NARASTANIE STOPNIA KOLONIZACJI KOBIET W CIĄŻY I NOWORODKÓW PRZEZ STREPTOCOCCUS AGALACTIAE NA OBSZARZE POLSKI POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ *

Transkrypt

1 MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2008, 60: 5-12 Monika Brzychczy-Włoch 1, Magdalena Strus 1, Dorota Pawlik 2, Helena Machlarz 2, Tomasz Gosiewski 1, Artur Drzewiecki 1, Krzysztof Rytlewski 3, Ryszard Lauterbach 2, Piotr B. Heczko 1 NARASTANIE STOPNIA KOLONIZACJI KOBIET W CIĄŻY I NOWORODKÓW PRZEZ STREPTOCOCCUS AGALACTIAE NA OBSZARZE POLSKI POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ * 1 Katedra Mikrobiologii Collegium Medicum UJ Kraków, Kierownik: Prof. dr hab. med. P.B. Heczko 2 Katedra Ginekologii i Położnictwa, Klinika Neonatologii Collegium Medicum UJ Kraków, Kierownik: Prof. dr hab. med. R. Lauterbach 3 Katedra Ginekologii i Położnictwa, Klinika Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Collegium Medicum UJ Kraków, Kierownik: Prof. nadzw. dr hab. med. A. Basta Streptococcus agalactiae (GBS) może być przyczyną poważnych powikłań w czasie ciąży oraz zakażeń noworodków o różnym nasileniu. Na podstawie uzyskanych wyników wykazano, iż kobiety ciężarne zaliczone do grupy wysokiego ryzyka osiągnęły kolonizacje GBS na poziomie 20%, zaś kobiety z ciążą prawidłową 17,2%. Częstość kolonizacji noworodków z ciąży wysokiego ryzyka wynosiła 35%, zaś z ciąży prawidłowych 26,7%. Ponadto, wykazano podwyższoną częstość wykrywania szczepów GBS z mechanizmem oporności typu MLS B u kobiet z ciążą wysokiego ryzyka oraz u ich dzieci. Streptococcus agalactiae to gatunek paciorkowców β-hemolizujących zaliczany do grupy serologicznej B (ang. Group B Streptococcus - GBS). Jako tzw. bakteria komensalna może kolonizować dolny odcinek przewodu pokarmowego, odbyt oraz środowisko pochwy. Dane epidemiologiczne podają, że obecność GBS stwierdza się u 10 30% zdrowych kobiet, które przeważnie nie manifestują żadnych objawów stanu zapalnego. Grupą szczególnie narażoną na zakażenia powodowane przez S. agalactiae są kobiety ciężarne, gdyż okres ciąży stwarza korzystne warunki sprzyjające szybkiemu namnażaniu się GBS w środowisku pochwy. Liczbowy przyrost populacji GBS w pochwie może stać się poważnym zagrożeniem nie tylko dla skolonizowanej kobiety, ale przede wszystkim dla nowo narodzonego dziecka (7, 12, 16, 18). * Praca finansowana w ramach grantu numer 3PO5E08425 z Ministerstwa Nauki i Informatyzacji

2 6 M. Brzychczy-Włoch i inni Nr 1 Ocenia się, że ryzyko transmisji drobnoustroju na noworodka sięga 70%, zaś częstość zachorowań wynosi 2 4 na 1000 żywo urodzonych dzieci (16). U noworodków, paciorkowiec ten może być główną przyczyną tzw. wczesnego zakażenia w pierwszym tygodniu życia, przebiegającego najczęściej pod postacią różnych chorób układu oddechowego, zapalenia płuc, a nawet posocznicy. Zakażenia o późnym początku, to jest rozwijające się między 7 a 90 dniem życia, nie są specyficzne i przebiegają pod postacią gorączki, osłabienia, chorób układu oddechowego, zapalenia opon mózgowych, sepsy (9, 15, 16). Przed rokiem 1990, zanim zaczęto kłaść nacisk na rutynowe prowadzenie badań przesiewowych u kobiet ciężarnych w kierunku kolonizacji paciorkowcami grupy B, w USA co roku odnotowywano ok przypadków zakażeń noworodków, z czego ok. 300 kończyło się zgonem. Dzięki wprowadzeniu w USA zaleceń CDC (Center for Disease Control and Prevention) dotyczących wykrywania GBS u kobiet w ciąży, poprawie jakości rutynowej diagnostyki mikrobiologicznej, a także stosowaniu antybiotykowej profilaktyki okołoporodowej udało się zmniejszyć umieralność noworodków z 15 25% w latach 80-tych do 4 6% w latach 90-tych (8, 9, 14). W Polsce zalecenia CDC nie zostały jeszcze oficjalnie wprowadzone. Brak też wystarczających danych obrazujących skalę omawianego problemu. Jednakże, opierając się na badaniach niektórych ośrodków oraz na własnych obserwacjach, odnotowuje się w ostatnich latach wyraźny wzrost liczby kobiet ciężarnych skolonizowanych paciorkowcem grupy B (6, 11, 20). Ponadto, niepokojący jest również fakt, iż coraz częściej izolowane są szczepy GBS oporne na makrolidy, linkozamidy i streptograminy B w wyniku nabycia przez nie mechanizmu oporności MLS B typu konstytutywnego lub indukcyjnego (4, 13, 18). Zjawiska te, z epidemiologicznego punktu widzenia, budzą szczególny niepokój, dlatego celem poniższej pracy było: - porównanie skuteczności wykrywania GBS u kobiet w ciąży klasyczną metodą hodowli z jej modyfikacją zalecaną przez CDC, - określenie nosicielstwa GBS u kobiet z ciążą prawidłową oraz u kobiet z ciążą wysokiego ryzyka, - zbadanie kolonizacji GBS u noworodków badanych pacjentek, - określenie częstości występowania oporności na makrolidy, linkozamidy i streptograminy B wśród wyizolowanych szczepów GBS. MATERIAŁ I METODY Badane grupy kobiet. Badania nad kolonizacją ciężarnych przez S. agalactiae zostały przeprowadzone w latach 2004/2006 na 563 kobietach pochodzących z regionu krakowskiego tj. Polski południowo-wschodniej. Przed rozpoczęciem badania protokół kliniczny uzyskał akceptację Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego opinia nr KBET/267/B/2002 z dnia 27 czerwca 2003 roku. Kobiety zakwalifikowane do badania zostały podzielone na trzy grupy. Grupę I (n = 223) stanowiły kobiety z ciążą prawidłową będące pod stałą obserwacją ginekologa, które w III trymestrze ciąży w trakcie rutynowej wizyty ginekologicznej miały pobierany wymaz z przedsionka pochwy w celu wykonania posiewu mikrobiologicznego zgodnie z obowiązującymi procedurami diagnostycznymi. Po pobraniu, wymazówkę

3 Nr 1 Kolonizacja kobiet i noworodków przez S. agalactiae 7 umieszczano w podłożu transportowym Amiesa (biomerieux) i dostarczano do Katedry Mikrobiologii CM UJ, gdzie wysiewano ją według klasycznych metod hodowlanych na podłoże Columbia Blood Agar (Difco) z dodatkiem 5% krwi baraniej. Płytki inkubowano przez 24 godz. w 37 C w warunkach tlenowych. Grupę II (n = 250) stanowiły kobiety z ciążą prawidłową, które pod koniec III trymestru zgłosiły się do porodu na Oddział Kliniczny Kliniki Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego CM UJ w Krakowie. Pacjentki te w trakcie trzech ostatnich miesięcy ciąży nie miały żadnych objawów klinicznych, które pociągałyby za sobą konieczność stosowania antybiotyku. Pobierano od nich wymaz z przedsionka pochwy oraz wymaz okołoodbytniczy zgodnie z zaleceniami CDC w celu zbadania kolonizacji GBS (14). Wymazówki umieszczano osobno w podłożu transportowym Amiesa (biomerieux) i natychmiast dostarczano do Katedry Mikrobiologii CM UJ, gdzie przenoszono je do płynnego podłoża Todda i Hewitta z dodatkiem gentamycyny (8 µg/ml) i kwasu nalidyksowego (15 µg/ml (Oxoid), a następnie całość inkubowano przez godz. w 37 C w warunkach tlenowych. Po wstępnej preinkubacji materiał przesiewano na stałe podłoże Columbia Blood Agar (Difco) z dodatkiem 5% krwi baraniej. Płytki ponownie inkubowano 24 godz. w 