Wiesława Śliwerska, Bogusław Śliwerski. Edukacja w wolności
|
|
- Ludwik Wilczyński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 Wiesława Śliwerska, Bogusław Śliwerski Edukacja w wolności
3 Pamięci Wiesławy Śliwerskiej
4 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1991 Redakcja: Wojciech Śliwerski Korekta: Beata Bednarz Projekt okładki: Katarzyna Raputa ISBN Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (0-12) , fax (0-12) Wydanie III zmienione i poszerzone, Kraków 2008
5 Spis treści Część I Wprowadzenie... 7 Bogusław Śliwerski Nauczycielka wolności... 9 Bogusław Śliwerski Klasy autorskie realia i nadzieje Bogusław Śliwerski Dlaczego edukacja bez stopni? Wiesława Śliwerska, Bogusław Śliwerski Psychopedagogiczne założenia klasy autorskiej w nauczaniu początkowym w Szkole Podstawowej nr 37 w Łodzi Wiesława Śliwerska, Bogusław Śliwerski Krótki bilans dokonań w klasie autorskiej w roku szkolnym 1990/1991 w Szkole Podstawowej nr 37 w Łodzi Część II Helena Rodak Nauczanie bez tradycyjnych ocen Franz Josef Kuhn Dziecko w drodze ku samodzielności. O wewnętrznej reformie szkoły... 81
6 6 Spis treści Jörg Ramseger Szkoły oporu. Radykalne szkoły reform w praktyce Bogusław Śliwerski Szwajcarskie doświadczenia edukacji w wolności i demokracji Wydział Wychowania Plastycznego Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Łodzi Projekt zadań pracowni wizualnych metod nauczania z myślą o wspieraniu edukacji w wolności Wiesława Śliwerska Wybrane oferty zadań dydaktycznych Wiesława Śliwerska Dzień Edukacji Narodowej (miniatura sceniczna dla klas I III) Anna Sowińska Edukacja poprzez stymulowanie zainteresowań Agnieszka Kaźmierczak Nauczanie przez stymulowanie aktywności twórczej Aneks
7 Wprowadzenie Dwa tomy Edukacji w wolności ukazały się w okresie szczególnie trudnym dla polskich nauczycieli, a mianowicie w sytuacji głębokiej zapaści ekonomicznej całego systemu oświatowego. Jakże trudno było pisać i przekonywać o potrzebie wolności w edukacji, skoro jej fundamenty ulegały powolnej erozji, a najbardziej wrażliwi na kulturową wartość kształcenia młodych pokoleń pedagodzy resztką sił, nadziei i ofiarności starali się łatać dno tonącego okrętu. Właśnie dlatego, że byli i są jeszcze wśród nas wspaniali wychowawcy, nauczyciele, ludzie wielkiego serca i optymizmu, gotowi do kontynuowania swojego powołania i trudnej służby dzieciom i młodzieży niezależnie od warunków, w jakich przychodzi im spełnianie zadań edukacyjnych, była przygotowana i została wznowiona niniejsza książka. Tworzyli oni i budują dziecięcy świat piękna i wolności, by pomóc swoim uczniom w zdobywaniu własnych doświadczeń i w doskonaleniu swojej osobowości. Prezentuję tu poglądy i praktyczne oferty dydaktyczne, które stały się dla mnie źródłem inspiracji i wsparcia w promowaniu koncepcji kształcenia wczesnoszkolnego bez odwoływania się do elementów przemocy strukturalnej i symbolicznej w postaci stopni szkolnych i selekcji. Zamieszczone w książce przykłady pracy z dziećmi poprzez stymulowanie i odwoływanie się do ich zainteresowań oraz twórczego myślenia można wykorzystać także w tradycyjnym kształceniu, wzbogacając o nie indywidualizację nauczania w szkole i w domu. Sądzę, że każdy może znaleźć w tej książce coś dla siebie i swoich podopiecznych. Żywię przy tym nadzieję, że pomogła ona nie tylko przetrwać ówczesny trudny okres nędzy materialnej, ale i zaowocuje kolejnymi inspiracjami i eksperymentami w naszym szkolnictwie. Szkołę nie tylko można, ale i trzeba permanentnie zmieniać, by radość uczenia się wszystkich związanych z nią osób zarówno uczniów, jak i ich rodziców oraz nauczycieli i władz oświatowych stanowiła jeden z ważnych czynników wartości i skuteczności jej oddziaływań. Wolność w edukacji nie rozwiązuje wszystkich związanych z nią problemów, niezależnie od tego, jak byśmy ją definiowali. Ona je dopiero stwarza, a dzięki temu pozwala każdemu z nas podejmować samodzielnie decyzje dotyczące własnej strategii kształcenia innych i samokształcenia. Na tej życiowej drodze jak twierdzi Józef Kozielecki można osiągnąć szczyty lub skręcić sobie kark. Opowiadając się za wolnością w edukacji
8 8 Część I niechybnie kroczymy nad przepaścią. Możemy pokonać ją w dialogu z samym sobą i z tymi, którzy prawdziwie miłują to, co czynią. Człowiek bowiem jest o tyle wolny, o ile nie wyrzeka się własnej wolności i nie pozbawia innych prawa do niej, niezależnie od tego, ile władzy sprawuje z racji wykonywanego zawodu. Edukacja w wolności jest wyzwaniem szczególnego rodzaju dla tych pedagogów, którym tak trudno rozstać się z autorytarnym wzorem jego urzeczywistniania. Łódź, /Kraków, Bogusław Śliwerski
9 Bogusław Śliwerski Nauczycielka wolności W dniu 10 stycznia 1996 r. zmarła moja żona nauczycielka nauczania początkowego Wiesława Śliwerska. Jej dramatyczne zmagania z nieuleczalną chorobą sprawiły, że zrezygnowałem w grudniu 1995 r. z przewodniczenia Polskiemu Stowarzyszeniu Edukacyjnemu Szkoła dla Dziecka, które zakładałem z Nią i innymi nauczycielami nauczania początkowego oraz z pedagogami różnych placówek edukacyjnych w Łodzi w 1991 r. Kolejne lata były wypełnianiem obok mojej podstawowej pracy naukowo- -badawczej duchowego testamentu mojej Wiesi. W ten sposób chciałem nadal, choćby nawet pośrednio, służyć nauczycielom niepokornym, twórczym, poszukującym pra wdy, dobra i piękna we wszystkich sferach zarówno swojej aktywności profesjonalnej, jak i w relacjach z dziećmi oraz z ich rodzicami. Byłem szczególnie wzruszony projektem utworzenia przez Stowarzyszenie Nauczycieli Nauczania Początkowego dorocznej Nagrody im. Wiesławy Śliwerskiej dla Nauczyciela z Klasą i to z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że to środowisko podjęło pracę nad opracowaniem szczególnego rodzaju kodeksu postępowania i dokonań nauczycieli, który mógłby stać się dla kapituły nagrody swego rodzaju kluczem do rozpoznawania najwyższych cech kandydata do takiego wyróżnienia. Nie chodzi tu przecież o poszukiwanie określonego normatywnie (w tym przypadku biograficznie) wzorca do oceny, porównań i wyeksponowanie zakresu oraz głębi nauczycielskich, profesjonalnych, ale przecież jakże pożądanych w naszym świecie ludzkich działań. Pytano mnie zatem o to, jaką osobą i jakim nauczycielem była Wiesia? Jakie Jej cechy osobowościowe mogłyby stać się wzorem czy wyzwaniem dla innych? Musiałbym być w sprzeczności z Jej poglądem na sprawę oceniania nauczycieli, gdybym dokonał takiej wysublimowanej selekcji na mimo szczytnego celu instrumentalny użytek. Wciąż bowiem przypominam sobie sytuację, która w szczególny sposób zapadła w naszej pamięci (jako że miała miejsce jeszcze za Jej życia). Lata były w naszym życiu osobistym i zawodowym niezwykłe. Z jednej strony bowiem mogliśmy realizować autorski zamysł pedagogiczny w szkole publicznej, nie będąc zmuszonymi do ucieczki w obszar oświaty niepublicznej (a byliśmy namawiani do utworzenia społecznej szkoły podstawowej w Łodzi), z drugiej zaś przeżywaliśmy radość zmian wraz z kilkudziesięcioma nauczycielami,
10 10 Część I wśród których tylko nieliczni pracowali w tej samej szkole większość przyjeżdżała do nas z różnych zakątków naszego kraju oraz ze Słowacji (Nowa Spišská Vés i Prešov). Po ukazaniu się na rynku wydawniczym mojej pierwszej, wspólnie napisanej z Wiesią książki pt. Edukacja w wolności (Impuls, Kraków 1991) nastąpiła swego rodzaju konsternacja w środowisku akademickim. Pojawiła się bowiem rozprawa o charakterze popularnonaukowym, w której uzasadnialiśmy od strony nie tylko psychologicznej, socjologicznej, pedagogicznej, ale i praktycznej potrzebę oraz realną możliwość kreowania edukacji szkolnej w sposób całkowicie wolny od dotychczasowych schematów czy standardów, reorientując ją na najważniejszych aktorów procesu uczenia się i rozwoju, jakimi są uczniowie. Wiedzieliśmy, że przy tak radykalnej zmianie ustrojowej trzeba wykorzystać szansę wolności, by już nigdy więcej nauczyciel szkoły publicznej nie musiał zagłuszać swojego sumienia czy maskować poczucie winy z racji narzucanego mu z zewnątrz obowiązku realizowania w niej czegoś, co jest wbrew jego osobistym kompetencjom czy/i wartościom uznawanym oraz realizowanym w codziennym, osobistym życiu. Równolegle zatem do tworzenia dla dzieci wraz z innymi nauczycielami klas autorskich nowych pomocy dydaktycznych (por. serię zeszytów Matematyka inaczej, Ortografia inaczej, Gramatyka inaczej, Niemiecki inaczej Impuls, Kraków , serię polskiej edycji zeszytów ćwiczeń w ramach systemu edukacyjnego PUS Epideixis; pierwszy alternatywny elementarz A. Sowińskiej i A. Kaźmierczak Podróże Kacpra Impuls, Kraków 1993; pierwsze zeszyty ćwiczeń dla nauczycieli matematyki, chcących kontynuować edukację autorską w klasach IV VIII, np. A. Janowskiej postanowiliśmy jak najszybciej upowszechniać własne osiągnięcia, sukcesy i porażki, dylematy i aksjomaty (pewniki) profesjonalnego działania, rozwiązania prawne i próby ich delegalizacji (nasz spór z władzami lokalnymi i centralnymi o proces niszczenia idei klas i programów autorskich przez MEN po zmianie w 1993 r. Rozporządzenia o innowacjach i eksperymentach pedagogicznych w szkołach publicznych opisałem w książce Wyspy oporu edukacyjnego, Impuls, Kraków 1993). Zarówno my, jak i pozostałe nauczycielki kolejno uruchamianych w nauczaniu początkowym klas autorskich (proszę o wybaczenie, że wymienię tu tylko niektóre, jak np. Anna Sowińska, Ewa Sobór, Grażyna Tomaszewska czy Bożena Postolska) byliśmy zasypywani prośbami o udostępnienie warsztatu swojej pracy, o dzielenie się z innymi naszymi przemyśleniami, wymiernymi efektami pozytywnymi, jak również negatywnymi swojej pracy z dziećmi, z innymi nauczycielami, z nadzorem pedagogicznym czy wreszcie z rodzicami uczniów. Każda z następnych publikacji zwartych, jakie poświęcałem edukacji autorskiej (tu: Edukacja w wolności, t. 2, Impuls, Kraków 1992), czy konferencji pedagogicznych (szczególnie rozpoczęty w 1992 r. w Dobieszkowie cykl międzynarodowych konferencji z udziałem naukowców i nauczycieli nowatorów pt. Edukacja alternatywna dylematy teorii i praktyki), w których uczestniczyła niezwykle aktywnie wraz z śp. Wiesią liczna grupa nauczycieli nauczania początkowego, prowadziła
11 B. Śliwerski. Nauczycielka wolności 11 do nasilania się spirali oddolnych zmian w szkolnictwie podstawowym, ale rodziła coraz częściej poczucie zagrożenia wśród pozostałych nauczycieli. Moje trzy ostatnie książki, poświęcone wspólnemu dorobkowi tych nauczycieli (określanych przez naukowców mianem transformatywnych intelektualistów), ukazały się dopiero po śmierci Wiesi, ale można w nich odnaleźć to, czym żyła na co dzień zarówno w szkole, jak i poza czy w związku z nią. Nie ulega wątpliwości, że Jej nowatorskiemu zaangażowaniu nieodłącznie towarzyszyły zjawiska zarówno negatywne (oporu, niechęci, intryg, zawiści, konfliktów), jak i pozytywne (satysfakcji zawodowej, poczucia spełnienia, radości tworzenia, doświadczania dziecięcej oraz rodzicielskiej akceptacji i poczucia wdzięczności). Mam tu na myśli takie prace, jak Edukacja autorska (Impuls, Kraków 1996), Klinika szkolnej demokracji (Impuls, Kraków 1996) oraz Jak zmieniać szkołę (Impuls, Kraków 1998). Są one dowodem nie tylko naszych wspólnych dramatów, ale i pedagogicznych osiągnięć wbrew przeciwnościom losu oraz faryzejskim postawom niektórych pracowników MEN, (pseudo) kuratora oświaty, wizytatorów, dyrektorów szkół, doradców metodycznych, nauczycieli czy rodziców wobec realizowanego przez nas procesu przemian w edukacji wczesnoszkolnej. Zwróćmy uwagę na to, co jest kluczowe dla działań także dzisiejszych reformatorów edukacji. Żaden twórca szkoły czy programu lub klasy autorskiej nie jest w stanie przewidzieć, a już tym bardziej mieć jakikolwiek wpływ na to, co inni uczynią z jego dziełem. To, co jednych może inspirować do działań twórczych, naśladowczych, innym może posłużyć za narzędzie do wykluczania osób temu przeciwnych lub niewłaściwie kopiujących Mistrza. Tu zatem zaczyna się niewidoczny dla nauczyciela nowatora obszar recepcji jego pracy. Z chwilą jej upowszechnienia w postaci publikacji czy wywiadu w mediach może się ona stać kryterium rozstrzygającym o tym, czy ktoś jest dobrym czy złym nauczycielem. Wszystko jednak zależy od tego, jak władze oświatowe i akademickie określą swój stosunek do danej innowacji (nowatorstwa, eksperymentu). Wypaleniem zawodowym wielu pedagogów? Kiedy sięgnę pamięcią do osobistych (w tym związanych ze mną najbliższych mi osób) doświadczeń z pracy w jednej ze szkół podstawowych, to aż wydaje się niewiarygodne, że istniejące w tej placówce ZŁO pozostało bezkarne, zwyciężyło fizycznie, spychając na margines lub w niebyt przejawiane przez nielicznych pedagogów postawy twórczości, zaangażowania, samokształcenia, a także zawodowy perfekcjonizm, uczciwość, wrażliwość na los i dobro dziecka, otwartość i szczerość wzajemnej współpracy z rodzicami uczniów, optymizm i nadzieję. Naturalnie, udało się też wiele osiągnąć mimo codziennych zmagań z zawiścią, niechęcią, arogancją, obojętnością czy głupotą władz oświatowych i kierownictwa szkoły. Na niektóre z negatywnych wydarzeń część nauczycieli reagowała niemalże natychmiast, ale tylko wówczas, kiedy nie obawiała się o własny los, o doświadczenie możliwej straty czy narażenie się swoim przełożonym. Mentalność strusia w sytuacji potrzeby opowiedzenia się za czy przeciw złu wyraźnie sprzyjała pierwszej
12 12 Część I z tych postaw. W tym środowisku nadal aktualna jest życiowa maksyma Video meliora proboque, deteriora sequor 1. Szkoły publiczne, w których powstawały klasy autorskie, a było ich przecież w kraju kilkaset, kumulowały w sobie ogromną ilość negatywnych zdarzeń, które nie zostały rozliczone nie tylko w sumieniach świadków zła, ale przede wszystkim w codziennej praktyce jego sprawców. To ofiary musiały za każdym razem tłumaczyć się ze swoich norm postępowania moralnego, z wysokiego poczucia odpowiedzialności, z interesowania się wysokimi standardami pracy pedagogicznej, z chęci parcia do przodu itp. Oto kilka przykładów: 1) Studiująca zaocznie w połowie lat 90. pedagogikę na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach nauczycielka nauczania początkowego przesłała do mnie list z zapytaniem, co ma zrobić w sytuacji, kiedy promotorka jej pracy magisterskiej zabroniła prowadzenia jakichkolwiek badań wśród nauczycieli klas autorskich, grożąc nawet: Jeśli ośmieli się Pani podjąć taki temat, to proszę nie liczyć na ukończenie studiów na tym Wydziale!. Wówczas nauczyciele akademiccy z tego ośrodka, zajmujący się pedagogiką wczesnoszkolną, otrzymali od swoich profesorów wyraźną dyrektywę, by nie popierali idei szkół, klas i/czy programów alternatywnych w stosunku do uobecnionych w ich podręcznikach modelach kształcenia. Tylko to było wartościowe i słuszne, co zgodnie z socjologiczną teorią paradygmatu naukowego zostało uznane przez pewną grupę naukowców za jedynie prawdziwe lub słuszne. Część środowiska akademickiego broniła się przed podejściem do oddolnego kreowania przez wyzwolonych, autonomicznych i twórczych nauczycieli szkół podstawowych własnych rozwiązań pedagogicznych. Nie chcieli humanistycznego paradygmatu pedagogiki, gdyż był sprzeczny z ich dotychczasowym dorobkiem. Tyle lat kształcili nauczycieli do socjalistycznego nauczania w szkole, że powiew wolności budził w nich uzasadnione (w tym kontekście) przerażenie. 2) W 1994 r. przyszła do nas nauczycielka nauczania początkowego z jednej ze szkół podstawowych w Pabianicach, w której dyrektorka molestowała ją psychicznie (nękała ciągłymi hospitacjami i negatywnymi opiniami) tylko dlatego, że nie prowadziła lekcji w swojej klasie tak jak pani Śliwerska. Albo więc zacznie bezwzględnie realizować jej założenia i rozwiązania dydaktyczno-wychowawcze, albo niech szuka innej szkoły. Mimo iż wspomniana dyrektorka nigdy nie widziała lekcji Wiesi, to jednak czytając Jej publikacje uczyniła z występujących w nich autorskich propozycji działań pedagogicznych narzędzie oceniające i selekcyjne dla innych nauczycieli. W ciągu jednego roku szkolnego ta dotychczas bardzo dobra nauczycielka, z wieloma sukcesami edukacyjnymi swoich uczniów okazała 1 Widzę i pochwalam to, co lepsze, lecz wybieram gorsze (Ovidius, Metamorph. VII, 20).
13 B. Śliwerski. Nauczycielka wolności 13 się nagle nieudacznikiem, osobą wręcz niepożądaną w szkole, gdyż nie pasowała dyrektorce do odczytanego wzorca. 3) Pamiętam, jak nauczycielki kolejnych, otwieranych w szkole klas autorskich w nauczaniu początkowym zaczęły przyjmować do nich dzieci po porażeniu mózgowym czy niepełnosprawne ruchowo po bardzo silnych urazach fizycznych nóg lub głowy. Jakiż lęk wzbudzała wśród nauczycieli klas starszych nasza postawa otwartości na ciężko już doświadczone przez los maluchy. Wiele razy trzeba było przekonywać dyrekcję szkoły, że wprawdzie nie będzie miała z tego tytułu materialnych korzyści (dzisiaj klasy integracyjne w szkole publicznej przysparzają więcej środków finansowych na edukację dzieci niepełnosprawnych), ale stajemy się dzięki temu bardziej potrzebni i gotowi do podjęcia wyzwań, jakie stawiają przed nami rodzice. W końcu szkoła publiczna to placówka umożliwiająca równy dostęp do oświaty każdemu dziecku. Niestety, kiedy każdego roku zgłaszali się do nas kolejni rodzice dzieci niepełnosprawnych spoza rejonu szkoły z prośbą o przyjęcie ich do niej, dyrekcja straciła swoją cierpliwość i życzliwość. Nie chciała wprost powiedzieć rodzicom o tym, iż ich dzieci są tak naprawdę persona non grata, gdyż mogłoby to źle wpłynąć na dobrą opinię o placówce czy jej kierownictwa, toteż rozpoczęły się zniechęcające czy odpychające oddziaływania formalno-biurokratyczne. Wystarczyło zasłonić się stosownym przepisem o dopuszczalnej liczbie uczniów w klasie, czyli o braku miejsc albo też wezwać na dywanik nauczycielkę i zabronić jej przyjmowania jakichkolwiek zgłoszeń w tym zakresie, by całkowicie zostały wyeliminowane przyjęcia takich dzieci. Nauczycielki tych klas doświadczały szczególnych form ukrytej niechęci dyrekcji wobec ich integracyjnych nastawień tak, by odechciało im się dalszych takich praktyk. Musiały pełnić więcej dyżurów w czasie przerw międzylekcyjnych na innym piętrze niż ich klasa, w związku z czym bardziej się denerwowały tym, co dzieje się z takim dzieckiem w tym czasie, albo też nie otrzymywały nadliczbowych godzin w ramach zastępstw chorych koleżanek. Jednej z nauczycielek takiej klasy udostępniono pomieszczenie lekcyjne dla swojego oddziału na II piętrze. Każdego dnia musiała wnosić i znosić na rękach bezwładne dziecko do lub z klasy, gdyż z wózkiem inwalidzkim było jej za ciężko. Dyrektorka ze swoistego rodzaju sadystyczną Schadenfreude komentowała to w charakterystyczny dla siebie sposób, mówiąc do swoich najbliższych koleżanek z rady tak: Jak tak bardzo chciała mieć takie dziecko w swojej klasie, to niech to chociaż odczuje! Przez nią to i my będziemy musiały się z nim męczyć, jak będzie już w klasie IV. A może nie zda i pozbędziemy się go ze szkoły. Niewiarygodne, a jednak smutne i prawdziwe. Dzisiaj ta sama dyrektorka (bo takie osoby pracują na stanowiskach kierowniczych w oświacie
14 14 Część I do końca) zastanawia się, jak by tu przyjąć do swojej szkoły po kilkoro dzieci niepełnosprawnych do klas, bo przecież to się wreszcie opłaca! Będzie miała wyższy dodatek motywacyjny do pensji za stworzenie klas integracyjnych, szkolny zaś budżet wzmocni się dzięki specjalnemu przelicznikowi. Przykładów ludzkiej podłości na nowatorską pracę nauczyciela można by mnożyć. Przypomnę jeszcze fragment telewizyjnej wypowiedzi współzałożycielki niepublicznej szkoły Łejery w Poznaniu Elżbiety Drygas, która na pytanie reportera TVP: Kto was nie docenia?, odpowiedziała: To trudno powiedzieć, czy ktoś nas nie docenia. Właściwsze byłoby pytanie Kto nas nie lubi? A to wcale nie jest jednoznaczne z tym, że nas nie docenia. Bardzo często spotykamy się ze stwierdzeniem My wiemy, że robicie ciekawe rzeczy, ale... I właśnie to ale potwierdza, że część nauczycieli może nie rozumie tego, co robimy, może nie wie, co się u nas dzieje, albo po prostu są sfrustrowani. To ich poczucie winy, że właściwie w tej ciężkiej, oświatowej rzeczywistości poświęcają dzieciom za mało czasu. Dużo łatwiej jest przecież czasami krzyknąć, ustawić w szereg, wyjść równo z dzwonkiem. I wtedy bardzo się nie lubi tych, którzy są inni. Wiesia zawsze była przeciwna jakimkolwiek ocenom porównawczym między uczniami, nauczycielami, klasami czy szkołami. Nie ma bowiem takich kryteriów, które uwzględniałyby naturalne, materialne i społeczno-kulturowe różnice między ludźmi, sytuując oceniającego niejako ponad nimi. Uważała, że nie należy porównywać tego, co jest nieporównywalne. Nie po to eliminowała z procesu kształcenia ocenianie instrumentalne, selekcyjne, kształciła dzieci w duchu jakościowym, procesualnym, zorientowanym na porównywanie jednostki z jej własnym rozwojem, by Nią samą potraktowano jak swojego rodzaju matrycę do oceniania innych i dokonywania selekcyjnego wyboru. Powróćmy zatem do pytań pierwszych, fundamentalnych dla naszego istnienia w szkole, bez względu na to, kto jest jej właścicielem czy twórcą. Jak pracować z dziećmi, by nie być zmuszanym do ciągłych, niesprawiedliwych konfrontacji z innymi nauczycielami na zasadzie przeciwieństw i wykluczeń: który z nich jest lepszy X czy Y? A może by tak zastąpić to antagonistyczne porównywanie nauczycieli prawem do twórczego różnienia się, jak mawiał Aleksander Kamiński i to różnienia się w sposób piękny? Każdy z nauczycieli wnosi do pracy z dziećmi coś wyjątkowego, coś charakterystycznego dla własnego sposobu bycia z sobą, z innymi i ze światem, a to oznacza, że zarówno tych indywidualnych cech bytu, jak i uwikłań w relacje społeczne nikt nie będzie w stanie skopiować, powtórzyć. I o to właśnie chodzi. Powinni być sobą, pamiętać o swoich mistrzach, o niezwykłych osobach spotkanych na swojej drodze edukacyjnej. Nie bez powodu przyjmuje się we współczesnej pedagogice założenie, zgodnie z którym warto kierować się zasadą, że wszystkie podmioty zaangażowane w proces kształcenia i wychowania są wolne.
15 B. Śliwerski. Nauczycielka wolności 15 Wychowanie opiera się na wolności jako na podstawie, że proces wychowawczy jest spotkaniem dwóch wolności, szanuje drugiego człowieka jako takiego, jako wolność. Jeśli neguje ten szacunek, neguje własne działania, swój wpływ na drugiego człowieka, ponieważ by doprowadzić go do działania tak aby ten akt pozostał autentycznie aktem, to znaczy by pobudzała go wolność trzeba szanować inność i wolność drugiego 2. Tak rozumianą wolność Wiesia kochała i pielęgnowała w swoim życiu ponad wszystko. Lęk przed wolnością nauczycieli rodzi ciągłą pokusę jej tłumienia. Sądzi się, że wiara w wolność pedagoga i możność zaufania jego kompetencjom pozbawia władzę państwową wpływu na powszechną politykę edukacyjną i jej klientów oraz prowadzi do chaosu. Wolności nauczycieli boi się przede wszystkim władza oświatowa i to na każdym szczeblu jej występowania (od centrum po środowisko lokalne). Chcąc bowiem w społeczeństwie zmierzającym do demokracji uzasadnić potrzebę i sensowność swojego istnienia, musi jego obywateli przekonać do tego w taki sposób, by nie pojawił się z jego strony nawet cień wątpliwości co do możliwości i konieczności bycia manipulowanymi z zewnątrz. Skoro nie można już nikogo totalitarnie (w sensie polityczno-społecznym) zniewalać, to trzeba tak go uwieść, by nadal był zniewolony, nie rozpoznając czy nie odczuwając tego stanu. W naszym kraju nadal narzuca się nauczycielom nie tylko określoną strukturę pracy, ale i jej koncepcję. Administracja oświatowa, chcąc posiąść nauczycieli, zobowiązuje ich do ogromnej ilości pracy iluzorycznej i zmusza tym samym do uznania iluzji za pracę autentyczną. Ocenianie nauczycieli według takich kryteriów, jak: poziom dyscypliny w klasie szkolnej (cisza, ład, porządek, pokora, brak oporu, tłumienie krytyki, brak lub nieujawnianie konfliktów itp.) czy wskaźniki efektywności kształcenia i wychowania (średnia ocen, średnia wypożyczeń książek, poziom absencji dzieci w szkole, liczba dzieci korzystających z form zajęć pozalekcyjnych, liczba olimpijczyków, ilościowy udział w konkursach, turniejach, losy absolwentów szkoły w dalszym kształceniu itp.), musi prowadzić do pozoranctwa lub selekcyjnego nastawienia do dzieci w toku edukacji. Temu zaś Wiesia zawsze była przeciwna. Polifoniczność ponowoczesnego świata wymaga od nauczycieli uznania, że można być człowiekiem na wiele sposobów, istotą wolną i pełną autentycznej tolerancji oraz poszanowania innych. Wiążą się z tym jednak m.in.: zanik poczucia bezpieczeństwa, wzrost ryzyka, wątpliwości i nieustanne poczucie własnej odpowiedzialności, którymi nie można już obciążyć innych. Tym samym mądrze korzystający z tak rozumianej wolności nauczyciele przestaną kręcić się wokół samych siebie, wokół zabiegów o małe, pospolite przyjemności, o które miałaby 2 R. Léveque, F. Best, Filozofia edukacji [w:] Rozprawy o wychowaniu. Filozoficzne, psychologiczne i socjologiczne aspekty wychowania, red. M. Debesse, G. Mialaret PWN, Warszawa 1988, s
16 16 Część I zadbać potężna, opiekuńcza władza oświatowa czy związki zawodowe i poświęcą się dla innych, dla swoich podopiecznych. Krytycznie nastawionym do swojego powołania nauczycielom wydaje się, że bez władzy są nikim, toteż wielu z nich w pogoni za funkcjami kierowniczymi próbuje odnaleźć własną tożsamość i zapewnić sobie znacznie lepszy byt zawodowy od tego, jaki mają współpracownicy. Poczynając od ministra edukacji, przez dyrektorów departamentów, kuratorów, kierowników wydziałów, wizytatorów, aż po dyrektorów szkół, przedszkoli czy innych placówek opiekuńczo-wychowawczych, starają się zapewnić sobie większy obszar wolności, swobody w podejmowaniu decyzji oraz wyższe wynagrodzenie od pozostałych zwykłych nauczycieli. Pojawienie się w strukturze oświaty państwowej suwerennego nauczyciela nie spotyka się z pełną aprobatą nawet ze strony tych przedstawicieli władz edukacyjnych, którzy optują za głęboką, oddolną reformą szkolną. Wielu etatystycznych administratorów będzie miało jakieś zastrzeżenia, wielu będzie potępiało innowacje autorskie, podkopujące terytorialny zakres wpływów i przywilejów władzy w tym zakresie. W konfrontacji między wolnymi nauczycielami a coraz bardziej zdesperowanymi w utrzymaniu swej nadrzędnej pozycji przedstawicielami nadzoru pedagogicznego będą iskrzyć konflikty demistyfikujące mit, iż szkolnictwo może ewoluować tylko w kierunku zgodnym z życzeniem rządzących. Wprawdzie wolność wewnętrzna nauczycieli jest w porządku ich bytu im dana im wraz z ich naturą, to jednak trzeba zgodzić się z filozofami twierdzącymi, iż w porządku doskonałości, to znaczy stopnia uczestnictwa w wolności, jest ona im zadana. Nauczyciele powinni się zatem ciągle wyzwalać, zdobywać i utrwalać swoją wolność wewnętrzną, czyli wolność w wyborze i realizacji zamierzonych celów, która sama w sobie będzie zdolnością do przeciwstawiania się uciskom zewnętrznym. Nikt ich z zewnątrz nie obdarzy tak niezbędną do pracy twórczej wolnością, o ile sami nie podejmą wysiłku w tym kierunku. Aby się jednak wyzwolić z niewoli uwiedzenia, trzeba krytycznie podejść do konieczności istnienia władzy w realizacji wspólnego dobra czy szczęścia, jakim jest edukacja dzieci i młodzieży. Czas zerwać z nadawaną przez władze tożsamością roli zawodowej na rzecz tożsamości zadanej, skłaniającej do twórczych poszukiwań, do samookreślenia i samostanowienia. Dylemat wolności nauczyciela wynika z jego zakorzenienia w świecie wartości i wpisanej w jego zawód konieczności apelowania do swoich wychowanków o ich rozpoznawanie i urzeczywistnianie we własnym życiu. Kiedy nauczyciele rezygnują z własnej wolności, częściowo przesądzają o podobnym stanie rzeczy w stosunku do swoich wychowanków, czyniąc niejako nieprzejrzystą podstawę ich życia. Dlatego warto zająć się zagrożeniami tej wolności, aby pod pragmatycznie sterowaną przez tyranów władzą nie marniały jednostki, a z nimi zbiorowe stosunki 3. Wolny nauczyciel nie musi uwodzić władzy, nie musi zajmować się 3 R. Léveque, F. Best, Filozofia edukacji..., dz. cyt., s. 49.
17 B. Śliwerski. Nauczycielka wolności 17 już tak bardzo sobą i swoim poczuciem uprzedmiotowienia, bezsilności, braku sprawstwa, które nie są już jego sprawą. Może się ofiarować innym, stając ponad własnym ja, wyzwalając się z lęków, uzależnienia od innych, z bólu poniżenia na rzecz zadbania o owoce swojej pracy. Zaletą wolności przed twórczością jest to, że ta pierwsza nie dzieli środowiska na lepszych lub gorszych, ale staje się punktem wyjścia do królestwa twórczości w obszarze edukacji. Czyż nie chodzi nam o to właśnie, by oprócz tworzenia kultury w pełnym tego słowa znaczeniu objąć swym zasięgiem również nowoczesne ( twórcze ) formy pracy ludzkiej, innowacyjne sposoby pełnienia ról społecznych, wreszcie tę szczególną kategorię działań, która polega na tworzeniu siebie, a którą psychologowie humanistyczni i moraliści nazywają samorozwojem, samorealizacją lub chyba najlepiej autokreacją? 4 Wiesia nie lękała się takiej wolności, płacąc za nią bardzo często o wysoką cenę, bo wiedziała, że w ostatecznym rachunku tak rozumiana autonomia pedagogiczna opłaca się nie tylko nauczycielowi, ale i jego uczniom oraz ich rodzicom mimo wszystko! Bibliografia Léveque R., Best F., Filozofia edukacji [w:] Rozprawy o wychowaniu. Filozoficzne, psychologiczne i socjologiczne aspekty wychowania, red. M. Debesse, G. Mialaret, PWN, Warszawa Ovidius, Metamorph. VII. Schulz R., Nauczyciel jako innowator, WSiP, Warszawa R. Schulz, Nauczyciel jako innowator, WSiP, Warszawa 1989, s. 18.
18 Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
Wyspy oporu edukacyjnego
Wyspy oporu edukacyjnego Bogusław Śliwerski Wyspy oporu edukacyjnego Kraków 2008 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1993 Redakcja: Wojciech Śliwerski Korekta: Agnieszka Gajewska Projekt okładki:
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy MSPEI
Międzynarodowa Szkoła Podstawowa Edukacji Innowacyjnej w Łodzi to Szkoła Kompetencji Kluczowych posiadająca i rozwijająca nowatorskie spojrzenie na kształtowanie postaw i umiejętności zgodnie z Europejskimi
Bardziej szczegółowoWyspy oporu edukacyjnego
Wyspy oporu edukacyjnego Bogusław Śliwerski Wyspy oporu edukacyjnego Kraków 2008 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1993 Redakcja: Wojciech Śliwerski Korekta: Agnieszka Gajewska Projekt okładki:
Bardziej szczegółowoTEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA
Autor: Prof. PAWEŁ TYRAŁA Tytuł: TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA zarys teorii oraz metodyki wychowania Recenzja Prof. Igor Kominarec Liczba stron: 240 Rok wydania: 2012 Spis treści WSTĘP Rozdział I TEORIA
Bardziej szczegółowowww.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Zarządzanie jakością,
Bardziej szczegółowoDarmowy fragment www.bezkartek.pl
Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009 Redakcja: Wojciech Śliwerski Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska Korekta: Beata Bednarz Sylwia Kajdana ISBN ISBN 978-83-7850-377-4 978-83-7587-147-0
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY SZKOŁY ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W BORKU WLKP.
