Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek,
|
|
- Kazimiera Kubiak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela - koordynator Dr Magdalena Markowska - koordynator Dr Paweł Majewski Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek,
2 Tydzień Data Temat wykładu Prowadz Podstawy funkcjonowania układu odpornościowego i neuroendokrynowego - mechanizmy odbioru i przekazywania informacji przez układ odpornościowy i neuroendokrynowy KSS Neuroendokrynoimmunologia: nowa dziedzina badań interdyscyplinarnych - podstawowe szlaki komunikacji między układem odpornościowym i neuroendokrynowym, rola neuroprzekaźników, neuropeptydów, hormonów i cytokin w przekazywaniu informacji między układami i regulacji aktywności układu odpornościowego KSS OUN w rozwoju i regulacji układu odpornościowego. Rola głównych osi regulacyjnych: HPA, HPG i HPT. Prezentacja antygenów w ośrodkowym układzie nerwowym: weryfikacja poglądów o immunologicznym uprzywilejowaniu mózgu KSS Rola regulacji neuroendokrynowej w utrzymywaniu homeostazy w układzie odpornościowym w warunkach zależnych i niezależnych od aktywacji antygenowej. Udział hormonów, neuroprzekaźników, neuropeptydów i cytokin w utrzymaniu homeostazy układu odpornościowego i tolerancji na własne antygeny w warunkach niezależnych od antygenów obcych oraz w przebiegu infekcji ND Stan zapalny: rola w rozwoju prawidłowej odpowiedzi immunologicznej, regulacja przez układ neuroendokrynowy, chroniczny stan zapalny. Charakterystyka stanu zapalnego i jego rola w rozwoju prawidłowej i patologicznej odpowiedzi immunologicznej (przykłady chorób związanych z chronicznym stanem zapalnym) PM Odpowiedź organizmu na stres wpływ stresu na odpowiedź immunologiczną. Definicja stresu i przebieg reakcji stresowej, skutki działania stresu ostrego i chronicznego na odporność MM Rola hormonów w aktywności układu odpornościowego w przebiegu ciąży. Zmiany profilu hormonalnego w przebiegu ciąży, przydatność parametrów immunologicznych do śledzenia prawidłowości przebiegu ciąży, rola hormonów i cytokin w regulacji odporności w przebiegu ciąży ND
3 Plastyczność interakcji między układem odpornościowym i neuroendokrynowym, ich rola w patogenezie stanu zapalnego i chorób związanych z chronicznym stresem. Interakcje układu neuroendokrynowego i odpornościowego w życiu płodowym i noworodkowym oraz późniejsze ich skutki w odporności w życiu dorosłym MM Regulacja neuroendokrynowa w chorobach infekcyjnych, alergii, chorobach autoimmunizacyjnych i nowotworowych, wpływ zmian okołodobowych i sezonowych aktywności układu odpornościowego na objawy kliniczne chorób MM Rola zegara biologicznego w synchronizacji procesów odpornościowych: rytmy biologiczne w organizmie człowieka, rozwój rytmów okołodobowych u człowieka, rola hormonów w dobowych zmianach zachodzących w układzie odpornościowym KSS Interakcje między układem odpornościowym i neuroendokrynowym w przebiegu starzenia: przejawy i mechanizmy starzenia się układu odpornościowego, osie HPG i HPA w regulacji mechanizmów odpornościowych w procesie starzenia ND Modelowe oddziaływania między układem neuroendokrynowym i odpornościowym. Rozwój psychoneuroimmunologii, najczęściej stosowane modele doświadczalne in vitro oraz z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych, układ odpornościowy w depresji PM Metody badania zmian zachodzących w układzie odpornościowym pod wpływem hormonów, neuroprzekaźników i neuropeptydów. Testy biologiczne w badaniach laboratoryjnych i diagnostyce klinicznej ND Wykorzystanie syntetycznych hormonów w terapii chorób alergicznych, autoimmunizacyjnych oraz związanych z chronicznym stanem zapalnym. Syntetyczne glukokortykoidy: mechanizm działania, wrażliwość na glukokortykoidy zależna od wieku i płci ND Najnowsze problemy neuroendokrynoimmunologii. Osiągnięcia i postępy w dziedzinie neuroendokrynoimmunologii i psychoneuroimmunologii PM Egzamin pisemny
4 Krystyna Skwarło-Sońta Zakład Fizjologii Zwierząt Wykład 1.,
5 Przestrzeń zewnątrzkomórkowa, z którą komórki wymieniają gazy, metabolity i informację stanowi ŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE ORGANIZMU. W ŚRODOWISKU WEWNĘTRZNYM skład jonowy, ciśnienie osmotyczne, prężność tlenu, skład metabolitów, ilości poszczególnych hormonów itd... utrzymywane są na STAŁYM POZIOMIE
6 Claude Bernard, 1859: środowisko wewnętrzne.stałość środowiska wewnętrznego stanowi konieczny warunek życia wolnego i niezależnego..organizm reaguje stosownym przeciwdziałaniem na wszystkie czynniki, zakłócające równowagę jego środowiska wewnętrznego Walter Cannon, 1920: pojęcie homeostazy..jest to względna stałość parametrów fizjologicznych oraz podtrzymujące ją mechanizmy...
