstwa należące do koncernów Eni, Bayer, Shell, Dow, Unipetrol i Trade-Stomil działały w porozumieniu kartelowym co najmniej od 1996 r. do 2002 r. Kauczuk syntetyczny typu BR i ESBR - stosowany do produkcji opon i innych dóbr konsumpcyjnych. ENI, Shelli Bayerobciążono wyższymi grzywnami, ponieważ przedsiębiorstwom tym już wcześniej udowodniono udział w kartelach Bayer nie musi jednak płacić swojej grzywny, gdyż korzysta z pełnego zwolnienia z kary jako pierwsza firma, która ujawniła Komisji istnienie kartelu

46 Polityka konkurencji Kontrola Komisji, kartele Podstawą decyzji - liczne dokumenty, oświadczenia i zeznania świadków pochodzące od współpracujących z Komisją przedsiębiorstw, a także notatki ze spotkań odkryte przez Komisje podczas inspekcji na miejscu. Porozumienia kartelowe zawierano przed lub po oficjalnych spotkaniach Zrzeszenia Europejskich Wytwórców Kauczuku Syntetycznego (ESRA) dotyczących BR i ESBR. Spotkania kartelowe odbywały się w różnych miejscach (między innymi w Mediolanie, Wiedniu, Amsterdamie, Pradze i Londynie). W ich trakcie uczestnicy uzgadniali ceny oraz wymieniali się informacjami na temat najważniejszych klientów i dostarczanych im ilości kauczuku syntetycznego. Oświadczenia złożone przez Bayer znalazły w dużej mierze potwierdzenie w oświadczeniach dostarczonych przez Dow. W późniejszym czasie do udziału w kartelu przyznał się również Shell.

47 Inne efekty dynamiczne Efekt polaryzacji Zyski z kreacji handlu, tylko w jednym regionie Region ten może stać się bardziej atrakcyjny i przyciągać czynniki produkcji Wpływ na lokalizację i wielkość realnych inwestycji

48 Uwagi Efekty dynamiczne- bardzo zróżnicowane Poza korzyściami skali inne korzyści rozłożone w czasie

49