prezentacja wybranych modeli kompetencji komunikacyjnej

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "prezentacja wybranych modeli kompetencji komunikacyjnej"

Bronisław Janik
7 lat temu
Przeglądów:

1 Maciej Witek konsultacje: czwartki, , pok. 174 przedmiot: wykład: ćwiczenia: Teorie komunikacji językowej prezentacja wybranych modeli kompetencji komunikacyjnej lektura i omówienie starszych i nowszych tekstów dotyczących natury komunikacji językowej oraz leżących u jej podstaw zdolności poznawczych

2 model umysłu narzędzie badawcze wykorzystywane w kognitywistyce ( ) model umysłu to system założeń hipotetycznoteoretycznych odwzorowujących pod jakimiś istotnymi względami struktury i funkcje umysłu. Każdy naukowo wartościowy model umysłu ma pewien walor heurystyczny, tzn. pozwala sformułować zasadne pytania. Chlewiński 1999: 7

3 model umysłu narzędzie badawcze wykorzystywane w kognitywistyce ( ) model umysłu to system założeń hipotetycznoteoretycznych odwzorowujących pod jakimiś istotnymi względami struktury i funkcje umysłu. Każdy naukowo wartościowy model umysłu ma pewien walor heurystyczny, tzn. pozwala sformułować zasadne pytania. Chlewiński 1999: 7 Canonical psychological explanations account for the organization of behavior by appealing to principles which, they allege, explicate the structure of the mind. Fodor 1983: 2

4 narodziny kognitywistyki 1957: Skinner, Verbal Behavior Chomsky, Syntactic Structure

5 narodziny kognitywistyki 1957: Skinner, Verbal Behavior Chomsky, Syntactic Structure umysł jako czarna skrzynka versus umysł jako struktura zdolna do przetwarzania informacji

6 narodziny kognitywistyki 1957: Skinner, Verbal Behavior Chomsky, Syntactic Structure mechanizm uczenia się versus wrodzony mechanizm nabywania języka

7 Chomsky DWA FAKTY:

8 Chomsky DWA FAKTY: twórczy charakter zwykłej praktyki językowej (ang. the creative aspect of normal language use)

9 Chomsky DWA FAKTY: twórczy charakter zwykłej praktyki językowej (ang. the creative aspect of normal language use) zatem: użyciem języka rządzą reguły rekurencyjne, które generują nieskończony zbiór wszystkich i tylko zdań tego języka

10 Chomsky DWA FAKTY: twórczy charakter zwykłej praktyki językowej (ang. the creative aspect of normal language use) zatem: użyciem języka rządzą reguły rekurencyjne, które generują nieskończony zbiór wszystkich i tylko zdań tego języka ubóstwo bodźca (ang. poverty of stimulus)

11 Chomsky DWA FAKTY: twórczy charakter zwykłej praktyki językowej (ang. the creative aspect of normal language use) zatem: użyciem języka rządzą reguły rekurencyjne, które generują nieskończony zbiór wszystkich i tylko zdań tego języka ubóstwo bodźca (ang. poverty of stimulus) zatem: istnieje genetycznie uwarunkowany narząd nabywania języka (ang. language acquisition device, LAD)

12 FAKT # 1 język nieskończony zbiór zdań

13 FAKT # 1 język nieskończony zbiór zdań skończona liczba elementów początkowych (słów) & skończona liczba reguł versus nieskończona liczba zdań tworzących język

14 FAKT # 1 język nieskończony zbiór zdań skończona liczba elementów początkowych (słów) & skończona liczba reguł versus nieskończona liczba zdań tworzących język zatem: język nieskończony zbiór zdań generowanych przez gramatykę reguły gramatyki generatywnej są rekurencyjne

15 FAKT # 1 język nieskończony zbiór zdań skończona liczba elementów początkowych (słów) & skończona liczba reguł versus nieskończona liczba zdań tworzących język zatem: język nieskończony zbiór zdań generowanych przez gramatykę reguły gramatyki generatywnej są rekurencyjne kompetencja versus wykonanie generowanie versus tworzenie & interpretacja zdań

16 gramatyka generatywna 1 gramatyka skończenie stanowa maszyna generująca zdanie, która przechodzi przez skończoną liczbę stanów zdania są generowane przez skończoną liczbę wyborów dokonywanych z lewej do prawej

17 gramatyka generatywna 1 gramatyka skończenie stanowa

18 gramatyka generatywna 1 gramatyka skończenie stanowa maszyna generująca zdanie, która przechodzi przez skończoną liczbę stanów zdania są generowane przez skończoną liczbę wyborów dokonywanych z lewej do prawej problem: zdania z własnością odbicia zwierciadlanego (tzw. nielokalne zależności gramatyczne, zanurzenie) Anyone who says that girls who deny that boys who wear pink T-shirts are childish are wrong is foolish. a + b + c + + z + y + x

19 gramatyka generatywna 2 gramatyka struktur frazowych mocniejsza od gramatyki skończenie stanowej

20 gramatyka generatywna 2 gramatyka struktur frazowych mocniejsza od gramatyki skończenie stanowej reguły frazowe mają postać X Y, czyli przepisz X jako Y, gdzie Y jest pojedynczym elementem, a X jest szeregiem elementów

21 gramatyka generatywna 2 gramatyka struktur frazowych (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) Sentence NP + VP NP T + N VP Verb + NP T the N {man, ball, } Verb {hit, took, }

