CELE KURSU CO NAS CZEKA, CZYLI PROGRAM ZAJĘĆ I LITERATURA. [semestr zimowy] I. SOCJOLOGIA JAKO NAUKA

Transkrypt

1 CELE KURSU Zasadniczym celem kursu jest zapoznanie Cię z kluczowymi pojęciami, koncepcjami i problemami poznawczymi właściwymi dla socjologii oraz ukazanie swoistości socjologicznego spojrzenia na rzeczywistość. Dodatkowym zadaniem kursu jest kształcenie Twojej wyobraźni socjologicznej, przydatnej w analizie współczesnych zjawisk i procesów społecznych. CO NAS CZEKA, CZYLI PROGRAM ZAJĘĆ I LITERATURA [semestr zimowy] I. SOCJOLOGIA JAKO NAUKA 1. Co to jest socjologia? Socjologiczna perspektywa oglądania świata, wyobraźnia socjologiczna, spojrzenie innego. Wiedza socjologiczna i potoczna. Czym zajmują się socjologowie? Babbie E., Istota socjologii. Krytyczne eseje o krytycznej nauce., Warszawa, 2007, str , (O) Giddens A., Czym zajmują się socjologowie? (w:) Socjologia. Lektury, Sztompka P., Kucia M. (red.)kraków, 2005, (str ) 2. Skąd się wzięła socjologia? Społeczne i intelektualne źródła socjologii. Socjologia jako nowoczesne badanie społeczeństw zmodernizowanych. Socjologia klasyczna- główne nurty myślowe i problemy badawcze (Comte, Spencer, Durkheim, Weber, Znaniecki, Mead) Ritzer G., Klasyczna teoria socjologiczna, Poznań, 2004, r. 1, Historia teorii socjologicznej: początki, str (O) Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, Kraków, 2005, r. 5 Nowoczesność i co dalej, str Giddens A., Socjologia, Warszawa, 2004, str Czy socjologia jest nauką? Czym jest nauka? Rola teorii w badaniach. Socjologia, a inne systemy poznawcze. Miejsce socjologii wśród innych nauk (socjologia a nauki przyrodnicze i humanistyczne). Społeczne zastosowania i funkcje socjologii. Badania socjologiczne i ich wpływ na życie społeczne. Berger P.L., Zaproszenie do socjologii, Warszawa, 2001, str (O) 4. Socjologia, czy socjologie? Socjologia jako nauka wieloparadygmatyczna. Główne paradygmaty uprawiania socjologii. Główne spory teoretyczne i nurty współczesnej socjologii (teorie wymiany, teorie funkcjonalne, teorie konfliktowe, interakcjonizm, teorie krytyczne, socjologia relacyjna). Nowe tematy socjologii (gender, ciało, seksualność, emocje, globalizacja, społeczeństwo sieciowe, materialność wizualność). Ritzer G., Klasyczna teoria socjologiczna, Poznań, 2004, str.52-67; (O) Urry J. Socjologia mobilności, Warszawa, 2009, str Touraine A., O socjologii, Warszawa, 2010, str

