mgr Elżbieta Szydłowska mgr Agnieszka Szpakowska mgr Agnieszka Ostrowska mgr Agnieszka Kawęcka

Transkrypt

1 Program nauczania kształcenia słuchu dla klas III VI Pierwszy etap edukacyjny(cykl sześcioletni) w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I stopnia im. Prof. Marka Jasińskiego w Szczecinie Program został opracowany przez: mgr Elżbieta Szydłowska mgr Agnieszka Szpakowska mgr Agnieszka Ostrowska mgr Agnieszka Kawęcka 1

2 I. Uwagi wstępne Kształcenie słuchu to jeden z najistotniejszych przedmiotów w szkole muzycznej I stopnia. Jego zadaniem jest kształcenie i rozwój podstawowych zdolności muzycznych: wrażliwości na dźwięk, wyobraźni, pamięci muzycznej oraz umiejętności korzystania z poznanej wiedzy muzycznej. Ćwiczenia na kształceniu słuchu rozwijają u dzieci logiczne myślenie, zdolność kojarzenia pojęć i wyciągania wniosków. Podczas pracy na lekcji uczeń wykonuje w tym samym czasie wiele czynności intelektualnych takich jak: ustalenie wysokości dźwięku, jego przebieg czasowy, rozpoznanie interwału lub akordu. Kształcenie słuchu przygotowuje uczniów do kontynuowania nauki w szkołach muzycznych wyższego stopnia. Zadaniem podstawowej szkoły muzycznej jest przygotowanie uczniów do szerokiego odbioru kultury. I. Cele edukacyjne kształcenia słuchu 1. Kształcenie umiejętności świadomego postrzegania zjawisk muzycznych. 2. Rozwijanie zainteresowań ogólno muzycznych ucznia. 3. Rozwijanie wrażliwości muzycznej i zdolności percepcyjnych ucznia. 4. Przygotowanie do samodzielnego czytania nut głosem. 2

3 5. Rozwijanie umiejętności muzykowania zespołowego. 6. Zapoznanie ucznia z podstawową wiedzą o muzyce. 7. Kształtowanie wyobraźni muzycznej. 8. Rozwijanie dyspozycji słuchowo głosowych oraz przekazywanie uczniom wiadomości teoretycznych w zakresie potrzebnym do kontynuowania nauki w szkole muzycznej II stopnia. KLASA VI TREŚCI PROGRAMOWE I. Ćwiczenia głosowe 1. Interwały Śpiewanie interwałów prostych w górę i w dół Śpiewanie interwałów gamowłaściwych i w oderwaniu od tonacji Śpiewanie łańcuszków interwałowych w górę i w dół Śpiewanie trytonu od różnych dźwięków i rozwiązywanie go na sekstę i tercję Śpiewanie przewrotów interwałów 2. Akordy 3

4 Śpiewanie wszystkich postaci trójdźwięków (+,o,<,>)od różnych dźwięków w górę i w dół literowo i solmizacją z określeniem pozycji akordu Śpiewanie D7 z rozwiązaniem na tonikę dur i moll 3. Skale i gamy Śpiewanie gam do czterech znaków przykluczowych oraz triad solmizacją i literowo G-e; D-h; A-fis; E-cis; F-d; B-g; Es-c; As-f Śpiewanie poszczególnych tetrachordów Śpiewanie w/w gam od różnych jej stopni II. Ćwiczenia solfeżowe Śpiewanie ćwiczeń jedno i wielogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach solmizacją z pulsowaniem, z uwzględnieniem metro- rytmiki Śpiewanie w kluczu wiolinowym i basowym ze swobodnym przechodzeniem z klucza do klucza solmizacją Śpiewanie utworów z uwzględnieniem dynamiki, agogiki i artykulacji Śpiewanie ćwiczeń z jednoczesnym realizowaniem rytmu Wykonywanie progresji w/g zapisanych wzorów Czytanie nut a vista Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych III. Metrorytmika Gamy i triady rytmizowane swobodnie lub do podanego wzoru rytmicznego Kanony rytmiczne Czytanie rytmu solmizacją w różnych tempach Grupy niemiarowe i synkopowane Improwizowanie schematów rytmicznych z zastosowaniem wybranego problemu rytmicznego 4

5 Określanie zjawisk metrorytmicznych występujących w granych przykładach IV. Dyktanda Interwałowe grane melodycznie i harmonicznie Interwałowe grane parami Akordowe(wszystkie rodzaje i postacie trójdźwięków i czterodźwięków) grane melodycznie i harmonicznie Dyktanda rytmiczne 1-głosowe, z uwzględnieniem grup niemiarowych Dyktanda pamięciowe Uzupełnianie brakujących fragmentów melodycznych Dopisywanie rytmu do melodii Korekta błędów Dopisywanie górnego głosu Dopisywanie dolnego głosu Dyktanda synchroniczne V. Zasady muzyki Tworzenie interwałów prostych i złożonych w górę i w dół od podanych dźwięków Tworzenie wszystkich postaci trójdźwięków oraz czterodźwięków określanie ich nazw Tworzenie D7 z rozwiązywaniem na tonikę oraz moll tonikę oraz podaniem tonacji, w której dany akord występuje Znajomość koła kwintowego Gruntowna znajomość gam do 4 znaków przykluczowych Modulacje i zboczenia modulacyjne(analiza na podstawie ćwiczeń w podręczniku) Grupowanie wartości rytmicznych w taktach prostych i złożonych 5