7 Homeostaza jest to samoregulujący się proces, dzięki któremu układy żywe (organizmy) zdążają do utrzymania stałości przy jednoczesnym dostosowywaniu jej do poziomu optymalnego dla przeżycia. Jeśli homeostaza jest skuteczna życie toczy się dalej. Jeśli zawodzi następuje śmierć lub kataklizm. Encyclopedia Britannica
8 HOMEOSTAZĘ
9 środowisko zewnętrzne czynniki psychiczne, stres światło - ciemność UKŁAD NERWOWY SZYSZYNKA UKŁAD ENDOKRYNOWY UKŁAD ODPORNOŚCIO- WY antygeny środowisko wewnętrzne
10 Wzajemne oddziaływania układów odpornościowego i neuroendokrynowego za pośrednictwem hormonów, cytokin, neurotransmiterów i neuropeptydów: A obecność receptorów B wytwarzanie tych cząsteczek we wszystkich trzech układach C cząsteczki pochodzące z ukł. neuroendokrynowego oddziałują na odporność D cytokiny i inne cząsteczki pochodzące z układu odpornościowego wpływają na funkcje neuronów, gruczołów dokrewnych, metabolizm Besedovsky and Del Rey, 1996 IMMUNE AND NEURO-ENDOCRINE MECHANISMS CAN AFFECT EACH OTHER A receptors H NT H NP endocrine gland CY NP immune cell NT CY C effect of neuro-endocrine agents hormone endocrine gland immune cell H NP brain NT CY intermediate metabolism signal transduction selection homing traffic cytokines cell interactins antigen presentation effector mechanisms autoregulatory processes neurotransmiters neuropeptide neuron B presence endocrine gland CY NP H NT immune / organe tissue CY H NP NT CY NP NT H D effect of immune-derived products immune cell Cytokines and other immune cell-derived products endocrine gland hormones other cells/tissues metabolism neuron neurotranmitters neuropeptides neuronal activity neuronal growth differentiation and repair thermoregulation food intake sleep behavior
11
12 JAK FUNKCJONUJE UKŁAD NEUROENDOKRYNOWY
13 PRZEKAZYWANIE INFORMACJI W UKŁADZIE NERWOWYM I ENDOKRYNOWYM impulsy nerwowe neurotransmiter neuron UKŁAD NERWOWY komórki gruczołu dokrewnego komórki docelowe hormony w krwi UKŁAD ENDOKRYNOWY
14 CHEMICZNE PRZEKAŹNIKI INFORMACJI krew komórka gruczołowa hormon impuls nerwowy neuron neurotransmiter impuls nerwowy neuron neurohormon krew komórka docelowa neuron lub komórka efektorowa komórka docelowa komórka komórka parakrynowe autokrynowe komórka docelowa
15 UKŁAD NERWOWY WPŁYWA NA WYDZIELANIE HORMONÓW PODWZGÓRZE OUN Hormony uwalniające Zwój współczulny Przedni płat przysadki Hormony Hormony Tylny płat przysadki Rdzeń nadnerczy Hormon adrenalina Gruczoł dokrewny Hormon np. PRL np. ADH np. insulina
16 OŚ PODWZGÓRZOWO-PRZYSADKOWO-GRUCZOŁOWA część nerwowa przysadki hormon wzrostu (GH) układ wrotny część gruczołowa przysadki hormon adrenokortykotropowy (ACTH) kości, mięśnie prolaktyna (PRL) hormon hormon tyreotropowy folikulotropowy (FSH) (TSH) i luteotropowy (LH) gruczoł mlekowy tarczyca gonady kora nadnerczy glukokortykoidy (kortyzol) estrogeny, progesteron, androgeny tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3)
17 HAMOWANIE PODWZGÓRZE HORMONY UWALNIAJĄCE (LIBERYNY) UJEMNE SPRZĘŻENIE ZWROTNE PRZEDNI PŁAT PRZYSADKI HAMOWANIE HORMONY TROPOWE HORMONY HORMONY GRUCZOŁY DOKREWNE TARCZYCA, KORA NADNERCZY, GONADY
18 Peptydy i białka: np. hormony tropowe przysadki, a także insulina czy VIP (wazoaktywny peptyd jelitowy) NATURA CHEMICZNA HORMONÓW: Pochodne aminokwasów: aminy (np. adrenalina i noradrenalina), hormony tarczycy (T 3 i T 4 ) Eikozanoidy, pochodne 20-węglowego kwasu arachidonowego (a także linolowego i linolenowego): prostaglandyny, leukotrieny, tromboksany i lipoksyny Steroidy, pochodne cholesterolu: hormony płciowe i hormony kory nadnerczy
19 KLASYFIKACJA HORMONÓW a) białkowe (peptydy, rozpuszczalne w wodzie); magazynowane w komórce przed sekrecją, najczęściej w formie pre-prohormonu b) lipidowe (steroidowe, rozpuszczalne w tłuszczach); sekrecja natychmiastowa, transportowane w krwi w powiązaniu z nośnikiem białkowym (najczęściej z globulinami)
20 JAK FUNKCJONUJE UKŁAD ODPORNOŚCIOWY
21 DEFINICJA ODPORNOŚCI: Jest to zdolność organizmu do zachowania integralności, zagrożonej przez potencjalnie niebezpieczne czynniki POCHODZENIA ZEWNĘTRZNEGO (np. drobnoustroje chorobotwórcze) LUB WEWNĘTRZNEGO (np. komórki nowotworowe). Płytycz, 1999
22 NIESWOISTA BARIERY MECHANIZMY OBRONNE Skóra Błony śluzowe Fagocytoza Makrofagi Monocyty Granulocyty Cytotoksyczność Komórki NK SWOISTA KOMÓRKOWA Limfocyty Th i Tc HUMORALNA Limfocyty B i przeciwciała Bezkręgowce 96,6 % Kręgowce 3,4 %
23 Bariery fizyczne Fagocytoza Komórki NK Interferony Układ dopełniacza Odczyn zapalny Gorączka
24 Erytrocyty Leukocyty limfocyty (T i B) monocyty granulocyty obojętnochłonne kwasochłonne zasadochłonne limfocyt neutrofil monocyt bazofil Trombocyty eozynofil trombocyty
25 EWOLUCJA UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO Tarczowce (ryby pancerne) wyspecjalizowane subpopulacje limfocytów T i B pojawienie się limfocytów odporność oparta wyłącznie na komórkach fagocytujących
26 RBC Płytki Eozyno- Bazo- Neutrofile Monocyty LiT LiB Erytrocyty Granulocyty Limfocyty Leukocyty (WBC), krwinki białe
27 czas życia funkcje czas życia funkcje neutrofil 7 godz. odpowiedź na ataki bakteryjne fagocytoza 55-65% różny limfocyt T, ok. 2/3 Li komórkowa odpowiedź odpornościowa: pomocnicze Th, cytotoksyczne Tc i supresorowe Ts 25-35% bazofil różny udział w reakcjach nadwrażliwości histamina 0-1% - mastocyty tkankowe różny limfocyt B, ok. 1/3 Li różnicują się w komórki plazmatyczne, wydzielają specyficzne immunoglobuliny 25-35% różny eozynofil odpowiedź na atak pasożytów 2-4% monocyt 3 dni stają się makrofagami tkankowymi, migrują do ogniska zapalenia i pochłaniają bakterie 3-8%
28 HEMATOLOGIA NAUKA O KRWI I O CHOROBACH KRWI
29 Bursa Fabrycjusza lub jej odpowiednik Limfocyty B Komórka prekursorowa Li Grasica Limfocyty T Odpowiedź humoralna Odpowiedź komórkowa
30 linia mieloidalna komórki pnia linia limfoidalna Szpik kostny POCHODZENIE LIMFOCYTÓW B i T (ukierunkowanie) prekursor LiT (dojrzewanie) dojrzały LiB grasica kontakt z antygenem wtórne narządy limfoidalne komórki plazmatyczne przeciwciała dojrzały LiTh (dojrzewanie) dojrzały LiTc kontakt z antygenem kontakt z antygenem
31 limfocyt w mikroskopie świetlnym limfocyt cytotoksyczny w mikroskopie skaningowym limfocyt B w mikroskopie elektronowym
32
33 MHC klasy I MHC klasy II występują na powierzchni wszystkich komórek w organizmie prezentują antygeny pochodzenia endogennego np. białka wirusowe lub zmienione białka własne współdziałają z limfocytami Tc występują na powierzchni komórek prezentujących antygen (APC) prezentują antygeny pochodzenia egzogennego współdziałają z limfocytami Th
34 Pierwotnie: substancja powodująca powstawanie przeciwciał (ang. antibody generating) Obecnie: czynniki wywołujące aktywację układu odpornościowego, czyli takie (nonself), przeciw którym kierowana jest odpowiedź odpornościowa Epitopy albo determinanty antygenowe to struktury powierzchniowe antygenu, odpowiedzialne za immunogenność antygenu Niekompletne antygeny to hapteny
35 Pierwotne narządy (gruczoły) limfoidalne: grasica i szpik kostny (analog bursy Fabrycjusza ) ŚRODOWISKO DOJRZEWANIA LIMFOCYTÓW Wtórne narządy (gruczoły) limfoidalne: śledziona, węzły i grudki chłonne MIEJSCA KONTAKTU LIMFOCYTÓW Z ANTYGENAMI Komórki odpornościowe: leukocyty i produkowane przez nie cytokiny NOŚNIKI INFORMACJI W UKŁADZIE ODPORNOŚCIOWYM I POZA NIM
36 MIGDAŁKI WĘZŁY CHŁONNE GRASICA ŚLEDZIONA WYROSTEK ROBACZKOWY SZPIK KOSTNY KĘPKI PEYERA W JELICIE CIENKIM WĘZŁY CHŁONNE NACZYNIA LIMFATYCZNE
37 UKŁAD LIMFATYCZNY CZŁOWIEKA węzły chłonne przewód limfatyczny grasica przewód piersiowy węzły chłonne śledziona węzły chłonne węzły chłonne naczynia limfatyczne
38 Termin cytokiny (z greckiego: cyto = komórka i kinos = ruch) określa dużą grupę związków o różnym pochodzeniu i budowie, będących peptydami, białkami lub glikoproteinami. Działają jako cząsteczki regulatorowe lub sygnałowe w stężeniach od nano- (10-9 M) do piko- (10-12 M) molowych.
