Źródło: Alcohol Alert, nr: 37, Lipiec 1997, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
|
|
- Robert Zakrzewski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 tłum. Monika Lewicka Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 3 Źródło: Alcohol Alert, nr: 37, Lipiec 1997, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. Pomimo przepisów prawnych zakazujących spożywania alkoholu przed ukończeniem 21 lat, wielu młodych Amerykanów pije. Część z nich nadużywa alkoholu pijąc często lub epizodycznie upijając się (binge drinking) - co często definiowane jest jako wypicie 5 lub więcej drinków pod rząd. Wzorzec picia niewielkiej grupy młodzieży odpowiada kryteriom diagnostycznym uzależnienia od alkoholu określonym w DSM-IV [1, 2]. Przejście od spożywania poprzez nadużywanie do uzależnienia wiąże się z czynnikami biologicznymi i psychospołecznymi. W prezentowanym numerze Alcohol Alert omówiono niektóre z tych czynników powodujących zwiększone ryzyko picia i występowania problemów alkoholowych wśród młodzieży z uwzględnieniem wybranych konsekwencji picia w tej grupie. Rozpowszechnienie picia wśród młodzieży Wysokie ryzyko inicjacji alkoholowej dotyczy latków [3]. Zgodnie z wynikami corocznego sondażu 26% uczniów 8 klasy, 40% uczniów 10 klasy oraz 51% 12-klasistów przyznało, że piło alkohol w ciągu ostatniego miesiąca [4]. Do co najmniej jednego epizodu upicia się w ciągu 2 tygodni przed badaniem przyznało się 16% 8-klasistów, 25% 10-klasistów oraz 30% uczniów 12 klasy. Chłopcy piją na co dzień więcej niż dziewczęta i częściej miewają epizody upijania się, lecz różnice te maleją [3]. Najwyższy poziom picia osiągają biali uczniowie, a najniższy czarni, Latynosi zaś lokują się pomiędzy nimi [3]. Wyniki sondażu na temat problemów związanych ze spożywaniem alkoholu, obejmującego próbę złożoną z 4390 uczniów ostatnich klas szkół średnich i osób, które porzuciły szkołę, wykazały, że w ciągu minionego roku blisko 80% badanych upiło się, upijało się epizodycznie lub prowadziło samochód będąc pod wpływem alkoholu. Ponad połowa badanych stwierdziła, że z powodu picia źle się czuła, opuściła szkołę lub pracę, została aresztowana lub miała wypadek samochodowy [5]. Część młodych ludzi, którzy piją, może w późniejszym okresie życia nadużywać alkoholu lub popaść w uzależnienie. Definicje nadużywania i uzależnienia od alkoholu w odniesieniu do osób dorosłych zawiera DSM, jednak wyniki badań sugerują, że w przypadku młodzieży może być konieczne określenie odrębnych kryteriów diagnostycznych [6]. 1 / 8
2 Picie a rozwój młodzieży W przypadku części młodych ludzi picie może stanowić pojedyncze problemowe zachowanie, badania wskazują jednak, że u innych osób może być ono wyrazem ogólnego rozregulowania związanego z dojrzewaniem obejmującego także inne problemowe zachowania i że zachowania te są powiązane z niekonwencjonalnością, impulsywnością oraz poszukiwaniem wrażeń [7-11]. Epizodyczne upijanie się, rozpoczynane często w wieku około13 lat, nasila się zazwyczaj w okresie dorastania, osiąga największe nasilenie we wczesnej dorosłości (18-22 lata), a następnie stopniowo ulega ograniczeniu. W ogólnokrajowym sondażu przeprowadzonym w 1994 roku epizodyczne upijanie się deklarowało 28% uczniów starszych klas szkół średnich, 41% latków, ale tylko 25% latków [3, 12]. Osoby, które pomiędzy 18 a 24 rokiem życia częściej mają epizody upijania się lub też stale upijają się przynajmniej raz w tygodniu, mogą mieć problemy z osiągnięciem celów typowych dla okresu przejściowego między dorastaniem a wczesną dorosłością (np. małżeństwo, zdobycie wykształcenia, zatrudnienie, niezależność finansowa) [13]. Czynniki ryzyka spożywania, nadużywania i uzależnienia od alkoholu u dorastającej młodzieży Genetyczne czynniki ryzyka Wyniki eksperymentów prowadzonych na zwierzętach [14] oraz badań dotyczących bliźniąt i osób adoptowanych wykazują, że czynniki genetyczne wpływają na podatność jednostki na uzależnienie od alkoholu [15, 16]. Dzieci alkoholików istotnie częściej niż dzieci niealkoholików rozpoczynają picie w wieku dojrzewania [17] oraz popadają w uzależnienie [18], jednakże proporcje między wpływem środowiska i wpływem czynników genetycznych nie zostały dotąd ustalone i są różne w przypadku różnych osób. Wskaźniki biologiczne Potencjały wywołane zarejestrowane w odpowiedzi na specyficzne bodźce (np. światło lub dźwięk) dostarczają wskaźników aktywności mózgu, na podstawie których można oszacować ryzyko uzależnienia od alkoholu. Najczęściej wykorzystywana do tych celów jest komponenta P300, która pojawia się około 300 milisekund po zadziałaniu bodźca. U osób o podwyższonym ryzyku uzależnienia, zwłaszcza u synów ojców-alkoholików stwierdzono niską amplitudę P300 [19, 20]. Na podstawie pomiaru P300 u 36 chłopców będących przed okresem dojrzewania udało się przewidzieć używanie przez nich alkoholu i innych substancji (alcohol and other drug - AOD) 4 lata później, w wieku przeciętnie 16 lat [21]. Zachowanie w dzieciństwie Osoby, które w wieku 3 lat określano jako "nieopanowane" (tj. impulsywne, niespokojne i mające trudności ze skupieniem uwagi na jednym zadaniu) dwukrotnie częściej niż osoby określane jako "zahamowane" lub "dobrze przystosowane" były w wieku 21 lat diagnozowane jako uzależnione od alkoholu [22]. Stwierdzono, że agresywność u dzieci w wieku 5-10 lat jest predyktorem używania przez nie w okresie dojrzewania AOD [23, 24]. Antyspołeczne zachowanie w dzieciństwie wiąże się z problemami alkoholowymi w wieku dorastania [24-27] oraz nadużywaniem i uzależnieniem od alkoholu w wieku dorosłym [28, 29]. Zaburzenia psychiczne 2 / 8
3 Regularne spożywanie alkoholu przez latków wiąże się istotnie z występowaniem zaburzeń zachowania (conduct disorder). W jednym z badań zaburzenia zachowania częściej wykrywano wśród młodych ludzi, którzy więcej pili [30, 31]. Chłopcy, u których w wieku 6-17 lat stwierdzono nadruchliwość związaną z deficytem uwagi (attention deficit hyperactivity disorder - ADHD) oraz słabe związki społeczne mieli 4 lata później istotnie wyższe niż chłopcy z ADHD bez deficytów społecznych lub chłopcy bez ADHD wskaźniki nadużywania alkoholu i uzależnienia [32]. Problem, czy lęk i depresja prowadzą do nadużywania alkoholu, czy też są jego skutkami pozostaje nierozstrzygnięty. W badaniu przeprowadzonym na studentach pierwszego roku osoby cierpiące na zaburzenia lękowe dwukrotnie częściej niż osoby bez tych zaburzeń spełniały kryteria DSM-III [33] dotyczące nadużywania lub uzależnienia od alkoholu [34]. W innym badaniu stwierdzono prawie czterokrotnie częstsze występowanie wielkiego zespołu depresyjnego (major depressive disorder) wśród tych studentów college u, którzy nadużywali alkoholu, niż w grupie kontrolnej [35]. U większości tych osób depresja poprzedzała nadużywanie alkoholu. Badanie przeprowadzone na młodych ludziach poddawanych stacjonarnemu leczeniu uzależnienia od AOD ukazało, że 25% z nich spełniało kryteria DSM-III-R dotyczące depresji, co stanowi trzykrotnie większy odsetek niż w grupie kontrolnej. U 43% zdiagnozowanych osób pojawienie się uzależnienia od AOD poprzedzało wystąpienie depresji, u 35% depresja pojawiła się jako pierwsza, zaś u pozostałych 22% obydwa zaburzenia wystąpiły równolegle [36]. Zachowania samobójcze Spożywanie alkoholu związane jest u dorastającej młodzieży z rozważaniem, planowaniem, usiłowaniem i popełnieniem samobójstwa [37-39]. W jednym z badań do prób samobójczych przyznało się 37% intensywnie pijących uczennic 8 klasy w porównaniu do 11% niepijących [40]. Wyniki badań nie pozwalają na ustalenie, czy picie powoduje zachowania samobójcze, wskazują jedynie na korelację pomiędzy tymi zjawiskami. Psychospołeczne czynniki ryzyka Rodzice, środowisko rodzinne i rówieśnicy Zachowania i pozytywne postawy rodziców związane z piciem alkoholu korelują dodatnio z rozpoczynaniem i kontynuowaniem picia przez młodzież [41, 42]. Jak stwierdzono, wczesna inicjacja alkoholowa jest ważnym czynnikiem ryzyka późniejszych problemów alkoholowych [43]. Dzieci, które rodzice przestrzegali przed piciem alkoholu oraz dzieci blisko związane ze swymi rodzicami rzadziej rozpoczynają picie [42, 44, 45]. Brak wsparcia oraz kontroli ze strony rodziców, a także uboga komunikacja w rodzinie są istotnie związane z częstotliwością picia [46], intensywnym piciem oraz upijaniem się wśród młodzieży [17]. Również surowa, niekonsekwentnie stosowana dyscyplina oraz wroga lub odrzucająca postawa wobec dzieci są istotnymi predyktorami picia i problemów alkoholowych u dorastających [46]. Picie przez rówieśników oraz akceptowanie przez nich picia także są związane z piciem wśród młodzieży [48, 49]. Ważne są wpływy zarówno rówieśników, jak i rodziców, nie jest jednak 3 / 8
4 jasne, które z nich mają większą siłę i znaczenie. Oczekiwania Pozytywne oczekiwania związane z alkoholem są czynnikiem ryzyka picia dorastającej młodzieży. Stwierdzono, że oczekiwania te rosną wraz z wiekiem [50] i są predyktorem rozpoczynania picia oraz problemowego picia wśród młodzieży [51-53]. Urazy Nadużycie (child abuse) i inne urazy z dzieciństwa były rozważane jako czynniki ryzyka późniejszych problemów alkoholowych. Młodzi ludzie w okresie dorastania leczeni z powodu nadużywania alkoholu lub uzależnienia mieli więcej doświadczeń związanych z byciem ofiarą przemocy (fizycznej lub seksualnej), byciem świadkiem przemocy oraz innymi urazami w porównaniu z grupą kontrolną [54]. Młodzież poddawana leczeniu co najmniej sześciokrotnie częściej niż grupa kontrolna doświadczyła kiedykolwiek przemocy fizycznej oraz co najmniej osiemnastokrotnie częściej doznała przemocy seksualnej. W większości przypadków nadużycie poprzedzało spożywanie alkoholu. W grupie dorastających uzależnionych od alkoholu zespołu stresu pourazowego (PTSD) doświadczyło 13%, wśród nadużywających alkoholu - 10%, zaś w grupie kontrolnej - 1%. Reklama Przeprowadzono niewiele badań dotyczących wpływu reklamy na przekonania młodych ludzi i ich zachowania związane z alkoholem [55]. We wcześniejszych badaniach mierzono wpływ obecności reklamy [56], w nowszych badaniach oceniano wpływ świadomości reklamy alkoholu na zamiar napicia się. W badaniu przeprowadzonym na grupie uczniów 5 i 6 klasy świadomość, mierzona jako zdolność rozpoznawania w reklamach produktów o zasłoniętych nazwach, miała niewielki, lecz istotny statystycznie związek z pozytywnymi oczekiwaniami wobec alkoholu oraz zamiarem picia w wieku dorosłym [57]. Wyniki te sugerują, że reklama alkoholu może wpływać na pozytywne nastawienie młodzieży wobec picia [57]. Konsekwencje spożywania alkoholu przez dorastającą młodzież Prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu U 20% spośród blisko kierowców w wieku lat, którzy uczestniczyli w 1995 roku w wypadkach śmiertelnych, stwierdzono stężenie alkoholu we krwi powyżej zera [58]. Więcej informacji na temat wyższego ryzyka wypadków u młodych kierowców oraz czynników powodujących wzrost ryzyka można znaleźć w Alcohol Alert nr 31 pt. "Picie alkoholu a prowadzenie pojazdów" (patrz s ). Zachowania seksualne Badania sondażowe przeprowadzone wśród młodzieży wykazują, że spożywanie alkoholu wiąże się z podejmowaniem ryzykownych zachowań seksualnych. Dorastający znajdujący się pod wpływem alkoholu są także w większym stopniu narażeni na sytuacje wymuszania na nich kontaktów seksualnych. Wśród młodych ludzi badanych w Nowej Zelandii nadużywanie alkoholu wiązało się istotnie z podejmowaniem stosunków seksualnych bez zabezpieczenia oraz podejmowaniem aktywności seksualnej przed ukończeniem 16 lat [60]. Czterdzieści cztery procent aktywnych seksualnie nastolatków z Massachusetts przyznało, że częściej odbywa stosunki seksualne po wypiciu alkoholu, zaś 17% stwierdziło, że będąc pod wpływem alkoholu 4 / 8
5 rzadziej używa prezerwatyw [61]. Podejmowanie ryzykownych zachowań i bycie ich ofiarą Wyniki sondażu przeprowadzonego na reprezentatywnej próbie uczniów klas 8 i 10 wykazały, że spożywanie alkoholu jest istotnie związane zarówno z podejmowaniem ryzykownych zachowań, jak i z byciem ich ofiarą. Związek ten był najsilniejszy wśród chłopców z 8 klasy [62]. Dojrzewanie płciowe i rozwój układu kostnego Stwierdzono, że duże dawki alkoholu opóźniają dojrzewanie płciowe u samic [63] i samców szczurów [64] oraz że duże ilości alkoholu spożywane przez młode szczury mogą spowodować opóźnienie rozwoju kośćca i w efekcie jego osłabienie [65]. Nie jest jednak jasne, w jaki sposób można odnieść te wyniki do młodych ludzi. Zapobieganie spożywaniu alkoholu przez młodzież Środki profilaktyczne dotyczące spożywania alkoholu przez młodzież obejmują interwencje ograniczające dostępność alkoholu oraz programy edukacyjne i środowiskowe. Temat ten został szczegółowo rozwinięty w Alcohol Alert nr 34 pt. "Preventing alcohol abuse and related problems" [66]. Adres strony internetowej National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA): Picie alkoholu przez młodzież: czynniki ryzyka i konsekwencje - komentarz dyrektora NIAAA dr. med. Enocha Gordisa Alkohol - najczęściej używany i nadużywany przez młodzież środek psychoaktywny - powoduje poważne i potencjalnie zagrażające życiu problemy w tej populacji. Alkohol jest czasami określany jako "torujący narkotyk" dla młodzieży, gdyż jego używanie często poprzedza używanie innych nielegalnych substancji. Wprowadzenie takiego terminu niczemu jednak nie służy. Picie młodzieży wymaga specjalnej uwagi nie ze względu na to, do czego prowadzi, ale z powodu rozległych konsekwencji społecznych i ekonomicznych spożywania alkoholu przez tę szczególną populację. Spożywanie alkoholu jest podstawowym problemem wśród części młodych ludzi. U innych picie może być jednym z wielu ryzykownych zachowań. W przypadku tych osób programy interwencyjne nastawione na zmianę ryzykownych zachowań skuteczniej zapobiegną problemom alkoholowym niż programy nastawione jedynie na zapobieganie inicjacji alkoholowej. Ustalenie, jakie czynniki mają udział w kształtowaniu specyficznych wzorców picia wśród młodzieży pozwoli opracować skuteczniejsze programy interwencyjne. Musimy także lepiej zrozumieć potrzeby młodych ludzi dotyczące leczenia problemów alkoholowych. W przyszłości badacze powinni skupić uwagę na takich kwestiach, jak typ specjalistycznych narzędzi diagnostycznych koniecznych w przypadku młodzieży; czy leczenie prowadzone osobno dla grupy młodych ludzi jest skuteczniejsze niż programy dla ogólnej populacji oraz jakie szczególne elementy oddziaływań, niezależnie od warunków, zapewniają długotrwałe efekty leczenia. tłumaczenie: Monika Lewicka 5 / 8
6 Bibliografia [1] American Psychiatric Association (APA). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition. Washington, DC: APA, [2] NIAAA. Alcohol Alert No. 30: Diagnostic Criteria for Alcohol Abuse and Dependence. Bethesda, MD: NIAAA, [3] Johnston, L.D., et al. National Survey Results on Drug Use From the Monitoring the Future Study, : Volume I. Secondary School Students. Rockville, MD: National Institute on Drug Abuse, [4] University of Michigan. "The rise in drug use among American teens continues in 1996." News and Information Services press release [early release of results from annual Monitoring the Future Study], [5] Ellickson, P.L., et al. Teenagers and alcohol misuse in the United States: By any definition, it s a big problem. Addiction 91(10): , [6] Martin, C.S., et al. Staging in the onset of DSM-IV alcohol symptoms in adolescents: Survival/hazard analyses. Journal of Studies on Alcohol 57: , [7] Jessor, R., & Jessor, S.L. Problem behavior and psychosocial development: A longitudinal study of youth. New York: Academic Press, [8] Donovan, J.E., & Jessor, R. Structure of problem behavior in adolescence and young adulthood. Journal of Consulting and Clinical Psychology 53(6): , [9] Donovan, J.E., et al. Syndrome of problem behavior in adolescence: A replication. Journal of Consulting and Clinical Psychology 56(5): , [10] Donovan, J.E. Young adult drinking-driving: Behavioral and psychosocial correlates. Journal of Studies on Alcohol 54(5): , [11] Leigh, B.C., & Stall, R. Substance use and risky sexual behavior for exposure to HIV: Issues in methodology, interpretation, and prevention. American Psychologist 48(10): , [12] Johnston, L.D., et al. National Survey Results on Drug Use From the Monitoring the Future Study, : Volume II. College Students and Young Adults. Rockville, MD: National Institute on Drug Abuse, [13] Schulenberg, J., et al. Getting drunk and growing up: Trajectories of frequent binge drinking during the transition to young adulthood. Journal of Studies on Alcohol 57(3): , [14] McKinzie, D.L., et al. Effects of taste aversion training on the acquisition of alcohol drinking in adolescent P and HAD rat lines. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 20(4): , [15] Cloninger, C.R., et al. Inheritance of alcohol abuse: Cross-fostering analysis of adopted men. Archives of General Psychiatry 38(8): , [16] Hrubec, Z., & Omenn, G.S. Evidence of genetic predisposition to alcoholic cirrhosis and psychosis: Twin concordances for alcoholism and its biological end points by zygosity among male veterans. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 5(2): , [17] Chassin, L., et al. Substance use and symptomatology among adolescent children of alcoholics. Journal of Abnormal Psychology 100(4): , [18] Cotton, N.S. The familial incidence of alcoholism: A review. Journal of Studies on Alcohol 40:89-116, [19] Begleiter, H., & Porjesz, B. Neuroelectric processes in individuals at risk for alcoholism. Alcohol and Alcoholism 25(2/3): , [20] Hill, S.Y., et al. Event-related potential characteristics in children of alcoholics from high density families. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 14(1):6-16, [21] Berman, S.M., et al. P3 in young boys as a predictor of adolescent substance use. Alcohol 10:69-76, [22] Caspi, A., et al. Behavioral observations at age 3 years predict adult psychiatric disorders: Longitudinal evidence from a birth cohort. Archives of General Psychiatry 53: , [23] Brook, J.S., et al. Childhood precursors of adolescent drug use: A longitudinal analysis. Genetics, Social, and General Psychology Monographs 118(2): , [24] Kellam, S.G., et al. Paths leading to teenage psychiatric symptoms and substance use: Developmental epidemiological studies in Woodlawn. In: Guze, S.B., et al., eds. Childhood Psychopathology and Development. New York: Plenum Press, pp [25] Rydelius, P. Children of 6 / 8
7 alcoholic fathers: Their social adjustment and their health status over 20 years. Acta Paediatrica Scandinavica 286:1-83, [26] Brook, J.S., et al. Dynamics of childhood and adolescent personality traits and adolescent drug use. Developmental Psychology 22(3): , [27] Block, J., et al. Longitudinally foretelling drug usage in adolescence: Early childhood personality and environmental precursors. Child Development 59(2): , [28] Zucker, R.A., & Gomberg, E.S.L. Etiology of alcoholism reconsidered: The case for a biopsychosocial process. American Psychologist 41(7): , [29] Zucker, R.A. Is risk for alcoholism predictable? A probabilistic approach to a developmental problem. Drugs & Society 3(3/4):69-93, [30] APA. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Third Edition, Revised. Washington, DC: APA, [31] Boyle, M.H., & Offord, D.R. Psychiatric disorder and substance use in adolescence. Canadian Journal of Psychiatry 36(10): , [32] Greene, R.W., et al. Adolescent outcome of ADHD boys with social disability: Results from a four-year longitudinal followup study. Journal of Consulting and Clinical Psychology, in press. [33] APA. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Third Edition. Washington, DC: APA, [34] Kushner, M.G., & Sher, K.J. Comorbidity of alcohol and anxiety disorders among college students: Effects of gender and family history of alcoholism. Addictive Behaviors 18: , [35] Deykin, E.Y., et al. Adolescent depression, alcohol and drug abuse. American Journal of Public Health 77(2): , [36] Deykin, E.Y., et al. Depressive illness among chemically dependent adolescents. American Journal of Psychiatry 149(10): , [37] Felts, W.M., et al. Drug use and suicide ideation and behavior among North Carolina public school students. American Journal of Public Health 82(6): , [38] Garrison, C.Z., et al. Aggression, substance use, and suicidal behaviors in high school students. American Journal of Public Health 83(2): , [39] Kinkel, R.J., et al. Correlates of adolescent suicide attempts: Alienation, drugs and social background. Journal of Alcohol and Drug Education 34(3):85-96, [40] Windle, M., et al. Alcohol use, suicidal behavior, and risky activities among adolescents. Journal of Research on Adolescence 2(4): , [41] Kandel, D.B. Drug and drinking behavior among youth. Annual Review of Sociology 6: , [42] Kandel, D.B., & Andrews, K. Processes of adolescent socialization by parents and peers. International Journal of the Addictions 22(4): , [43] Hawkins, J.D., et al. Exploring the effects of age of alcohol use initiation and psychosocial risk factors on subsequent alcohol misuse. Journal of Studies on Alcohol 58(5): , [44] Andrews, J.A., et al. Parental influence on early adolescent substance use: Specific and nonspecific effects. Journal of Early Adolescence 13(3): , [45] Ary, D.V., et al. The influence of parent, sibling, and peer modeling and attitudes on adolescent use of alcohol. International Journal of the Addictions 28(9): , [46] Conger, R.D., et al. The family context of adolescent vulnerability and resilience to alcohol use and abuse. Sociological Studies of Children 6:55-86, [47] Barnes, G.M., et al. Family influences on alcohol abuse and other problem behaviors among black and white adolescents in a general population sample. In: Boyd, G.M., et al., eds. Alcohol Problems Among Adolescents: Current Directions in Prevention Research. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, pp [48] Hughes, S.O., et al. Defining patterns of drinking in adolescence: A cluster analytic approach. Journal of Studies on Alcohol 53(1):40-47, [49] Margulies, R.Z., et al. A longitudinal study of onset of drinking among high-school students. Journal of Studies on Alcohol 38(5): , [50] Miller, P.M., et al. Emergence of alcohol expectancies in childhood: A possible critical period. Journal of Studies on Alcohol 51(4): , [51] Christiansen, B.A., et al. Using alcohol expectancies to predict 7 / 8
8 adolescent drinking behavior after one year. Journal of Consulting and Clinical Psychology 57(1):93-99, [52] Smith, G.T., et al. Expectancy for social facilitation from drinking: The divergent paths of high-expectancy and low-expectancy adolescents. Journal of Abnormal Psychology 104(1):32-40, [53] Smith, G.T., & Goldman, M.S. Alcohol expectancy theory and the identification of high-risk adolescents. Journal of Research on Adolescence 4(2): , [54] Clark, D.B., et al. Traumas and other adverse life events in adolescents with alcohol abuse and dependence. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, in press. [55] Atkin, C.K. Survey and experimental research on effects of alcohol advertising. In: Martin, S.E., & Mail, P., eds. The Effects of the Mass Media on the Use and Abuse of Alcohol. NIAAA Research Monograph No. 28. NIH Pub. No Bethesda, MD: NIAAA, pp [56] Atkin, C., & Block, M. Reply to Strickland. Journal of Studies on Alcohol 45(1):93-100, [57] Grube, J.G., & Wallack, L. Television beer advertising and drinking knowledge, beliefs, and intentions among schoolchildren. American Journal of Public Health 84(2): , [58] National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) Youth Fatal Crash and Alcohol Facts. Washington, DC: NHTSA, U.S. Dept. of Transportation, [59] NIAAA. Alcohol Alert No. 31: Drinking and Driving. Bethesda, MD: NIAAA, 1996a. [60] Fergusson, D.M., & Lynskey, M.T. Alcohol misuse and adolescent sexual behaviors and risk taking. Pediatrics 98(1):91-96, [61] Strunin, L., & Hingson, R. Alcohol, drugs, and adolescent sexual behavior. International Journal of the Addictions 27(2): , [62] Windle, M. Substance use, risky behaviors, and victimization among a US national adolescent sample. Addiction 89: , [63] Dees, W.L., & Skelley, C.W. Effects of ethanol during the onset of female puberty. Neuroendocrinology 51:64-69, [64] Cicero, T.J., et al. Influence of chronic alcohol administration on representative indices of puberty and sexual maturation in male rats and the development of their progeny. The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics 255(2): , [65] Sampson, H.W., et al. Alcohol consumption inhibits bone growth and development in young actively growing rats. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 20(8): , [66] NIAAA. Alcohol Alert No. 34: Preventing Alcohol Abuse and Related Problems. Bethesda, MD: NIAAA, 1996b. 8 / 8
W Stanach Zjednoczonych, każdego dnia, dzieci poniżej 16. roku życia wypije swój pierwszy łyk alkoholu:
tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: www.niaaa.nih.gov Numer: Rodzina Alkohol jest najczęściej wybieranym przez dzieci i dorastającą młodzież środkiem psychoaktywnym: - Przed ukończeniem 18 roku
Bardziej szczegółowoAlkohol a młodzi ludzie
Alkohol a młodzi ludzie ALKOHOL A MŁODZI LUDZIE: - CZYNNIKI I GRUPY RYZYKA UZALEZNIEŃ - CZY NASTOLATKI PIJĄ? - DLACZEGO NASTOLATKI PIJA? - SZKODY I ZAGROŻENIA Czynniki i grupy ryzyka uzależnień Przegląd