6 Zakres umiejętności z Kształcenia słuchu Klasa VI Uczeń klasy VI potrafi: 1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i literowo( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C- a, G-e, F-d, D-h, B-g, Es-c, E-cis, As-f, w kluczu wiolinowym i basowym ( z pulsowaniem) 2. Zna budowę gam durowych i molowych oraz potrafi zapisać ją nutami i symbolami. Potrafi śpiewać oraz rozpoznawać w/w gamy. 3. Potrafi zaśpiewać, rozpoznać i zbudować interwały w obrębie oktawy(zapis nutami i symbolami) 4. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe(bez przewrotu i w przewrotach) oraz trójdźwięki zwiększone i zmniejszone, czterodźwięk septymowy 5. Potrafi wyszukać i zaznaczyć w zapisie nutowym w/w interwały, trójdźwięki i D7.Potrafi zaśpiewać z rozwiązaniem na tonikę D7 bez przewrotu 6. Wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym uzupełniać brakujące dźwięki w melodii dopisać brakujące fragmenty melodii zapisać proste dyktando melodyczno rytmiczne z pamięci dopisać wyższy lub niższy głos w przykładach muzycznych zapisać i określić funkcje akordów T,S,D,D7 7. Samodzielnie i bez przygotowania (a vista) zaśpiewać z nut ćwiczenie w poznanych tonacjach 8. Rozpoznać, wykonać i zapisać regularne i nieregularne grupy rytmiczne oraz synkopy 9. Grupować nuty w metrum 2/4, ¾,3/8,6/8,5/8,5/4,9/8,12/8 10. Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe 11. Poprawnie grupować w taktach prostych i złożonych 12. Śpiewać melodie, stosując przenośniki oktawowe, czytać i zapisywać nuty w różnych oktawach(od wielkiej do trzykreślnej), określać modulacje i zboczenia modulacyjne w poznanych utworach. 6

7 KLASA V TREŚCI PROGRAMOWE I.Ćwiczenia głosowe 1. Interwały Śpiewanie interwałów prostych w górę i w dół Śpiewanie interwałów gamowłaściwych i w oderwaniu od tonacji Łączenie po 2,3 interwały śpiewanie od różnych dźwięków w górę i w dół Śpiewanie trytonu z rozwiązaniem do poznanych tonacji Śpiewanie interwałów w przewrotach w górę i w dół Wprowadzenie 7w i 7m 2. Akordy Utrwalenie trójdźwięków i przewrotów +,o oraz trójdźwięków <,> bez przewrotu z właściwym nazwaniem Śpiewanie w/w trójdźwięków literowo i solmizacyjnie w górę i w dół jako trójdźwięki gamo właściwe i w oderwaniu od tonacji Wprowadzenie czterodźwięku septymowego D7 bez przewrotu Śpiewanie D7 z rozwiązaniem na tonikę i moll tonikę 3. Skale i gamy Utrwalenie gam z klas poprzednich G-e; D-h; F-d; B-g Wprowadzenie tonacji A-fis; Es-c Śpiewanie w/w gam oraz triad jednogłosowo oraz w kanonie solmizacją Śpiewanie poszczególnych tetrachordów literowo i solmizacyjnie eolski, molowy, harmoniczny, dorycki i durowy II.Ćwiczenia solfeżowe Śpiewanie ćwiczeń jedno i wielogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach solmizacją z pulsowaniem, z uwzględnieniem metrorytmiki 7

8 Śpiewanie akordów pionowo i linearnie Realizowanie głosem melodii przy jednoczesnym realizowaniu rytmu Czytanie nut a vista Śpiewanie solfeża z jednoczesnym wykorzystaniem klucza wiolinowego i basowego Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych III. Metrorytmika Gamy rytmizowane swobodnie lub do podanego wzoru rytmicznego Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum w jednostce metrycznej 4,8 i 2 Wykonywanie ćwiczeń z uwzględnieniem grup niemiarowych Czytanie rytmu solmizacją z pulsowaniem w kluczu wiolinowym i basowym Śpiewanie ćwiczeń jedno i wielogłosowych na jednej wysokości oraz na interwałach i akordach IV. Ćwiczenia słuchowe Rozpoznawanie interwałów prostych pojedynczych i podwójnych Rozpoznawanie trójdźwięków bez przewrotu i w przewrotach oraz D7 bez przewrotu Rozpoznawanie akordów i ich przewrotów w przebiegu melodycznym Rozpoznawanie trybu i odmian gam Rozpoznawanie poszczególnych tetrachordów Próby rozpoznawania funkcji usłyszanych akordów V. Dyktanda Interwałowe grane melodycznie i harmonicznie Interwałowe grane parami Akordowe grane melodycznie i harmonicznie Dyktanda rytmiczne w metrum o jednostce metrycznej 4 i 8 Melodyczno rytmiczne 1- głosowe Dyktanda pamięciowe Uzupełnianie brakujących fragmentów melodycznych 8