39 HORMONY CYTOKINY Powstają w wyspecjalizowanych narządach (gruczoły dokrewne) Krążą w stężeniach nano- i najczęściej podlegają zmianom tylko o jeden rząd wielkości Produkowane przez większość komórek jądrzastych, zwłaszcza w nabłonkach i śródbłonkach oraz w osiadłych makrofagach W stanie podstawowym występują w ilościach pikoale po pobudzeniu wzrastają nawet i 1000x
40 Klasyfikacja na podstawie miejsca powstawania, funkcji oraz efektorów: Interleukiny skierowane ku leukocytom przeważnie produkowane przez Li Th, nadawane obecnie nowo odkrywanym cytokinom Limfokiny powstają w limfocytach Monokiny powstają wyłącznie w monoctach Interferony działanie antywirusowe Czynniki wzrostu kolonii (CSF) stymulują wzrost komórek w podłożach półstałych Chemokiny pośredniczą w chemotaksji międzykomórkowej Plejotropizm i redundancja cytokin utrudniają wprowadzenie wyraźnych podziałów
41 Dotychczas scharakteryzowano ponad 130 różnych cytokin, działających plejotropowo Przyczyny tej plejotropii: stanowią wysoce heterogenną rodzinę związków; są produkowane przez bardzo różne typy komórek: odpornościowe, nabłonkowe, śródbłonek, komórki zrębu tkankowego; istnieje ogromna różnorodność receptorów i/lub ich izoform o różnym powinowactwie do tej samej cytokiny, często występujących na różnych typach komórek docelowych; działają często w sieciach sprzężeń zwrotnych (ujemnym i dodatnim), kontrolujących syntezę i uwalnianie innych biologicznie aktywnych cząsteczek, w tym także dalszych cytokin; aktywność biologiczna danej cytokiny jest wysoce zależna od kontekstu działania czyli jest modyfikowana przez różne czynniki wewnątrz- i pozakomórkowe, zwłaszcza przez obecność innych cytokin
42 Reasumując: cytokiny regulują w sposób redundancyjny i często pokrywający się, wiele funkcji biologicznych, tak różnorodnych jak: Proliferacja Różnicowanie Chemotaksja Zapalenie Odpowiedź immunologiczna Apoptoza
43 ODPOWIEDŹ IMMUNOLOGICZNA Patogen Przeciwciała (Ig) zainfekowana komórka cytoliza Komórki plazmatyczne Limfocyt Tc Makrofag Li B pamięci Li B Interleukina 2 Interleukina 1 Komórka Th
44 JAK FUNKCJONUJE SZYSZYNKA?
45 Najdłużej znany gruczoł neuroendokrynowy Z najkrótszym życiorysem naukowym
46
47 CH 3 O CH 2 CH 2 NH C CH 3 N H O N-acetylo-5-metoksytryptamina
48 SCN SZYSZYNKA AKSON WSPÓŁCZ. Światło nm MELATONINA JEST HORMONEM CIEMNOŚCI SZLAK SIATKÓWKOWO- PODWZGÓRZOWY RHT MELATONINA ZWÓJ SZYJNY GÓRNY
49 N H CH 2 CH 2 NH 2 serotonina AA-NAT N-Acetylotransferaza CH 2 CH 2 NH C CH 3 N H O N-Acetyloserotonina HIOMT Hydroksyindolo- O-metylotransferaza CH 2 CH 2 NH C CH 3 N H O melatonina
50 Melatonina: zegar i kalendarz zima wiosna lato jesień zima ciemność
51 Myszy chirurgiczna (Csaba i Barath, 1975, Del Gobbo i wsp., 1989) szyszynka Px funkcjonalna (LL) (Maestroni i wsp., 1987) inwolucja grasicy skutki odwracane przez wieczorne zastrzyki Mel aktywność NK odpowiedź komórkowa synteza przeciwciał farmakologiczna (Maestroni i wsp., 1987) związana z wiekiem (Pierpaoli i Regelson, 1994)
52
53 szyszynka bursyna bursa Fabrycjusza? Mel? Mel synteza Mel? Mel grasica? szpik kostny hormony grasicy Melatonina? receptory Mel synteza Mel? endogenne opioidy komórki odpornościowe
54
55
56
57
58
59 (CHRONO) (PSYCHO) NEURO (ENDOKRYNO) IMMUNOLGIA albo po prostu: BIOLOGIA INTEGRACYJNA
60 Dziękuję za uwagę
Krystyna Skwarło-Sońta Zakład Fizjologii Zwierząt Wykład
Krystyna Skwarło-Sońta Zakład Fizjologii Zwierząt kss25@biol.uw.edu.pl Wykład 1. 09.10.2014 Przestrzeń zewnątrzkomórkowa, z którą komórki wymieniają gazy, metabolity i informację stanowi ŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE
Bardziej szczegółowoCytokiny jako nośniki informacji
Wykład 2 15.10.2014 Cytokiny jako nośniki informacji Termin cytokiny (z greckiego: cyto = komórka i kinos = ruch) określa dużą grupę związków o różnym pochodzeniu i budowie, będących peptydami, białkami
Bardziej szczegółowoNEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE
NEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE PROWADZĄCY: prof. Nadzieja Drela - koordynator prof. Krystyna Skwarło-Sońta dr Magdalena Markowska dr Paweł Majewski Rok akademicki 2016/2017 Semestr zimowy, czwartek,
Bardziej szczegółowoNEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE
NEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE PROWADZĄCY: prof. Nadzieja Drela - koordynator dr Magdalena Markowska dr Paweł Majewski prof. Krystyna Skwarło-Sońta Rok akademicki 2015/2016 Semestr zimowy, czwartek,
Bardziej szczegółowoPROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Magdalena Markowska Dr Paweł Majewski
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Magdalena Markowska Dr Paweł Majewski Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10 Tydzień Data Temat wykładu Prowadz 1 03.10.13
Bardziej szczegółowoZegar biologiczny w oddziaływaniach neuroendokryno-immunologicznych: rola szyszynki i melatoniny
Zegar biologiczny w oddziaływaniach neuroendokryno-immunologicznych: rola szyszynki i melatoniny 20.10.2016 Krystyna Skwarło-Sońta Jak funkcjonuje szyszynka? środowisko zewnętrzne czynniki psychiczne,
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt, UW
dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt, UW Układ wydzielania wewnętrznego wraz z układem nerwowym wpływa na koordynację i optymalizację przebiegu procesów fizjologicznych przez co umożliwia
Bardziej szczegółowoLp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia
Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia 21.02. Wprowadzeniedozag adnieńzwiązanychzi mmunologią, krótka historiaimmunologii, rozwójukładuimmun ologicznego. 19.02. 20.02. Wprowadzenie do zagadnień z immunologii.
Bardziej szczegółowoRok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela koordynator Dr Magdalena Markowska - koordynator Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Paweł Majewski Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10 Tydzień Data Temat
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Bardziej szczegółowoNEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE
NEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Paweł Majewski Rok akad. 2016/2017 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10.00 Regulacja
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt wykładu Rozpoznanie antygenu
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoCzęść praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I
Ćwiczenie 1 Część teoretyczna: Budowa i funkcje układu odpornościowego 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego.
Bardziej szczegółowoUKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY. Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii
UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl Układ limfatyczny Narządy, naczynia limfatyczne, krążące limfocyty Centralne narządy limfoidalne
Bardziej szczegółowoWyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski
III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca
Bardziej szczegółowoOdporność nabyta: Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii
Odporność nabyta: Komórki odporności nabytej: fenotyp, funkcje, powstawanie, krążenie w organizmie Cechy odporności nabytej Rozpoznawanie patogenów przez komórki odporności nabytej: receptory dla antygenu
Bardziej szczegółowoHormony Gruczoły dokrewne
Hormony Gruczoły dokrewne Dr n. biol. Urszula Wasik Zakład Biologii Medycznej HORMON Przekazuje informacje między poszczególnymi organami regulują wzrost, rozwój organizmu efekt biologiczny - niewielkie
Bardziej szczegółowoNEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE
NEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Paweł Majewski Rok akad. 2016/2017 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10.00 Regulacja
Bardziej szczegółowoPROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Prof. Krystyna Skwarło-Sońta dr Magdalena Markowska dr Paweł Majewski
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Prof. Krystyna Skwarło-Sońta dr Magdalena Markowska dr Paweł Majewski Rok akad. 2015/2016 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10.00, sala 301A PLAN WYKŁADU Kontrola przebiegu
Bardziej szczegółowoImmunologia komórkowa
Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,
Bardziej szczegółowoDZIAŁ I. PODSTAWY REGULACJI I KONTROLI CZYNNOŚCI ORGANIZMU. FIZJOLOGIA KRWI.
DZIAŁ I. PODSTAWY REGULACJI I KONTROLI CZYNNOŚCI ORGANIZMU. FIZJOLOGIA KRWI. Na dwiczeniach obowiązuje znajomośd metodyk udostępnionych na stronie internetowej Zakładu; na zajęcia praktyczne z fizjologii
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII. Regulacja odpowiedzi immunologicznej. Nadzieja Drela
PODSTAWY IMMUNOLOGII Regulacja odpowiedzi immunologicznej Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Stan równowagi: odpowiedź immunologiczna - tolerancja Kontakt z antygenem prowadzi do rozwoju odpowiedzi immunologicznej
Bardziej szczegółowoUkład odpornościowy człowieka (układ immunologiczny) Pochodzenie komórek układu immunologicznego. Odporność nieswoista (wrodzona)
Układ odpornościowy człowieka (układ immunologiczny) Elementy strukturalne układu odpornościowego Immunologia - nauka o odporności. Bada procesy prowadzące do utrzymania organizmu w równowadze wobec powstałych
Bardziej szczegółowoRok akademicki:2017/2018
Rok akademicki:2017/2018 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 30 godzin Seminaria 15 godzin Forma zaliczenia:
Bardziej szczegółowoRok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek,
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Prof. Krystyna Skwarło-Sońta dr Magdalena Markowska dr Paweł Majewski Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.00-10.30 Osiągnięcia i postępy w dziedzinie neuroendokrynoimmunologii
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny i teoretyczny
Rok akademicki 2016/2017 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny
Bardziej szczegółowoRola OUN w regulacji odporności Wykład 3. Krystyna Skwarło-Sońta
Rola OUN w regulacji odporności Wykład 3 Krystyna Skwarło-Sońta 23.10.2014 SICKNESS BEHAVIOR czyli BYCIE CHORYM SICKENSS BEHAVIOR jako MECHANIZM ADAPATCYJNY Kontakt z patogenem aktywuje makrofagi i inne
Bardziej szczegółowoRodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.
Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie
Bardziej szczegółowoRAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego
RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F SEMINARIUM 1 09-13.04.2018 Fizjologia układu pokarmowego Pobieranie pokarmów. Ogólne zasady funkcjonowania układu pokarmowego I. Neurohormonalna
Bardziej szczegółowoZAKŁAD IMMUNOLOGII EWOLUCYJNEJ
ZAKŁAD IMMUNOLOGII EWOLUCYJNEJ Kierownik Zakładu - dr hab. Magdalena Chadzińska Dr. Joanna Homa Prof. dr hab. Barbara Płytycz Kurs: IMMUNOLOGIA III rok studiów, semestr letni ODPORNOŚĆ NABYTA ADAPTACYJNA
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoOdporność ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Odporność DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Funkcje FUNKCJA KTO AWARIA OBRONA NADZÓR HOMEOSTAZA Bakterie Wirusy Pasożyty Pierwotniaki
Bardziej szczegółowoWykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Krew jest płynną tkanką łączną, krążącą ciągle w ustroju, umożliwiającą stałą komunikację pomiędzy odległymi od siebie tkankami.
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE a ODPORNOŚĆ. WSZECHNICA SGGW 19 KWIETNIA 2017 Prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta Uniwersytet Warszawski;
ŻYWIENIE a ODPORNOŚĆ WSZECHNICA SGGW 19 KWIETNIA 2017 Prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta Uniwersytet Warszawski; kss25@biol.uw.edu.pl JESTEŚMY TYM, CO ZJADAMY! Rodzaj pobieranego pokarmu (średnio 60
Bardziej szczegółowo(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi
Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy
Bardziej szczegółowoV REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU Biologia z przyrodą
KARTA KURSU Biologia z przyrodą.. (nazwa specjalności) Nazwa Nazwa w j. ang. Podstawy neuroendokrynologii Neuroendocrinology Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr Agnieszka Greń Zespół dydaktyczny Opis
Bardziej szczegółowoStres DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Stres DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Wydatkowanie energii Wszystkie narządy i układy potrzebują energii do działania Nie wszystkie narządy i
Bardziej szczegółowoUkład odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne
Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne naczynie chłonne komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych
Bardziej szczegółowoRegulacja aktywności układu odpornościowego przez układ neuroendokrynowy
Regulacja aktywności układu odpornościowego przez układ neuroendokrynowy Interakcje układu odpornościowego z układem neuroendokrynowym w warunkach niezależnych i zależnych od aktywacji antygenowej Nadzieja
Bardziej szczegółowoTolerancja immunologiczna
Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy
Bardziej szczegółowoPracownicy samodzielni: dr hab. Piotr Bębas Kierownik Zakładu prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta pracownik emerytowany
Pracownicy samodzielni: dr hab. Piotr Bębas Kierownik Zakładu prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta pracownik emerytowany Adiunkci: dr Jan Jabłonka dr Joanna Kotwica - Rolińska dr Paweł Majewski dr Magdalena
Bardziej szczegółowoREGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny
Bardziej szczegółowoStres i homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Stres i homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Podstawy procesów fzjologicznych Procesy zachodzące w organizmie wymagają stałych i znajdujących
Bardziej szczegółowoJak żywiciel broni się przed pasożytem?
https://www. Jak żywiciel broni się przed pasożytem? Autor: Anna Bartosik Data: 12 kwietnia 2019 W poprzedniej części naszego kompendium wiedzy o pasożytach świń omówiliśmy, w jaki sposób pasożyt dostaje
Bardziej szczegółowooporność odporność oporność odporność odporność oporność
oporność odporność odporność nieswoista bierna - niskie ph na powierzchni skóry (mydła!) - enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o działaniu antybakteryjnym - laktoferyna- przeciwciała
Bardziej szczegółowoNEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE
NEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Paweł Majewski Rok akad. 2015/2016 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10.00 Rola
Bardziej szczegółowoImmunologia SYLABUS A. Informacje ogólne
Immunologia A. Informacje ogólne Elementy sylabusa Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj Rok studiów /semestr Wymagania wstępne
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz używanych skrótów i symboli... 14. 1. Wprowadzenie... 18
Spis treści Wykaz używanych skrótów i symboli... 14 1. Wprowadzenie... 18 1.1. Podstawowe zasady działania układu immunologicznego... 18 1.1.1. Formy odpowiedzi immunologicznej... 19 1.1.2. Rozpoznanie
Bardziej szczegółowoTkanka limfoidalna i układ limfatyczny
Mechanizmy obronne organizmu: Tkanka limfoidalna i układ limfatyczny Odporność wrodzona: bariery nabłonkowe komórki fagocytujące receptory rozpoznające wzorzec ostre stany zapalne (neutrofile, makrofagi,
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu Immunologia, cykl: 2017-2019, r.a: 2017/2018 Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY
KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY nr zad. max punktów 1. 4 pkt. A. ośrodek dotyku płat ciemieniowy ośrodek ruchowy płat czołowy ośrodek Wernickiego płat skroniowy
Bardziej szczegółowoLeczenie biologiczne co to znaczy?
Leczenie biologiczne co to znaczy? lek med. Anna Bochenek Centrum Badawcze Współczesnej Terapii C B W T 26 Październik 2006 W oparciu o materiały źródłowe edukacyjnego Grantu, prezentowanego na DDW 2006
Bardziej szczegółowoCHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE
CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE Autoimmunizacja Odpowiedź immunologiczna skierowana przeciwko własnym antygenom Choroba autoimmunizacyjna Zaburzenie funkcji fizjologicznych organizmu jako konsekwencja autoimmunizacji
Bardziej szczegółowoSpis treści. Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5. Swoista odpowiedź immunologiczna: mechanizmy 53. Odporność nieswoista 15
Spis treści Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5 1. Wstęp: układ odpornościowy 7 2. Komórki układu odpornościowego 8 3. kanki i narządy układu odpornościowego 10 Odporność nieswoista 15 1.
Bardziej szczegółowoFizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie
W ł a d y s ł a w Z. T r a c z y k Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE Wydawnictwo Lekarskie PZWL prof. dr hab. med. WŁADYSŁAW Z. TRACZYK Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE W ydanie VIII - uaktualnione M Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoSpis zagadnień książki Rozszyfruj swoją krew wersja MINI (podstawowa) i PRO (zaawansowana)
Spis zagadnień książki Rozszyfruj swoją krew wersja MINI (podstawowa) i PRO (zaawansowana) Książka Rozszyfruj swoją krew dostępna jest w dwóch wersjach. Wersja MINI (podstawowa) skierowana dla każdego,
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Immunologia podstawowa Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej
Bardziej szczegółowoRegulacja odpowiedzi immunologicznej Geny Antygeny Przeciwciała Komórki uczestniczące w rozwoju odporności Cytokiny Układ nerwowy i endokrynowy
Regulacja odpowiedzi immunologicznej Geny Antygeny Przeciwciała Komórki uczestniczące w rozwoju odporności Cytokiny Układ nerwowy i endokrynowy Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl
Bardziej szczegółowoUkłady: oddechowy, krążenia,
Układy: oddechowy, krążenia, Kurs Kynologia ESPZiWP Układ oddechowy Układ oddechowy jest odpowiedzialny za utrzymanie stałej wymiany gazów między organizmem a środowiskiem. Składa się z dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13
SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy
Bardziej szczegółowoNEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE
NEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Paweł Majewski Rok akad. 2014/2015 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10.00 Rola
Bardziej szczegółowo[13ZPK/KII] Endokrynologia
1. Ogólne informacje o module [13ZPK/KII] Endokrynologia Nazwa modułu Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język modułu
Bardziej szczegółowoWydział Lekarski Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu 4. Kod przedmiotu/modułu
OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Załącznik Nr 4 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim Immunochemia 2. Nazwa przedmiotu/modułu w języku angielskim Immunochemistry 3. Jednostka prowadząca
Bardziej szczegółowoHomeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Różnorodność środowisk Stałość warunków w organizmie Podstawy procesów fizjologicznych Procesy zachodzące
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoTKANKA ŁĄCZNA. Komórki. Włókna. Substancja podstawowa. Substancja międzykomórkowa
Funkcje tkanki łącznej: TKANKA ŁĄCZNA łączy, utrzymuje i podpiera inne tkanki pośredniczy w rozprowadzaniu tlenu, substancji odŝywczych i biologicznie czynnych w organizmie odpowiada za większość procesów
Bardziej szczegółowo3. Wymagania edukacyjne
3. Wymagania edukacyjne DZIAŁ PROGRAMU TEMAT LEKCJI KONIECZNY POZIOM PODSTAWOWY ROZSZERZAJĄCY DOPEŁNIAJĄCY ORGANIZM CZŁOWIEKA 1. Pochodzenie człowieka i jego miejsce w systemie organizmów. 2. Budowa i
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka.
Zadanie 1. (3 pkt) W aptekach dostępne są bez recepty różnego rodzaju preparaty lecznicze podnoszące odporność, zwane immunostymulatorami. Przeważnie zawierają substancje pochodzenia roślinnego, np. z
Bardziej szczegółowo1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna
Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć Seminaria 1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna Ludzki układ odpornościowy Składowe i mechanizmy odporności wrodzonej Składowe i mechanizmy odpowiedzi
Bardziej szczegółowoRegulacja odpowiedzi immunologicznej Geny Antygeny Przeciwciała Komórki uczestniczące w rozwoju odporności Cytokiny Układ nerwowy i endokrynowy
Regulacja odpowiedzi immunologicznej Geny Antygeny Przeciwciała Komórki uczestniczące w rozwoju odporności Cytokiny Układ nerwowy i endokrynowy Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
1 WK Układ wewnątrzwydzielniczy Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu wewnątrzwydzielniczego i chorób układu wewnątrzwydzielniczego u dzieci w WS 330. Opieka pielęgniarska nad pacjentami z chorobami
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. ENDOKRYNOLOGIA ENDOCRINOLOGY Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr Waldemar Szaroma Zespół dydaktyczny Dr hab. Grzegorz Formicki, Prof. UP Dr Agnieszka Greń Dr Renata Muchacka
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY cz. 2. beta. delta. alfa
Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe, zlokalizowane na terenie zrazików, otoczone przez struktury części zewnątrzwydzielniczej UKŁAD DOKREWNY cz. 2
Bardziej szczegółowoRok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek,
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela - koordynator Dr Magdalena Markowska - koordynator Dr Paweł Majewski Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10 Wpływ stresu na
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoO PO P R O NOŚ O Ć Ś WR
ODPORNOŚĆ WRODZONA Egzamin 3 czerwca 2015 godz. 17.30 sala 9B FUNKCJE UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO OBRONA NADZÓR OBCE BIAŁKA WIRUSY BAKTERIE GRZYBY PASOŻYTY NOWOTWORY KOMÓRKI USZKODZONE KOMÓRKI OBUNMIERAJĄCE
Bardziej szczegółowoRegulacja hormonalna
Regulacja hormonalna Rodzaje gruczołów wydzielania zewnętrznego egzokrynowe wydzielania wewnętrznego endokrynowe różnice üposiadają przewody wyprowadzające üz reguły nie są silnie ukrwione ünie posiadają
Bardziej szczegółowoTkanka limfoidalna i układ limfatyczny
Mechanizmy obronne organizmu: Odporność wrodzona: Tkanka limfoidalna i układ limfatyczny bariery nabłonkowe komórki fagocytujące ostre stany zapalne (neutrofile, makrofagi, inne granulocyty, mastocyty)
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z przyrodą (nazwa specjalności)
Biologia, 1 st., stacjonarne,2017/18, sem. 5 KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z przyrodą (nazwa specjalności) Nazwa Nazwa w j. ang. Podstawy neuroendokrynologii The basis of neuroendocrinology
Bardziej szczegółowoPATOFIZJOLOGIA ZWIERZĄT
PATOFIZJOLOGIA ZWIERZĄT Rok akademicki 2016/2017 Wykłady z przedmiotu Patofizjologia Zwierząt odbywać się będą w poniedziałki i środy o godzinie 8.30 w Audytorium Kliniki Małych Zwierząt Pierwszy wykład
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY. Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony. parakrynowa. autokrynowa. endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu UKŁAD DOKREWNY endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa
Bardziej szczegółowothe biomerieux Sp. z o.o. ul. Żeromskiego 17 01-882 Warszawa Tel. 022 569 85 00 Fax. 022 569 85 54 www.biomerieux.pl www.biomerieux.
0-08/ 010PL9900A / Ten dokument nie jest prawnie obowiązujący biomerieux zastrzega sobie prawo do modyfikacji bez powiadomienia / BIOMERIEUX i jego niebieskie logo, VIDAS i VIDIA tu wykorzystane są zarejestrowanymi
Bardziej szczegółowoHomeostaza. Homeostaza - szum pojęciowy - przykład z EM PWN Kontrola stanu
Homeostaza Kontrola stanu Homeostaza - szum pojęciowy - przykład z EM PWN 2000 HOMEOSTAZA [gr. homoios ~ jednakowy, stasis - stałość]: 1) fizjol. Pojęcie (wprowadzone przez C. Bernarda i W.B. Cannona)
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY cz. 2. Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe
Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe UKŁAD DOKREWNY cz. 2 Elementy składowe: komórki dokrewne kapilary okienkowe włókna nerwowe Typy komórek dokrewnych
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarski II rok Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej
Kierunek Lekarski II rok Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej Fizjologiczne mechanizmy funkcjonowania organizmu człowieka, zarówno na poziomie komórkowym, jak i narządowym. Integracyjne funkcjonowanie
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. (endokrynowy, hormonalny) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Układ dokrewny (endokrynowy, hormonalny) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Układ dokrewny Układ dokrewny jest układem wydzielania
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowo3. Swoista odpowiedź immunologiczna cz.1 Antygen: pełnowartościowy, hapten; autologiczny, izogeniczny (syngeniczny), allogeniczny, ksenogeniczny;
3. Swoista odpowiedź immunologiczna cz.1 Antygen: pełnowartościowy, hapten; autologiczny, izogeniczny (syngeniczny), allogeniczny, ksenogeniczny; antygeny MHC (HLA), antygeny reagujące krzyżowo (heterofilne);
Bardziej szczegółowo17 Nieswoiste czynniki
17 Nieswoiste czynniki endogenne i egzogenne regulujące odpowiedź immunologiczną 17.1. Modulujący wpływ układu nerwowego i hormonalnego na odpowiedź immunologiczną Trzy układy integracyjne ustroju, nerwowy,
Bardziej szczegółowoMechanizmy homeostazy
80 Mechanizmy homeostazy W organizmie nieustannie zachodzi ogromna ilość procesów biologicznych, wymagających względnie stałych warunków. Oznacza to, że parametry określające stan środowiska wewnętrznego
Bardziej szczegółowoWpływ opioidów na układ immunologiczny
Wpływ opioidów na układ immunologiczny Iwona Filipczak-Bryniarska Klinika Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej Katedry Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński Kraków
Bardziej szczegółowoKod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6. Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań
Kod przedmiotu/modułu MK_39 Punkty ETCS: 6 Nazwa przedmiotu: Immunopatologia Jednostka: Zakład Immunologii Katedry Immunologii Klinicznej, ul. Rokietnicka 5d, 60-806 Poznań Osoba odpowiedzialna za przedmiot:
Bardziej szczegółowoNEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE
NEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Paweł Majewski Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.00-9.30 Starzenie
Bardziej szczegółowo