Tkanka limfoidalna i układ limfatyczny

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Tkanka limfoidalna i układ limfatyczny"

Iwona Paluch
7 lat temu
Przeglądów:

1 Mechanizmy obronne organizmu: Tkanka limfoidalna i układ limfatyczny Odporność wrodzona: bariery nabłonkowe komórki fagocytujące ostre stany zapalne (neutrofile, makrofagi, inne granulocyty, mastocyty) układ dopełniacza Odporność adaptatywna (nabyta) reakcje immunologiczne (limfocyty B, T, komórki prezentujące antygen, makrofagi) Antygen: substancja (zazwyczaj białko) wywołująca reakcję immunologiczną Przeciwciało (immunoglobulina): białko (produkowane głównie przez komórki plazmatyczne) swoiście wiążące antygen Klasy: IgG, IgM, IgD, IgE, IgA - zmodyfikowane przez komórki wydzielnicze Antygeny: własne (tolerowane przez układ immunologiczny; np. antygeny zgodności tkankowej MHC) obce (atakowane przez układ immunologiczny, np. bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze, przeszczepu) Typy limfocytów: Limfocyty B - odpowiedzialne za humoralną reakcję immunologiczną Limfocyty T - odpowiedzialne za komórkową reakcję immunologiczną limfocyty T pomocnicze (T H ) limfocyty T cytotoksyczne (T C ) limfocyty T regulacyjne (T reg ) Komórki prezentujące antygen (APC): makrofagi komórki dendrytyczne (narządy limf.) komórki Langerhansa (naskórek, nabłonek jamy ustnej, dróg oddechowych) limfocyty B komórki nabłonkowe zrębu grasicy Typy reakcji immunologicznych 1. Odpowiedź humoralna Komórki APC pochłaniają antygen, nadtrawiają go i wystawiają na swoją błonę komórkową - prezentując w ten sposób antygen limfocytom. Limfocyty B kooperując z limfocytami T H namnażają się i przekształcają w komórki plazmatyczne. Komórki plazmatyczne produkują przeciwciała, które krążą w płynach ustrojowych i wiążą obce antygeny. 1

2 2. Odpowiedź komórkowa Tkanka limfoidalna = tkanka łączna siateczkowata + bardzo liczne limfocyty Limfocyty T C kooperując z innymi klasami limfocytów T zabijają komórki obce antygenowo (np. zakażone wirusem lub przeszczepione) Tkanka łączna siateczkowata: sieć włókien srebrochłonnych tworzących rusztowanie dla komórek z wypustkami (fibroblasty, makrofagi, komórki dendrytyczne) Umiejscowienie tkanki limfoidalnej: narządy limfatyczne: Formy tkanki limfoidalnej: grudkowa (głównie limfocyty B) węzły chłonne śledziona grasica rozproszona (limfocyty T i B) tkanka limfoidalna błon śluzowych: - migdałki - przewód pokarmowy wraz z wyrostkiem robaczkowym - drogi oddechowe Grudka chłonna: mankiet ośrodek odczynowy (namnażanie limfocytów B i przekształcanie się ich w komórki plazmatyczne) Węzeł chłonny zrąb łącznotkankowy: - torebka - beleczki/przegrody obszary: - kora (grudki chłonne, głównie limfocyty B) - pas podkorowy (tkanka limfoidalna rozproszona, głównie limfocyty T) - rdzeń (sznury rdzenne, limfocyty B, T, komórki plazmatyczne) Węzły chłonne są filtrami na przebiegu naczyń limfatycznych, monitorują antygeny obecne w chłonce i w razie potrzeby inicjują, reakcje immunologiczne Kora i pas podkorowy rdzeń B T 2

3 Drogi przepływu chłonki przez węzeł chłonny 1. Naczynia chłonne doprowadzające 2. Zatoki brzeżne 3. Zatoki przybeleczkowe 4. Zatoki rdzenne 5. Naczynie chłonne wyprowadzające Śledziona Zrąb łącznotkankowy: torebka beleczki 4 5 Obszary: miazga biała (tkanka limfoidalna) miazga czerwona (tkanka łączna siateczkowata z licznymi cienkościennymi naczyniami krwionośnymi) Miazga biała: tkanka limfoidalna jest rozmieszczona na przebiegu małych tętnic (tętniczek centralnych) i tworzy: mankiety okołotętnicze (głównie limfocyty T) lokalne zgrubienia mankietów - grudki chłonne śledzionowe (głównie limfocyty B) Miazga czerwona: sznury śledzionowe (tkanka łączna siateczkowata z licznymi makrofagami) zatoki śledzionowe (kapilary o nieciągłej ścianie) Zatoka śledzionowa: wrzecionowate komórki śródbłonkowe z szerokimi szczelinami międzykomórkowymi okrężne włókna srebrochłonne nieciągła blaszka podstawna W miazdze czerwonej krew wydostaje się z otwartych tętniczek (krążenie otwarte), przesącza się przez sznury śledzionowe i wpływa do zatok Tkanka limfoidalna miazgi białej monitoruje skład antygenowy przepływającej krwi Makrofagi miazgi czerwonej fagocytują i trawią stare erytrocyty Tkanka limfoidalna błon śluzowych Tkanka limfoidalna przewodu pokarmowego Migdałki są wbudowane w błonę śluzową ich powierzchnię pokrywa nabłonek, który tworzy wpuklenia (krypty) krypty Migdałki podniebienne: torebka, liczne krypty, nabłonek wielowarstwowy płaski Migdałki trąbkowe: nabłonek wielorzędowy Migdałek językowy: pojedyncza krypta, nabłonek wielowarstwowy płaski Migdałek gardłowy: wpuklenia nabłonka wielorzędowego Tkanka limfoidalna migdałków reaguje na antygeny obecne w jamie gardłowej (powietrze, pokarm), jeżeli przejdą one przez barierę nabłonkową pojedyncze grudki chłonne (we wszystkich odcinkach) skupiska grudek chłonnych: - kępki Peyera w jelicie krętym - wyrostek robaczkowy Tkanka limfoidalna przewodu pokarmowego reaguje na antygeny obecne w treści pokarmowej, jeżeli przejdą one przez barierę nabłonkową 3

4 Grasica różni się od innych narządów limfatycznych: Wewnątrz zrazika rusztowanie dla limfocytów zbudowane jest z komórek gwiaździstych nabłonkowych, które łączą się ze sobą wypustkami pochodzenie nabłonkowe brak tkanki łącznej siateczkowatej brak grudek chłonnych wyłącznie limfocyty T nie zachodzą reakcje immunologiczne skierowane przeciw obcym antygenom funkcja: szkoła dla niedojrzałych limfocytów T Budowa zrazikowa limfocyty Obszary zrazika grasiczego: kora (bardzo liczne limfocyty) rdzeń (mniej liczne limfocyty) W rdzeniu komórki nabłonkowe tworzą również niewielkie koncentryczne skupiska ciałka Hassalla ciałko Hassalla Funkcja grasicy W obszarach kory zrazików niedojrzałe limfocyty T uzyskują specjalizację (T H, T C, T reg ), uczą się tolerować własne antygeny organizmu, i atakować antygeny obce (nabywają kompetencji immunologicznej). Po ukończeniu tego procesu przechodzą do naczyń krwionośnych rdzenia, a następnie wędrują do tkanki limfoidalnej różnych rejonów organizmu. SKÓRA Powłoki skórne = skóra + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Funkcje: ochrona termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa synteza witaminy D n sw Naskórek to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący, zaiwerający 4 typy komórek warstwa zrogowaciała warstwa jasna warstwa ziarnista warstwa kolczysta Warstwy skóry: naskórek (nabłonek) skóra właściwa (tkanka łączna zbita) tkanka podskórna = tkanka tłuszczowa + tkanka łączna wiotka tp warstwa podstawna Główna populacja komórek, keratynocyty, migrują od podstawy naskórka do jego powierzchni, zmieniając kształt i przekształcając się w martwe płytki keratynowe (rogowacenie). Ten proces jest skoordynowany, co prowadzi do wyodrębnienia w naskórku warstw odpowiadających kolejnym etapom rogowacenia 4

5 Melanocyty Komórki Langerhansa w warstwie kolczystej mają długie dendrytyczne wypustki należą do komórek prezentujących antygen zlokalizowane w warstwie podstawnej syntetyzują melaninę w melanosomach przekazują ziarna melaniny sąsiednim keratynocytom melanina chroni żywe komórki naskórka przed szkodliwym wpływem promieniowania UV Komórki Merkla Skóra właściwa: zlokalizowane w warstwie podstawnej zawierają drobne ziarenka kontaktują się z zakończniami nerwowymi są mechanoreceptorami warstwa brodawkowata - tkanka łączna wiotka - sieć kapilarów, włókna nerwowe i mechanoreceptory - szeregi brodawek tworzą listewki skórne warstwa siatkowata - tkanka łączna zbita - zawiera gruczoły i/lub ich przewody, korzenie włosów, naczynia, mechanoreceptory Tkanka podskórna: - tkanka tłuszczowa i tkanka łączna wiotka - zawiera gruczoły, korzenie włosów, naczynia, mechanoreceptory Włosy naskórek skóra właściwa Włosy i gruczoły rozwijają się z wpukleń naskórka w skórę właściwą i tkankę podskórną tkanka podskórna pochewki włosa cebulka włosa Struktury związane z korzeniami włosów: gruczoły łojowe gruczoły zapachowe mięśnie przywłośne 5

6 Gruczoły skóry gruczoły potowe gruczoły zapachowe gruczoły łojowe gruczoły mlekowe Gruczoł potowy (cewkowy, kłębkowato zwinięty) odcinek wydzielniczy: - walcowate komórki wydzielnicze (jasne i ciemne), merokrynowy spposób wydzielania (= egzocytoza) - komórki mioepitelialne - blaszka podstawna przewód: nabłonek dwuwarstwowy sześcienny ujście: spiralny kanał w naskórku Wydzielina: woda, jony (Na, Cl), niewielka ilość białek Gruczoł zapachowy odcinek wydzielniczy: walcowate/sześcienne komórki wydzielnicze, merokrynowy + apokrynowy sposób wydzielania (odrywanie się fragmentów szczytowej cytoplazmy z wydzieliną) przewód: nabłonek jednowarstwowy sześcienny, połączony z korzeniem włosa Wydzielina: lipidy, kwasy tłuszczowe, białka Gruczoł łojowy odcinek wydzielniczy: wielowarstwowy układ komórek produkujących wydzielinę (lipidy), a następnie degenerujących i rozpadających się (holokrynowy sposób wydzielania) krótki przewód (nabłonek wielowarstwowy płaski) polączony z korzeniem włosa 6

7 Unerwienie skóry receptory zmysłowe skóry: - wolne zakończenia nerwowe - ciałka zmysłowe Wolne zakończenia nerwowe Lokalizacja: naskórek, skóra właściwa, wokół korzeni włosów Wolne zakończenia Ciałko Merkla Wrażliwe na: dotyk, ucisk, ból, temperaturę Ciałko Vatera-Paciniego Ciałko Meissnera Ciałko Merkla (komórka Merkla + zakończenie) nerwowe) Lokalizacja: naskórek Wrażliwe na: dotyk, ucisk, przesuwanie naskórka względem skóry Ciałko Meissnera (zakończenia nerwowe otoczone przez lemnocyty - zmodyfikowane komórki Schwanna) Lokalizacja: brodawki skórne Wrażliwe na: dotyk (różnicowanie tępy/ostry) Typy skóry Skóra dłoni i stóp ( gruba ): gruby naskórek z wyraźnymi warstwami gruba warstwa zrogowaciała w naskórku wysokie, regularne brodawki, wyraźne listewki obecne tylko gruczoły potowe brak korzeni włosów i związanych z nimi struktur Ciałko Vatera-Paciniego (zakończenie nerwowe otoczone wieloma koncentrycznymi warstwami spłaszczonych fibroblastów) Lokalizacja: tkanka podskórna, również stawy, krezka, niektóre narządy Skóra powłok ( cienka ): cienki naskórek z niewyraźnymi warstwami cienka warstwa zrogowaciała w naskórku niższe i mniej regularne brodawki obecne wszystkie typy gruczołów skóry obecne korzenie włosów i struktury z nimi związane Wrażliwe na: ucisk, drgania 7

Podobne dokumenty

Tkanka limfoidalna i układ limfatyczny

Mechanizmy obronne organizmu: Odporność wrodzona: Tkanka limfoidalna i układ limfatyczny bariery nabłonkowe komórki fagocytujące ostre stany zapalne (neutrofile, makrofagi, inne granulocyty, mastocyty)