JAMA USTNA. Błona śluzowa (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) nabłonek. Blaszka właściwa:

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "JAMA USTNA. Błona śluzowa (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) nabłonek. Blaszka właściwa:"

Katarzyna Kurek
5 lat temu
Przeglądów:

JAMA USTNA (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) --------------------------- podśluzowa Blaszka : Błona podśluzowa: tkanka łączna wiotka/zbita, naczynia

wargowa skóra śluzowa czerwień wargowa jamy ustnej: Czerwień wargowa: skóra obszar skóry cienki naskórek, częściowo bez warstwy ziarnistej brak tworów skórnych podnabłonkowe naczynia

(wargowe, policzkowe, podniebienne, językowe) Funkcje błony śluzowej jamy ustnej ochrona (mechaniczna, przed wnikaniem patogenów) nawilżanie, buforowanie i wstępne nadtrawianie pokarmu

prezentujące antygeny) funkcja zmysłowa (czucie, smak) Obszary błony śluzowej jamy ustnej Obszary uczestniczące w procesie żucia (dziąsła, podniebienie twarde, górna powierzchnia

jamę ustną Rogowaciejący: podobny do naskórka brak warstwy jasnej cienka warstwa zrogowaciała niekiedy parakeratynizacja (w komórkach warstwy zrogowaciałej obecne jądra, brak warstwy

1 JAMA USTNA (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) podśluzowa Blaszka : Błona podśluzowa: tkanka łączna wiotka/zbita, naczynia krwionośne, włókna nerwowe, małe, skupiska tkanki limfoidalnej (grudki chłonne) j.w., nie zawsze występuje, umożliwia ruchomość blaszki właściwej względem podłoża Warga śluzowa czerwień wargowa skóra śluzowa czerwień wargowa jamy ustnej: Czerwień wargowa: skóra obszar skóry cienki naskórek, częściowo bez warstwy ziarnistej brak tworów skórnych podnabłonkowe naczynia krwionośne korzeń włosa mięśnie wargowe wielowarstwowy płaski nierogowaciejący lub rogowaciejący warstwa brodawkowa i siateczkowa podśluzowa (niekiedy również ) zawiera małe ślinowe (wargowe, policzkowe, podniebienne, językowe) Funkcje błony śluzowej jamy ustnej ochrona (mechaniczna, przed wnikaniem patogenów) nawilżanie, buforowanie i wstępne nadtrawianie pokarmu () udział w procesach obronnych (limfocyty, kom. prezentujące antygeny) funkcja zmysłowa (czucie, smak) Obszary błony śluzowej jamy ustnej Obszary uczestniczące w procesie żucia (dziąsła, podniebienie twarde, górna powierzchnia języka): rogowaciejący brak błony podśluzowej (bardziej wytrzymałe na obciążenia mechaniczne) Pozostałe obszary (wyścielające) nierogowaciejący obecna podśluzowa Nabłonek wyścielający jamę ustną Rogowaciejący: podobny do naskórka brak warstwy jasnej cienka warstwa zrogowaciała niekiedy parakeratynizacja (w komórkach warstwy zrogowaciałej obecne jądra, brak warstwy ziarnistej) Nierogowaciejący: wszystkie komórki żywe mniej filamentów keratynowych brak białek i lipidów związanych z procesem rogowacenia większa przepuszczalność warstwy: podstawna, kolczysta, powierzchniowa Oba typy: obecne melanocyty (zahamowana produkcja melaniny), kom. Langerhansa i Merkla szybka odnowa (5-8 dni) parakeratynizacja keratynizacja

wargi i policzków gruby nieregularne blaszki właściwej wargowe i policzkowe w

jamy ustnej cienki niskie, szerokie gruba podśluzowa podjęzykowe bogate sploty

podobny charakter ma śluzowa dolnej powierzchni języka podniebienia Podniebienie

obszary boczne: - wysokie - podśluzowa - w przedniej części strefa tłuszczowa, w

nierogowaciejący niskie gruba podśluzowa liczne mięśnie szkieletowe Górna

oddechowych śluzowa nosogardzieli zrąb (mięśnie) podśluzowa z gruczołami A

śluzowa dziąsła właściwego E granica dziąsła wolnego F brodawka międzyzębowa

Dziąsło wolne niezwiązane z podłożem: dziąsło brzeżne i międzyzębowe otoczenia

zębodołu D śluzowa dziąsła wolnego E bruzda dziąsłowa F brzeg dziąsła wolnego G

nierogowaciejący brak brodawek blaszki właściwej liczne powierzchowne naczynia

nierogowaciejący szczeliny dziąsłowej wysokie blaszki właściwej w blaszce

nieliczne naczynia krwionośne poniżej dna szczeliny dziąsłowej tworzy złącze

Płyn szczeliny dziąsłowej Zawiera jony, białka osocza (w tym immunoglobuliny), i

Pełni funkcję obronną, jego ilość wzrasta w procesach zapalnych przyzębia.

2 wargi i policzków gruby nieregularne blaszki właściwej wargowe i policzkowe w błonie podśluzowej łojowe Fordyce a (także w czerwieni wargowej kącików ust) dna jamy ustnej cienki niskie, szerokie gruba podśluzowa podjęzykowe bogate sploty naczyniowe duża przepuszczalność, dobre wchłanianie leków (tabletki podjęzykowe) podobny charakter ma śluzowa dolnej powierzchni języka podniebienia Podniebienie twarde gruby rogowaciejący obszar środkowy: - przyrośnięta do kości - nieliczne obszary boczne: - wysokie - podśluzowa - w przedniej części strefa tłuszczowa, w tylnej strefa gruczołowa kość kość podśluzowa z gruczołami Podniebienie miękkie nierogowaciejący niskie gruba podśluzowa liczne mięśnie szkieletowe Górna powierzchnia podniebienia jest wyścielona błoną śluzową dróg oddechowych dróg oddechowych śluzowa nosogardzieli zrąb (mięśnie) podśluzowa z gruczołami A śluzowa wyrostka zębodołowego C granica błony śluzowej dziąsła właściwego D śluzowa dziąsła właściwego E granica dziąsła wolnego F brodawka międzyzębowa Dziąsło właściwe silnie związane z podłożem (kością i dolnym rejonem szkliwa) Dziąsło wolne niezwiązane z podłożem: dziąsło brzeżne i międzyzębowe otoczenia zębów A śluzowa dziąsła właściwego B śluzowa wyrostka zębodołowego C kość zębodołu D śluzowa dziąsła wolnego E bruzda dziąsłowa F brzeg dziąsła wolnego G szczeliny dziąsłowej H złącza szkliwno-nabłonkowego wyrostka zębodołowego cienki nierogowaciejący brak brodawek blaszki właściwej liczne powierzchowne naczynia dziąsła rogowaciejący (parakeratynizacja), na brzegu dziąsła przechodzi w nierogowaciejący szczeliny dziąsłowej wysokie blaszki właściwej w blaszce właściwej więzadła łączące ją z szyjką zęba brak błony podśluzowej i gruczołów nieliczne naczynia krwionośne poniżej dna szczeliny dziąsłowej tworzy złącze szkliwno-nabłonkowe (cienki, brak brodawek, liczne kapilary w blaszce właściwej) Płyn szczeliny dziąsłowej Zawiera jony, białka osocza (w tym immunoglobuliny), i dość liczne leukocyty. Pełni funkcję obronną, jego ilość wzrasta w procesach zapalnych przyzębia. brodawek międzyzębowych rogowaciejący między zębami wielokorzeniowymi na szczycie brodawek zagłębienie (przełęcz międzyzębowa) pokryte nabłonkiem nierogowaciejącym obszar kontaktu między zębami

Język Ogólna budowa brodawek Brodawki nitkowate migdałek językowy Rdzeń: mięśnie

(uwypuklenia, błony śluzowej), brak błony podśluzowej Brodawki mechaniczne: -

nitkowate foramen caecum okolone liściaste grzybowate wtórne Brodawka pierwotna:

nabłonka najliczniejsze (90%) ostro zakończone pokryte rogowaciejącym nabłonkiem brak

liściaste Brodawki okolone rozszerzona część górna pokryte nierogowaciejącym lub słabo

brodawkami nitkowatymi kształt fałdów zlokalizowanych na brzegach tylnej części języka

nabłonku bocznych powierzchni liczne kubki smakowe u człowieka z wiekiem zanikają

błony śluzowej (wałem okołobrodawkowym) pokryte nierogowaciejącym lub słabo

powierzchni i wału okołobrodawkowego liczne kubki smakowe (70% z ok.

kubki smakowe Pod brodawkami okolonymi znajdują się von Ebnera (językowe tylne)

uchodzą do rowka okołobrodawkowego wydzielają lipazę, która trawi warstewkę lipidów

oczyszcza i opłukuje rowki okołobrodawkowe i powierzchnie kubków smakowych przewód

3 Język Ogólna budowa brodawek Brodawki nitkowate migdałek językowy Rdzeń: mięśnie szkieletowe Powierzchnia dolna: cienka śluzowa, sploty naczyniowe Powierzchnia górna: (uwypuklenia, błony śluzowej), brak błony podśluzowej Brodawki mechaniczne: - nitkowate Brodawki zmysłowe (z kubkami smakowymi): - grzybowate - liściaste - okolone nitkowate foramen caecum okolone liściaste grzybowate wtórne Brodawka pierwotna: uwypuklenie błony śluzowej Brodawki wtórne: wpuklenia blaszki właściwej w obręb nabłonka najliczniejsze (90%) ostro zakończone pokryte rogowaciejącym nabłonkiem brak kubków smakowych nadają powierzchni języka szorstkość Brodawki grzybowate Brodawki liściaste Brodawki okolone rozszerzona część górna pokryte nierogowaciejącym lub słabo rogowaciejącym nabłonkiem na górnej powierzchni kilka kubków smakowych leżą pomiędzy brodawkami nitkowatymi kształt fałdów zlokalizowanych na brzegach tylnej części języka 3 regularne wtórne pokryte nierogowaciejącym nabłonkiem trzy regularne wtórne w nabłonku bocznych powierzchni liczne kubki smakowe u człowieka z wiekiem zanikają największe (3-4 mm) otoczone głębokim rowkiem okołobrodawkowym i okrężnym uwypukleniem błony śluzowej (wałem okołobrodawkowym) pokryte nierogowaciejącym lub słabo rogowaciejącym nabłonkiem na górnej powierzchni liczne wtórne w nabłonku bocznych powierzchni i wału okołobrodawkowego liczne kubki smakowe (70% z ok wszystkich kubków smakowych) lokalizacja: na granicy trzonu i korzenia języka kubki smakowe Pod brodawkami okolonymi znajdują się von Ebnera (językowe tylne) otworek smakowy złożone surowicze leżą głęboko, między mięśniami języka przewody uchodzą do rowka okołobrodawkowego wydzielają lipazę, która trawi warstewkę lipidów pokrywającą jamy ustnej po tłustym posiłku i blokującą kubki smakowe wydzielina oczyszcza i opłukuje rowki okołobrodawkowe i powierzchnie kubków smakowych przewód Kubek smakowy to beczułkowata grupa walcowatych komórek nabłonkowych wmontowana w otaczający wielowarstwowy płaski. Pojedyncze kubki występują również w nabłonku podniebienia i gardła 3

komórki typu, otworek smakowy mikrokosmki /wypustki komórki typu 3 zakończenia nerwowe komórki podstawne komórki podstawne (macierzyste) komórki smakowe typu,, 3 zakończenia nerwowe Typ : Typ : Typ

ciemna cytoplazma, mikrokosmki, w dolnej części pęcherzyki zawierające neuroprzekaźniki (serotonina, GABA). Receptory dla smaku kwaśnego.

Związki chemiczne zawarte w pokarmie wiążą się z receptorami obecnymi w błonie komórkowej pokrywającej mikrokosmki komórek smakowych.

Komórki typu uwalniają neuroprzekaźnik (ATP) przez transportery błonowe, komórki typu 3 uwalniają neuroprzekaźniki z pęcherzyków (egzocytoza). 4.

4 komórki typu, otworek smakowy mikrokosmki /wypustki komórki typu 3 zakończenia nerwowe komórki podstawne komórki podstawne (macierzyste) komórki smakowe typu,, 3 zakończenia nerwowe Typ : Typ : Typ 3: (60%) ciemna cytoplazma, mikrokosmki, ziarna wydzielnicze. Funkcja podporowa/wspomagająca jasna cytoplazma, mikrokosmki, siateczka gładka. Receptory dla wszystkich smaków z wyjątkiem kwaśnego. ciemna cytoplazma, mikrokosmki, w dolnej części pęcherzyki zawierające neuroprzekaźniki (serotonina, GABA). Receptory dla smaku kwaśnego. Do dolnych rejonów komórek smakowych dochodzą zakończenia nerwowe receptory 3 Jak działa kubek smakowy:. Związki chemiczne zawarte w pokarmie wiążą się z receptorami obecnymi w błonie komórkowej pokrywającej mikrokosmki komórek smakowych.. Następuje otwarcie/zamknięcie kanałów jonowych lub aktywacja białek G - aktywacja komórek smakowych 3. Komórki typu uwalniają neuroprzekaźnik (ATP) przez transportery błonowe, komórki typu 3 uwalniają neuroprzekaźniki z pęcherzyków (egzocytoza). 4. Nastepuje wzbudzenie sygnału we włóknie nerwowym i jego przekazanie do CSN. Smaki: słony, kwaśny, gorzki, słodki, umami (glutaminian) Jedna komórka jeden smak Jeden kubek wszystkie smaki Receptory smakowe smak słony: kanały sodowe smak kwaśny: kanały kationowe aktywowane przez H + smaki słodki, gorzki, umami: receptory związane z białkami G (wolniejsze działanie) słony kwaśny umami słodki gorzki TR+TR3 TR+TR3 TR Migdałki krypty są wbudowane w błonęśluzową (należą do tzw. tkanki limfoidalnej błon śluzowych) ich powierzchnię pokrywa, który tworzy wpuklenia krypty) krypta otoczona tkanką limfoidalną = mieszek obecne grudki chłonne i rozproszona tkanka limfoidalna przeważają limfocyty B brak doprowadzających naczyń chłonnych, obecne naczynia wyprowadzające Tkanka limfoidalna migdałków reaguje na antygeny obecne w jamie gardłowej (powietrze, pokarm), jeżeli przejdą one przez barierę nabłonkową. Antygeny przenoszone są przez specjalne komórki obecne w nabłonku (komórki M) Migdałki podniebienne największe otoczone łącznotkankową torebką liczne (ok. 0) głębokie krypty wielowarstwowy płaski Migdałek gardłowy wpuklenia nabłonka (rowki oddzielające fałdy błony śluzowej) dróg oddechowych (wieloszeregowy z rzęskami i komórkami kubkowymi) Migdałek językowy pojedyncza, rozgałęziona krypta wielowarstwowy płaski krypta Migdałki trąbkowe zlokalizowane u ujścia trąbek słuchowych brak wpukleń nabłonka lub płytkie wpuklenia dróg oddechowych 4

rogowaciejące, inne zabarwienie, w wielu komórkach brak jąder Nietypowa keratynizacja lub obecność

5 Cytologia wymazów z jamy ustnej barwienie metodą Papanicolaou w wymazie obecne komórki nabłonka z warstwy powierzchniowej Wymaz z policzka: komórki nierogowaciejące, z jądrami Wymaz z podniebienia twardego: komórki rogowaciejące, inne zabarwienie, w wielu komórkach brak jąder Nietypowa keratynizacja lub obecność dysplastycznych komórek może wskazywać na zmiany przednowotworowe i nowotworowe, obecność leukocytów na procesy zapalne. 5

Podobne dokumenty

Układ pokarmowy Cz. I

Układ pokarmowy Cz. I Błona śluzowa (warstwa tkankowa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu, stale wilgotna) nabłonek blaszka właściwa --------------------------- błona podśluzowa Jama