22 gramatyka generatywna 2 gramatyka struktur frazowych (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) Sentence NP + VP NP T + N VP Verb + NP T the N {man, ball, } Verb {hit, took, } szereg terminalny derywacja zdania znacznik frazowy (nawiasowania lub drzewo) składnik bezpośredni dominacja

23 gramatyka generatywna 3 gramatyka transformacyjna dygresje: reguły kontekstowe: X Y /W-V czyli przepisz Y za X w kontekście, gdzie z lewej strony jest W, a z prawej V np: s / NP sing Present { 0 / wszędzie indziej

24 gramatyka generatywna 3 gramatyka transformacyjna dygresje: słaba/mocna równoważność gramatyk bezkontekstowa gramatyka struktur frazowych kontekstowa gramatyka struktur frazowych gramatyka transformacyjna

25 gramatyka generatywna 3 gramatyka transformacyjna reguły frazowe + reguły transformacyjne

26 gramatyka generatywna 3 gramatyka transformacyjna (1) Sentence NP + VP (2) VP Verb + NP (3) NP {NP sing, NP pl } (4) NP sing T + N (5) NP pl T + N + s (6) T the (7) N {man, ball, door, dog, book, } (8) Verb Aux + V (9) V {hit, take, bite, eat, walk, open, } (10) Aux Tense (+ M) (+ have + en) (+ be + ing) (11) Tense {Present, Past} (12) M {will, can, may, shall, must, } the + man + Present + may + have + en + open + the + door

27 gramatyka generatywna 3 gramatyka transformacyjna the + man + Present + may + have + en + open + the + door (13) NP 1 + Aux + V + NP 2 NP 2 + Aux + be + en + V + by + NP 1 wyjściowy versus derywowany znacznik frazowy

28 gramatyka generatywna 3 gramatyka transformacyjna the + man + Present + may + have + en + open + the + door (13) NP 1 + Aux + V + NP 2 NP 2 + Aux + be + en + V + by + NP 1 wyjściowy versus derywowany znacznik frazowy transformacje obligatoryjne versus transformacje fakultatywne (14) Present { s / NP sing 0 / wszędzie indziej Tense M M Tense (15) { en } + { have } { have } + { en } ing be be ing V V

29 gramatyka generatywna 3 gramatyka transformacyjna (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) (vii) (viii) The man opened the door. The man did not open the door. Did the man open the door? Didn't the man open the door? The door was opened by the door. The door was not opened by the man. Was the door opened by the man? Wasn't the door opened by the man? Transformacje fakultatywne: passive negative interrogative

30 gramatyka generatywna 3 gramatyka transformacyjna struktura głęboka versus struktura powierzchniowa

31 przypomnienie DWA FAKTY: twórczy charakter zwykłej praktyki językowej (ang. the creative aspect of normal language use) zatem: użyciem języka rządzą reguły rekurencyjne, które generują nieskończony zbiór wszystkich i tylko zdań tego języka ubóstwo bodźca (ang. poverty of stimulus) zatem: istnieje genetycznie uwarunkowany narząd nabywania języka (ang. language acquisition device, LAD)

32 FAKT # 2 dwa modele nabywania języka: (wcześniejszy) model potwierdzania hipotez (późniejszy) model zasad i parametrów zob: R. Beckwith i M. Rispoli, Aspekty teorii umysłu. Rozmowa z Noamem Chomskym, w: Z. Chlewiński (red.), Modele umysłu, Warszawa 1999, s

33 model zasad i parametrów liczba możliwych języków (= gramatyk) jest skończona UG I-language

34 model zasad i parametrów liczba możliwych języków (= gramatyk) jest skończona UG I-language parametry: zaimek zwrotny odsyła albo tylko do podmiotu (np. j. polski), albo do podmiotu lub dopełnienia (np. j. angielski) John told Bill about himslef.

35 model zasad i parametrów liczba możliwych języków (= gramatyk) jest skończona UG I-language parametry: czy możliwy jest podmiot domyślny? tak: np. j. polski, j. włoski nie: np. j. angielski, j. francuski

36 model zasad i parametrów liczba możliwych języków (= gramatyk) jest skończona UG I-language parametry: główny element frazy albo na początku (j. angielski) albo na końcu (np. j. japoński) Piotr książkę czyta albo na początku (np. j. angielski) Piotr czyta książkę

37 argument na rzecz natywizmu: kreolizacja języki pidżinowe versus języki kreolskie języki kreolski Ameryki Łacińskiej

38 argument na rzecz natywizmu: kreolizacja języki pidżinowe versus języki kreolskie języki kreolski Ameryki Łacińskiej Hawaii Pidgin English (Hawaii Creole English) Derek Bickerton lata 20-te XX wieku, j. portugalski, filipiński i kantoński

39 argument na rzecz natywizmu: kreolizacja języki pidżinowe versus języki kreolskie języki kreolski Ameryki Łacińskiej Hawaii Pidgin English (Hawaii Creole English) Derek Bickerton lata 20-te XX wieku, j. portugalski, filipiński i kantoński Nicaraguan Sign Language (ISN), Managua nieudany eksperyment z techniką fingerspelling 1977, 1979 (Sandiniści zdobywają władzę), 1986

Podobne dokumenty

dr hab. Maciej Witek, prof. US MODELE UMYSŁU rok akademicki 2016/2017, semestr letni

dr hab. Maciej Witek, prof. US http://kognitywistyka.usz.edu.pl/mwitek MODELE UMYSŁU rok akademicki 2016/2017, semestr letni Temat 2: Gramatyki Chomsky'ego jako modele umysłu Narodziny kognitywistyki 1957: