Z pasji, dla przyjemności czy dla nagrody różne oblicza motywacji wewnętrznej uczniów. Dr Małgorzata Chrupała-Pniak Uniwersytet Śląski w Katowicach

Transkrypt

1 Z pasji, dla przyjemności czy dla nagrody różne oblicza motywacji wewnętrznej uczniów Dr Małgorzata Chrupała-Pniak Uniwersytet Śląski w Katowicach

2 I am always ready to learn although I do not always like being taught. Winston Churchill Małgorzata Chrupała-Pniak 2

3 PISA: Nasze nastolatki osiągają świetne wyniki, ale nie wierzą w sens szkoły. Polska jest (w nich) krajem sukcesu, nasze 15-latki zrobiły największy na świecie postęp w matematyce (1. miejsce w UE, 14. na świecie), podobny - w czytaniu i naukach przyrodniczych. (Ale ) Coraz więcej polskich uczniów uważa, że szkoła nie daje wiedzy przydatnej w pracy (prawie 30 proc., to o 10 pkt. proc. więcej niż 10 lat temu) i nie przygotowuje do dorosłego życia (62 proc.). Szkoła to strata czasu, uważa 79 proc. Gazeta wyborcza Małgorzata Chrupała-Pniak 3

4 PISA i co dalej? Friedman ostrzega, że nie wystarczą już umiejętności, na których bazowała dotychczas klasa średnia. Dzieci muszą konkurowad non stop, i to globalnie. Liczy się motywacja do nauki i niezmordowany wysiłek w sięganiu po nią. Friedman napisał to pod wrażeniem awansu krajów azjatyckich, które zostawiły Europę i USA daleko w tyle. Gazeta wyborcza Małgorzata Chrupała-Pniak 4

5 Teoria autodeterminacji (SDT) Teoria szeroko wykorzystywana współcześnie w wielu dziedzinach badao psychologicznych z dziedziny motywacji: psychologia nauczania, psychologia uzależnieo, psychologia sportu, psychologia środowiskowa, psychologia pracy i organizacji Początki lata 70-80te XXw. a od 2000r. w postaci makroteorii Polecana strona: Małgorzata Chrupała-Pniak 5

6 Mapa motywacji w ramach SDT Brak motywacji Motywacja zewnętrzna Motywacja wewnętrzna Amotywacja Kary i nagrody zewnętrzne Ochrona Ego unikanie poczucia winy, wstydu Akceptacja zewnętrznych wartości i celów Zachowania zgodne z wewnętrznym systemem wartości Pasja, entuzjazm, zaintereso wania Ryan, Deci 2000 kontrolowana autonomiczna Małgorzata Chrupała-Pniak 6

7 Amotywacja Stan porównywany z wyuczoną bezradnością, w którym jednostka nie potrafi dostrzec związków między własnym zachowaniem a jego konsekwencjami, stan braku działania; Małgorzata Chrupała-Pniak 7

8 Motywacja kontrolowana Regulacja zewnętrzna stan, w którym jednostka jest motywowana groźbą kary i obietnicą nagrody Introjekcja stan, w którym jednostka jest motywowana lękiem i ochroną własnego Ego (unikanie poczucia winy, wstydu) Małgorzata Chrupała-Pniak 8

9 Motywacja autonomiczna Internalizacja stan, w którym jednostka jest motywowana zinternalizowanymi wartościami i normami, które akceptuje i przestrzega; Identyfikacja stan, w którym jednostka przyjęła zewnętrzny system wartości jako swój własny i postępuje zgodnie z nim; Motywacja wewnętrzna stan, w którym jednostka jest motywowana pasją, zainteresowaniem, dążeniem do mistrzostwa; Małgorzata Chrupała-Pniak 9

10 Konsekwencje motywacji MOTYWACJA WEWNĘTRZNA/ AUTONOMICZNA Uczniowie częściej wykonują dodatkowe zadania i czynności Uczniowie mają wyższe osiągnięcia w całym toku edukacji, lepsze stopnie Częściej obserwowano pogłębione uczenie się Uczniowie poszukują wyzwao, dążą do mistrzostwa Obserwowano wyższe zadowolenie i satysfakcję ze szkoły i nauki MOTYWACJA ZEWNĘTRZNA/ KONTROLOWANA Częściej obserwuje się porzucenie szkoły i unikanie szkoły Bierne trwanie w szkole wyższe koszty psychologiczne takiego trwania Im silniejsza presja zewnętrzna tym słabsze wyniki W zadaniach wymagających zaangażowania procesów poznawczych zewnętrzne nagrody obniżają efektywnośd i kreatywnośd Niezadowolenie, poznawczy niepokój, brak dobrostanu jednostki Małgorzata Chrupała-Pniak 10

11 Wspieranie autonomicznej motywacji Rodzice/ rodzina Nauczyciele/ szkoła/ instytucje Więcej czasu przeznaczają na słuchanie ucznia niż mówienie do uczniów; Więcej czasu przeznaczają na niezależną pracę uczniów, mniej na instrukcje, notatki, pracę z podręcznikiem; Zachęcają, ośmielają uczniów do znajdowania odpowiedzi na pytania i problemy stawiane prze uczniów zamiast udzielania gotowych odpowiedzi, rozwiązao i porad; Unikają dyrektyw, nakazów, pochwalają mistrzostwo, unikają krytycyzmu; Prowadzą komunikację zorientowaną na perspektywę ucznia (empatia), prowadzą dyskusje wartościujące opinie uczniów; Wrażliwi, reagujący na sytuację poznawczą ucznia, elastyczni, odwołują się do zainteresowao własnych i uczniów Małgorzata Chrupała-Pniak 11

12 Rodzice/ rodzina Przyjęcie perspektywy dziecka Przedstawianie możliwości do wyboru Oddziaływanie na poczucie sprawstwa Pomoc w nadawaniu znaczenia mniej interesującym czynnościom Tworzenie wzorców/ modeli zachowao i postaw dla dziecka Ośmielanie, zachęcanie do popełnianie błędów Udzielanie informacji zwrotnej o osiągnięciach i wynikach Pochwalanie mistrzostwa i pasji Małgorzata Chrupała-Pniak Nauczyciele / szkoła/ instytucje 12

13 Dziękując za uwagę życzę Waszym uczniom i Wam samym dużo motywacji wewnętrznej Małgorzata Chrupała-Pniak 13

14 Zapraszam do kontaktu i wspólnych badao motywacji malgorzata.chrupala-pniak@us.edu.pl Małgorzata Chrupała-Pniak 14

15 Bibliografia Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2004). Handbook of Self-determination Research. University Rochester Press. Deci, E. L., Koestner, R., & Ryan, R. M. (1999). The undermining effect is a reality after all Extrinsic rewards, task interest, and self-determination: Reply to Eisenberger, Pierce, and Cameron (1999) and Lepper, Henderlong, and Gingras (1999). Psychological Bulletin, 125(6), doi: / Lepper, M. R., Corpus, J. H., & Iyengar, S. S. (2005). Intrinsic and Extrinsic Motivational Orientations in the Classroom: Age Differences and Academic Correlates. Journal of Educational Psychology, 97(2), doi: / Patall, E. A., Cooper, H., & Robinson, J. C. (2008). The effects of choice on intrinsic motivation and related outcomes: A meta-analysis of research findings. Psychological Bulletin, 134(2), doi: / Reeve, J., Bolt, E., & Cai, Y. (1999). Autonomy-supportive teachers: How they teach and motivate students. Journal of Educational Psychology, 91(3), doi: / Roth, G., Assor, A., Kanat-Maymon, Y., & Kaplan, H. (2007). Autonomous motivation for teaching: How self-determined teaching may lead to self-determined learning. Journal of Educational Psychology, 99(4), doi: / Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), Małgorzata Chrupała-Pniak 15