Bardziej szczegółowoSlick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes
11/30/16 SHARING THE SHARING THE RESULTS LOOKING HOW TO REDUCE ALCOHOL RESULTS RELATED RARHAHARM - FINAL CONFERENCE Slick Tracy Home Team (PDD) and Amazing Alternatives (FM) programmes Katarzyna Okulicz-Kozaryn
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Bardziej szczegółowotłum. Katarzyna Kurza Rok: 2002 Czasopismo: Alcohol Alert Numer:
tłum. Katarzyna Kurza Rok: 2002 Czasopismo: Alcohol Alert Numer: Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak powszechnym i destrukcyjnym zjawiskiem jest picie alkoholu w kampusach college ów. Rozmiary
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 29, Lipiec 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Katarzyna Kurza Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 3 Źródło: Alcohol Alert, nr: 29, Lipiec 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Wypowiedź Minister
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr 59, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Anna Nowosielska Rok: 2004 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr 59, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Prawie 50% nastolatków
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov
tłum. Magdalena Ślósarska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 7 Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Diagnozowanie
Bardziej szczegółowoCo chroni młodzieŝ przed ryzykownymi zachowaniami? Badania warszawskich gimnazjalistów
Co chroni młodzieŝ przed ryzykownymi zachowaniami? Badania warszawskich gimnazjalistów Krzysztof Ostaszewski Anna Rustecka-Krawczyk Magdalena Wójcik Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Dostępny
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 34, Październik 1996, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Anna Tabaczyńska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 11 Źródło: Alcohol Alert, nr: 34, Październik 1996, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Celem
Bardziej szczegółowoMiejsce profilaktyki uzależnień w ochronie zdrowia
Miejsce profilaktyki uzależnień w ochronie zdrowia Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Zagadnienia 1. Ryzyko jako punkt odniesienia 2. Poziomy i granice profilaktyki 3.
Bardziej szczegółowoJanusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW ESPAD
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU
Bardziej szczegółowoJanusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 2015 r.
Janusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 215 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW ESPAD Badanie zostało wykonane przez
Bardziej szczegółowoTrend in drug use in Poland
Prevalence and patterns of drug use among general population Indicator (GPS) Annual Expert Meeting 214 Trend in drug use in Poland Janusz Sierosławski Institute of Psychiatry i Neurology Warsaw Lisbon,
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoAlkoholizm młodzieży
Hanna Paduch nauczyciel ZSR-CKU w Miętnem Alkoholizm młodzieży Wprowadzenie czy problem w ogóle istnieje? Zjawisko picia alkoholu przez młodzież stało się w ostatnich latach jednym z podstawowych problemów
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Bibliografia
Profilaktyka Profilaktyczna, Program Domowych Detektywów. Aktualnie w bazie jest prezentowanych sześć programów. Polskie programy profilaktyczne rekomendowane przez EDDRA były prezentowane w Serwisie Informacyjnym
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2014
Załącznik do Uchwały Nr XXVIII.316.2013 Rady Miejskiej w Białej z dnia 30 grudnia 2013r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2014
Bardziej szczegółowoPolskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 385-399. [Articles] PSYCHICZNEJ W POPULACJI DZIECI ALKOHOLIKÓW. Iwona Grzegorzewska
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 385-399 [Articles] PSYCHICZNEJ W POPULACJI DZIECI ALKOHOLIKÓW Iwona Grzegorzewska Katedra Poradnictwa, Seksuologii i Resocjalizacji, Uniwersytet
Bardziej szczegółowo266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów
266 milionów dorosłych Europejczyków pije średnio dziennie alkohol w ilości nieprzekraczającej 20g (kobiety) lub 40g (mężczyźni), Ponad 58 milionów dorosłych (15 %) przekracza ten poziom; 20 milionów (6
Bardziej szczegółowoAnaliza wyników badań sondażowych NFSS (New Family Structures Study) Marka Regnerus a. Ewa Slezkin, Wydział Psychologii SWPS
Analiza wyników badań sondażowych NFSS (New Family Structures Study) Marka Regnerus a. Ewa Slezkin, Wydział Psychologii SWPS Badania sondażowe NFSS (New Family Structures Study) Marka Regnerus a (Regnerus,
Bardziej szczegółowopożycie alkoholu przez uczniów po 18. roku życia uczęszczających do warszawskich szkół ponadgimnazjalnych
P R A C A O R Y G I N A L N A Mariola Joanna Pietrzak, Zofia Sienkiewicz, Jacek Imiela Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny S pożycie przez uczniów po. roku życia uczęszczających
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 11, Styczeń 1991, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Anna Tabaczyńska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 7 Źródło: Alcohol Alert, nr: 11, Styczeń 1991, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Nadużywanie
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 68, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 68, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Zbyt często w dzisiejszych
Bardziej szczegółowoOcena częstości występowania zespołu zachowań problemowych wśród młodzieży szkolnej w środowisku wielkomiejskim
Probl Skoczylas Hig Epidemiol P i wsp. Ocena 2009, częstości 90(2): 281-285 występowania zespołu zachowań problemowych wśród młodzieży szkolnej... 281 Ocena częstości występowania zespołu zachowań problemowych
Bardziej szczegółowoSocjokulturowe aspekty spożycia alkoholu w Polsce
Socjokulturowe aspekty spożycia alkoholu w Polsce Dr hab. n. med. Maciej Pilecki Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Katedry Psychiatrii UJ CM Za panowania Augusta III kraj cały nie wytrzeźwiał jeszcze
Bardziej szczegółowoJanusz Sierosławski. Instytut Psychiatrii i Neurologii. MŁODZIEŻ A SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2015 r.
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii MŁODZIEŻ A SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2015 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU
Bardziej szczegółowoPodstawy profilaktyki. Czynniki ryzyka i czynniki chroniące
Podstawy profilaktyki. Czynniki ryzyka i czynniki chroniące Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Specyfika podejścia populacyjnego Koncentracja na problemach zdrowia publicznego;
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 67, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 67, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Dlaczego nastolatki piją?
Bardziej szczegółowoWnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku
Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku 1. Problemy związane z piciem alkoholu, używaniem narkotyków i przemocą rówieśniczą w szkole w ocenie uczniów. Palenie papierosów: Wśród uczniów klas szóstych
Bardziej szczegółowoMotywy picia alkoholu a zachowania problemowe młodzieży
remedium Profilaktyka problemowa i promocja zdrowia psychicznego 2013 luty Motywy picia alkoholu a zachowania problemowe młodzieży Joanna Mazur W badaniach uwarunkowań picia alkoholu przez młodzież coraz
Bardziej szczegółowoProfilaktyka oparta na wiedzy. Koncepcje powstawania niepożądanych zachowań. Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Profilaktyka oparta na wiedzy. Koncepcje powstawania niepożądanych zachowań Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Założenia na temat przyczyn Narkotyki/ dopalacze Alkohol/
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 40, Kwiecień 1998, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Monika Lewicka Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 1 Źródło: Alcohol Alert, nr: 40, Kwiecień 1998, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Najszybciej
Bardziej szczegółowoWstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE
Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA MIASTA JAROSŁAWIA NA ROK
GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII DLA MIASTA JAROSŁAWIA NA ROK 2014-2016 WSTĘP Problem zażywania środków psychoaktywnych przez młodzież jest jednym z głównych problemów społecznych zarówno w Polsce
Bardziej szczegółowodisruptive behavior rozumienie emocji agresywno wrogo empatia aleksytymia makiawelizm Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38)
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 321 338 Wydzia Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet l ski w Katowicach n = n = rozumienie emocji agresywno wrogo empatia aleksytymia makiawelizm disruptive behavior
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr 62, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Anna Nowosielska Rok: 2004 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr 62, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Chociaż faktem jest,
Bardziej szczegółowozaanga owanie spo eczne zaufanie poczucie w asnej skuteczno ci alienacja
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 310 320 Instytut Psychologii, Uniwersytet Wroc awski zaanga owanie spo eczne zaufanie poczucie w asnej skuteczno ci alienacja social involvement civic involvement
Bardziej szczegółowoSTYLE SPOŻYWANIA ALKOHOLU PRZEZ STUDENTÓW LUBELSKICH UCZELNI WYŻSZYCH ORAZ ICH OPINIE DOTYCZACE WYBRANYCH ASPEKTÓW PROBLEMATYKI ALKOHOLOWEJ
ROCZNIKI NAUK O RODZINIE Tom 1(56) 2009 HANNA KARAKUŁA STYLE SPOŻYWANIA ALKOHOLU PRZEZ STUDENTÓW LUBELSKICH UCZELNI WYŻSZYCH ORAZ ICH OPINIE DOTYCZACE WYBRANYCH ASPEKTÓW PROBLEMATYKI ALKOHOLOWEJ Zagrożenia
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY Tematy szkolenia PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI Wykład 2 godz. - Podejście do rozwoju psychicznego w kontekście
Bardziej szczegółowoJanusz Sierosławski. Instytut Psychiatrii i Neurologii. ODZIEŻ W 2011 r.
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEM ODZIEŻ W 11 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW
Bardziej szczegółowoNa jakich podejściach teoretycznych są oparte najskuteczniejsze działania profilaktyczne i jak je wykorzystać w Polsce? Krzysztof Ostaszewski
Na jakich podejściach teoretycznych są oparte najskuteczniejsze działania profilaktyczne i jak je wykorzystać w Polsce? Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Lublin, WSEI,
Bardziej szczegółowoPozytywna profilaktyka oparta na wiedzy
Pozytywna profilaktyka oparta na wiedzy Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Plan wykładu Miejsce i poziomy profilaktyki Czynniki ryzyka Czynniki chroniące Strategie profilaktyczne
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoProjekt zmian Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 262 / 5237 / 17 Zarządu Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie z dnia 17 stycznia 2017 r. Projekt zmian Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Bardziej szczegółowoProfilaktyka uzależnień?
Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Krzysztof Ostaszewski Profilaktyka uzależnień? Co to jest profilaktyka? Profilaktyka to zapobieganie problemom zanim one wystąpią Dlatego, profilaktyka ma
Bardziej szczegółowoDostępność przetworów konopi a ich używanie
Alkoholizm i Narkomania 2005, Tom 18: nr 4, 65-72 Dostępność przetworów konopi a ich używanie Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa Streszczenie Wstęp.
Bardziej szczegółowoWychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie do życia w rodzinie SZKOŁA PODSTAWOWA Wychowanie do życia w rodzinie w szkole podstawowej 1 czy jak na Zachodzie? Czy są uzasadnione obawy wielu rodziców wobec nacisku niektórych środowisk i
Bardziej szczegółowoUnit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society
Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing
Bardziej szczegółowoProfesor Tracie Afifi z Uniwersytetu Manitoby wraz ze współpracownikami przeprowadziła dwa badania, które miały na celu sprawdzenie:
Artykuł przygotowany na podstawie danych uzyskanych w badaniu przeprowadzonym przez profesor Tracie Afifi z Uniwersytetu Manitoby wraz ze współpracownikami: Jitender Sareen, Tracie O. Afifi, Natalie P.
Bardziej szczegółowomobbing Polityka. mobbing epidemiologia mobbing bullying agresja organizacyjna problemy pomiaru Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38)
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 255 266 Instytut Psychologii, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu epidemiologia mobbing bullying agresja organizacyjna problemy pomiaru mobbing. a Polityka.
Bardziej szczegółowoThe mobbing and psychological terror at workplaces. The Harassed Worker, mobbing bullying agresja w pracy geneza mobbingu konsekwencje mobbingu
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 244 254 Instytut Psychologii, Dolno l ska Szko a Wy sza Instytut Psychologii, Uniwersytet Kardyna a Stefana Wyszy skiego mobbing bullying agresja w pracy geneza
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert nr 32, Kwiecień 1996, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.
tłum. Katarzyna Kurza Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 2 Źródło: Alcohol Alert nr 32, Kwiecień 1996, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Terminu "stres"
Bardziej szczegółowoEwa Stępień Zakład Psychologii Klinicznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
STYL PICIA ALKOHOLU W OKRESIE OD DORASTANIA DO WCZESNEJ DOROSŁOŚCI CZĘŚĆ II: SOCJODEMOGRAFICZNE KORELATY ZMIAN INTENSYWNOŚCI PICIA ALKOHOLU NA PODSTAWIE BADAŃ KATAMNESTYCZNYCH 1 Ewa Stępień Zakład Psychologii
Bardziej szczegółowoPicie młodzieży - zaburzenia psychopatologiczne
Duncan B. Clark, M.D., Ph.D. Oscar G. Bukstein, M.D., M.P.H. Programy leczenia dla młodocianych z zaburzeniami związanymi z piciem alkoholu powinny być ukierunkowane nie tylko na eliminację picia alkoholu
Bardziej szczegółowoAlkohol- wzorce konsumpcji, postawy, zachowania i stereotypy w województwie świętokrzyskim
Alkohol- wzorce konsumpcji, postawy, zachowania i stereotypy w województwie świętokrzyskim W miesiącu listopadzie i grudniu 2005 r. na zlecenie Zarządu Województwa Świętokrzyskiego zostały przeprowadzone
Bardziej szczegółowoESPAD. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UśYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW. Janusz Sierosławski
Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii MŁODZIEś A SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2015 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UśYWANIA U
Bardziej szczegółowoFunkcjonowanie psychospołeczne i zachowania ryzykowne u kobiet doświadczających przemocy
Uniwersytet Medyczny w Lublinie I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym Anna Porębska Funkcjonowanie psychospołeczne i zachowania ryzykowne u kobiet doświadczających przemocy Praca na stopień doktora
Bardziej szczegółowoTWOJE DZIECKO I ALKOHOL FAKTY I RADY, KTÓRE POMOGĄ RODZICOM ROZPOCZĄĆ ROZMOWĘ O ALKOHOLU
TWOJE DZIECKO I ALKOHOL FAKTY I RADY, KTÓRE POMOGĄ RODZICOM ROZPOCZĄĆ ROZMOWĘ O ALKOHOLU 2 drinkaware.ie 3 CZASEM TRUDNO ROZPOZNAĆ, KIEDY POWINNO SIĘ ZACZĄĆ ROZMAWIAĆ Z DZIECKIEM O ALKOHOLU, I CO WTEDY
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/ /2018
PROGRAM PROFILAKTYKI W BURSIE NR 6 W WARSZAWIE na rok szkolny 2016/2017 2017/2018 Podstawa prawna 1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.); 2. Ustawa
Bardziej szczegółowoCAŁE ŻYCIE Z ADHD Izabela Gorzkowska
CAŁE ŻYCIE Z ADHD Izabela Gorzkowska Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Wydział Nauk o Zdrowiu Katedra i Klinika Psychiatrii Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska Używane w prezentacji
Bardziej szczegółowoPSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA NADMIERNEGO KORZYSTANIA Z SIECI SPOŁECZNOŚCIOWYCH
PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA NADMIERNEGO KORZYSTANIA Z SIECI SPOŁECZNOŚCIOWYCH Dr Maciej Michalak Dr Paulina Andryszak Instytut Psychologii Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Grant: Osobowościowe uwarunkowania
Bardziej szczegółowopożywanie alkoholu i narkotyków oraz sposoby jego ograniczenia w opiniach gimnazjalistów szkół szczecińskich
P R A C A O R Y G I N A L N A Barbara Musiał, Grażyna Czaja-Bulsa, Aneta Szechter-Grycewicz, Beata Brodzińska, Agata Marasz Zakład Pielęgniarstwa Pediatrycznego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE ZARSZYN NA ROK 2015
Załącznik do Uchwały Nr III/13/2014 z dnia 30 grudnia 2014 r. Rady Gminy Zarszyn GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE ZARSZYN NA ROK 2015 I. WPROWADZENIE Zgodnie
Bardziej szczegółowoZaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska
Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie co będzie b w życiu dorosłym Iwona A. Trzebiatowska Schizofrenia Brak możliwości rozpoznanie poniżej 6 rż Wcześniejsze zachorowania u chłopców Udział czynnika organicznego
Bardziej szczegółowoRECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
Lublin, dnia 20 września 2016r. dr hab. n. med. Jolanta Masiak Kierownik Samodzielnej Pracowni Badań Neurofizjologicznych Katedry Psychiatrii Uniwersytet Medyczny w Lublinie Głuska 2 20-439 Lublin RECENZJA
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ: PSYCHOLOGIA KIERUNEK:
Lp. I Introductory module 3 Academic skills Information Technology introduction Intellectual Property Mysterious Code of Science Online surveys Personal growth and social competences in the globalizedintercultural
Bardziej szczegółowoNUMER 14 (1/2012) Przegląd Badań Edukacyjnych
NUMER 14 (1/2012) Przegląd Badań Edukacyjnych Spis treści Oryginalne artykuły badawcze Allison Tatton, Chris Collett The role of Teaching Assistants in supporting inclusion in England... 7 Elena Lucia
Bardziej szczegółowoSYSTEM ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH W POLSCE
SYSTEM ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH W POLSCE Panel dyskusyjny. Poznań 25.11.2016 Jakub Kołodziejczyk Jakie są atuty i ograniczenia działań profilaktycznych wobec dzieci i młodzieży realizowanych w Polsce?
Bardziej szczegółowoROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoKomputer, internet, smartfon i problem?
Komputer, internet, smartfon i problem? Uzależnienie od nowych technologii wśród dzieci i młodzieży Marta Witkowska 4 godziny 12 minut przeciętny nastolatek w sieci 8+ godzin dziennie co ósmy nastolatek
Bardziej szczegółowoRAPORT Z BADAŃ DOTYCZĄCY PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH WŚRÓD MŁODZIEŻY W GMINIE SĘDZISZÓW
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXIX/32/13 Rady Miejskiej w Sędziszowie z dnia 3 grudnia 13 roku RAPORT Z BADAŃ DOTYCZĄCY PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH WŚRÓD MŁODZIEŻY W GMINIE SĘDZISZÓW Sędziszów, 6.11.13 r. Spis
Bardziej szczegółowoPŁODNOŚĆ I MAŁZENSKOSC W POLSCE - analiza kohortowa: kohorty urodzeniowe
Ewa Frątczak Aneta Ptak-Chmielewska Marek Pęczkowski Iga Sikorska PŁODNOŚĆ I MAŁZENSKOSC W POLSCE - analiza kohortowa: kohorty urodzeniowe 1911-1986 FERTILITY AND NUPTIALITY IN POLAND - cohort analysis:
Bardziej szczegółowoPriorytety promocji zdrowia psychicznego dla Powiatu Kieleckiego na lata 2012 2015
Załącznik nr 1 do Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Powiatu Kieleckiego na lata 2012-2015 Priorytety promocji zdrowia psychicznego dla Powiatu Kieleckiego na lata 2012 2015 Na podstawie Rozporządzenia
Bardziej szczegółowoPozytywna profilaktyka w szkole naszych marzeń. Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w W-wie
Pozytywna profilaktyka w szkole naszych marzeń Krzysztof Ostaszewski Instytut Psychiatrii i Neurologii w W-wie Szkoła jako wyzwanie Rosnące oczekiwania dotyczące wysokiego poziomu: Nauczania Wychowania
Bardziej szczegółowoUŻYWANIE ALKOHOLU I NARKOTYKÓW PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ
Janusz Sierosławski email: sierosla@ipin.edu.pl Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniamii tel.: 22 642 75 01 Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa UŻYWANIE ALKOHOLU I NARKOTYKÓW PRZEZ MŁODZIEŻ
Bardziej szczegółowoMłodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych
Młodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych Narkotyki, alkohol, papierosy dopalacze, przemoc czy problem istnieje w naszej
Bardziej szczegółowow sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Dąbrowa na 2010 rok
Uchwała Nr XXXII/229/09 Rady Gminy Dąbrowa z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Dąbrowa na 2010 rok Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15
Bardziej szczegółowoMay 21-23, 2012 Białystok, Poland
6 th International Forum May 21-23, 2012 Białystok, Poland Study of socio psychological and biological risk factors, causing the introduction to the consumption of psychoactive substances and to encourage
Bardziej szczegółowoAnna Borkowska Wydział Wychowania i Profilaktyki Ośrodek Rozwoju Edukacji
Zjawisko wczesnego kończenia nauki w Polsce i główne wnioski z raportu tematycznego Eurydice Tackling Early Leaving from Education and Training in Europe: Strategies, Policies and Measures Anna Borkowska
Bardziej szczegółowoSWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu Karolina Horodyska Warunki skutecznego promowania zdrowej diety i aktywności fizycznej: dobre praktyki w interwencjach psychospołecznych
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 20, Kwiecień 1993, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Anna Tabaczyńska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 9 Źródło: Alcohol Alert, nr: 20, Kwiecień 1993, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Pojęcie
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW UZALEŻNIEŃ OD ALKOHOLU I NARKOTYKÓW W GMINIE FIRLEJ NA ROK 2017
1 Załącznik do Uchwały Nr XXVI/140/16 Rady Gminy Firlej z dnia 29.12.2016 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW UZALEŻNIEŃ OD ALKOHOLU I NARKOTYKÓW W GMINIE FIRLEJ NA ROK 2017 Firlej
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2017 rok
Projekt GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2017 rok 1. Postanowienia ogólne ROZDZIAŁ I Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR IV/21/15 RADY MIEJSKIEJ W SULĘCINIE. z dnia 29 stycznia 2015 r.
UCHWAŁA NR IV/21/15 RADY MIEJSKIEJ W SULĘCINIE z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2015 rok Na podstawie art. 4 1 ust.
Bardziej szczegółowoANALIZA RACJONALIZACYJNA NALMEFEN (SELINCRO ) STOSOWANY W CELU REDUKCJI SPOŻYCIA ALKOHOLU U DOROSŁYCH UZALEŻNIONYCH PACJENTÓW
ANALIZA RACJONALIZACYJNA NALMEFEN (SELINCRO ) STOSOWANY W CELU REDUKCJI SPOŻYCIA ALKOHOLU U DOROSŁYCH UZALEŻNIONYCH PACJENTÓW Wersja 1.0 HTA Consulting spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa
Bardziej szczegółowoDziałania Samorządu Województwa Łódzkiego w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom i przemocy
Działania Samorządu Województwa Łódzkiego w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom i przemocy konferencja prasowa Łódź, 08 kwietnia 2016 r. DOKUMENTY STRATEGICZNE W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W PRZEDMIOCIE
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXX/275/13 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE. z dnia 24 stycznia 2013 r.
UCHWAŁA NR XXX/275/13 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta i Gminy Bierutów
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR VI / 27 / 2011 RADY GMINY CZERNIKOWO. z dnia 22 lutego 2011 r.
UCHWAŁA NR VI / 27 / 2011 RADY GMINY CZERNIKOWO z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW UZALEŻNIEŃ OD ALKOHOLU I NARKOTYKÓW W GMINIE FIRLEJ NA ROK 2014
1 Załącznik do Uchwały Nr XXX/147 /13 Rady Gminy Firlej z dnia 10 grudnia 2013r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW UZALEŻNIEŃ OD ALKOHOLU I NARKOTYKÓW W GMINIE FIRLEJ NA ROK 2014 Firlej
Bardziej szczegółowoBarbara Adamczyk. Dzieci ulicy. w Polsce i na świecie. Definicja. typologia etiologia
Barbara Adamczyk Dzieci ulicy w Polsce i na świecie Definicja typologia etiologia Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM Kraków 2015 Spis treści Wstęp 13 Rozdział 1 Pojęciowe i kategorialne ustalenia fenomenu
Bardziej szczegółowoŹródło: Alcohol Alert, nr: 31, Styczeń 1996, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
tłum. Michał Sacewicz Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 3 Źródło: Alcohol Alert, nr: 31, Styczeń 1996, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Prowadzenie
Bardziej szczegółowoSzpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS.
Szpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS. Testy (niekompletne) zostały wysłane dopiero do sądu karnego Legionowo
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W GMINIE WIERZBICA W 2017 ROKU
Załącznik nr 1 Do uchwały nr XXVIII/180/2016 Rady Gminy Wierzbica z dnia 30 listopada 2016 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W GMINIE WIERZBICA
Bardziej szczegółowoGDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY mgr Magdalena Pinkowicka WPŁYW TRENINGU EEG-BIOFEEDBACK NA POPRAWĘ WYBRANYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z ADHD Rozprawa doktorska Promotor dr hab. n. med. Andrzej Frydrychowski,
Bardziej szczegółowoII. DIAGNOZA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I NARKOTYKOWYCH W POPULACJI MŁODZIEŻY Z GMINY RZGÓW.
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXX/271/2013 Rady Miejskiej w Rzgowie z dnia 23 stycznia 2013 r. I. WSTĘP Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Gminy Rzgów na rok 2013, zwany
Bardziej szczegółowo