2 II. CZŁOWIEK JAKO ISTOTA SPOŁECZNA 5. Co to znaczy, że jesteśmy ludźmi? Specyfika ludzi jako gatunku- biologicznie uwarunkowana zdolność do przekraczania wyposażenia biologicznego. Pojęcie kultury. Kultura jako główne narzędzie adaptacyjne człowieka. Rola i znaczenie kultury w życiu społecznym. Biologiczne uwarunkowania życia społecznego. Bauman Z., Socjologia, Poznań, 1996, r. 8, str (O) Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa, 2003, str Jak stajemy się istotami społecznymi? Czy człowiek ma społeczna naturę? Socjalizacja, wychowanie, uspołecznianie. Różne koncepcje przebiegu, roli i efektów procesu socjalizacji. Permanentność socjalizacji. Specyfika socjalizacji we współczesnym społeczeństwie. Giza-Poleszczuk A., Rodzina a system społeczny. Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa, 2005, str (O) Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa, 2003, str III. DZIAŁANIA SPOŁECZNE 7. Co to znaczy działać? Reagowanie, zachowanie, a działanie. Działanie społeczne. Agency. Działania społeczne i władza. Co to znaczy posiadać władze. Rodzaje władzy. Czy zdolni do działania są tylko ludzie? Działania połączone i interakcje społeczne. Współdziałanie. Działanie jako występ. Działania zapośredniczone (teledziałania). Działania techniczne, komunikacyjne, symboliczne. Literatura do egzaminu Giddens A., Stanowienie społeczeństwa, Poznań, 2003, str (O) Sztompka P., Socjologia, Warszawa, 2002, str Lukes S., Władza i panowanie, (w:) Socjologia. Lektury, Sztompka P., Kucia M. (red.)kraków, 2005, str Skąd ludzie wiedzą jak działać? Fenomen wiedzy potocznej. Wiedza potoczna i jej cechy. Wiedza jako narzędzie dominacji: ideologia, przemoc symboliczna, imago logia. Społeczne zróżnicowanie wiedzy- świadomość klasy i klasowa. Barker Ch., Studia kulturowe. Teoria i praktyka, Kraków, 2005, str (O) Schütz A., Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, (w: ) Kryzys i Schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, Mokrzycki E (red.), Warszawa, 1984, t.1, str , Dlaczego ludzie zachowują się najczęściej tak, jak się tego spodziewamy? Naśladownictwa, umowa społeczna i przymus jako źródła regularności ludzkich zachowań. Systemy kontroli społecznej. Instytucje społeczne. Religia jako przykład instytucji społecznej. Siemaszko A., Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych,, Warszawa, 1993, r. IV, str (O) 2

3 Sztompka P., Pojęcie struktury społecznej. Próba uogólnienia (w: ) Socjologia. Lektury, Sztompka P., Kucia M. (red.)kraków, 2005, str Berger P., Luckman T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa, 1983, str Dlaczego ludzie nie zawsze zachowują się tak, jak się tego nie spodziewamy? Dewiacja i patologia społeczna. Pojęcie anomii (Durkheim, Merton). Subkultury. Jak się rodzi dewiacja? Po co społeczeństwu dewianci? Becker H.S, Rodzaje dewiacji. Model sekwencyjny, (w: ) Socjologia. Lektury, Sztompka P., Kucia M. (red.)kraków, 2005, str (O) Barker Ch., Studia kulturowe. Teoria i praktyka., str , [semestr letni] IV. SPOŁECZNE ZRÓŻNICOWANIA 11. Dlaczego choć jesteśmy podobni, każdy z nas jest inny? Biologiczne, indywidualne i społeczne źródła różnic społecznych. Zróżnicowania społeczne i ich rodzaje. Specyfika współczesnych zróżnicowań społecznych. Bauman Z., Socjologia, Poznań, 1996, str (O) Elliott A., Koncepcje Ja, Warszawa, 2007, r. 1, str Skąd się biorą nierówności społeczne? Zróżnicowania, a nierówności społeczne. Pojęcie stratyfikacji społecznej. Główne wymiary społecznej stratyfikacji. Nierówności płciowe, rasowe i etniczne. Nierówności społeczne we współczesnym świecie. Współczesny system klasowy. Judt T., Żle ma się kraj. Rozprawa o naszych współczesnych bolączkach., Wołowiec, 2011, str (O) Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa, 2003, str V. RAZEM CZY OSOBNO- FORMY USPOŁECZNIENIA 13. Co sprawia, że jesteśmy razem?- Więzi społeczne, typy więzi społecznych. Podobieństwo, naśladownictwo podzielanie wartości i norm, współdziałanie i współzależność, uczucia i emocje, przymus jako czynniki łączące ludzi ze sobą. Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych, Warszawa, 2004, str , (O) 14. Dlaczego społeczeństwo to coś więcej, niż suma jednostek? Pojęcie społeczeństwa i systemu społecznego. Figuracja. Jak powstaje grupa? Rodzaje grup i zbiorowości społecznych. Struktura grupy. Wybrane procesy wewnątrzgrupowe. Wspólnoty wyobrażone-naród. Wspólnoty sieciowe i wspólnoty w sieci. Elias N., Czym jest socjologia?, Warszawa, 2010, str (O) 3

4 Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych, Warszawa, 2004, str Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Warszawa, 2003, r. VIII, Grupa społeczna, str Co to znaczy, że rodzina jest podstawową komórką społeczną? ( i czy to prawda również dzisiaj?) Rodzina jako powszechnik kulturowy? Małżeństwo i pokrewieństwo. Struktura rodziny. Podstawowe funkcje rodziny. Przemiany rodziny we współczesnym świecie. Rodzina i jej substytut i protezy. Levi-Strauss C., Spojrzenie z oddali, Warszawa, 1993, r. III (O) Giddens A., Socjologia, Warszawa, 2004, str Hałas E., Symbole w interakcji, Warszawa, 2001, str VI. TRWAŁOŚĆ I ZMIANA W ŻYCIU SPOŁECZNYM 16. Co sprawia, iż społeczeństwa trwają w czasie? Reprodukcja społeczna, kulturowa i biologiczna. Reprodukowanie struktury społecznej. Tradycja i przekaz między pokoleniowy. Reprodukcja nierówności społecznych. Giza-Poleszczuk A., Rodzina a system społeczny. Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej, r. 1, str (O) 17. Dlaczego społeczeństwo się zmienia? Pojęcie zmiany społecznej. Zmiana społeczna, rozwój, postęp. Główne rodzaje zmian społecznych. Technologia, kapitalizm i kultura, innowacyjność jako podstawowe źródła przekształceń współczesnego życia społecznego. Babbie E., Istota socjologii, Warszawa, 2007, str (O) Wallerstein I., Koniec świata jako znamy. Warszawa, 2004, cz. I, r.8 Zmiana społeczna? Zmiana jest bezustanna. Nic nigdy się nie zmienia, str VII. PRACA I POLITYKA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE 18. Dlaczego pracujemy? Praca i podział pracy. System ekonomiczny, gospodarka-typologia. Bezrobocie. Ubóstwo. Postęp technologiczny, a praca. Konflikt przemysłowy i jego znikanie. Praca a nierówności społeczne. Ekonomiczna globalizacja. Konsumpcja. Czas wolny. Berger P. L., Rewolucja kapitalistyczna. Pięćdziesiąt tez o dobrobycie, równości i wolności, Warszawa, 1995, r. Kapitalizm jako zjawisko (O) Aldridge A., Konsumpcja, Warszawa, 2006, str Czy warto chodzić na wybory? Polityka i systemy polityczne. Państwo i władza państwowa. Formy działań politycznych. Demokracja i jej rodzaje. Społeczeństwo obywatelskie. Ruchy społeczne i ich formy. Władza i przeciwwładza w społeczeństwie globalnym. Kryzys demokracji przedstawicielskiej i nowe formy politycznej partycypacji. Della Porta D., Diani M., Ruchy społeczne. Wprowadzenie., Kraków, 2009, str (O) Giddens A., Socjologia, Warszawa, 2004, str

5 VIII. SPOŁECZEŃSTWO PONOWOCZESNE. 20. Co to znaczy, że żyjemy dziś w społeczeństwie ponowoczesnym? Ponowoczesność i późna nowoczesność. Nasycone ja. Pluralizm i zróżnicowanie kulturowe. Globalizacja i jej wymiary. Refleksyjność. Złożoność współczesnego życia społecznego. Społeczeństwo ponowoczesne jako społeczeństwo sieciowe. Gergen J.K., Nasycone ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym, Warszawa, 2009, str (O) Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, Kraków, 2005, str W studiowaniu socjologii pomocne będą Ci: Podręczniki : Giddens A., Socjologia, PWN, Warszawa, Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa, 2003 Sztompka P. Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków, 2002 Encyklopedie i słowniki: Encyklopedia socjologii, Tomy 1-4 (+ tom 5- indeksy, tom6- suplementy), Oficyna Naukowa, Warszawa, Słownik socjologii i nauk społecznych (Oxfordzki), PWN, Warszawa, 2006 Readery (zbiory najważniejszych tekstów socjologicznych) Socjologia. Lektury, Sztompka P., Kucia M.(red.), Znak, Kraków, 2005 Współczesne teorie socjologiczne, Tomy 1 i 2, Jasińska-Kania, Nijakowski L.M., Szacki J., Ziółkowski M.(red.), Scholar, Warszawa, 2006 Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, Manterys A., Mucha J. (red.), Nomos, Kraków, 2010 Książki socjologiczne, zwłaszcza te wydawane w seriach: Biblioteka socjologiczna- seria wydawnictwa PWN (klasyczne książki socjologiczne) Współczesne teorie socjologiczne- seria wydawnictwa Zakład Wydawniczy NOMOS (istotne książki współczesnej socjologii polskiej i światowej) Socjologia- seria wydawnictwa PWN ( przede wszystkim podręczniki z socjologii szczegółowych: socjologia wsi, socjologia ciała, socjologia rodziny, socjologia przestrzeni i miasta itd.) Wykłady z socjologii- seria wydawnicza Wydawnictwa Naukowego Scholar (książki wprowadzające do socjologii szczegółowych- socjologia przestrzeni, kultury, problemów społecznych itd.) Kluczowe pojęcia nauk społecznych, seria Key Concepts Polity Press, wydawnictwo SIC! Bazy danych, zbiory elektronicznych czasopism, ebooków, np.:

