Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 5. Katarzyna Śledziewska

Transkrypt

1 Mikro i makroekonomia integracji europejskiej Spotkanie 5 Mikroekonomiczne aspekty integracji gospodarczej. Wielkość rynku i korzyści skali Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego 1

2 Główne efekty dynamiczne: 1. Korzyści skali (konkurencja monopolistyczna) 2. Rozbicie monopolu 3. Zwiększenie efektywności zarządzania 4. De-fragmentacja i restrukturyzacja przemysłu 5. Układ Europejski, integracja Polski z UE

3 Równowaga w konkurencji monopolistycznej w krótkim okresie P MC P 1 SAC C 1 D 0 Q 1 MR Q

4 Równowaga w konkurencji monopolistycznej w długim okresie P P 2 = C 2 MC LAC D Q 2 MR Q

5 Założenia do modelu: nie jesteśmy w stanie rozróżnić dobra krajowego od produkowanego przez firmę zagraniczną. producent krajowy jest jedynym sprzedawcą na rynku krajowym ale może znaleźć się w sytuacji, w której trudno mu będzie maksymalizować zyski. dzieje się tak, gdy długookresowa koszty przeciętne są wyższe od ceny. istnienie naukowej taryfy celnej sprowadzającej poziom protekcji do równowagi pomiędzy kosztami produkcji a ceną

6 Wprowadzenie unii celnej w sytuacji gdy kraje H i P nie produkowały dobra X P D p D h D h+p P w+t AC uc P uc P w a b c d e g h i j m k l f S w+t AC S w t 0 Q 1 Q 2 Q 3 Q 4 Q 5 Q

7 Wprowadzenie unii celnej w sytuacji gdy tylko kraj H produkował dobro X P D p D h D h+p S w+t P w+t AC h AC h P uc P w a b c d e f g h i j k l m AC S w t 0 Q 1 Q 2 Q 3 Q 4 Q 5 Q 6 Q

8 Wprowadzenie unii celnej w sytuacji gdy kraje H i P produkowały dobra X P P w+t AC p D p D h D h+p S w+t AC h AC uc P uc P w 0 Q 1 Q 2 Q 3 Q 4 Q 5 AC S w Q t

10 Rozbicie struktury monopolu w unii celnej P MC h MC h P 2 P 1 S p 0 Q 1 Q 2 Q 3 MR h D h Q

11 Podniesienia efektywności menedżerskiej (X-efficiency) w wyniku wprowadzenia unii celnej P A MC h MC h P 1 B C S p 0 Q 1 Q 2 Q 3 D h Q 4 D h Q

12 Liberalizacja zmonopolizowanych sektorów w UE Przedsiębiorstwa publiczne (lub też prywatne) posiadające faktyczny monopol usługi o charakterze powszechnym usługi pocztowe, transport kolejowy, wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej, wodociągi, telekomunikacja Koncepcja oddzielenia infrastruktury od działalności komercyjnej infrastruktura, nadal pozostawać we władaniu jednego przedsiębiorstwa obowiązek - dostęp, po komercyjnych cenach, innym operatorom Liberalizacja rynek usług telekomunikacyjnych, telefonii stacjonarnej, komórkowej, rynek gazu, elektryczności rynku usług pocztowych

14 Liberalizacja, defragmentacja i restrukturyzacja Znoszenie barier wewnątrz UE Defragmentacja rynku Większa konkurencja Efekty pro-konkurencyjne zostają firmy bardziej efektywne restrukturyzacja rynku, Słabsze firmy łączą się lub zostają zakupione

15 Logika ekonomiczna liberalizacja defragmentaryzacja Efekt pro-konkurencyjny Restrukturyzacja przemysłu (M&A, etc.) Rezultat: mniej, większych i bardziej efektywnych firm; większa konkurencja.

16 Fakty: integracja związana jest z M&A M&A wysokie w UE większość M&A pomiędzy państwami członkowskimi około 55% krajowych Pozostałe 45% dzieli się na: Jedna z firm jest spoza UE (24%), Jedna z firm ma lokalizację w innym kraju UE (15%) Nie zidentyfikowane pochodzenie firmy partnerskiej (6%). Based on:

17 M&A w UE Dlaczego tak dużo M&A głównie pomiędzy UE? Dlaczego udział WB tak duży? Brak harmonizacji przepisów dotyczących przejęć. Niektóre z państw mają bardzo restrykcyjne przepisy, co powoduje, że M&A utrudnione Inne, jak WB bardzo liberalne Brak harmonizacji efekt restrukturyzacji zmienny pomiędzy państwami.

18 Logika ekonomiczna: podstawy Monopol Price Demand Curve Price Marginal Revenue Curve P P A Marginal Cost Curve P* Demand Curve B D C E Marginal Cost Q Q +1 Sales Q* Sales

19 price Logika ekonomiczna: podstawy Duopol, brak rónowagi Firm 1 s expectation of sales by firm 2, Q 2 price Firm 2 s expectation of sales by firm 1, Q 1 p 1 Demand Curve (D) Residual Demand Curve firm 1 (RD1) p 2 A 1 MC A 2 Demand Curve (D) Residual Demand Curve firm 2 (RD2) MC x 1 Firm 1 sales x 2 Firm 2 sales Residual Marginal Revenue Curve firm 1 (RMR1) Residual Marginal Revenue Curve firm 2 (RMR2)

20 Economic logic: background Duopol i oligopol, równowaga price Typical firm s expectation of the other firm s sales price Typical firm s expectation of other the other firms sales p* RD D p** D RD Duopoly A RMR x* 2x* MC sales A RMR x** Oligopoly MC 3x** sales

21 BE-COMP diagram Mark-up (µ) µ mono µ duo BE (break-even) curve µ COMP curve n n=1 n=2 Number of firms

22 BE-COMP diagram Wpływ integracji w UE na wielkość firm, efektywność, liczbę firm i ceny Cena koszty mark-up marża, różnica pomiędzy ceną a kosztami krańcowymi

23 Wyprowadzenie COMP price Mark-up p' A µ mono p" B µ duo Duopoly mark-up D Monopoly mark-up R-D (duopoly) COMP curve MC B A R-MR Marginal cost curve MR (monopoly) n=1 n=2 Number of firms x duo x mono Typical firm s sales

24 Wyprowadzenie BE euros p o =µ o +MC price Home market Demand curve Mark-up (i.e., p-mc) BE AC>p o A p o AC o =p o µ o B A AC<p o B AC x = C o /n x = C o /n MC Sales per firm C o Total sales n n o n Number of firms x o = C o /n o

25 Równowaga, BE-COMP euros Price Home market Mark-up Demand curve BE p E E p µ' E AC MC n COMP Number of firms x Sales per firm C Total sales

26 Od gospodarki zamkniętej do integracji euros price Home market only Mark-up Demand curve BE BE FT p p E E E 1 p µ' E C E p E A A AC MC p A µ A n n 2n COMP Number of firms x x Sales per firm C C Total sales

27 Od gospodarki zamkniętej do integracji Zniesienie barier Założenia: H & P są identyczne Koncentrujemy się na kraju H Natychmiastowy wpływ: Drugi rynek o tej samej wielkości Podwójna liczba firm Niższe µ Więcej firm, BE przesuwa się (do pkt 1) Przy danej marży więcej firm może wychodzić euro s price Home market only Demand curve Mark-up BE BE FT p p x E E x AC MC p p p A Sales C E E A C C µ' Total µ A E E n n 1 A COMP 2n Numb er of firms

28 Od gospodarki zamkniętej do integracji Efekt pro-konkurencyjny: Równowaga przesuwa się z E do A: firmy tracą pieniądze (pod BE) Efekt pro-konkurencyjny = marża spada Krótkookresowy wpływ na ceny p do p A Restrukturyzacja przemysłu A do E Liczba firm z 2n do n. Firmy mają większy udział w rynku i większą sprzedaż, Więcej bardziej efektywnych firm, AC spada z p do p, Marża wzrasta, Rezultat: Większe, mniej, bardziej efektywne, większa konkurencja Dobrobyt: zyska C eur os p p E E x x AC MC p p p A Sales per firm price Home market only Demand curve C E E A C C Total sales Mark-up µ' µ A E 1 E n n BE BE FT A COMP 2n Num ber of firms

29 Badania empiryczne Mało bezpośrednich dowodów na związek w UE Związek pomiędzy wielkością rynku i konkurecją Campbell Jeffrey R., Hugo A. Hopenhayn Market Size Matters. NBER Working Paper No Badanie wpływu wielkości rynku na handel detaliczny, 225 miast w USA Większe firmy w większych miastach Konkurencja jest większa na większych rynkach i stąd związek z wielkością rynku i wielkością firmy

30 Pomoc państwa (subsydia) 2 pytania Jeśli liczna firm spada, nie jest dobrym powodem dla firm by zmawiać się tak by utrzymywać wyższe ceny? Skoro restrukturyzacja rynku jest bolesna nie jest to odpowiednim powodem by wpływać na rządy by prowadzić politykę mającą na celu utrzymanie tych firm. Na przykład poprzez subsydia..

31 Pomoc państwa (subsydia) Tracące zyski przedsiębiorstwa: 1. Mogą zostać wykupione 2. Łączą się z innymi firmami 3. Bankrutują Strata miejsc pracy Reorganizacja» Pracownicy muszą się przekwalifikować lub wyjeżdżają» Przedsiębiorstwa państwowe» Związki zawodowe

32 Zapobieganie restrukturyzacji Mark-up BE BE FT µ' E E 1 µ A A COMP n n 2n Number of firms

33 Zapobieganie restrukturyzacji Zakładamy: subsydia zapobiegające restrukturyzacji (w H&P) Dokładniej, w każdym państwie co rok rząd wypłaca firmą sumę do wysokości ich strat Zostaje 2n Gospodarka w A Zmiana: teraz za nieefektywność płacą nie konsumenci a podatnicy. Mark-up µ' µ A BE E 1 E A BE FT COMP n n 2n Number of firms

34 Zapobieganie restrukturyzacji Za dużo, za małe firmy Firmy dalej nieefektywne Efektywność w ramach przemysłu nie wzrasta Kto zyskuje?

35 Zapobieganie restrukturyzacji Przed integracją: koszty stałe = zysk operacyjny = obszar a+b Integracja: zysk operacyjny = b+c Subsydia = a-c NB: b+c+a-c=a+b euros Price Demand curve Mark-up COMP BE FT p E E p A AC A MC x x A = 2C A /2n p A Sales per firm a b A c C C A Total sales A 2n Numbe r of firms

36 Zapobieganie restrukturyzacji Zmiana w nadwyżce producenta = 0 (zyski zerowe pre & post) Zmiana w nadwyżce konsumenta = a+d Koszt subsydiów = a-c Całkowity wpływ = d+c euros Price Demand curve Mark-up COMP BE FT p E E p A AC A MC x x A = 2C A /2n p A Sales per firm a b d A c C C A Total sales A 2n Numbe r of firms

37 Nie wszędzie subsydia Jeśli subsydia jedynie za granicą Wysiłek restrukturyzacji w kraju 2n do n, ale wyjścia tylko w kraju Niesprawiedliwe Mniejsze poparcie dla liberalizacji

38 UE i pomoc państwa 1957 Traktat Rzymski - Treaty of Rome zakazano pomocy państwowej udzielanej firmom jako prowadzącej powstania nieuczciwych przewag i zniekształconej konkurencji. Komisja UE

39 Anty-konkurencyjne zachowania Zmowy (collusion) stanowią prawdziwą zmorę w UE Niebezpieczeństwo zmowy wzrasta wraz ze spadkiem firm Komisarz ds. Konkurencji, Neelie Kroes, ( ): Kartele to cios w samo serce zdrowej gospodarki. Łamanie reguł konkurencji powoduje wyższe ceny dla konsumentów i wpływa na ogranicza zróżnicowania, jakości i innowacyjności europejskich przedsiębiorstw Zmowa i BE-COMP COMP normalna Firmy nie mogą wpływać na ceny czy wielkość sprzedaży Doskonała zmowa - perfect collusion Firmy całkowicie kontrolują ceny i wielkość sprzedaży Maksymalizacja zysków, cena i sprzedaż jak w monopolu Doskonała zmowa jest wtedy gdy: ceny jak w monopolu a firmy dzielą sprzedaż pomiędzy siebie

40 Zmowy, efekty ekonomiczne Zmowa nie prowadzi do wzrostu zysków firm ponad poziom zysków normalnych. 2n za dużo. Zmowa ale tylko pomiędzy n B. Punkt B zyski zerowe dla wszystkich co zostali. Wyższe ceny, p B > p, mniejsze firmy, wyższe koszty przeciętne µ mono p B p Mark-up E B A BE FT Perfect collusion Partial collusion n=1 n n B 2n COMP Number of firms

41 Zmowy, efekty ekonomiczne Dobrobytowe koszty zmów (versus brak zmowy) Obszar zacieniony, p B, p, E i B. price p mono Demand curve µ mono Mark-up A BE FT Perfect collusion p B p B E E B Partial collusion COMP n=1 n n B Number of firms C B Total sales

42 Polityka konkurencji Zapobieganiu zachowaniom anty-konkurencyjnym: Polityka antytrustowa, zapobieganie powstawaniu. Komisja: Minimalizuje zachowania, które mogą ograniczać konkurencję (kartele, umowy cenowe) Przeciwdziała sytuacjom gdzie firmy mogą wykorzystywać swoją dominującą pozycję Kontrola łączenia się firm. Komisja stara się: Blokować łączenia się firm, które prowadzą do utworzenia firmy mającej kontrolę nad rynkiem.

43 Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji Zakaz nadmiernej koncentracji nieuzasadnionej względami ekonomicznymi która grozi zniekształceniem swobody konkurencji na jednolitym rynku lub jego części jedna firma przejmuje całkowitą kontrolę nad drugą firmą firma jest kontrolowana wspólnie z drugą firmą, kilka firm łączy się, przejmuje wspólnie kontrolę nad daną firmą lub tworzy nową Przedmiotem przejęcia całość lub część przedsiębiorstwa (przedsiębiorstw), przejęcie kontroli nabycie akcji, nabycie majątku, zawarcie stosownej umowy w inny sposób

44 Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji System monitorowania procesów koncentracji Rozporządzenie Rady WE nr 4064/89 (EWG) Komisja prawo badania planowanych fuzji przed ich dokonaniem czy nie zagrażają one właściwemu funkcjonowaniu jednolitego rynku

45 Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji Zgłoszenie fuzji w ciągu tygodnia od podjęcia odpowiednich czynności prawnych prowadzących do połączenia Komisja - miesiąc na badania wstępne Dalej - Komisja może zaniechać dalszego postępowania niestosowalność prawa wspólnotowego zgodność fuzji z prawem wspólnotowym przekazanie do organów krajowych rozpocząć postępowanie zasadniczego w ciągu czterech miesięcy decyzja administracyjna o zgodności (lub niezgodności) notyfikowanego połączenia z prawem WE Czyli jako efekt mamy: bezwarunkowa zgoda na notyfikowaną fuzję (taka decyzja zapada już na etapie badania wstępnego w ok. 90 proc. przypadków) zgoda warunkowa (częstą na etapie badania zasadniczego) odmowa - w rzadkich przypadkach

46 Prace Komisji, 2006 rok Komisja, pod jakim kątem rozpatruje? czy koncentracje producentów urządzeń sieciowych mogą w istotny sposób zakłócić skuteczną konkurencję. Zatwierdziła planowane połączenie spółek Nokia i przedsiębiorstwa Siemens AG produkującego urządzenia sieciowe uznając, że transakcja nie zakłóci w istotny sposób skutecznej konkurencji w sektorze producentów urządzeń dla sieci komórkowych Zatwierdziła planowane połączenie spółek Alcatel i Lucent Technologies uznając, że transakcja ta nie wpłynie na konkurencyjność struktury rynku dostarczania optycznych urządzeń sieciowych i dostępu szerokopasmowego

48 Układ Europejski Podpisany 16 grudnia 1991 Postanowienia handlowe zostały ujęte w postaci Umowy Przejściowej mającej obowiązywać do momentu wejścia w życie Układu Europejskiego UP obowiązywał od 1 marca 1992 do 31 stycznia

49 Liberalizacja polskiego importu z UE artykuły przemysłowe Z dniem wejścia w życie Umowy Przejściowej Polska zniosła cła na około 28,7% wartości importu z WE (1365 wyrobów, głównie surowce i sprzęt inwestycyjny) Liberalizacja towarów przemysłowych z WE do rynku polskiego (poza samochodami) rozpoczęła się 1 stycznia 1995 i trwała 5 lat 49

50 Liberalizacja polskiego importu z UE artykuły rolne Mało skomplikowane Polskie koncesje polegały na jednorazowej obniżce cel o 10 punktów procentowych, całkowitym zniesieniu protekcji w przemyśle spożywczym od 1 stycznia

51 Liberalizacja polskiego eksportu do UE artykuły przemysłowe Około 46% wartości polskiego eksportu polskich wyrobów przemysłowych uzyskało bezcłowy dostęp Na pozostałe produkty (tekstylia, produkty stalowe, mineralne, niektóre wyroby chemiczne, skórzane, szkło, porcelana) cła zostały zniesione do końca 1997 roku 51

52 Liberalizacja polskiego eksportu do UE artykuły rolne Rozbudowany system ochrony rynku rolnego Sześć grup rolno spożywczych niewielkie koncesje 52

53 Struktura geograficzna importu Polski w 1980 roku Czechosłowacja 6% Francja 4% USA 4% Największe zmiany w strukturze importu , w pkt. pc. Niemcy Wsch 7% Niemcy 7% Reszta 39% Niemcy 9.0 Szwajcaria 3.6 Austria 3.0 Jugosławia 2.8 Chiny 2.4 Włochy 2.1 Holandia 1.9 ZSRR USA -2.6 ZSRR 33% Węgry -1.5 Kanada -1.2 Francja -1.0 Źródło: IMF DOTS Brazylia -1.0 Rumunia

54 Struktura geograficzna importu Polski w 1989 roku Czechosłowacja 6% Austria 6% Niemcy 16% Szwajcaria 5% WB 4% Reszta 45% Największe zmiany w strukturze importu , pkt. pc. Niemcy 11.7 Włochy 4.3 USA 2.5 Finlandia 1.7 Holandia 1.6 Dania 1.4 Francja 1.4 Źródło: IMF DOTS ZSRR 18% Szwajcaria -3.7 Austria -3.4 Chiny -1.6 Irak -1.4 Bułgaria -1.2 Brazylia -1.0 Rumunia -1.0

55 Struktura geograficzna importu Polski w 2006 roku Holandia 6% Francja 5% Republika Czeska 4% Największe zmiany w strukturze importu , pkt. pc. Włochy 6% Federacja Rosyjska 10% Reszta 40% Federacja Rosyjska 2.8 Chiny 2.1 Niemcy 1.6 Republika Czeska 1.5 Węgry 1.2 Holandia 1.1 Francja 0.9 Źródło: IMF DOTS Niemcy 29% USA -2.6 WB -2.3 Włochy -2.0 Finlandia -1.2 Szwajcaria -1.1 Indie Dania -0.9

56 Zmiany w strukturze eksportu Polski, podział według członków RWPG i WE z roku % 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% RWPG WE 20.0% 10.0% 0.0% Źródło: IMF DOTS 56

57 Zmiany w strukturze importu Polski według systematycznie wstępujących do UE nowych państw członkowskich 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% UE6 UE9 UE10 UE12 UE15 UE25 UE27 Rosja (ZSRR) 0.0% Zmiany , udział w imporcie w pkt. pc. UE15 UE10 Kraje trzecie

58 Umowy regionalne podpisane przez kraje Unii Europejskiej strefy wolnego handlu (FTA) z 40 krajami unie celne (CU) z 2 krajami strefy handlu połączone z liberalizacją usług (zwane umową o integracji gospodarczej; FTA&EIA) z 19 państwami

59 Wymiana handlowa Polski w latach w mln euro z krajami z poza UE (EU25_EXTRA) i z krajami należącymi do UE (EU25_INTRA) EKSPORT IMPORT rok EU25_EXTRA EU25_INTRA EU25_EXTRA EU25_INTRA Udział w wymianie handlowej Polski w latach wymiany Polski z krajami z poza UE (EU25_EXTRA) i z krajami należącymi do UE (EU25_INTRA) EKSPORT IMPORT rok EU25_EXTRA EU25_INTRA EU25_EXTRA EU25_INTRA % 79% 25% 75% % 77% 25% 75% % 77% 28% 72% % 77% 27% 73% % 76% 29% 71%

