TKANKI W ER E Z R Ę Z C Ę E

Transkrypt

1 TKANKI ZWIERZĘCE

2 Pochodzenie tkanek i układów. ektoderma mezoderma endoderma nabłonki zewnętrzne i wyścielające przedni oraz końcowy fragment przewodu pokarmowego, różnego rodzaju wytwory naskórka, narządy zmysłów i układ nerwowy. nabłonek wyścielający wtórna jamę ciała. tkanka łączna (u kręgowców krew, chrząstka, kości), układ : krążenia, mięśniowy, rozrodczy, skóra, nerki kręgowców. nabłonek środkowej części przewodu pokarmowego, gruczoły trawienne kręgowców (wątroba, trzustka).

3 Podział tkanek. Ze względu na pochodzenie: ektodermalne, endodermalne, mezodermalne. Ze względu na pełnione funkcje: nabłonkowa, łączna, mięśniowa, nerwowa. Za podziały odpowiadają tkanki macierzyste.

4 Komórki macierzyste człowieka mogą się przekształcić w dowolną tkankę czy organ. Są pobierane z krwi pępowinowej lub zarodków.

5 Typy nabłonków. a jednowarstwowy płaski, b jednowarstwowy sześcienny, c jednowarstwowy walcowaty, d wielorzędowy (urzęsiony), e - dróg moczowych, f wielowarstwowy płaski, g wielowarstwowy sześcienny, h wielowarstwowy walcowaty

6 Charakterystyka nabłonków. typ nabłonka jednowarstwowy płaski jednowarstwowy sześcienny jednowarstwowy walcowaty wielorzędowy wielowarstwowy płaski wielowarstwowy sześcienny wielowarstwowy walcowaty miejsce występowania naczynia włosowate, pęcherzyki płucne, torebka kłębuszka naczyniowego śródbłonek naczyń krwionośnych, kanaliki zbiorcze, powierzchnia gonad wewnętrzne powierzchnie przewodu pokarmowego i jajowodów drogi oddechowe, trąbka słuchowa, przewody ślinianek, najądrze, narząd węchu rogowaciejący - naskórek, naturalne otwory ciała nierogowaciejący - gardło, przełyk, pochwę drogi wyprowadzające gruczołów potowych drogi wyprowadzające gruczołów ślinowych

7 Typy gruczołów. I - ze względu na sposób wydzielania: apokrynowe przez oderwanie szczytowej części komórki (gruczoł mlekowy), merokrynowe na drodze egzocytozy (wątroba, ślinianki, trzustka, gruczoły potowe), holokrynowe rozpad całej komórki gruczołowej (gruczoł łojowy). II -ze względu na kształt: cewkowe(gruczoł potowy), pęcherzykowe(gruczoł łojowy), cewkowo-pęcherzykowy(gruczoły tchawicy). III - ze względu na stopień komplikacji dróg wyprowadzających: pojedyncze, rozgałęzione, złożone.

8

9 Tkanka nerwowa neuron. Tkankę nerwową tworzą neurony i komórki glejowe. Komórki glejowe funkcja podporowa, regeneracyjna i odżywcza dla neuronów. Neurony odbierają i przesyłają sygnały. Budowa neuronu: A ciało komórki B dendryty (przewodzenie od ciała komórki) C akson (przewodzenie z ciała komórki) Neurony odbierają sygnały zewnętrzne lub wewnętrzne i przekazują je do rdzenia kręgowego lub mózgu. Inne przekazują sygnały z mózgu i rdzenia kręgowego do mięśni, gruczołów.

10 Tkanka nerwowa. Włókna nerwowe dzielimy na: 1 jednoosłonkowe a rdzenne osłonka mielinowa b bezrdzenne otoczona glejowymi komórkami Schwanna 2 dwuosłnkowe wewnętrzną (mielinową) oraz zewnętrzną (neurilemmą), utworzoną przez lemocyty. Neurony komunikują się miedzy sobą za pośrednictwem synaps(chemiczne, elektryczne). Synapsy (ze względu na rodzaj połączeń): - nerwowo-nerwowe -nerwowo-mięśniowe - nerwowo-gruczołowe

11 Przewodzenie impulsów między neuronami.

12 Rodzaje neuronów. a neuron jednobiegunowy, b neuron pozornie jednobiegunowy, c neuron dwubiegunowy, d neuron wielobiegunowy

13 Tkanka łączna właściwa - stała. Tkanka łączna siateczkowata tworzy zrąb wątroby, śledziony, szpik kostny, węzłów chłonnych. Tkanka łączna włóknista luźna zrąb i spoiwo większości narządów wewnętrznych. Tkanka łączna włóknista zbita (włókna kolagenowe) funkcje mechaniczne, komórki - fibroblasty. t. ł. ścięgnista - ścięgna, więzadła t. ł. sprężysta duże naczynia krwionośne, błony łącznotkankowe, więzadła t. ł. splotowa tworzy okostna i ochrzęstna błony odżywiające części kostne i chrzęstne szkieletu. Tkanka łączna zarodkowa (mezenchyma) buduje organizm zarodka, we wczesnej ontogenezie przekształca się w inne typy tkanki łącznej.

14 Tkanka łączna tłuszczowa żółta wyścieła oczodoły (krople zawieszone w tkance łącznej włóknistej luźnej w postaci jednej dużej kropli tłuszczu). Tkanka łączna tłuszczowa brunatna torebki tłuszczowe osłaniające nerki i nadnercza (w postaci licznych kropli) funkcja to wytwarzanie ciepła u noworodków i zwierząt zapadających w sen zimowy.

15 Tkanka łączna oporowa. chrzęstna stadium zarodkowe, małżowina uszna, koniuszek nosa, spojenie łonowe, końce żeber, powierzchnie stawowe kości, w ścianach dróg oddechowych, szkielet płaszczek i rekinów, - wzmocniona włóknami białkowymi, twarda ale sprężysta, nadaje elastyczność, zmniejsza tarcie miedzy powierzchniami stawowymi, - komórki chondrocyty oddzielone od siebie substancją międzykomórkową, leżą w jamkach, - nie jest unerwiona, brak naczyń limfatycznych i krwionośnych - substancje odżywcze i tlen są transportowane na drodze dyfuzji przez istotę podstawową. Dzieli się na: Szklistą, Sprężysta, Włóknistą.

16 Tkanka łączna oporowa. kostna szkielet kręgowców, zbudowana z istoty podstawowej (kolagen, mukopolisacharydy, fosforan wapnia = minerały stanowią 60-70% suchej masy kości) w której rozrzucone są jamki, a w istocie podstawowej. Składnikiem strukturalnym jest blaszka kostna. Funkcje: Tworzy szkielet, podtrzymuje, usztywnia, osłania narządy wewnętrzne Tkanka ta ulega ciągłej przebudowie: komórki kościotwórcze osteoblasty, komórki kostne osteocyty (wypustkami cytoplazmatycznymi łączą się z naczyniami krwionośnymi (wypustki rozgałęzione w kanalikach jamek kostnych) komórki kościogubne osteoklasty. Wytrzymałość zawdzięcza uporządkowanej budowie organizacji w osteon. Dzieli się na: Zbitą, Gąbczastą.

17 4 3 osteon, 1 1 kość, 2 przekrój: istota zbita i gąbczasta, kanały Haversa, naczynia krwionośne, 4 osteocyt z wypustkami cytoplazmatycznymi. 3 2

18 Tkanka łączna płynna. KREW element krwi budowa funkcje osocze 90% woda, białka (albuminy, globuliny, fibrynogen, enzymy), lipidy (fosfolipidy, cholesterol), cukry (głównieglukoza), produkty przemiany materii (mocznik, kwas moczowy, bilirubina, kreatynina), witaminy, hormony, jony(k, mg, cl i inne) nośnik substancjiodżywczych i produktów przemiany materii, procesy odpornościowe, krzepnięcie erytrocyty 4,5 mln/mm 3 hemoglobina, brak jadra, spłaszczone, dwuwklęsłekrążki (u pozostałych transport tlenu (oksyhemoglobina) trombocyty tys. /mm 3 kręgowców owalne z jadem) małe i nieregularnych kształtach (u ssaków obłonione fragmentycytoplazmy macierzystych komórek megakariocytów) krzepnięcie

19 leukocyty budowa Funkcje 5-6 tys. /mm 3 granulocyty: neutrofile ruch pełzakowy,fagocytoza, jądro 2-5 płatowe, 60-70% leukocytów odporność nieswoista, fagocytują bakterie, grzyby pasożytnicze eozynofile bazofile agranulocyty: monocyty w mniejszym stopniu ruchy pełzakowe i fagocytoza, jądro 2 płatowe, 2-4% leukocytów duże nieregularne jadro, 0,9% leukocytów największe, nerkowate jądro, ruch pełzakowy, fagocytoza, 4-8% leukocytów odporność na pasożyty, unieczynniają mediatory zapalenia, alergie reakcje zapalne, przy alergiach wstrząs anafilaktyczny odporność nieswoista, fagocytują komórki pasożytów, reszty komórek limfocyty jądro wypełni prawie całe wnętrze komórki, 20-30% leukocytów limfocyty B produkują przeciwciała limfocyty T funkcje regulacyjne w układzie odpornościowym

20 Granulocyty Charakterystyka działania leukocytów: Neutrofile fagocytują czynniki chorobotwórcze (powstanie ropy), ruchy pełzakowe (w jednym kierunku przez ściany naczyń krwionośnych), wydzielaj enzymy, nadtlenek wodoru i wolne rodniki, Eozynofile ruchy pełzakowe, sterują reakcjami alergicznymi,, w schorzeniach (astma, tasiemczyca, alergie liczba ich wzrasta, dur brzuszny, odra ich liczba maleje), Bazofile niewielka zdolność do ruchu, reakcje alergiczne, zawierają histaminę i heparynę. Agranulocyty Limfocyty B wytwarzają przeciwciała, namnażają się i różnicują w limfocyty B plazmatyczne (produkują przeciwciała) i limfocyty B pamięci, Limfocyty T odpowiedz immunologiczna typu komórkowego, na ich powierzchni białka -przeciwciała wiążące antygeny, namnażają się i różnicują na limfocyty Y cytotoksyczne i limfocyty T pamięci. Monocyty wspólnie z limfocytami t uczestniczą w reakcjach immunologicznych, wytwarzają czynnik hamujący wzrost komórek nowotworowych oraz czynnik hamujący namnażanie się wirusa (interferon), po 2 dniach wędrują do tkanek tu staja się makrofagami tkankowymi

21 Tkanka łączna płynna. LIMFA (chłonka). Stanowi środek transportu substancji odżywczy (tłuszcze). Jest łącznikiem pomiędzy płynem międzykomórkowym a osoczem. Z węzłów chłonnych odbiera limfocyty i pozostawia w nich toksyny i bakterie. Pełni funkcje ochronną i odpornościową organizmu. Zawiera niewiele elementów morfotycznych głównie leukocyty.

22

23

24

25

26 Tkanka mięśniowa charakterystyka porównawcza.

27 PLEMNIK akrosom pęcherzyk wydzielniczy aparatu Golgiego (zawiera enzymy do trawienia osłonki przejrzystej), główka zawiera jądro komórkowe, wstawka mitochondria, wić element napędowy. Gameta męska (plemnik) powstaje w procesie spermatogenezy, który zachodzi w sposób ciągły przez całe życie. Odbywa się w ścianach cewek nasiennych jądra.

28 KOMÓRKA JAJOWA wieniec promienisty komórki z nabłonka pęcherzyka jajnikowego (funkcje odżywcze i ochronne), osłonka przejrzysta glikoproteiny Gameta żeńska (jajo, ootyd) zwykle bogata w materiały zapasowe (żółtko). Proces oogenezy rozpoczyna się w życiu płodowym. Komórki macierzyste oogonia dzielą się mitotycznie i różnicują w oocyt I rzędu, które rozpoczynają podział mejotyczny (zatrzymują się w diplotenie profazy I). W dniu narodzin w jajnikach -ok. 2 mln oocytów I rzędu. Dojrzewają w okresie dojrzewania płciowego.

29 Spermatogeneza

30 Oogeneza

31 Źródła Biologia repetytorium, WSiP 3. Biologia E.P.Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin