Źródło: Alcohol Alert, nr: 67, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.

Transkrypt

1 tłum. Magdalena Wasińska Rok: 2006 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr: 67, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Dlaczego nastolatki piją? Jakie jest ryzyko takiego zachowania i jakie działania prewencyjne można podejmować? Alkohol jest często wybieranym przez młodzież narkotykiem. Wielu młodych ludzi doświadcza poważnych konsekwencji picia alkoholu zbyt wcześnie. W rezultacie picie alkoholu przez nieletnich jest jednym z głównych problemów zdrowotnych w Stanach Zjednoczonych. Każdego roku, średnio młodych osób w wieku poniżej 21 lat umiera z powodu nadużywania alkoholu. Około przypadków to wypadki drogowe, osób pada ofiarą zabójstwa, około 300 popełnia samobójstwo. Setki młodych ludzi giną w wyniku innych urazów, takich jak upadki, poparzenia i utonięcia (1-5). Pomimo tego, zjawisko picia wśród nieletnich nadal jest szeroko rozpowszechnione, co pokazują badania na próbach narodowych, ale także na mniejszych populacjach. Dane uzyskane w 2005 roku z corocznego badania młodzieży amerykańskiej Monitorowanie Przyszłości (Monitoring the Future - MTA) wskazują, że trzy czwarte dwunastoklasistów, ponad dwie trzecie dziesięcioklasistów i niemal dwóch na pięciu ósmoklasistów piło alkohol. Wiadomo też, że kiedy młodzi ludzie piją, to piją intensywnie, często cztery - pięć drinków* na raz. Dane z MTF pokazują, że 11% z ósmoklasistów, 22% z dziesięcioklasistów i 29% dwunastoklasistów ma za sobą doświadczenie ciężkiego, intensywnego picia w ciągu ostatnich dwóch tygodni (6) (patrz: wykres). Badania pokazują również, że wiele nastolatków zaczyna pić w bardzo młodym wieku. W 2003 roku, średni wiek inicjacji alkoholowej wynosił 14 lat, podczas, gdy w 1965 roku było to około 17,5 roku (7,8). Te osoby, które zaczynały pić alkohol przed 15 rokiem życia, w dorosłym życiu częściej spełniają kryteria dla uzależnienia od alkoholu w pewnym momencie swojego życia (9). Najnowsze badania wskazują, że poważne problemy z piciem alkoholu (włącznie z alkoholizmem) potocznie wiązane z wiekiem średnim, w rzeczywistości zaczynają się na długo wcześniej - we wczesnej dorosłości lub nawet w okresie adolescencji. Inne badania pokazują, że im młodsze są dzieci czy nastolatki, pijące alkohol, tym częściej 1 / 14

2 angażują się w zachowania, które są szkodliwe dla nich i osób z ich otoczenia. Na przykład osoby, które często uczestniczą w ciągach picia (niemal milion uczniów szkół średnich w całym kraju) częściej wykazują ryzykowne zachowania, w tym używanie innych narkotyków, jak marihuana czy kokaina, uprawiają seks z sześcioma lub więcej partnerami, a w szkole zdobywają oceny na poziomie D czy F (10). Dlaczego niektórzy nieletni piją? W czasie przejścia od dzieciństwa do adolescencji, dzieci doświadczają znacznych przemian fizycznych, emocjonalnych a także związanych ze stylem życia. Używanie alkoholu można wiązać z takimi przemianami rozwojowymi jak okres dojrzewania płciowego i zwiększająca się samodzielność. W pewnym sensie, sam fakt bycia nastolatkiem może stanowić ważny czynnik ryzyka, nie tylko dla inicjacji alkoholowej ale także dla picia ryzykowanego. Podejmowanie ryzyka Badania pokazują, że mózg rozwija się jeszcze po dwudziestym roku życia. W tym czasie również tworzą się ważne połączenia nerwowe i ulegają doskonaleniu funkcje mózgu. Naukowcy uważają, że ten długi okres rozwojowy może wyjaśniać niektóre zachowania charakterystyczne dla adolescentów. Przykładem może być skłonność młodych ludzi do poszukiwania nowych, potencjalnie niebezpiecznych sytuacji. Dla niektórych nastolatków, szukanie dreszczyku emocji może oznaczać eksperymentowanie z alkoholem. Zmiany rozwojowe dostarczają również wyjaśnienia dla impulsywnych zachowań nastolatków, których negatywnych konsekwencji często po prostu nie zauważają. Oczekiwania To, w jaki sposób ludzie postrzegają alkohol i jego efekty, również wpływa na ich zachowania względem alkoholu: czy zaczynają pić i jak dużo. Nastolatek, który oczekuje, że picie alkoholu będzie przyjemnym doświadczeniem, prędzej sięgnie po alkohol niż taki, który nie ma podobnych oczekiwań. Ważnym obszarem badań dotyczących alkoholu jest obserwowanie, w jaki sposób oczekiwania wpływają na wzorzec picia, zaczynając od dzieciństwa, przez adolescencję aż do wczesnej dorosłości (11-14). Postawy wobec alkoholu kształtują się bardzo wcześnie, jeszcze zanim dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej (15). Przed ukończeniem 9. roku życia, dzieci zazwyczaj postrzegają alkohol negatywnie i widzą picie jako złe, wywołujące negatywne skutki. Jednak w wieku około 13 lat, ich oczekiwania zmieniają się na bardziej pozytywne (11-16). Tak, jak można tego oczekiwać, nastolatki, które piją najwięcej, kładą największy nacisk na pozytywne, pobudzające efekty picia alkoholu. Wrażliwość i tolerancja na alkohol Różnice pomiędzy mózgiem dorosłego a mózgiem dorastającego nastolatka mogą pomóc w tłumaczeniu, dlaczego wiele młodych osób jest w stanie wypić dużo więcej niż dorośli (17) zanim zaczną doświadczać przykrych konsekwencji picia, takich, jak senność, brak koordynacji ruchowej i symptomy odstawienia lub kaca (18, 19). Taka nietypowa tolerancja może wyjaśniać zjawisko intensywnego upijania się młodych dorosłych. W tym samym czasie nastolatki zdają się być szczególnie wrażliwe na pozytywne skutki picia, takie jak poczucie swobody w sytuacjach towarzyskich, a młodzi ludzie mogą pić więcej z powodu takich korzystnych doświadczeń (18, 19). 2 / 14

3 Charakterystyka osobowościowa i współwystępowanie z zaburzeniami psychicznymi Dzieci, które zaczynają pić w bardzo wczesnym wieku (przed 12 rokiem życia), często przejawiają podobne cechy osobowości, które mogą być przyczyną częstszej inicjacji alkoholowej we wczesnym wieku. Młodzi ludzie, którzy przejawiają agresywne, destrukcyjne zachowania, są nadpobudliwi, często opisuje się ich jako dzieci z zaburzeniami zachowania lub antyspołeczne, a także te, które są depresyjne, wycofane lub lekowe, mogą być w przyszłości bardziej podatne na problemy z alkoholem (20). Inne problemy z zachowaniem związane z piciem alkoholu to: buntowniczość (21), trudności w unikaniu szkód czy ryzykownych sytuacji (22) oraz mnóstwo innych wrogich zachowań dostrzeganych u młodych ludzi, którzy działają nie bacząc na zasady czy uczucia innych osób (np. brak zahamowań) (23-25). Czynniki genetyczne Niektóre z behawioralnych i fizjologicznych czynników, przyczyniających się u jednostki do wzrostu lub spadku ryzyka problemów z alkoholem, włączając w to tolerancję na efekty wywołane piciem, mogą być genetyczne. Na przykład: bycie dzieckiem alkoholika lub posiadanie kilku krewnych alkoholików oznacza dla danej osoby większe ryzyko doświadczania problemów alkoholowych w przyszłości. Dzieci alkoholików (COA) są 4 do 10 razy bardziej podatne na problemy alkoholowe niż te, które nie mają w rodzinie osób uzależnionych od alkoholu (26). COA częściej zaczynają pić bardzo wcześnie (27) i szybciej przechodzą do poważnych problemów z alkoholem (29). Badania pokazują, że u dzieci alkoholików występują subtelne różnice w mózgu, które mogą być wskaźnikami późniejszych problemów z alkoholem (28). Na przykład, używając zaawansowanych technicznie metod obrazowania mózgu, naukowcy odkryli, że u COA występuje pewna charakterystyczna cecha we wzorcu fal mózgowych (nazwanych odpowiedzią P300), która mogłaby być wskaźnikiem ryzyka alkoholizmu w przyszłym życiu (29, 30). Naukowcy badają także inne różnice w falach mózgowych COA, które mogą być obecne na długo przed tym, jak zaczną pić. Zjawisko to obejmuje również fale mózgowe obserwowane w czasie snu (31), a także zmiany w strukturze mózgu (32) i jego funkcjach (33). Niektóre badania wskazują, że takie różnice w mózgu mogą być szczególnie wyraźne u ludzi, którzy posiadają także specyficzne cechy behawioralne, takie jak zaburzenia zachowania, zaburzenie osobowości antyspołecznej, poszukiwanie wrażeń, czy ograniczona kontrola impulsów (34-38). Badanie, w jaki sposób struktura i funkcje mózgu przekładają się na zachowanie, może pomóc badaczom w lepszym rozumieniu mechanizmu kształtowania wzorów picia przez wcześniejsze czynniki ryzyka. Na przykład, czy osoba, która cierpi z powodu depresji, pije aby podnieść swój nastrój, czy to właśnie picie prowadzi do zmian w mózgu, które skutkują w doświadczaniu depresji? Prawdopodobnie inne dziedziczone czynniki zostaną wkrótce odkryte przez naukowców, w miarę, jak pracują oni nad identyfikacją genów odpowiedzialnych za uzależnienie od alkoholu. Analizując ukształtowanie genetyczne ludzi i rodzin z problemem alkoholizmu, badacze odkryli w chromosomach specyficzne regiony, które korelują z ryzykiem uzależnienia od alkoholu (39-41). Geny wytypowane jako odpowiedzialne za ryzyko alkoholizmu również powiązano z tymi obszarami (42). Obecnie celem jest dalsza szczegółowa analiza obszarów, dla których nie 3 / 14