37 C w warunkach tlenowych. Grupę III (n = 90) stanowiły kobiety z tzw. ciążą wysokiego ryzyka będące w III trymestrze ciąży. Były one przyjmowane na Oddział Kliniczny Kliniki Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego CM UJ w Krakowie. Kobiety te zakwalifikowane zostały przez ginekologa do tej grupy ze względu na wcześniejsze ciąże z epizodem poronienia lub porodu przedwczesnego, a ponadto w czasie ciąży niejednokrotnie dochodziło u nich do ogólnych infekcji, co pociągało za sobą konieczność stosowania leków przeciwbakteryjnych lub przeciwgrzybiczych, przy czym zakończyły one przyjmowanie tych leków na co najmniej 1 miesiąc przed porodem. W czasie trwania ciąży żadna z tych kobiet nie miała wykonanego badania mikrobiologicznego dróg rodnych potwierdzającego ewentualną kolonizację S. agalactiae. Procedury dotyczące pobierania materiałów, jego transportu, sposobu wysiewania oraz identyfikacji GBS były takie same jak w grupie II. Badaniami w kierunku ewentualnej kolonizacji GBS zostały objęte również dzieci urodzone przez kobiety z II i III grupy. W tym celu tuż po porodzie pobierano od nich wymazy z ucha zewnętrznego oraz jamy ustnej, które osobno umieszczano w podłożu transportowym Amiesa (biomerieux) i dostarczano do Katedry Mikrobiologii CM UJ. Dalszą hodowlę i identyfikację przeprowadzono zgodnie z wcześniejszym opisem. Identyfikacja Streptococcus agalactiae. Kolonie bakteryjne wykazujące cechy GBS, tj. wąska strefa beta hemolizy, poddawano oznaczeniu grupy serologicznej przy użyciu lateksowego testu aglutynacyjnego typu SLIDEX STREPTO B (biomerieux). W przypadku pojawienia się w hodowli kolonii otoczonych nietypową strefą hemolizy typu β lub niewykazujących jej wcale, ale wykazujących pod mikroskopem morfologię ziarenkowców Gram-dodatnich, poddano je różnicowaniu z enterokokami. W tym celu kolonie bakteryjne przesiewano na podłoże ze skrobią wg Islama (10) z dodatkiem inaktywowanej surowicy końskiej oraz na podłoże z żółcią, eskuliną i azydkiem sodu (Bile Esculin Azide) (Biocorp). Płytki z podłożem ze skrobią i surowicą inkubowano przez godz. w 37 C w warunkach beztlenowych, zaś płytki z podłożem z żółcią, eskuliną i azydkiem sodu inkubowano przez godz. w cieplarce w 37 C. Kolonie S. agalactiae wytwarzały żółto-pomarańczowy barwnik na podłożu wg Islama, natomiast na podłożu z żółcią, eskuliną i azydkiem sodu nie

4 8 M. Brzychczy-Włoch i inni Nr 1 wytwarzały czarnego barwnika lub nie wyrastały wcale. W wątpliwych przypadkach badany szczep dodatkowo poddawano testowi CAMP (5) oraz przeprowadzano jego identyfikację przy użyciu zestawu API STREP (biomerieux). Określenie wrażliwości szczepów GBS na klindamycynę i erytromycynę. W celu zdiagnozowania szczepów z mechanizmem oporności typu MLS B posłużono się metodą dyfuzyjno-krążkową stosując krążki z klindamycyną (2 μg) i erytromycyną (15 μg) (Oxoid). W wątpliwych przypadkach wykonywano oznaczenie lekowrażliwości metodą E-testów (AB Biodisk). Wynik interpretowano zgodnie z wytycznymi National Committee for Clinical Laboratory Standards. Dla szczepów GBS oznaczano dwa typy oporności MLS B : typ konstytutywny i typ indukcyjny. W przypadku oporności MLS B typu konstytutywnego szczep był oporny lub średnio wrażliwy na klindamycynę oraz na erytromycynę. W przypadku oporności MLS B typu indukcyjnego szczep GBS był oporny lub średnio wrażliwy na erytromycynę oraz wrażliwy na klindamycynę, przy czym powstawała charakterystyczna ścięta strefa zahamowania wzrostu wokół krążka z klindamycyną. WYNIKI Stosując klasyczną metodę hodowli do wykrywania S. agalactiae wykazano, iż częstość kolonizacji GBS w I grupie badanych kobiet wynosiła 13,5 %, zaś wprowadzając do metod mikrobiologicznych zalecenia CDC, dotyczące równoległego pobierania wymazów z dwóch miejsc, tj. pochwy i odbytu oraz ich wstępnej preinkubacji, zaobserwowano wzrost skuteczność wykrywania GBS, który odpowiednio wynosił 17,2% dla grupy II, zaś 20% dla grupy III. Ponadto, częstość wykrywania szczepów GBS z mechanizmem oporności typu MLS B była prawie pięciokrotnie wyższa u kobiet z grupy III (22,2%), niż u kobiet z grupy II (4,7%), co potwierdzono statystyczną znamiennością (test G 2 ) (Tabela I). Tabela I: Wykrywalność nosicielstwa S. agalactiae u 563 kobiet z grup I, II i III przy zastosowaniu klasycznej metody hodowli oraz jej modyfikacji zalecanej przez CDC. Klasyczna metoda hodowli Metoda zalecana przez CDC Liczba I grupa Ciąża prawidłowa II grupa Ciąża prawidłowa III grupa Ciąża wysokiego ryzyka Liczba przebadanych kobiet Liczba kobiet skolonizowanych GBS 30 (13,5%) 43 (17,2%) 18 (20,0%) Liczba kobiet skolonizowanych Nie badano 2 4 (4,7%) (22,2%) GBS MLS B Częstość kolonizacji GBS dzieci urodzonych przez matki z grupy III była znacznie wyższa (35%) w porównaniu do grupy dzieci urodzonych przez kobiety z grupy II (26,7%), ale dane te nie wykazywały statystycznej znamienności różnic. Ponadto, zaobserwowano, iż wykrycie szczepów S. agalactiae z mechanizmem oporności typu MLS B miało miejsce

5 Nr 1 Kolonizacja kobiet i noworodków przez S. agalactiae 9 tylko wśród dzieci urodzonych przez matki z grupy III, u których doszło do rozwoju ciężkich zakażeń, w dwóch przypadkach zakończonych śmiercią (Tabela II). Tabela II. Częstość kolonizacji GBS 362 dzieci urodzonych przez matki z grupy II i III. Liczba Liczba dzieci urodzonych przez matki z potwierdzoną kolonizacją GBS Liczba dzieci skolonizowanych GBS II grupa Ciąża prawidłowa III grupa Ciąża wysokiego ryzyka (26,7%) Liczba dzieci skolonizowanych GBS MLS B 0 Liczba przypadków śmiertelnych 0 7 (35%) 2 (28,6%) 2 (28,6%) DYSKUSJA Zalecenia CDC, dotyczące sposobu wykrywania kolonizacji S. agalactiae obejmują konieczność wykonania przesiewowych badań w kierunku GBS wśród wszystkich kobiet powyżej 35 tygodnia ciąży, z uwzględnieniem pobierania materiału z dwóch miejsc równolegle, tj. z pochwy i odbytu, przeprowadzania wstępnej preinkubacji materiału na odpowiednim podłożu namnażającym oraz zastosowania antybiotykowej profilaktyki okołoporodowej u skolonizowanych ciężarnych (14). Ocenia się, że przed wprowadzeniem w roku 1990 aktywnej prewencji zakażeń GBS, co roku w USA chorowało około 7500 noworodków. Pomimo znacznego zmniejszenia się częstości zakażeń GBS, będącego efektem zastosowania profilaktycznej antybiotykoterapii, drobnoustroje te wciąż pozostają w USA najczęstszą przyczyną chorób oraz śmierci noworodków (14). W Europie kolonizacja kobiet w ciąży paciorkowcem grupy B, w oparciu o dostępne dane piśmiennictwa, wynosi od 6,6 % w Grecji (17), 7% w Hiszpanii (1), 14% w Wielkiej Brytanii (6) do 16% w Niemczech (3). Częstość zakażeń paciorkowcami z grupy B wśród noworodków (na 1000 żywych urodzeń) wynosi 0,2-0,3 w Niemczech, 0,76 w Finlandii, 4,5 we Francji, 5,4 w Austrii, 0,4 1,42 w Wielkiej Brytanii, 0,54 w Norwegii oraz 0,4 9,0 w Hiszpanii (8). Na podstawie danych epidemiologicznych zebranych z kilku ośrodków, na terenie Polski obserwuje się również wyraźny wzrost liczby kobiet skolonizowanych GBS, a także odnotowuje się wzrost liczby noworodków z obecną kolonizacją paciorkowcem grupy B. W oparciu o badania przeprowadzone w Klinice Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie w latach w grupie 1678 ciężarnych stwierdzono obecność paciorkowców grupy B u 331 kobiet, co stanowiło 19,7%, zaś w grupie 203 noworodków, urodzonych przez pacjentki z potwierdzoną kolonizacją GBS, dodatnie posiewy w kierunku Streptococcus agalactiae wykazano u 70 noworodków, co stanowiło 34,5 %. U jednego z dzieci, jak podają autorzy tego opracowania, wystąpiła wczesna sepsa noworodkowa (11).

6 10 M. Brzychczy-Włoch i inni Nr 1 Porównując te dane epidemiologiczne z wynikami uzyskanymi w badaniach własnych, potwierdzono wysoką kolonizacje paciorkowcami grupy B również na terenie Polski południowo-wschodniej, która w latach wyniosła 17,2% dla kobiet z ciążą prawidłową, zaś 20% dla kobiet z ciążą wysokiego ryzyka. Dane te powinny budzić szczególny niepokój epidemiologów, gdyż niebezpiecznie zbliżamy się do grupy państw o wysokiej kolonizacji GBS (USA - 21%, Niemcy - 16%) (3), co od razu pociąga za sobą zauważalny wzrost kolonizacji GBS wśród noworodków. Uzyskane wyniki potwierdzają także wysoki odsetek kolonizacji wśród noworodków, który wyniósł od blisko 27% dla dzieci urodzonych przez zdrowe matki do 35% dla dzieci urodzonych z ciąż wysokiego ryzyka. Ta ostatnia grupa dotyczy przede wszystkim dzieci osłabionych na skutek samego przebiegu ciąży, co tym samym zwiększa ich podatność nie tylko na zakażenia, ale obserwujemy, że późniejsze skutki tych zakażeń są zdecydowanie poważniejsze. Siedmioro z czternastu skolonizowanych dzieci manifestowało różne objawy zakażenia, z czego dwoje dzieci zmarło z powodu sepsy. Wyniki uzyskane w powyższych dwóch ośrodkach mogą być miarodajne i porównywalne ze względu na stosowane, dokładnie te same, techniki mikrobiologiczne zalecane przez CDC, które dotyczyły zarówno pobierania próbek materiału do badań jak i warunków prowadzenia hodowli oraz identyfikacji paciorkowców grupy B. Nieco odmienne dane dotyczące kolonizacji paciorkowcami grupy B wśród kobiet ciężarnych podaje Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach-Ligocie. Na podstawie wyników prac tego ośrodka wykazano kolonizację GBS jedynie u 23 kobiet na 701 włączonych do badania, co stanowiło zaledwie 3,3% (20). Rozbieżność przedstawionych wyników może być skutkiem innych zasad pobierania materiałów od pacjentek oraz odmiennych procedur mikrobiologicznych. Niepokojący jest również fakt, iż coraz częściej wykazuje się oporność szczepów GBS na makrolidy, linkozamidy i streptograminy B w wyniku nabycia przez nie mechanizmu oporności MLS B typu konstytutywnego lub typu indukcyjnego (4, 13, 18). Autorzy Uh i wsp. wykazali znaczny wzrost częstości izolacji szczepów GBS opornych na erytromycynę (od 0% w do 41% w 2002) oraz klindamycynę (z 0% w do 48% w 2002) (18). Uzyskane wyniki wykazują prawie pięciokrotnie wyższą częstość wykrywania szczepów GBS z mechanizmem MLS B u kobiet z ciążą wysokiego ryzyka, w stosunku do kobiet z ciążą prawidłową. Podobnie, wykazano, iż w grupie dzieci urodzonych z ciąż wysokiego ryzyka znacznie częściej dochodziło do izolacji szczepów S. agalactiae opornych na makrolidy, linkozamidy i streptograminy B. Taki stan rzeczy można tłumaczyć szczególnym doborem diagnozowanych pacjentek, z których wiele stanowiło przypadki uprzednio empirycznie leczone z powodu bakteryjnej waginozy (metronidazolem i/lub klindamycyną) lub innych stanów zapalnych dróg rodnych (2). Tak wysoki odsetek kolonizacji kobiet ciężarnych i noworodków oraz coraz częstsze izolowanie szczepów z mechanizmem oporności MLS B budzi szczególny niepokój i wskazuje na konieczność wprowadzenia na terenie całego kraju zaleceń dotyczących badania nosicielstwa paciorkowców grupy B u kobiet ciężarnych z zastosowaniem ujednoliconych metod dotyczących pobierania materiałów, sposobu ich posiewu i identyfikacji mikrobiologicznej oraz antybiotykowej profilaktyki okołoporodowej.

7 Nr 1 Kolonizacja kobiet i noworodków przez S. agalactiae 11 PODSUMOWANIE - Wykazano wyższą skuteczność o około 4% wykrywania GBS u kobiet ciężarnych przy użyciu metody zalecanej przez CDC w porównaniu z klasyczną metodą hodowli. - Analizując częstość nosicielstwa GBS, wykazano, że jest ona wyższa o około 3% u kobiet z ciążą wysokiego ryzyka (20%) wobec zdrowych ciężarnych (17,2%). - Zaobserwowano wyższą kolonizację GBS (35%) noworodków urodzonych przez matki z grupy wysokiego ryzyka niż z grupy zdrowych ciężarnych (26,7%). - Analizując występowanie fenotypowej oporności na makrolidy, linkozamidy i streptograminy B szczepów GBS, wykazano prawie pięciokrotnie wyższą częstość wykrywania S. agalactiae z mechanizmem oporności typu MLS B wśród kobiet z ciążą wysokiego ryzyka niż u kobiet z ciążą prawidłową. - Wykrycie szczepów S. agalactiae z mechanizmem oporności typu MLS B miało miejsce tylko wśród dzieci urodzonych przez matki z grupy ciąży wysokiego ryzyka, u których doszło do rozwoju ciężkich zakażeń zakończonych śmiercią. M. Brzychczy-Włoch, M. Strus, D. Pawlik, H. Machlarz, T.Gosiewski, A. Drzewiecki, K. Rytlewski, R. Lauterbach, P.B. Heczko INCREASING STREPTOCOCUS AGALACTIAE COLONIZATION OF PREGNANT WOMEN AND NEWBORNS IN SOUTH-EASTERN REGION OF POLAND 1 SUMMARY Streptococcus agalactiae, group B streptococci (GBS) are a constituent of normal vaginal bacterial microflora which often do not give any clinical symptoms. On the other hand, during pregnancy there are optimal conditions for GBS multiplication in the vagina, which may have very serious consequences for both the mother and her child. The women (n = 563) that participated in our study were in their 3 rd trimester and they were divided into groups: normal pregnancy or high risk pregnancy. We also examined their newborns. GBS identification was done basing on traditional culture method and its modification recommended by the CDC. We showed a slightly improved (about 4%) effectiveness of GBS detection in pregnant women using the CDC method. In high risk pregnancy GBS colonization was 20% (among them 35% newborns were colonized) and in normal pregnancy it was found to be 17.2% (among them 26.7% newborns were colonized). Both in the high risk group and their newborns we confirmed a higher and statistically significant frequency of detection of GBS strains which had MLS B mechanism of antibiotic resistance. In newborns we confirmed two cases which were fatal. The results of our study show the need and necessity for implementing unified procedures recommended by the CDC in Poland. PIŚMIENNICTWO 1. Bayó M., Berlanga M., Agut M. Vaginal microbiota in healthy pregnant women and prenatal screening of group B streptococci (GBS). Int Microbiol 2002; 5: The project was financed by the Ministry of Science and Higher Education, grant no. 3PO5E08425.

8 12 M. Brzychczy-Włoch i inni Nr 1 2. Beigi R. H., Yudin M. H., Cosentino L i inni. Antimicrobial resistance associated with the treatment of bacterial vaginosis. Am J Obstet Gynecol 2004; 191: Brimil N., Barthell E., Heindrchs U i inni. Epidemiology of Streptococcus agalactiae colonization in Germany. Int J Med Microbiol 2006; 296 (1): Chohan L., Hollier M.H., Bishop K i inni. Patterns of antibiotic resistance among group B Streptococcus isolates: Inf Dis Obs Gyn 2006; 57492: Christie R., Atkins N. E., Munch-Peterson E. A note on a lytic phenomenon shown by group B streptococci. Aust J Exp Biol Med Sci 1944; 22: Colbur T., Gilbert R. An overview of the natural history of early onset group B streptococcal disease in the UK. Early Hum Dev 2007; 83: Edwards M.S., Backer C.J. Streptococcus agalactiae (Group B streptococcus). W: Principles and practice of infections diseases, Red. Mandell G.L., Bennett J.E., Dolin R., Wyd. 5, Churchill Livingstone, New York 2000, Fraile M.R., Cabero L., Andreu A. i inni. Prevention of group B streptococcal neonatal disease. A plea for a European Consensus. Clin Microbiol Infect 2001; 7: Hager W.D. Profilaktyka zakażeń paciorkowcami grupy B. Ginekol Dypl 2002; 3: Islam AKMS. Rapid recognition of group of group B hemolytic streptococci. Lancet 1977; I: Kowalska B, Niemiec KT, Drejewicz H i inni. Częstość występowania kolonizacji paciorkowcami hemolizującymi grupy B kobiet ciężarnych i noworodków określona na podstawie badań przesiewowych u pacjentek Polikliniki i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka- badania pilotażowe. Ginekol Pol 2003; 74: Krohn MA, Hiller SL, Baker CJ. Maternal peripartum complications associated with vaginal Group B streptococci colonization. J Infect Dis 1999; 179: l Schoening TE, Wagner J, Arvand M. Prevalence of erythromycin and clindamycin resistance among Streptococcus agalactiae isolates in Germany. Clin Microbiol Infect 2005; 11: Schrag S., Gorwitz, R., Fultz-Butts K i inni. Prevention of perinatal group B streptococcal disease. Revised guidelines from CDC. MMWR 2002; 15: Schuchat A. Neonatal group B streptococcal disease: screening and prevention. N Engl J Med 2000; 343: Słomko Z., Drewis K. Zakażenia perinatalne. PTMP, 2001,Tom I, Tsolia M., Psoma M., Gavrili S. i inni. Group B Streptococcus colonization of Greek pregnant women and neonates: prevalence, risk factors and serotypes. Clin Microbiol Infect, 2003; 9: Uh Y, Kim HY, Jang IH i inni. Correlation of serotypes and genotypes of macrolide - resistant Streptococcus agalactiae. Yonsei Med J 2005; 46: Wessels MR., Kasper DL. Group B Streptococcus. W: Infectious Diseases, Red. Gorbach S.L., Bartlett J.G., Blacklow N.R.,Wyd. 2, W.B. Saunders Co., Philadelphia 1998, Wilk K., Sikora J., Bakon I. i inni. Significance of group B streptococcus (GBS) infections in parturient women. Ginekol Pol 2003; 74: Otrzymano: 14 I 2008 r. Adres Autora: Kraków, ul. Czysta 18, Katedra Mikrobiologii Collegium Medium UJ