60 Udział w wymianie handlowej krajów UE (25 państw) w latach wymiany z krajami z poza UE (EU25_EXTRA) i z krajami należącymi do UE (EU25_INTRA) EKSPORT IMPORT rok EU25_EXTRA EU25_INTRA EU25_EXTRA EU25_INTRA % 68% 35% 65% % 67% 36% 64% % 67% 37% 63% % 67% 36% 64% % 66% 38% 62% Udział w wymianie handlowej krajów UE (15 państw) w latach wymiany z krajami z poza UE (EU25_EXTRA) i z krajami należącymi do UE (EU25_INTRA) EKSPORT IMPORT rok EU25_EXTRA EU25_INTRA EU25_EXTRA EU25_INTRA % 67% 35% 65% % 66% 37% 63% % 66% 37% 63% % 66% 37% 63% % 65% 39% 61%

61 Wymiana handlowa krajów UE oraz Polski w latach w mln euro z krajami o preferencjach handlowych, przyrosty EKSPORT IMPORT rok CU FTA FTA&EIA CU FTA FTA&EIA EU Polska

62 Wymiana handlowa krajów Polski w latach w mln euro z krajami o preferencjach handlowych, największe przyrosty eksportu kraj FTA kraj FTA&EIA Szwajcaria 426 Norwegia 865 Chorwacja 173 Meksyk 98 Maroko 161 Islandia 62 Izrael 151 Chile 12 Płd. Afryka 136 Liechtenstein 6 Egipt 107 Saint Kitts i Nevis 1

63 Udział w wymianie handlowej krajów UE (25 państw) i Polski w latach wymiany z krajami o preferencjach handlowych EKSPORT IMPORT EU25 Polska rok CU FTA FTA&EIA CU FTA FTA&EIA ,0% 17,3% 5,6% 3,0% 13,1% 7,2% ,0% 17,1% 5,6% 2,9% 12,4% 7,6% ,0% 16,8% 5,8% 2,9% 12,1% 8,2% ,0% 15,8% 5,8% 3,0% 11,8% 7,4% ,9% 17,1% 5,8% 2,7% 12,0% 8,8% ,9% 10,0% 10,1% 4,2% 6,2% 6,0% ,9% 10,2% 10,7% 4,2% 5,5% 6,2% ,3% 10,3% 9,9% 3,6% 5,1% 5,0% ,7% 10,1% 9,1% 3,8% 4,8% 4,0% ,3% 10,3% 8,0% 2,9% 5,0% 4,7%

64 Zmiany w udziałach w zewnętrznej wymianie handlowej krajów UE (25 państw) i Polski w latach wymiany z krajami o preferencjach handlowych w pkt procentowych EKSPORT IMPORT rok CU FTA FTA&EIA CU FTA FTA&EIA ,02-0,22 0,05-0,16-0,71 0, ,02-0,34 0,16 0,01-0,27 0,61 EU ,09-1,00 0,01 0,13-0,28-0, ,09 1,31-0,03-0,30 0,16 1, /2004-0,18-0,25 0,19-0,32-1,09 1, ,04 0,24 0,54-0,08-0,69 0, ,63 0,10-0,73-0,55-0,37-1,17 Polska ,57-0,24-0,87 0,17-0,31-1, ,40 0,21-1,04-0,83 0,23 0, /2004-1,57 0,31-2,11-1,29-1,14-1,22

65 Wskaźnik dynamiki wymiany handlowej krajów EU25 i Polski z krajami o preferencjach handlowych w latach EU25 Polska EKSPORT IMPORT rok CU FTA FTA&EIA CU FTA FTA&EIA ,0 109,1 111,6 108,8 108,5 122, ,0 108,3 113,6 114,8 112,1 123, ,9 100,9 107,5 110,5 103,3 94, ,9 114,1 104,8 97,9 110,4 130,2 2008/ ,9 136,1 142,7 135,1 138,8 186, ,9 133,1 136,9 111,2 100,6 117, ,5 122,6 113,1 117,8 126,5 109, ,6 115,7 108,1 123,5 110,9 93, ,6 121,2 105,1 96,3 129,5 147,0 2008/ ,8 229,1 175,9 155,8 182,6 177,9 rok EKSPORT IMPORT ,6 114, ,5 114,6 EU ,3 105, ,3 108,9 Wskaźnik dynamiki zewnętrznej wymiany handlowej krajów EU25 i Polski w latach / ,1 151, ,0 113, ,5 135,5 Polska ,4 118, ,8 123,5 2008/ ,2 223,9