4 odnaleziono jeszcze specyficznych genów, a następnie zidentyfikowanie w jaki sposób geny te wzajemnie oddziałują z innymi, a także ze środowiskiem, w sposób który skutkuje uzależnieniem od alkoholu. Dalsze badania powinny również rzucić światło na stopień, w jakim takie same lub różne geny przyczyniają się do rozwoju problemów z alkoholem, zarówno u młodzieży jak i dorosłych. Czynniki środowiskowe Precyzyjnie określony wkład genetyczny nie jest w stanie opowiedzieć całej historii o uzależnieniu, ponieważ zachowania dotyczące picia alkoholu odzwierciedlają skomplikowane oddziaływanie pomiędzy czynnikami dziedziczonymi i środowiskowymi, których skutki u nastolatków dopiero zaczynamy badać (43). To, co bowiem wpływa na picie w pewnym wieku, w innym momencie życia może nie mieć już takiego samego skutku. Na przykład: Rose ze współpracownikami (43) pokazali, że czynniki genetyczne mają większy wpływ na picie młodzieży w późniejszym okresie dojrzewania niż w środkowym. Takie czynniki środowiskowe, jak wpływ rodziców i rówieśników, również odgrywają rolę w używaniu alkoholu. Na przykład, dzieci rodziców, którzy piją więcej i maja pozytywną postawę w stosunku do alkoholu, mogą mieć częściej sięgać po alkohol. Także dorastająca dziewczynka, spotykająca się ze starszym lub dorosłym chłopakiem, może częściej używać alkoholu, narkotyków i wykazywać przestępcze zachowania (45). Badacze przyglądają się innym wpływom środowiskowym, takim jak np. wpływ mediów. Dzisiaj alkohol jest szeroko dostępny i w agresywny sposób promowany w telewizji, radiu, na billboardach i w Internecie. Naukowcy badają teraz, jak młodzi ludzie odpowiadają na te reklamy. W badaniu z udziałem trzecio-, szósto - i dziewięcioklasistów, okazało się, że te dzieci, które oceniały reklamy alkoholu jako atrakcyjne, częściej postrzegały picie pozytywnie i wykazywały chęć do kupowania produktów z logo alkoholu (46). Doniesienia z badań dotyczących takich pozytywnych postaw i ich związków z rzeczywistym piciem alkoholu są jednak niejednoznaczne. Jakie są ryzyka dla zdrowia? Cokolwiek prowadzi młodych ludzi do sięgania po alkohol, kiedy już zaczynają pić pojawia się wiele potencjalnych zagrożeń dla zdrowia. Chociaż ciężkie problemy ze zdrowiem nie są równie częste u młodzieży jak u nadużywających alkoholu dorosłych, to badania wykazują, że młodzi ludzie, którzy intensywnie piją, mogą narażać się na ryzyko wielu potencjalnych problemów ze zdrowiem. Skutki dla mózgu Naukowcy aktualnie badają, jak alkohol wpływa na rozwijający się mózg, jednak jest to trudne zadanie. Subtelne zmiany w mózgu mogą być trudne do wykrycia, a nadal mieć znaczny, długofalowy wpływ na myślenie i pamięć. W dodatku mózgi nastolatków ciągle się kształtują, co tym bardziej komplikuje badanie skutków picia wśród młodzieży. Badania wykazały, że zwierzęta, które pojono alkoholem w czasie krytycznego dla rozwoju okresu, wykazują długotrwałe upośledzenie funkcji mózgu, które nie zanika z wiekiem (47). Na razie nie wiadomo, w jaki sposób alkohol wpłynie na pamięć długotrwałą i umiejętności uczenia się ludzi, którzy zaczęli intensywnie pić w okresie dojrzewania. Skutki dla wątroby 4 / 14

5 U niektórych nastolatków pijących alkohol, stwierdzono podwyższony poziom enzymów wątrobowych, wskazujący na jakiś stopień uszkodzenia wątroby (48). U młodych ludzi z nadwagą lub otyłych, nawet umiarkowane ilości alkoholu powodowały wzrost poziomu enzymów wątrobowych. Skutki dla wzrostu i układu dokrewnego Zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn pokwitanie jest okresem związanym z określonymi zmianami hormonalnymi, w tym ze wzrostem hormonów płciowych: estrogenu i testosteronu. Hormony te natomiast powodują wzrost produkcji innych hormonów, a także substancji odpowiedzialnych za wzrost (50), które są niezbędne dla normalnego rozwoju organów. Picie alkoholu w okresie tak szybkiego rozwoju i wzrostu (w czasie lub przed pokwitaniem) może zakłócać hormonalną równowagę niezbędną dla normalnego rozwoju organów, mięśni i kości. Badania na zwierzętach pokazują również, że spożywanie alkoholu w okresie dojrzewania niekorzystnie wpływa na dojrzewanie układu rozrodczego (51). Prewencja picia alkoholu przez młodzież z perspektywy rozwojowej Złożone zachowania takie, jak podejmowanie decyzji o rozpoczęciu lub kontynuowaniu picia alkoholu, są wynikiem dynamicznego współoddziaływania genów i środowiska. Na przykład, biologiczne i fizjologiczne zmiany, które mają miejsce w czasie okresu dojrzewania, mogą sprzyjać zachowaniom ryzykownym, prowadząc tym samym do wczesnego eksperymentowania z alkoholem. Zachowanie takie kształtuje wtedy środowisko dziecka, gdyż wybiera ono kolegów i sytuacje, które wzmacniają dalsze picie alkoholu. Kontynuowanie picia może prowadzić do fizjologicznych reakcji takich, jak depresja czy zaburzenia lękowe, wyzwalając bardziej intensywne używanie alkoholu i zależność. W ten sposób, młodzieńcze wzory używania alkoholu naznaczają początek ścieżki rozwojowej, prowadząc do nadużywania i uzależnienia. Z drugiej jednak strony, nie wszyscy młodzi ludzie, którzy obierają tę drogę doświadczają takich samych konsekwencji. Być może najlepszym sposobem na zrozumienie i przeciwdziałanie używaniu alkoholu przez nieletnich jest spostrzeganie, w jaki sposób alkohol odnosi się do rozwoju. Holistyczne podejście do tego problemu, szczególnie bierze pod uwagę charakterystyczne dla adolescentów czynniki ryzyka i czynniki ochronne - poczynając od genów i wskaźników osobowościowych, kończąc na czynnikach społecznych i środowiskowych. Postrzegany w taki sposób rozwój obejmuje nie tylko immanentne cechy i odporność nastolatka, ale także obecne warunki, które pomagają kształtować jego zachowanie (520. Dzieci dojrzewają w różnym tempie. Badania dotyczące zagadnień z zakresu rozwoju biorą pod uwagę to, że w okresie dojrzewania występują zarówno okresy intensywnego wzrostu i reorganizacji, jak i okresy wolniejszego wzrostu i integracji systemów organizmu. Okresy gwałtownego wzrostu, gdy społeczne i kulturowe czynniki najsilniej oddziałują na biologię i zachowanie adolescentów, mogą być najlepszym momentem do podjęcia interwencji (53). Interwencje, które skupiają się na tych krytycznych okresach w rozwoju, mogłyby zmieniać bieg życia dziecka (54), być może stawiając go na pozycji unikania problemów z alkoholem. Na razie naukowcy nie byli w stanie zidentyfikować żadnej ścieżki, która pozwoliłaby na 5 / 14

6 przewidywanie przebiegu używania alkoholu dla wszystkich lub chociaż większości młodych ludzi. Zamiast tego, badania dostarczają dowodów na duże rozwojowe zróżnicowanie wzorców picia w tej specyficznej populacji. Interwencje dla zapobiegania piciu nieletnich Podejścia do interwencji zazwyczaj należą do dwóch odrębnych kategorii: (1) interwencje na poziomie środowiskowym, które poszukują rozwiązań dla zredukowania okazji do picia, dążą do zaostrzania kar za pogwałcenie minimalnego dopuszczalnego wieku pozwalającego na spożywanie alkoholu i innych przepisów związanych z użyciem alkoholu, a także zmierzają do redukcji społecznej tolerancji na picie przez nieletnich; (2) interwencje na poziomie indywidualnym, które dążą do zmiany wiedzy, oczekiwań, postaw, intencji, motywacji i umiejętności tak, aby młodzi ludzie byli w stanie opierać się pro - alkoholowym wpływom i okazjom do picia, które ich otaczają. Podejścia środowiskowe obejmują: Podniesienie cen alkoholu Pokaźna liczba badań pokazała, że wyższe ceny czy podatki obejmujące napoje alkoholowe są związane z niższym poziomem spożywania alkoholu i mniejszą ilością związanych z tym problemów, szczególnie w populacji młodych ludzi (57-60). Podniesienie minimalnego wieku pozwalającego na legalne spożywanie alkoholu Obecnie we wszystkich Stanach Ameryki Północnej minimalny wiek, po którym można legalnie spożywać alkohol wynosi 21 lat. Podniesienie wieku, w którym ludzie mogą legalnie kupować alkohol było najbardziej skuteczną, jak dotąd, interwencją dotyczącą redukcji picia alkoholu i związanych z alkoholem wypadków drogowych z udziałem osób poniżej 21. roku życia (61). Krajowa Administracja Dróg (National Highway Traffic Safety Administration) (1) szacuje, że przesunięcie granicy wiekowej na 21. rok życia ratuje od 700 do 1000 żyć rocznie. Od 1976, prawo to spowodowało zmniejszenie liczby śmiertelnych ofiar wypadków drogowych o Jak bardzo określenie minimalnego wieku uprawniającego do legalnego nabywania alkoholu przyczynia się do ograniczenia wypadków drogowych z udziałem nietrzeźwych kierowców widać na wynikach badania przeprowadzonego niedawno w Nowej Zelandii. Sześć lat temu obniżono tam wiek legalnego spożywania alkoholu do 18 lat. Od tego momentu liczba wypadków drogowych z udziałem alkoholu wzrosła o 12% wśród latków i o 14% wśród młodych ludzi w wieku lat (62). Jest oczywiste, że podwyższenie granicy wiekowej legalnej sprzedaży alkoholu może pomóc zredukować liczbę wypadków drogowych i uratować wiele żyć, szczególnie wśród młodych kierowców. Wdrażanie zasady "zero tolerancji" Wszystkie Stany wprowadziły prawa "zera tolerancji", według których kupno alkoholu przez ludzi poniżej 21. roku życia i prowadzenie samochodu pod wpływem jakiejkolwiek ilości alkoholu jest nielegalne. Kiedy pierwsze osiem Stanów, które wprowadziły zasadę zera tolerancji porównano z sąsiednimi Stanami, w których takie prawo nie obowiązywało, okazało się, że w spadła o 21% spadła tam liczba nocnych wypadków drogowych. Brano tu pod uwagę wypadki z udziałem tylko jednego samochodu, ze skutkiem 6 / 14

7 śmiertelnym, w których kierowca był poniżej 21. roku życia, gdyż wypadki takie najczęściej mają miejsce pod wpływem alkoholu (63). Wprowadzanie praw w życie Pomimo dowiedzionych korzyści, minimalny dopuszczalny wiek picia alkoholu i zasady zera tolerancji zazwyczaj nie były energicznie wprowadzane w życie (64). Prawa dotyczące handlu alkoholem, wycelowane zarówno w kupujących jak i sprzedawców mogą być również efektywne, (65) pod warunkiem udostępnienia środków do ich egzekwowania. Interwencje na poziomie indywidualnym obejmują: Programy prewencyjne w szkołach Pierwsze programy prewencyjne prowadzone w szkołach opierały się głównie na informowaniu i często uciekały się do taktyki zastraszania. Uznawano, że jeśli młodzież zrozumie niebezpieczeństwa płynące z używania alkoholu, to wybierze abstynencję. Programy te okazały się nieefektywne. Dzisiaj dostępne są lepsze programy, które zazwyczaj mają ze sobą wiele wspólnego: opierają się na modelach wpływu społecznego i obejmują ustalanie norm, kierowanie nacisku społecznego na picie i uczenie umiejętności odmawiania. Programy te oferują również interaktywne i odpowiednie rozwojowo informacje, włączają elementy uczenia rówieśniczego i dostarczają szkoleń dla nauczycieli (66). Programy prewencyjne dla rodzin Możliwości rodziców do wpływania na to, czy ich własne dzieci piją, zostały dobrze udokumentowane i są spójne dla wszystkich grup etnicznych (67, 68). Wyznaczanie jasnych reguł dotyczących alkoholu, konsekwentne ich wzmacnianie, monitorowanie zachowań dziecka pomagają zmniejszać prawdopodobieństwo picia wśród nieletnich. Program Umacniania Rodzin z Iowa wprowadzony, gdy uczniowie byli w szóstej klasie jest programem, który okazał się mieć długotrwałe efekty prewencyjne (69, 70). Wybrane, obiecujące programy Interwencje środowiskowe stanowią rekomendację w najnowszym raporcie National Research Institute i Institute of Medecine dotyczącym picia alkoholu przez nieletnich (71). Interwencje te mają na celu redukowanie komercyjnej i społecznej dostępności alkoholu i/lub redukowanie liczby przypadków prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu. Interwencje takie korzystają z różnych strategii, w tym kształcenie osób serwujących alkohol i sprawdzanie przestrzegania prawa w miejscach, gdzie sprzedaje się alkohol; zniechęcanie dorosłych do kupowania lub dostarczania alkoholu nieletnim; przestrzeganie zakazu picia w miejscach publicznych i prewencja imprez z udziałem alkoholu, w których uczestniczy młodzież; egzekwowanie kar za używanie fałszywych dokumentów tożsamości, prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu i łamanie zasady zera tolerancji; a także podnoszenie społecznej świadomości polityki antyalkoholowej i sankcji prawnych. Poniższe próby przeprowadzane w społecznościach lokalnych pokazują, w jaki sposób strategie środowiskowe mogą być użyteczne w redukcji zjawiska picia alkoholu wśród nieletnich i związanych z tym problemów. 7 / 14