6 REGUŁY GRY, CZYLI WARUNKI ZALICZENIA I AKADEMICKI SAVOIR VIVRE Na zaliczenie kursu składają się następujące elementy: 1. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń do przedmiotu Podstawy socjologii. 2. Podstawą zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie dwu ocen pozytywnych podczas egzaminów cząstkowych po zakończeniu pierwszego i drugiego semestru. 3. Ocena końcowa jest średnią ocen uzyskanych podczas egzaminów cząstkowych w pierwszym i drugim semestrze. 4. Forma egzaminu- po każdym z semestrów: egzamin pisemny dotyczący treści wykładów i lektur obowiązkowych (oznaczonych w programie literą O ), w drugim semestrze również: esej dotyczący jednego z podanych niżej zagadnień. 5. Zagadnienia do egzaminu oraz lektur będą podawane po zakończeniu każdego z wykładów. 6. Wymogi dotyczące esejów: Techniczne: liczba stron-5-7, czcionka- Times New Roman 12, interlinia 1,5; przypisy i bibliografia, pracę proszę przekazywać mailem do końca maja 2013r. na adres: alicjar@amu.edu.pl. Uwaga! Dopuszczalne są inne, od eseju formy wypowiedzi (film, mashup, prezentacja multimedialna itd.), ale po uzgodnieniu tej formy ze mną. Samodzielny charakter: praca powinna być napisana przez autora. Dopuszczalne są zapożyczenia z książek i sieci w postaci oznaczonych cytatów zawierających odnośniki bibliograficzne, obejmujące nie więcej niż 25% tekstu). Prace kompilowane techniką kopiujwklej nie będą akceptowane, gdy praca nosi znamiona plagiatu odmawiam zaliczenia przedmiotu! Merytoryczne: praca powinna zawierać świadectwo, iż autor/ka wie: czym jest socjologia; na czym polega specyfika socjologicznej perspektywy, ale również przemyślenia autora/ki eseju. Tekst powinien być spójny pod względem myślowym i komunikatywny, wiązać się bezpośrednio z wybranym zagadnieniem. Proponowane zagadnienia do esejów: Komu może służyć socjologia? Socjolog- człowiek z ankietą i medialny ekspert. Społeczne role socjologa. Gdyby Durkheim żył dzisiaj.. Po co społeczeństwu dewianci? Dlaczego połowa społeczeństwa nie chodzi na wybory? Odpowiedź socjologiczna. Webplemiona? Nowe formy uspołecznienia. Życie społeczne w sieci. Reguły interakcji w Internecie. Tu nie będzie rewolucji. Współczesne formy politycznej partycypacji. Prekariat i nowe formy nierówności społecznych Jak będzie wyglądać społeczeństwo polskie za 20 lat? Ćwiczenia z socjologicznej wyobraźni. Na stronie odnajdziesz program zajęć, slajdy do wykładów, zagadnienia na egzamin oraz bieżące komunikaty. Szanujmy swój czas i siebie wzajemnie. Zwłaszcza bardzo niemile widziane są spóźnienia, niemerytoryczne gaworzenie z sąsiadami z ławki, czytanie książek, gazet itp. podczas wykładu. Proszę też o wyłączanie przed zajęciami telefonów komórkowych. Można natomiast korzystać z laptopów/ipadów itp. oraz wspomagać się napojami. I jeszcze jedno - Powodzenia! 6