9 Dopisywanie rytmu do melodii Korekta błędów Dopisywanie górnego głosu Dopisywanie dolnego głosu Dyktanda synchroniczne VI. Zasady muzyki Utrwalenie budowy i nazw trójdźwięków +,O w przewrotach i <,> bez przewrotów Tworzenie wszystkich postaci trójdźwięków od różnych dźwięków oraz od tego samego dźwięku określanie ich nazw i tonacji Tworzenie czterodźwięku septymowego, jako D7 z rozwiązaniem na tonikę lub moll tonikę określenie tonacji Tworzenie wszystkich interwałów w górę i w dół Tworzenie koła kwintowego gam dur i moll Gruntowna znajomość gam do 3 znaków przykluczowych Modulacje i zboczenia modulacyjne ( realizacja na przykładach ćwiczeń z podręcznika - analiza słuchowa i wzrokowa) Regularny i nieregularny podział wartości rytmicznych Takty proste i złożone oraz grupowanie w tych taktach Zakres umiejętności z Kształcenia słuchu Klasa V Uczeń klasy V potrafi: 1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i literowo ( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-a, G-e, F-d, D-h, B-g, Es-c, w kluczu wiolinowym i basowym ( z pulsowaniem) 2. Zna budowę gam durowych i molowych(eolska, harmoniczna, dorycka i melodyczna) oraz potrafi zapisać ją nutami i symbolami. Potrafi śpiewać oraz rozpoznawać w/w gamy. 3. Potrafi zaśpiewać, rozpoznać i zbudować interwały w obrębie oktawy (zapis nutami i symbolami) 9

10 4. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe (bez przewrotu i w przewrotach) oraz trójdźwięki zwiększone i zmniejszone, czterodźwięk septymowy bez przewrotu 5. Potrafi wyszukać i zaznaczyć w zapisie nutowym w/w interwały, trójdźwięki i D7. 6. Wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym uzupełniać brakujące dźwięki w melodii dopisać brakujące fragmenty melodii zapisać proste dyktando melodyczno rytmiczne z pamięci dopisać wyższy lub niższy głos w przykładach muzycznych 7. Samodzielnie i bez przygotowania (a vista) zaśpiewać z nut ćwiczenie w poznanych tonacjach 8. Rozpoznać, wykonać i zapisać regularne i nieregularne grupy rytmiczne oraz synkopy 9. Grupować nuty w metrum 2/4, ¾, 3/8, 6/8, 5/8, 5/4, 9/8, 12/8 10. Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe 11. Poprawnie grupować w taktach prostych i złożonych 12. Śpiewać melodie, stosując przenośniki oktawowe, czytać i zapisywać nuty w różnych oktawach(od wielkiej do trzykreślnej), określać modulacje i zboczenia modulacyjne w poznanych utworach. KLASA IV TREŚCI PROGRAMOWE 1.Interwały I. Ćwiczenia głosowe Utrwalenie interwałów poznanych w klasie III: 1cz, 2w,2m,3w,3m,4cz,5cz,8cz,tryton Intonowanie każdego interwału w górę i próby intonowania w dół od podanego dźwięku 10

11 Intonowanie w górę i próby intonowania w dół interwałów gamo właściwych w poznanych tonacjach Łączenie po 2 i 3 interwały( takie same i różne) w obu kierunkach Wprowadzenie 6w i 6m Wprowadzenie rozwiązywania trytonu ( w poznanych tonacjach) 2.Akordy Powtórzenie i utrwalenie trójdźwięków + i O < i > Śpiewanie w górę i w dół trójdźwięków gamo właściwych i w oderwaniu od tonacji Wprowadzenie przewrotów trójdźwięków + i O 3.Skale i gamy Gamy i triady do dwóch znaków przykluczowych Utrwalenie gam z klas poprzednich G-e; D-h; F-d; B-g Śpiewanie gam durowych w obu kierunkach literowo i solmizacją oraz ich triady Śpiewanie wszystkich odmian gam molowych Śpiewanie poszczególnych tetrachordów literowo i solmizacyjnie eolski, molowy, harmoniczny, dorycki i durowy II. Ćwiczenia solfeżowe Śpiewanie ćwiczeń jedno i wielogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach solmizacją z pulsowaniem, z uwzględnieniem metro- rytmiki Śpiewanie w kluczu wiolinowym i basowym Śpiewanie ćwiczeń z przechodzeniem do innej oktawy Śpiewanie akordów Realizowanie głosem melodii przy jednoczesnym realizowaniu rytmu Czytanie nut a vista w poznanych tonacjach Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych 11