8 Program ratowania życia - Massachusetts Jest to program interwencyjny, zaprojektowany aby zmniejszać zjawisko prowadzenia pod wpływem alkoholu i związanych z nim wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym. Strategie obejmowały: korzystanie z punktów kontrolnych, w których sprawdzano kierowców pod kątem spożycia alkoholu, dni poświęcone uświadamianiu o przekraczaniu prędkości i prowadzeniu po alkoholu, telefony alarmowe, na które można zgłaszać doniesienia o przekroczeniu prędkości, edukacja rówieśnicza w szkołach średnich i programy prewencyjne w szkołach wyższych. W efekcie pięcioletniego programu, w porównaniu z innymi obszarami Massachusetts, zmniejszyła się liczba wypadków ze skutkiem śmiertelnym, szczególnie tych z udziałem kierowców w wieku lat, a także zmniejszyła się liczba latków, którzy przyznawali się do prowadzenia pod wpływem alkoholu. Program sprawił również, że nastolatki stały się bardziej świadome kar grożących im za prowadzenie pod wpływem alkoholu i przekraczanie prędkości (72). Próbny program prewencji w populacjach lokalnych Program ten zaprojektowano w celu redukcji liczby śmierci i urazów związanych z piciem alkoholu. Celem jednego z jego komponentów było ograniczenie sprzedaży alkoholu nieletnim poprzez wprowadzanie zakazów; szkolenie sprzedawców, właścicieli i kierowników sklepów w celu prewencji sprzedaży alkoholu nieletnim; oraz wykorzystanie mediów do podnoszenia społecznej świadomości na temat zjawiska picia alkoholu przez młodzież. Sprzedaż osobom, których wygląd wskazywał na to, że są nieletni zmniejszyła się w obrębie społeczności lokalnych, które zostały objęte programem, w porównaniu z obszarami, gdzie programów tych nie wprowadzono. Społeczeństwa mobilizujące się do zmiany w zakresie alkoholu (Communities Mobilizing for Change on Alcohol) Jest to program interwencyjny, zaprojektowany tak, aby zmniejszyć dostępność napojów alkoholowych dla młodzieży poniżej 21 roku życia, skupiała się na zmianie polityki lokalnych instytucji. Celem zmian było doprowadzenie do zmniejszenia tolerancji społeczności na zjawisko picia przez młodzież. Zredukowano sprzedaż alkoholu nieletnim: latki miały mniejsze możliwości kupienia alkoholu lub udostępnienia ich młodszym nastolatkom, a ilość zatrzymań związanych z prowadzeniem pod wpływem alkoholu, zdecydowanie zmniejszyła się wśród latków (74, 75). Wszechstronne interwencje wieloczynnikowe Być może najmocniejszym podejściem do prewencji picia alkoholu przez młodzież jest skoordynowany wysiłek ze strony wszystkich elementów, które mają wpływ na życie dziecka - w tym rodzina, szkoła i społeczność lokalna. Idealny program interwencyjny powinien być zintegrowany z terapią uzależnionej młodzieży. Projekt Northland jest przykładem wyczerpującego programu, który poddano obszernej ewaluacji. Projekt Northland był testowany w 22 dystryktach szkolnych w północno - wschodniej Minnesocie. Interwencja składała się z następujących elementów: (1) program szkolny, (2) przywództwo rówieśnicze, (3) programy angażujące rodziców i (4) skierowane do całej społeczności zadania skupiające się na normach lokalnych i dostępności do alkoholu. Grupą docelową interwencji były nastolatki z klas / 14

9 Społeczności, w których przeprowadzono interwencje i te, w których nie podejmowano działań, różniły się znacznie w zakresie "tendencji do używania alkoholu" - złożonej zmiennej, łączącej intencje do spożywania alkoholu, jego aktualne spożycie, a także prawdopodobieństwo wypicia więcej niż pięć drinków przy jednej okazji. Picie wśród nieletnich było mniej rozpowszechnione w społecznościach, w których przeprowadzono interwencję w pierwszej fazie programu, wyższe w okresie przejściowym (co może sugerować efekt "nadrabiania" w momencie, gdy działania były minimalne) i ponownie spadło w czasie drugiej fazy programu, gdy ponownie podjęto działanie interwencyjne (76). Projekt Northland był wytypowany przez Substance Abuse and Mental Heath Administration jako program modelowy, a materiały, na których się opierał zaadaptowano dla populacji ogólnej. W tej chwili trwa replikacja programu w etnicznie zróżnicowanych środowiskach miejskich. Wnioski W obecnych czasach alkohol jest szeroko dostępny i agresywnie promowany w całym społeczeństwie. Nadal jest także postrzegany przez wiele osób, jako normalny element dorastania. Jednak picie wśród nieletnich jest zjawiskiem niebezpiecznym, nie tylko dla pijącego, ale także dla całego społeczeństwa i przejawia się w dużej liczbie wypadków drogowych z udziałem pijanych kierowców, zabójstwach, samobójstwach i innych stratach. Ludzie, którzy zaczynają wcześnie używać alkoholu obciążeni są wyższym ryzykiem rozwoju poważnych problemów alkoholowych w przyszłym życiu, w tym alkoholizmu. Osoby te narażone są również na ryzyko innych niekorzystnych konsekwencji picia alkoholu, w tym ryzykownych zachowań seksualnych i słabych wyników w nauce. Identyfikacja nieletnich o podwyższonym ryzyku może pomóc w rozwiązywaniu problemów zanim jeszcze się pojawią. Ponadto, innowacyjne, wszechstronne podejścia do prewencji takie, jak projekt Northland są skuteczne w ograniczaniu eksperymentowania z alkoholem, a także rozwiązywaniu problemów, które towarzyszą piciu alkoholu przez młodych ludzi. (1) National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA). Traffic Safety Facts 2002: Alcohol. DOT Pub. No. HS Washington, DC: NHTSA, National Center for Statistics & Analysis, Available online at: (2) Centers for Disease Control and Prevention (CDC), National Center for Injury Prevention and Control (NCIPC). Web-Based Injury Statistics Query and Reporting System (WISQARS), Available online at: (3) Smith, G.S.; Branas, C.C.; and Miller, T.R. Fatal nontraffic injuries involving alcohol: A meta-analysis. Annals of Emergency Medicine 33: , PMID: (4) Levy, D.T.; Miller, T.R.; and Cox, K.C. Costs 9 / 14

10 of Underage Drinking. Washington, DC: U.S. Dept. of Justice, Office of Justice Programs, Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention, Available online at: (5) Hingson, R., and Kenkel, D. Social, health, and economic consequences of underage drinking. In: National Research Council and Institute of Medicine. Bonnie, R.J., and O Connell, M.E., eds. Reducing Underage Drinking: A Collective Responsibility. Washington, DC: National Academies Press, pp Available online at: (6) Johnston, L.D.; O Malley, P.M.; Bachman, J.G.; and Schulenberg, J.E. Monitoring the Future, National Survey Results on Drug Use, Volume I: Secondary School Students. NIH Pub. No Bethesda, MD: National Institute on Drug Abuse, Available online at: (7) Newes-Adeyi, G.; Chen, C.M.; Williams, G.D.; and Faden, V.B. NIAAA Surveillance Report No. 74: Trends in Underage Drinking in the United States, Bethesda, MD: National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, Available online at: (8) Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA). Results from the 2002 National Survey on Drug Use and Health: National Findings. NHSDA Series H-22, DHHS Pub. No. SMA Rockville, MD: SAMHSA, Office of Applied Studies, Available online at: (9) Grant, B.F., and Dawson, D.A. Age at onset of drug use and its association with DSM-IV drug abuse and dependence: Results from the National Longitudinal Alcohol Epidemiologic Survey. Journal of Substance Abuse 10: , PMID: (10) Grunbaum, J.A.; Kann, L.; Kinchen, S.; et al. Youth risk behavior surveillance United States, Morbidity and Mortality Weekly Report Surveillance Summary, May 21;53:1-96, Erratum in MMWR, June 25; 53:536, Erratum in MMWR, June 24; 54:608, PMID: (11) Dunn, M.E., and Goldman, M.S. Empirical modeling of an alcohol expectancy memory network in elementary school children as a function of grade. Experimental and Clinical Psychopharmacology 4: , (12) Lang, A.R., and Strizke, W.G.K. Children and alcohol. In: Galanter, M., ed. Recent Developments in Alcoholism, Vol. 11: Ten Years of Progress. New York: Plenum Press, pp PMID: (13) Smith, G.T.; Goldman, M.S.; Greenbaum, P.E.; and Christiansen, B.A. Expectancy for social facilitation from drinking: The divergent paths of high-expectancy and low-expectancy adolescents. Journal of Abnormal Psychology 104:32-40, PMID: (14) Zucker, R.A.; Kincaid, S.B.; Fitzgerald, H.E.; and Bingham, C.R. Alcohol schema acquisition in preschoolers: Differences between children of alcoholics and children of nonalcoholics. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 19: , PMID: (15) Noll, R.B.; Zucker, R.A.; and Greenberg, G.S. Identification of alcohol by smell among preschoolers: Evidence for early socialization about drugs occurring in the home. Child Development 61: , PMID: (16) Dunn, M.E., and Goldman, M.S. Age and drinking-related differences in the memory organization of alcohol expectancies in 3rd, 6th, 9th, and 12th grade children. Journal of Consulting and Clinical Psychology 66: , PMID: (17) Johnston, L.D.; O Malley, P.M.; and Bachman, J.G. Monitoring the Future, National Survey Results on Drug Use, Volume I: Secondary School Students. NIH Pub. No Bethesda, MD: National Institute on Drug Abuse, Available online at: (18) Spear, L.P. The adolescent brain and age-related behavioral manifestations. Neuroscience and Biobehavioral Reviews 24: , PMID: (19) Spear, L.P., and Varlinskaya, 10 / 14

11 E.I. Adolescence: Alcohol sensitivity, tolerance, and intake. In: Galanter, M., ed. Recent Developments in Alcoholism, Vol. 17: Alcohol Problems in Adolescents and Young Adults: Epidemiology, Neurobiology, Prevention, Treatment. New York: Springer, pp PMID: (20) Zucker, R.A.; Wong, M.M.; Puttler, L.I.; and Fitzgerald, H.E. Resilience and vulnerability among sons of alcoholics: Relationship to developmental outcomes between early childhood and adolescence. In: Luthar, S.S., ed. Resilience and Vulnerability: Adaptation in the Context of Childhood Adversities. New York: Cambridge University Press, pp (21) Brook, J.S.; Whiteman, M.; Finch, S.; and Cohen, P. Aggression, intrapsychic distress, and drug use: Antecedent and intervening processes. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry 34: , PMID: (22) Jones, S.P., and Heaven, P.C. Psychosocial correlates of adolescent drug-taking behaviour. Journal of Adolescence 21: , PMID: (23) Colder, C.R., and O Connor, R. Attention biases and disinhibited behavior as predictors of alcohol use and enhancement reasons for drinking. Psychology of Addictive Behaviors 16: , PMID: (24) Moss, H.B., and Kirisci, L. Aggressivity in adolescent alcohol abusers: Relationship with conduct disorder. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 19: , PMID: (25) Colder, C.R., and Chassin, L. Affectivity and impulsivity: Temperament risk for adolescent alcohol involvement. Psychology of Addictive Behaviors 11:83-97, (26) Russell, M. Prevalence of alcoholism among children of alcoholics. In: Windle, M., and Searles, J.S., eds. Children of Alcoholics: Critical Perspectives. New York: Guilford, pp (27) Donovan, J.E. Adolescent alcohol initiation: A review of psychosocial risk factors. Journal of Adolescent Health 35:529.e7-18, PMID: (28) Tapert, S.F., and Schweinsburg, A.D. The human adolescent brain and alcohol use disorders. In: Galanter, M., ed. Recent Developments in Alcoholism, Vol. 17: Alcohol Problems in Adolescents and Young Adults: Epidemiology, Neurobiology, Prevention, Treatment. New York: Springer, pp PMID: (29) Begleiter, H.; Porjesz, B.; Bihari, B.; and Kissin, B. Event-related brain potentials in boys at risk for alcoholism. Science 255: , PMID: (30) Hill, S.Y., and Steinhauer, S.R. Assessment of prepubertal and postpubertal boys and girls at risk for developing alcoholism with P300 from a visual discrimination task. Journal of Studies on Alcohol 54: , PMID: (31) Dahl, R.E.; Williamson, D.E.; Bertocci, M.A.; et al. Spectral analyses of sleep EEG in depressed offspring of fathers with or without a positive history of alcohol abuse or dependence: A pilot study. Alcohol 30: , PMID: (32) Hill, S.Y.; De Bellis, M.D.; Keshavan, M.S.; et al. Right amygdala volume in adolescent and young adult offspring from families at high risk for developing alcoholism. Biological Psychiatry 49: , PMID: (33) Schweinsburg, A.D.; Paulus, M.P.; Barlett, V.C.; et al. An fmri study of response inhibition in youths with a family history of alcoholism. Annals of the New York Academy of Sciences 1021: , PMID: (34) Bauer, L.O., and Hesselbrock, V.M. P300 decrements in teenagers with conduct problems: Implications for substance abuse risk and brain development. Biological Psychiatry 46: , PMID: (35) Bauer, L.O., and Hesselbrock, V.M. Subtypes of family history and conduct disorder: Effects on P300 during the Stroop Test. Neuropsychopharmacology 21:51-62, PMID: (36) Schuckit, M.A. Biological, psychological and environmental predictors of the alcoholism risk: A longitudinal study. Journal of Studies on Alcohol 59: , PMID: (37) Schuckit, M.A., and Smith, T.L. Assessing the risk for alcoholism among sons of alcoholics. Journal of Studies on Alcohol 58: , PMID: (38) Tarter, R.E.; Alterman, A.I.; and Edwards, K.L. 11 / 14

12 Vulnerability to alcoholism in men: A behavior-genetic perspective. Journal of Studies on Alcohol 46: , PMID: (39) Reich, T.; Edenberg, H.J.; Goate, A.; et al. Genome-wide search for genes affecting the risk for alcohol dependence. American Journal of Medical Genetics 81: , PMID: (40) Long, J.C.; Knowler, W.C.; Hanson, R.L.; et al. Evidence for genetic linkage to alcohol dependence on chromosomes 4 and 11 from an autosome-wide scan in an American Indian population. American Journal of Medical Genetics. Part B: Neuropsychiatric Genetics 81: , PMID: (41) Foroud, T.; Edenberg, H.J.; Goate, A.; et al. Alcoholism susceptibility loci: Confirmation studies in a replicate sample and further mapping. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 24: , PMID: (42) Edenberg, H.J., and Kranzler, H.R. The contribution of genetics to addiction therapy approaches. Pharmacology & Therapeutics 108:86-93, PMID: (43) Rose, R.J.; Dick, D.M.; Viken, R.J.; and Kaprio, J. Gene-environment interaction in patterns of adolescent drinking: Regional residency moderates longitudinal influences on alcohol use. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 25: , PMID: (44) Halpern-Felsher, B.L., and Biehl, M. Developmental and environmental influences on underage drinking: A general overview. In: National Research Council and Institute of Medicine. Bonnie, R.J., and O Connell, M.E., eds. Reducing Underage Drinking: A Collective Responsibility. Washington, DC: National Academies Press, pp Available online at: (45) Castillo Mezzich, A.; Giancola, P.R.; Lu, S.Y.; et al. Adolescent females with a substance use disorder: Affiliations with adult male sexual partners. American Journal of Addictions 8: , PMID: (46) Austin, E.W., and Knaus, C. Predicting the potential for risky behavior among those too young" to drink as the result of appealing advertising. Journal of Health Communications 5:13-27, PMID: (47) White, A.M.; Jamieson-Drake, D.W.; and Swartzwelder, H.S. Prevalence and correlates of alcohol-induced blackouts among college students: Results of an survey. Journal of American College Health 51: , , PMID: (48) Clark, D.B.; Lynch, K.G.; Donovan, J.E.; and Block, G.D. Health problems in adolescents with alcohol use disorders: Self-report, liver injury, and physical examination findings and correlates. Alcoholism: Clinical and Experimental Research 25: , PMID: (49) Strauss, R.S.; Barlow, S.E.; and Dietz, W.H. Prevalence of abnormal serum aminotransferase values in overweight and obese adolescents. Journal of Pediatrics 136: , PMID: (50) Mauras, N.; Rogol, A.D.; Haymond, M.W.; and Veldhuis, J.D. Sex steroids, growth hormone, insulin-like growth factor-1: Neuroendocrine and metabolic regulation in puberty. Hormone Research 45:74-80, PMID: (51) Dees, W.L.; Srivastava, V.K.; and Hiney, J.K. Alcohol and female puberty: The role of intraovarian systems. Alcohol Research & Health 25(4): , PMID: (52) Sroufe, L.A., and Rutter, M. The domain of developmental psychopathology. Child Development 55:17-29, PMID: (53) Greenough, W.T.; Black, J.E.; and Wallace, C.S. Experience and brain development. Child Development 58: , PMID: (54) Masten, A.S. Regulatory processes, risk, and resilience in adolescent development. Annals of the New York Academy of Sciences 1021: , PMID: (55) Steinman, K.J., and Schulenberg, J. A pattern-centered approach to evaluating substance use prevention programs. In: Damon, W.; Peck, S.C.; and Roeser, R.W.; eds. New Directions for Child and Adolescent Development, Vol. 101: Person-Centered Approaches to Studying Development in Context. San Francisco: Jossey-Bass, pp (56) Schulenberg J.; O Malley, P.M.; Bachman, J.G.; et al. Getting drunk and growing up: Trajectories of frequent binge drinking 12 / 14

13 during the transition to young adulthood. Journal of Studies on Alcohol 57: , PMID: (57) Leung, S.F., and Phelps, C.E. My kingdom for a drink....? A review of estimates of the price sensitivity of demand for alcoholic beverages. In: Hilton, M.E., and Bloss, G., eds. Economics and the Prevention of Alcohol-Related Problems. NIAAA Research Monograph No. 25. Rockville, MD: National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, pp (58) Kenkel, D.S., and Manning, W.G. Perspectives on alcohol taxation. Alcohol Health & Research World 20(4): , (59) Chaloupka, F.J.; Grossman, M.; and Saffer, H. The effects of price on the consequences of alcohol use and abuse. In: Galanter, M., ed. Recent Developments in Alcoholism, Vol. 14: The Consequences of Alcoholism. New York: Plenum Press, pp PMID: (60) Cook, P.J., and Moore, M.J. The economics of alcohol abuse and alcohol-control policies. Health Affairs 21: , PMID: (61) Wagenaar, A.C., and Toomey, T.L. Effects of minimum drinking age laws: Review and analyses of the literature from 1960 to Journal of Studies on Alcohol (Suppl. 14): , PMID: (62) Kypri, K.; Voas, R.B.; Langley, J.D.; et al. Minimum purchasing age for alcohol and traffic crash injuries among 15- to 19-year-olds in New Zealand. American Journal of Public Health 96: , PMID: (63) Hingson, R.; Heeren, T.; and Winter, M. Lower legal blood alcohol limits for young drivers. Public Health Reports 109: , PMID: (64) Jones, R.K., and Lacey, J.H. Alcohol and Highway Safety 2001: A Review of the State of Knowledge. DOT Pub. No. HS Washington, DC: National Highway Traffic Safety Administration, Available online at: (65) Preusser, D.F.; Williams, A.F.; and Weinstein, H.B. Policing underage alcohol sales. Journal of Safety Research 25: , (66) National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Interventions for alcohol use and alcohol use disorders in youth. Alcohol Research & Health 28(3): , 2004/2005. (67) Barnes, G.M.; Reifman, A.S.; Farrell, M.P.; and Dintcheff, B.A. The effects of parenting on the development of adolescent alcohol misuse: A six-wave latent growth model. Journal of Marriage and Family 62: , (68) Steinberg, L.; Fletcher, A.; and Darling, N. Parental monitoring and peer influences on adolescent substance use. Pediatrics 93(6 Pt 2): , PMID: (69) Spoth, R.L.; Redmond, C.; and Shin, C. Randomized trial of brief family interventions for general populations: Adolescent substance use outcomes 4 years following baseline. Journal of Consulting and Clinical Psychology 69: , PMID: (70) Spoth, R.; Redmond, C.; Shin, C.; and Azevedo, K. Brief family intervention effects on adolescent substance initiation: School-level growth curve analyses 6 years following baseline. Journal of Consulting and Clinical Psychology 72: , PMID: (71) National Research Council (NRC) and Institute of Medicine (IOM), Committee on Developing a Strategy to Reduce and Prevent Underage Drinking. Bonnie, R.J., and O Connell, M.E., eds. Reducing Underage Drinking: A Collective Responsibility. Washington, DC: National Academies Press, Available online at: (72) Hingson, R.W., and Howland, J. Comprehensive community interventions to promote health: Implications for college-age drinking problems. Journal of Studies on Alcohol (Suppl. 14): , PMID: (73) Holder, H.D. Community prevention of alcohol problems. Addictive Behaviors 25: , PMID: (74) Wagenaar, A.C.; Murray, D.M.; Gehan, J.P.; et al. Communities Mobilizing for Change on Alcohol: Outcomes from a randomized community trial. Journal of Studies on Alcohol 61:85-94, PMID: (75) Wagenaar, A.C.; Murray, D.M.; and Toomey, T.L. Communities Mobilizing for Change on Alcohol (CMCA): Effects of a randomized 13 / 14

14 trial on arrests and traffic crashes. Addiction 95: , PMID: (76) Perry, C.L.; Williams, C.L.; Komro, K.A.; et al. Project Northland: Long-term outcomes of community action to reduce adolescent alcohol use. Health Education Research 17: , PMID: Resources 14 / 14