12 III. Metrorytmika Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum 2/4, ¾, 4/4, 3/8, 6/8 z uwzględnieniem - grup szesnastkowych - rytmów punktowanych - synkopy ósemkowej i szesnastkowej - trioli ósemkowej i szesnastkowej Czytanie rytmu solmizacją na jednej wysokości Wystukiwanie rytmu 1 i 2 - głosowo IV. Ćwiczenia słuchowe Rozpoznawanie interwałów prostych Rozpoznawanie trójdźwięków dur i moll bez przewrotu i w przewrotach oraz trójdźwięków w przebiegu melodycznym Rozpoznawanie trybu i odmian gam Rozpoznawanie poszczególnych tetrachordów V. Dyktanda Interwałowe grane melodycznie i harmonicznie Trójdźwiękowe Interwałowe grane parami Dyktanda rytmiczne w metrum o jednostce metrycznej 4 i 8 Melodyczno rytmiczne 1- głosowe w znanych tonacjach Dyktanda pamięciowe Uzupełnianie brakujących fragmentów melodycznych Dopisywanie rytmu do melodii 12

13 Korekta błędów Dyktanda synchroniczne VI. Zasady muzyki Budowa i nazwy trójdźwięków +,O w przewrotach i <,> bez przewrotów Gruntowna znajomość gam do dwóch znaków przykluczowych Przewroty interwałów Układanie rytmów w poznanym metrum Grupowanie wartości rytmicznych w taktach prostych Podział skali na oktawy Konsonanse i dysonanse Wprowadzenie klucza basowego Zakres umiejętności z Kształcenia słuchu Klasa IV Uczeń klasy IV potrafi: 1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i literowo ( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-a, G-e, F-d, D-h, B-g w kluczu wiolinowym i basowym ( z pulsowaniem) 2. Zna budowę gam durowych i molowych(eolska, harmoniczna, dorycka i melodyczna) oraz potrafi zapisać ją nutami i symbolami. Potrafi śpiewać oraz rozpoznawać w/w gamy. 3. Potrafi zaśpiewać, rozpoznać i zbudować interwały w obrębie oktawy (zapis nutami i symbolami) 4. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe zwiększone i zmniejszone bez przewrotu(zapis nutami i symbolami) 5. Potrafi wyszukać i zaznaczyć w zapisie nutowym w/w interwały, trójdźwięki. 6. Wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym uzupełniać brakujące dźwięki w melodii dopisać brakujące fragmenty melodii zapisać proste dyktando melodyczno rytmiczne z pamięci 13

14 7. Samodzielnie i bez przygotowania (a vista) zaśpiewać z nut ćwiczenie w poznanych tonacjach 8. Rozpoznać, wykonać i zapisać następujące grupy rytmiczne oraz odpowiadające nutom pauzy. KLASA III TREŚCI PROGRAMOWE I. Ćwiczenia głosowe Doskonalenie intonacji i impostacji głosu na podstawie ćwiczeń i piosenek Interwały Utrwalenie interwałów poznanych w klasie II 1cz,2w,2m,4cz,5cz,8cz. W wypadku 3w,3m utrwalenie wiadomości dotyczy tylko słuchowego rozpoznawania Wprowadzenie zapisu interwału 3m i 3w Słuchowe rozpoznanie trytonu Intonowanie każdego interwału w górę od podanego dźwięku Intonowanie w górę interwałów gamowłaściwych w poznanych tonacjach Akordy Budowa trójdźwięku durowego molowego i zmniejszonego Śpiewanie w górę i w dół trójdźwięków gamowłaściwych i w oderwaniu od tonacji Trójdźwięki triady: budowa na podstawie gamy C-dur; wyszukiwanie w zapisie nutowym trójdźwięków i określanie ich trybu oraz funkcji Budowanie w/w trójdźwięków w górę i w dół 14

15 Skale i gamy Gamy i trójdźwięki triady C-a, G, F Śpiewanie gam durowych i poznanych odmian gamy molowej (naturalna, harmoniczna) w górę i w dół solmizacją i literowo Śpiewanie gam rytmizowanych Śpiewanie poszczególnych tetrachordów Śpiewanie triad harmonicznie i melodycznie Rozpoznawanie słuchowo i w tekście w/w gam Budowanie poznanych gam i triad II. Ćwiczenia solfeżowe Czytanie nut głosem w tempie z pulsowaniem nazwami solmizacyjnymi i literowymi Śpiewanie ćwiczeń jednogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach solmizacją z pulsowaniem, z uwzględnieniem metrorytmiki Śpiewanie ćwiczeń solfeżowych z akompaniamentem fortepianu Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych Próby czytanie nut a vista w poznanych tonacjach III. Metrorymika Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum 2/4, ¾, 4/4, 5/4, 6/4 Wprowadzenie dwóch grup szesnastkowych ósemka dwie szesnastki, dwie szesnastki ósemka Rozpoznawanie słuchowe trioli Przedtakt bez realizacji ruchowej Czytanie rytmu solmizacją Budowanie i uzupełnianie rytmu w podanym metrum IV. Ćwiczenia ruchowe Doskonalenie umiejętności oraz osiąganie większej precyzji wykonania: - prawidłowego poruszania się podczas chodzenia, biegania, podskoków oraz skoków obunóż, skoków dosuwanych, galopowych, przeskoków - prawidłowego prowadzenia rąk w taktowaniu oraz realizowaniu długich wartości rytmicznych 15

16 - skoordynowania ruchów rąk i nóg w realizacji rytmów z taktowaniem - pisowni wartości rytmicznych nut, ugrupowań rytmicznych i pauzy ćwierćnutowej Kształcenie umiejętności: - podporządkowania ruchu słyszanej muzyce w zakresie tempa, dynamiki, artykulacji legato i staccato, rytmu, wysokości dźwięku oraz pokazywania ruchem kierunku linii melodycznej wznoszącej i opadającej - prowadzenie ruchu w różnych płaszczyznach zgodnie z trwaniem dźwięku lub frazy oraz wyrażaniem ruchem zmian dynamicznych, agogicznych i artykulacyjnych - utrzymania pulsu metrycznego w takcie ćwierćnutowym - realizowanie ruchem zapisu rytmów złożonych z poznanych wartości rytmicznych nut, ugrupowań rytmicznych oraz pauzy w takcie o ćwierć nutowej jednostce miary - próby wykonania ruchem łańcucha realizacji tematów rytmicznych w metrum 4/4 Zapoznanie uczniów: - z prawidłową pisownią nut, wartości i ugrupowań rytmicznych w kluczu wiolinowym - z prawidłowym grupowaniem poznanych wartości rytmicznych w taktach o ćwierćnutowej jednostce miary - realizacja ćwiczeń z zakresu polirytmii: a) równoczesne wykonanie dwóch tematów rytmicznych przez dwie grupy uczniów i przez jednego ucznia c) kanonem: rytmicznym, wokalno ruchowym, ruchowym d) próby realizacji tematów rytmicznych w metrum 4/4 - z zasadami tworzenia, realizacji i zapisu: Rozwijanie aktywności twórczej: - rozwijanie umiejętności interpretowania ruchem różnego rodzaju tematów rytmicznych, kanonów, piosenek oraz utworów instrumentalnych z litera tury dziecięcej z uwzględnieniem kontrastów dynamicznych, agogicznych i rytmicznych - rozwijanie umiejętności interpretacji ruchem tańców polskich zgodnie z ich stylem i charakterem - kontynuowanie i rozwijanie form improwizacji, zapoczątkowanych w klasach poprzednich (ruchowa, na instrumentach perkusyjnych) - tworzenie ostinato ruchowego - zachęcanie do muzykowania zespołowego z wykorzystaniem instrumentarium Orffa IV.Ćwiczenia słuchowe 16

17 Rozpoznawanie interwałów prostych ( 1cz,2m,2w,3m,3w,4cz,5cz,8cz) Tryton Rozpoznawanie trybu trójdźwięków Rozpoznawanie odmian gam dur i moll naturalna, harmoniczna Rozpoznawanie grup rytmicznych Rozpoznawanie poszczególnych tetrachordów gam V. Dyktanda Interwałowe grane melodycznie i harmonicznie Trójdźwiękowe Rozpoznawanie gam oraz tetrachordów Dyktando uzupełnienie melodii lub rytmu Próby pisania dyktanda pamięciowego Dyktanda rytmiczne Wyszukiwanie błędów Dyktanda melodyczno rytmiczne, jednogłosowe w znanych tonacjach Dopisywanie rytmu do melodii Dyktanda synchroniczne VI. Zasady muzyki Budowa znanych interwałów Budowa trójdźwięków triady Polirytmia Budowa i nazwy trójdźwięków +,O, zm Gruntowna znajomość gam C, G, F, a Układanie rytmów w poznanym metrum Grupowanie wartości rytmicznych w taktach prostych 17

18 Zakres umiejętności z Kształcenia słuchu Klasa III Uczeń klasy III potrafi: 1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i literowo ( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-a, G, F, w kluczu wiolinowym ( z pulsowaniem ćwierćnutowym i taktowaniem) 2. Utrwalać się w w/w tonacjach za pomocą trójdźwięku tonicznego i dźwięku prowadzącego, potrafi zbudować i zaśpiewać triadę harmoniczną 3. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe zmniejszone gamowłaściwe 4. Umie intonować, budować, wyszukiwać i rozpoznać następujące interwały 1cz, 2m,2w,3m,3w,4cz,5cz,8cz i tryton 5. Potrafi wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym uzupełniać brakujące dźwięki w melodii dopisać brakujące fragmenty melodii dopisać odpowiedni rytm do podanej melodii 9. Próby śpiewania kanonów 10. Umie rozpoznać i wykonać oraz zapisywać schematy rytmiczne: cztery szesnastki, dwie szesnastki i ósemka,ósemka i dwie szesnastki oraz pauzę ćwierćnutową, ósemkową i półnutową 11. Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe 10. Potrafi rozpoznać metrum 2/4, ¾, 4/4, oraz przedtakt i tworzyć takty w w/w metrum 18

19 Opis osiągnięć ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego 1. Umiejętność rozpoznawania interwałów do oktawy włącznie, początkowo na piosenkach i w trakcie zabaw, a w starszych klasach jako samodzielne struktury. Umiejętność zapisywania interwałów nutami i symbolami oraz wyszukiwania struktur interwałowych w repertuarze. Umiejętność budowania i rozpoznawania trójdźwięków majorowych i minorowych bez przewrotu i w przewrotach oraz trójdźwięków zwiększonych i zmniejszonych. Znajomość budowy dominanty septymowej i umiejętność jej słuchowego rozpoznania. Umiejętność śpiewania gam majorowych do pięciu znaków i minorowych do trzech znaków. Umiejętność słuchowego rozpoznania słuchowego gam majorowych i minorowych oraz ich zapisu nutami i symbolami. 2. Umiejętność rozpoznawania wartości rytmicznych, także w połączeniu z rozpoznawaniem wysokości dźwięku. Umiejętność realizacji i zapisu słuchowego prostych struktur rytmicznych. 3. Umiejętność czytania a vista prostych struktur melodyczno-rytmicznych w tonacjach do trzech znaków. 4. Umiejętność zapisu dyktand melodycznych jednogłosowych z zastosowaniem poznanych interwałów i struktur rytmicznych. Umiejętność zapisu prostych dyktand melodycznych - jednogłosowych - z pamięci. Umiejętność świadomego słyszenia podstawowych struktur melodycznych, harmonicznych i rytmicznych jako elementów dzieła muzycznego. Umiejętność określenia słuchowego trybu, metrum, faktury i budowy okresowej fragmentów z literatury muzycznej. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia: testy, prace domowe, dyktanda melodyczne i rytmiczne, odpowiedz ustna (solfeż), diagnozy, zewnętrzne badanie umiejętności słuchowych ( CEA) Komentarz do realizacji programu 1. Ogólna koncepcja programu Przedmiot kształcenie słuchu z elementami zasad muzyki jest integralną realizacją tematów z zakresu kształcenia słuchu i zasad muzyki. Cele nauczania tego przedmiotu są złożone. Sprowadzają się do dwóch kompleksowych zadań: 1. Dostarczanie wiadomości będących całokształtem wiedzy w zakresie zasad muzyki, ich systematyzacja i praktyczne opanowanie 19

20 2. Rozwijanie zdolności muzycznych i kształcenie różnorodnych umiejętności w oparciu o coraz trudniejszy materiał zawarty w systemie ćwiczeń głosowo- słuchowych i analitycznych. Treść materiału nauczania zawiera część teoretyczną i praktyczną W części teoretycznej zawarte są podstawowe elementy z zasad muzyki, natomiast część praktyczna obejmuje ćwiczenia podzielone na trzy grupy: 1. zapisywanie 2. odtwarzanie 3. rozpoznawanie Realizacja materiału nauczania powinna odbywać się poprzez wykonywanie ćwiczeń na określony temat przy zachowaniu trzech zasadniczych warunków 1. ścisłego związku z przykładami muzycznymi 2. równoległości wprowadzania zagadnień 3. stosowania metody spiralnego nauczania. Należy uwzględnić różnorodne sposoby słyszenia: tonalne w oderwaniu od tonacji 2.Wskazówki metodyczne Metoda spiralnego nauczania(ciągłe powracanie do tematów ze zwiększeniem stopnia trudności w ich utrwalaniu zasada korelacji) Praca w grupie i indywidualnie Praca z partyturą Rozpoznawanie, odtwarzanie i zapisywanie wszystkich struktur muzycznych uwzględniając etapy edukacyjne. Uzupełnianie i budowanie struktur rytmicznych i melodyczno rytmicznych Kształtowanie różnorodnych sposobów słyszenia tonalnego w oderwaniu od tonacji harmonicznego Praca nad prawidłową intonacją w śpiewie i ćwiczenie poczucia tonalnego Praktyczne zastosowanie metod kształcenia słuchu: Emila Jaques Dalcroze a, Carla Orffa, Zoltana Kodaly a, Feliksa Flisa i Edwina Gordona Metody mnemotechniczne 20

21 Literatura M. Wacholc Solfeż elementarny kl. I VI M. Wacholc Czytanie nut głosem cz. I I. Targońska Kształcenie pamięci muzycznej D. Dobrowolska Marucha Dyktanda muzyczne F.Flis Materiały do kształcenie słuchu i zasad muzyki M. Kaczurbina L. Miklaszewski Nasze pierwsze nutki Wlazł kotek na płotek Wesołe nutki i piosenki Z. Noskowski Cztery pory roku M. Chowaniec Zeszyty ćwiczeń dla szkół muzycznych zeszyt I V Lidia Florek, Ilona Tomera- Chmiel, Tatiana Stacha Nasza muzyka 3.Opis warunków niezbędnych do realizacji Klasy,w których przeprowadzane są zajęcia kształcenia słuchu koniecznie muszą mieć zapewnioną podstawową bazę, na którą składa się: - tablica w pięciolinię - pianino lub fortepian - sprzęt audio do odtwarzania nagrań muzycznych - możliwość wypożyczenia przez nauczyciela podręczników ze szkolnej biblioteki Dostosowanie programu nauczania do indywidualnych potrzeb oraz możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony Treści nauczania są w trakcie procesu dydaktycznego indywidualizowane w zakresie uzależnionym od zaistniałych przypadków i okoliczności. Pewne zagadnienia są realizowane jako wspólny konglomerat dokonań zespołowych, a inne są wynikiem indywidualizacji koncepcji procesu dydaktycznego. Podstawa programowa stanowi bazę, na której zbudowany jest program, rozszerzany w procesie dydaktycznym w 21

22 oparciu o zaobserwowane predyspozycje i zdolności poszczególnych uczniów. Kryteria oceny ucznia zarys ogólny 1. Zainteresowanie przedmiotem udział w lekcji 2. Zasób wiadomości teoretycznych 3. Umiejętności wchodzące w zakres przedmiotu szczególnie pamięć muzyczna i tempo wykonywania zadań 4. Stopień koncentracji uwagi 5. Samodzielność myślenia 6. Wyniki pracy domowej 7. Wyniki testów Kryteria ocen uwzględniające każdy etap edukacji Ocena: celujący Dbałość o intonację w wykonywanych ćwiczeniach Interwały - umiejętność szybkiego czytania nut solmizacyjnie i literowo - samodzielne intonowanie interwałów w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - umiejętność budowania interwałów w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - bezbłędne rozpoznawanie i zapisywanie usłyszanych interwałów Trójdźwięki i akordy - umiejętność szybkiego czytania akordów solmizacją i literowo (+, o,<,>,d7) - samodzielne intonowanie akordów w górę i w dół z uwzględnieniem zależności funkcyjnych - bezbłędne rozpoznawanie i zapisywanie w/w akordów 22

23 - bezbłędne budowanie i wyszukiwanie w/w akordów w materiale dźwiękowym Gamy - bezbłędne śpiewanie wszystkich odmian gam od toniki i poszczególnych stopni, śpiewanie gam rytmizowanych, oraz poszczególnych tetrachordów - bezbłędne budowanie i zapisywanie poznanych gam - bezbłędne rozpoznawanie i wyszukiwanie gam i tetrachordów Ćwiczenia solfeżowe - umiejętność samodzielnego myślenia i wnioskowania we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w śpiewie - szybkie czytanie nut głosem z ogromną dbałością o intonację - umiejętność samodzielnego bezbłędnego czytania nut a vista w testach sprawdzających Metrorytmika - bezbłędne wyczuwanie pulsacji rytmicznej - bezbłędna realizacja i zapis wartości i struktur rytmicznych - bezbłędne rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw Dyktanda - bezbłędne myślenie i wnioskowanie we wszelkich ćwiczeniach Kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w rozpoznawaniu i zapisie Inne - bardzo aktywnie pracuje na lekcji - uczeń jest wdrożony do samodzielnego ćwiczenia w domu - pogłębia umiejętności poprzez uświadamianie sobie praw i zjawisk muzycznych - wysoki stopień koncentracji - rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw - szybkość i celowość reakcji - udział w konkursach szkolnych i międzyszkolnych, i pozostawanie w gronie laureatów takich zmagań 23

24 Ocena: bardzo dobry Dbałość o intonację w wykonywanych ćwiczeniach Interwały - umiejętność szybkiego czytania nut solmizacyjnie i literowo - samodzielne intonowanie interwałów w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - umiejętność budowania interwałów w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - bezbłędne rozpoznawanie i zapisywanie usłyszanych interwałów Trójdźwięki i akordy - umiejętność szybkiego czytania akordów solmizacją i literowo (+, o,<,>,d7) - samodzielne intonowanie akordów w górę i w dół z uwzględnieniem zależności funkcyjnych - bezbłędne rozpoznawanie i zapisywanie w/w akordów - bezbłędne budowanie i wyszukiwanie w/w akordów w materiale dźwiękowym Gamy - samodzielne śpiewanie wszystkich odmian gam od toniki i poszczególnych stopni, śpiewanie gam rytmizowanych, oraz poszczególnych tetrachordów - samodzielne budowanie i zapisywanie poznanych gam - samodzielne rozpoznawanie i wyszukiwanie gam i tetrachordów Ćwiczenia solfeżowe - umiejętność samodzielnego myślenia i wnioskowania we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w śpiewie - czytanie nut głosem z uwzględnieniem szybkiego tempa realizacji - umiejętność samodzielnego czytania nut a vista w testach sprawdzających Metrorytmika - bezbłędne wyczuwanie pulsacji rytmicznej - bezbłędna realizacja i zapis wartości i struktur rytmicznych 24

25 - bezbłędne rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw Dyktanda - samodzielne myślenie i wnioskowanie we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w rozpoznawaniu i zapisie - realizacja zadań z możliwością popełnienia błędu do 10% Inne - bardzo aktywnie pracuje na lekcji - uczeń jest wdrożony do samodzielnego ćwiczenia w domu - pogłębia umiejętności poprzez uświadamianie sobie praw i zjawisk muzycznych - wysoki stopień koncentracji - rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw - szybkość i celowość reakcji - udział w konkursach szkolnych i międzyszkolnych i osiąganie w nich bardzo dobrych wyników Ocena: dobry Dbałość o intonację w wykonywanych ćwiczeniach Interwały - umiejętność szybkiego czytania nut solmizacyjnie i literowo z dążeniem tempa wykonawczego - samodzielne intonowanie interwałów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - umiejętność budowania interwałów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia, w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - dobre rozpoznawanie i zapisywanie usłyszanych interwałów z możliwością popełnienia drobnych błędów w granicach 15-20% Trójdźwięki i akordy - umiejętność szybkiego czytania akordów solmizacją i literowo 25

26 (+, o,<,>,d7) z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia - samodzielne intonowanie akordów w górę i w dół z uwzględnieniem zależności funkcyjnych i tempa pracy ucznia - rozpoznawanie i zapisywanie w/w akordów z uwzględnieniem drobnych błędów - bezbłędne budowanie i wyszukiwanie w/w akordów w materiale dźwiękowym Gamy - śpiewanie wszystkich odmian gam od toniki i poszczególnych stopni, śpiewanie gam rytmizowanych, oraz poszczególnych tetrachordów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia - budowanie i zapisywanie poznanych gam - rozpoznawanie i wyszukiwanie gam i tetrachordów Ćwiczenia solfeżowe - umiejętność samodzielnego myślenia i wnioskowania we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w śpiewie ze wskazówką nauczyciela nakierowującą na właściwą realizację zadania - czytanie nut głosem z dbałością o intonację i umiejętność samodzielnego poprawiania błędów -samodzielnie czyta nuty a vista z możliwością samodzielnej poprawy zrobionych błędów w testach sprawdzających Metrorytmika - wyczuwanie pulsacji rytmicznej - realizacja i zapis wartości, i struktur rytmicznych z uwzględnieniem drobnych błędów z możliwością dopuszczalnego błędu w granicach 15-20% - rozumienie muzyki w warstwie teoretycznej i praktycznej, i łączenie tych warstw w stopniu dobrym Dyktanda - myślenie i wnioskowanie we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w rozpoznawaniu i zapisie z możliwością błędu 15-20% - realizacja zadań z możliwością popełnienia błędu do 10% Inne - aktywnie pracuje na lekcji 26

27 - uczeń uzyskuje dobre wyniki pracy domowej - stara się w wysokim stopniu koncentrować się na lekcji - stale poprawia szybkość i celowość reakcji - udział w konkursach szkolnych Ocena: dostateczny Dbałość o intonację w wykonywanych ćwiczeniach Interwały - wolne czytanie nut głosem solmizacyjnie i literowo ze wskazówkami nauczyciela i osiągnięcie wytyczonego celu - intonowanie interwałów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia, i z pomocą nauczyciela w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - umiejętność budowania interwałów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia, i pomocą nauczyciela, w górę i w dół pojedyńczo i w łączeniu z uwzględnieniem określonej wysokości - poprawne rozpoznawanie i zapisywanie usłyszanych interwałów z możliwością popełnienia błędów w granicach 30-40% Trójdźwięki i akordy - umiejętność czytania akordów solmizacją i literowo(+, o,<,>,d7) z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia przy dużej pomocy nauczyciela - intonowanie akordów w górę z uwzględnieniem tempa pracy ucznia - rozpoznawanie i zapisywanie w/w akordów z uwzględnieniem błędów w granicach 40% - budowanie i wyszukiwanie w/w akordów w materiale dźwiękowym ze wskazówkami nauczyciela Gamy - poprawne śpiewanie wszystkich odmian gam od toniki i poszczególnych stopni, śpiewanie gam rytmizowanych, oraz poszczególnych tetrachordów z uwzględnieniem indywidualnego tempa pracy ucznia przy dużej pomocy nauczy- ciela - budowanie i zapisywanie poznanych gam 27

28 - rozpoznawanie i wyszukiwanie gam i tetrachordów Ćwiczenia solfeżowe - czytanie nut głosem z dążeniem do czystej intonacji w wolnym tempie ze wskazówką nauczyciela nakierowującą na właściwą realizację zadania - próby samodzielnego czytania nut a vista z możliwością poprawy zrobionych błędów w testach sprawdzających Metrorytmika - wyczuwanie pulsacji rytmicznej - realizacja i zapis wartości, i struktur rytmicznych z uwzględnieniem błędów z możliwością dopuszczalnego błędu w granicach 40% Dyktanda - myślenie i wnioskowanie we wszelkich ćwiczeniach kształtujących poczucie odległości dźwiękowych w rozpoznawaniu i zapisie z możliwością błędu 40 % - realizacja zadań z możliwością popełnienia błędu do 40% Inne - stara się aktywnie pracować na lekcji - uczeń uzyskuje dostateczne wyniki pracy domowej - stara sięw wysokim stopniu koncentrować się na lekcji - stara się poprawiać szybkość i celowość reakcji Ocena: dopuszczający Uczeń, który nie mieści się w w/w kryteriach i nie wykazuje: - minimum samodzielności - zainteresowania przedmiotem - nie utrwala umiejętności i wiedzy przekazanej podczas lekcji w pracy domowej nie rokuje zatem, że osiągnie wymagane minimum programowe i nie może otrzymać promocji do wyższej klasy 28

29 Podstawa prawna programu nauczania Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkołach artystycznych programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników dla szkół artystycznych (DZ.U. Nr 52, poz.268) Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010r w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych ( Dz. U. z 2011r. Nr 15, poz.70) Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz.2572 z późn. zm) 29