KONCEPCJA PRACY SZKOŁY ZESPÓŁ SZKÓŁ IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W BORKU WLKP. CEL NADRZĘDNY: Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, wspieranie go w procesie nabywania wiedzy i umiejętności,
Bardziej szczegółowoEfektywno ć gier dydaktycznych w procesie kształcenia
Efektywno ć gier dydaktycznych w procesie kształcenia Roman Król Efektywno ć gier dydaktycznych w procesie kształcenia Ofi cyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków
Bardziej szczegółowoAutorefleksja Budzącej się szkoły Wersja dla nauczycieli
Autorefleksja Budzącej się szkoły Wersja dla nauczycieli Zapraszamy do wypełnienia kwestionariusza Autorefleksji Budzącej się szkoły. Wypełniając go proszę pamiętać, że wszystkie pytania dotyczą Państwa
Bardziej szczegółowoNAUKA DLA PRAKTYKI. Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK
NAUKA DLA PRAKTYKI Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK Podstawowe wyzwania i problemy polityki oświatowej wiążą się obecnie z modernizacją systemu
Bardziej szczegółowoMentoring i tutoring: długoterminowa współpraca między nauczycielem i uczniem
Mentoring i tutoring: długoterminowa współpraca między nauczycielem i uczniem Tutor Obie strony (tutor i uczeń) poświęcają czas i zaangażowanie na spotkania, których celem jest rozwój wiedzy, umiejętności
Bardziej szczegółowoSEMINARIA STUDIA STACJONARNE II STOPNIA INSTYTUT PEDAGOGIKI. Zakład Wczesnej Edukacji. Katedra Podstaw Pedagogiki
SEMINARIA STUDIA STACJONARNE STOPNIA INSTYTUT PEDAGOGIKI lp. Nazwisko i imię promotora 1 Józefa Bałachowicz tytuł naukowy 2. Danuta Gielarowska Sznajder Prof. Katedra/Zakład Zakład Wczesnej Katedra Podstaw
Bardziej szczegółowoINNOWACJA I EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY Aspekt teoretyczny i praktyczny
Marek Grzegorz Nowak Konferencja inauguracyjna 9 października 2014 r. INNOWACJA I EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY Aspekt teoretyczny i praktyczny Powitanie PLAN KONFERENCJI Doradca o sobie Prezentacja oferty
Bardziej szczegółowoZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA NR 5 SPECJALNA W BYDGOSZCZY PROGRAM WYCHOWAWCZY. Rok szkolny 2012/2013
ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA NR 5 SPECJALNA W BYDGOSZCZY PROGRAM WYCHOWAWCZY Rok szkolny 2012/2013 MISJA SZKOŁY "Zaspokajać naturalną u młodzieży potrzebę wiedzy i doskonalenia poprzez zorganizowane przekazywanie
Bardziej szczegółowoProjekt Otwarte Przedszkola został zrealizowany w Zespole Placówek Oświatowych w Zatorach. Byliśmy jedną z nielicznych placówek w powiecie pułtuskim
Projekt Otwarte Przedszkola został zrealizowany w Zespole Placówek Oświatowych w Zatorach. Byliśmy jedną z nielicznych placówek w powiecie pułtuskim uczestniczących w projekcie. Wzięło w nim udział 48
Bardziej szczegółowoROLA SAMORZĄDU. w budowaniu szkoły XXI wieku
ROLA SAMORZĄDU w budowaniu szkoły XXI wieku sierpień 2015 Jeżeli nie wiesz dokąd zmierzasz, prawdopodobnie tam nie dotrzesz /myśl Kubusia Puchatka/ LUDZIE DYREKTOR RODZICE NAUCZYCIELE UCZNIOWIE DYREKTOR
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ II Cele i zadania Szkoły
ROZDZIAŁ II Cele i zadania Szkoły 7 1. Szkoła realizuje cele i zadania określone w ustawie o systemie oświaty oraz aktach wykonawczych wydanych na jej podstawie, a w szczególności: 1) umożliwia zdobycie
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA STUDIA II STOPNIA. Rok akademicki 2018/2019
ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA STUDIA II STOPNIA Rok akademicki 2018/2019 OGÓLNE 1. Dziedziny wychowania (moralne, estetyczne, techniczne). 2. Koncepcje pedagogiki porównawczej
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENY PRACY
KRYTERIA OCENY PRACY PRACOWNIKA PEDAGOGICZNEGO MLODZIEŻOWEGO ÓŚRODKA SOCJOTERAPII ZE SZKOŁĄ PODSTAWOWĄ SPECJALNĄ NR 56 W LUBLINIE Podstawa prawna: 1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej
Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej Nasza szkoła realizuje potrzeby i oczekiwania całej społeczności szkolnej i środowiska lokalnego. Kształci i
Bardziej szczegółowoEdukacja elastyczna flexischooling
Edukacja elastyczna flexischooling James Hemming Jon Holt Roland Meighan Philip Toogood 1 Edukacja elastyczna Pedagogika skoncentrowana na uczniu, proces nauczania odpowiada potrzebom dzieci i młodzieży
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe [Wybrane fragmenty]
USTAWA z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe [Wybrane fragmenty] Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoAutorka prezentacji: Magdalena Buzor
Autorka prezentacji: Magdalena Buzor Pojęcie wychowania Wychowanie w szerokim znaczeniu wszelkie zjawiska związane z oddziaływaniem środowiska społ. i przyr. na człowieka, kształtujące jego tożsamość,
Bardziej szczegółowoRola rodziców i nauczycieli w procesie adaptacji dziecka w szkole
Organizator: Kuratorium Oświaty w Gdańsku 8 i 9 grudnia 2015 roku Konferencje dla Nauczycieli pt.: Szkolne progi: jak pomóc uczniom przejść do klasy czwartej? PSYCHOLOGIA na UAM od 1919 roku Rola rodziców
Bardziej szczegółowoPedagogika autorytarna. Geneza, modele, przemiany
Pedagogika autorytarna Geneza, modele, przemiany Małgorzata Kosiorek Pedagogika autorytarna Geneza, modele, przemiany Oicyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Oicyna Wydawnicza Impuls, Kraków
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY. Szkoły Podstawowej nr 15. im. Tadeusza Kościuszki. w Kielcach. na lata
KONCEPCJA PRACY Szkoły Podstawowej nr 15 im. Tadeusza Kościuszki w Kielcach na lata 2018 2022 WSTĘP Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej nr 15 w Kielcach powstała w celu wyznaczania kierunków wprowadzanych
Bardziej szczegółowoOPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. dla Programu Kształcenia. Studiów Podyplomowych. Edukacja Przedszkolna i Wczesnoszkolna.
Załącznik do uchwały nr538 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu OPIS
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Gdańsku
Kuratorium Oświaty w Gdańsku Konferencja dla dyrektorów szkół i placówek wrzesień 2015 Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2015/16 1.Wzmocnienie bezpieczeństwa dzieci
Bardziej szczegółowoInnowacja w praktyce szkolnej
Innowacja w praktyce szkolnej Jakie są podstawowe założenia innowacji? Czy nauczyciel może sam zdecydować, co jest innowacją, czy też musi sięgać do określonych wymagań prawnych? Zgodnie z definicją innowacja
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY SAMORZĄDOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA. w JEŻOWEM
Załącznik Nr 1 do Statutu Szkoły PROGRAM WYCHOWAWCZY SAMORZĄDOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA w JEŻOWEM PODSTAWA PRAWNA Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Konwencja
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA STUDIA I STOPNIA Rok akademicki 2018/2019
ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA STUDIA I STOPNIA Rok akademicki 2018/2019 OGÓLNE 1. Problem tożsamości pedagogiki i jej miejsce w systemie nauk. 2. Myśl pedagogiczna epoki oświecenia
Bardziej szczegółowoGrant Wielkopolskiego Kuratora Oświaty
Warunki i sposób realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w klasie IV i VII szkoły podstawowej z języka polskiego, języka obcego, historii i wiedzy o społeczeństwie Grant Wielkopolskiego Kuratora
Bardziej szczegółowoAnna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO
SAMOTNE OJCOSTWO Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006 Copyright by Anna Dudak Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. zw. dr hab. Józef Styk Redakcja
Bardziej szczegółowoInnowacje pedagogiczne
Konferencja dla nauczycieli języka polskiego szkoła podstawowa Innowacje pedagogiczne Małgorzata Roszak, nauczycielka konsultantka ds. nauczania języka polskiego w szkole podstawowej Program spotkania
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA FUNKCJONOWANIA I ROZWOJU NIEPUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W BRZEGACH. Na lata
KONCEPCJA FUNKCJONOWANIA I ROZWOJU NIEPUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W BRZEGACH Na lata 2012-2017 Koncepcja funkcjonowania i rozwoju szkoły została opracowana w oparciu o: 1.Ustawę o systemie
Bardziej szczegółowoRAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ
Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ MIEJSKIE GIMNAZJUM NR 4 Oświęcim Kuratorium Oświaty w Krakowie Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej
Bardziej szczegółowoEWALUACJA JAKO DZIAŁANIE AUTONOMICZNE I ODPOWIEDZIALNE
EWALUACJA JAKO DZIAŁANIE AUTONOMICZNE I ODPOWIEDZIALNE Grzegorz Mazurkiewicz Uniwersytet Jagielloński Program wzmocnienia efektywności systemu nadzoru pedagogicznego i oceny jakości pracy szkoły Ewaluacja
Bardziej szczegółowoSzkolny program wychowawczy
Szkolny program wychowawczy W dzieciństwie niewiele zależy od nas, wiele zaś od tych, którzy są z nami Prof. dr hab. Bronisław Rocławski Piaseczno, 2010 Spis treści: Rozdział 1 Podstawa prawna Rozdział
Bardziej szczegółowoCzłowiek jest wielki nie przez to, co ma, nie przez to, kim jest, lecz przez to, czym dzieli się z innymi Jan Paweł II
Człowiek jest wielki nie przez to, co ma, nie przez to, kim jest, lecz przez to, czym dzieli się z innymi Jan Paweł II Wolontariat szkolny to bezinteresowne zaangażowanie społeczności szkoły - nauczycieli,
Bardziej szczegółowoRada szkoleniowa w ramach WDN zorganizowana w Zespole Szkół Specjalnych. Anna Licznar nauczyciel ZSS w Prudniku
Rada szkoleniowa w ramach WDN zorganizowana w Zespole Szkół Specjalnych Referat przygotowała i przedstawiła: Anna Licznar nauczyciel ZSS w Prudniku Jak wprowadzać w szkole innowację i eksperyment pedagogiczny.
Bardziej szczegółowoOsoba podstawą i zadaniem pedagogiki. Izabella Andrzejuk
Osoba podstawą i zadaniem pedagogiki Izabella Andrzejuk Plan wystąpienia 1. Człowiek jako osoba 1. Relacje osobowe 2. Istota wychowania 1. Znaczenie relacji osobowych w wychowaniu 3. Pedagogika, filozofia
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy Szkoły Podstawowej nr 4 w Jarocinie na lata
Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej nr 4 w Jarocinie na lata 2016-2020. Podstawa prawna: Koncepcja pracy szkoły została opracowana w oparciu o: 1. Ustawę o systemie oświaty z dn. 7 września 1991r. (Dz.
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Akademii Marynarki Wojennej
Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Akademii Marynarki Wojennej Program kształcenia studiów podyplomowych Przygotowanie pedagogiczne Gdynia 2014 r. Podstawa prawna realizacji studiów. Ustawa Prawo
Bardziej szczegółowoAnkieta Rady Rodziców czerwiec 2012
Ankieta Rady Rodziców czerwiec 2012 W ankiecie wzięło udział 394 rodziców 1. Czy jest Pan/Pani rodzicem ucznia: a) SP 227 b) GIM 114 c) SP i GIM 53 2. Czy w szkole powinien być obowiązkowy mundurek dla
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr)
Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr) Termin: 25.03.2017; 22.04.2017 godz. 9:00 Czas trwania 3 semestry (kwalifikacyjne) Łączna
Bardziej szczegółowoEfekty wynikające ze Standardów Kształcenia Nauczycieli
Załącznik 3. Efekty wynikające ze Standardów Kształcenia Nauczycieli Symbol Opis efektu kształcenia Kod składnika opisu s-w-1 s-w-2 s-u-1 s-u-2 s-u-3 s-k-1 s-k-2 Wiedza: absolwent ma uporządkowaną wiedzę
Bardziej szczegółowoPubliczne Katolickie Gimnazjum im. św. Kazimierza w Gdańsku
Publiczne Katolickie Gimnazjum im. św. Kazimierza w Gdańsku Program Wewnątrzszkolnego Doradztwa Zawodowego Lata realizacji 2015-2018 Gdańsk, 14 września 2015r. Wstęp Światowe standardy gwarantują uczniom
Bardziej szczegółowoP U B L I C Z N E G O G I M N A Z J U M im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Siemoni
P U B L I C Z N E G O G I M N A Z J U M im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Siemoni Opracowano na podstawie Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego.
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENY PRACY NAUCZYCIELA, WYCHOWAWCY, BIBLIOTEKARZA,
Zespół Szkół Integracyjnych w Siemianowicach Śląskich Strona 1 z 5 KRYTERIA OCENY PRACY NAUCZYCIELA, WYCHOWAWCY, BIBLIOTEKARZA, PEDAGOGA Kryteria oceny pracy nauczyciela, wychowawcy, bibliotekarza, pedagoga
Bardziej szczegółowow kształtowaniu lokalnej polityki oświatowej
Tytuł: Znaczenie wymagań państwa wobec szkół w kształtowaniu lokalnej polityki oświatowej Jakość oświaty jako efekt zarządzania strategicznego - szkolenie dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego
Bardziej szczegółowoInnowacje pedagogiczne - z teorii i praktyki
Innowacje pedagogiczne - z teorii i praktyki Jadwiga Mielczarek j.mielczarek@womczest.edu.pl Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2013/2014 1. Wspieranie rozwoju dziecka młodszego
Bardziej szczegółowoPreambuła. Jesteśmy szkołą gwarantującą równość szans.
Preambuła Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi w Kluczborku jest miejscem gdzie stwarza się warunki do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dzieci i uczniów o specjalnych potrzebach
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy MISJA: Zespołu Szkół Publicznych w Kliniskach Wielkich. w latach
Koncepcja pracy Zespołu Szkół Publicznych w Kliniskach Wielkich w latach 2012-2017 MISJA: Nasza szkoła : dąży do wszechstronnego rozwoju ucznia promuje zdrowy styl życia w zgodzie ze środowiskiem jest
Bardziej szczegółowoZ A Ł. N R 2 R E G U L A M I N OCENIANIA NAUCZYCIELI
Z A Ł. N R 2 R E G U L A M I N OCENIANIA NAUCZYCIELI 1 1. Praca nauczyciela podlega ocenie. 2. Oceny pracy nauczyciela dokonuje się na podstawie art. 6a ustawy z dnia 26 stycznia 1982r. - KARTA NAUCZYCIELA
Bardziej szczegółowoPLAN NADZORU PEDAGOGICZNEGO DYREKTORA ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ NR 5 SPECJALNEJ W ROKU SZKOLNYM 2012/2013
PLAN NADZORU PEDAGOGICZNEGO DYREKTORA ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ NR 5 SPECJALNEJ W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 PODSTAWOWE KIERUNKI POLITYKI OŚWIATOWEJ PAŃSTWA W ROKU SZKOLNYM 2012/2013: Wzmacnianie bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoStatut Szkoły Policealnej nr 7 w Zespole Szkół Ekonomicznych im. Wojciecha Korfantego w Katowicach
Załącznik nr 1 do Statutu Zespołu Szkół Ekonomicznych im. W. Korfantego w Katowicach Statut Szkoły Policealnej nr 7 w Zespole Szkół Ekonomicznych im. Wojciecha Korfantego w Katowicach SPIS TREŚCI I. Postanowienia
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY GIMNAZJUM PUBLICZNEGO NR 1. w Czechowicach-Dziedzicach IM. KS. JANA TWARDOWSKIEGO
KONCEPCJA PRACY GIMNAZJUM PUBLICZNEGO NR 1 IM. KS. JANA TWARDOWSKIEGO w Czechowicach-Dziedzicach Misja szkoły Są wartości, których nikomu nie możemy przekazać, bo każdy musi dojrzeć do nich sam i to nieraz
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 6 W KIELCACH
KONCEPCJA PRACY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 6 W KIELCACH na lata 2015 2017 WSTĘP powstała w celu wyznaczania kierunków wprowadzanych zmian w organizacji działalności placówki oraz kontynuowania
Bardziej szczegółowoTeoretyczne podstawy wychowania
Teoretyczne podstawy wychowania 1. Wychowanie człowieka na tle różnych epok 2. Przedmiotowy wymiar wychowania 3. Podstawowe kategorie procesu wychowania 4. Proces wychowania i jego istota 5. Determinanty
Bardziej szczegółowoNie narzucaj dziecku ograniczeń wynikających z twojej edukacji, bo urodziło się w innych czasach
Nie narzucaj dziecku ograniczeń wynikających z twojej edukacji, bo urodziło się w innych czasach Rabin dran ath Tagore KLASA SZKOLNA KRÓTKA POWTÓKA Z HISTORII EDUKACJI - Kiedy powstała szkoła podstawowa?
Bardziej szczegółowoPRAWA DZIECI A OBOWIĄZKI NAUCZYCIELI. w świetle przepisów prawa
PRAWA DZIECI A OBOWIĄZKI NAUCZYCIELI w świetle przepisów prawa Zależności Konwencja o prawach dziecka 1. Prawo do wychowania w duchu tolerancji i zrozumienia dla innych, bez dyskryminacji wynikającej z
Bardziej szczegółowoProgram wychowawczy Szkoły Podstawowej Nr 33 im. Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci UNICEF na rok szkolny 2016/2017
Program wychowawczy Szkoły Podstawowej Nr 33 im. Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci UNICEF na rok szkolny 2016/2017 (w oparciu o Program wychowawczy szkoły na lata 2016-2021, podstawowe kierunki
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Warszawie na rok szkolny 2013/2014
KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Warszawie na rok szkolny 2013/2014 Koncepcja pracy szkoły została opracowana w oparciu o: Ustawę o systemie oświaty z dnia
Bardziej szczegółowoPedagogika współczesna
Pedagogika współczesna Sebastian Bakuła Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Struktura wykładu Wprowadzenie Pedagogika jako nauka: przedmiot, metody
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy. Przedszkola Publicznego Nr 32. w Tarnowie. Promującego Zdrowie
Koncepcja pracy Przedszkola Publicznego Nr 32 w Tarnowie Promującego Zdrowie Koncepcja Pracy Przedszkola Publicznego Nr 32 w Tarnowie została opracowana na podstawie: 1. Rozporządzenia Ministra Edukacji
Bardziej szczegółowoEWALUACJA WEWNETRZNA. 2012/2013 OBSZAR II 2.3 Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany
EWALUACJA WEWNETRZNA 2012/2013 OBSZAR II 2.3 Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany Pytania kluczowe : 1. Czy procesy edukacyjne są planowane zgodnie z podstawą programową? 2. Czy procesy edukacyjne
Bardziej szczegółowoInnowacyjność w szkole
Innowacyjność w szkole Inspiracje w prawie oświatowym Izabela Suckiel 26 marca 2019 Przepisy prawa oświatowego obligują przedszkola, szkoły i placówki do podejmowania innowacyjnych rozwiązań w pracy dydaktycznej,
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY ZESPOŁU SZKÓŁ W PAWŁOWIE NA LATA 2013-2018
KONCEPCJA PRACY ZESPOŁU SZKÓŁ W PAWŁOWIE NA LATA 2013-2018 MISJA SZKOŁY Jesteśmy szkołą bezpieczną i przyjazną. Szanujemy się wzajemnie i wspieramy. Celem naszej szkoły jest dobre przygotowanie uczniów
Bardziej szczegółowoBiblioteki szkolne w nowym prawie oświatowym
Biblioteki szkolne w nowym prawie oświatowym LESZEK ZALEŚNY PRZEPISY Leszek Zaleśny 1. ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r. poz. 1379 ze zm. w 2017 r. poz. 60) 2. ustawa
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA ROZWOJU I FUNKCJONOWANIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W ZIELINIE NA LATA
KONCEPCJA ROZWOJU I FUNKCJONOWANIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W ZIELINIE NA LATA 2018-2023 Marzenna Stein WSZYSCY JESTEŚMY SOBIE POTRZEBNI. RAZEM ŁATWIEJ, RADOŚNIEJ, MĄDRZEJ I BEZPIECZNIEJ J A N U S Z K O R C
Bardziej szczegółowoRegulamin. Rada jest kolegialnym organem szkoły w zakresie realizacji jej statutowych zadań dotyczących kształcenia, wychowania i opieki.
Regulamin organizacji i działalności Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej im. Powstańców Wielkopolskich w Pyszącej. Na podstawie Ustawy z unia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Bz.tf.Nr 95,póz.425)
Bardziej szczegółowoPROJEKT NADZORU PEDAGOGICZNEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ
PROJEKT NADZORU PEDAGOGICZNEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ mgr Jolanta Klepadło Założenia organizacyjne nadzoru pedagogicznego Zgodnie z wymienionymi przepisami nadzór pedagogiczny w Szkole Podstawowej w sprawują:
Bardziej szczegółowoSYSTEM PRZYJAZNEJ SZKOŁY W DUCHU OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO. Gimnazjum nr 75 z Oddziałami integracyjnymi im. Aleksandra Fredry w Warszawie
SYSTEM PRZYJAZNEJ SZKOŁY W DUCHU OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO Gimnazjum nr 75 z Oddziałami integracyjnymi im. Aleksandra Fredry w Warszawie Misja szkoły Gimnazjum Nr 75 z Oddziałami Integracyjnymi im. Aleksandra
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 15 W KROŚNIE
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 15 W KROŚNIE W wychowaniu chodzi właśnie o to, ażeby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem o to ażeby bardziej był, a nie tylko więcej miał, aby poprzez
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU NR 2 FANTAZJA W SZCZYTNIE
KONCEPCJA PRACY W MIEJSKIM PRZEDSZKOLU NR 2 FANTAZJA W SZCZYTNIE Koncepcja pracy przedszkola oparta jest na celach i zadaniach zawartych w aktach prawnych: ustawie o systemie oświaty oraz aktach wykonawczych
Bardziej szczegółowoCzyli, jak efektywnie współpracować z rodzicami. Radom 2012
Czyli, jak efektywnie współpracować z rodzicami Radom 2012 Katarzyna Ziomek doradca metodyczny Radomskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli katarzyna.ziomek@rodon.radom.pl Są doskonałym źródłem informacji
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY I NADZORU PEDAGOGICZNEGO W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 ODDZIAŁY PRZEDSZKOLNE I PUNKT PRZEDSZKOLNY W ŻARNOWCU
PLAN PRACY I NADZORU PEDAGOGICZNEGO W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 ODDZIAŁY PRZEDSZKOLNE I PUNKT PRZEDSZKOLNY W ŻARNOWCU Podstawa prawna I. Art. 33 ust. 1 i 2; art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r.
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PLANY PRACY PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA
KONCEPCJA EDUKACJI FIZYCZNEJ ZDROWIE SPORT REKREACJA Urszula Kierczak KONCEPCJA EDUKACJI FIZYCZNEJ ZDROWIE SPORT REKREACJA SZKOŁA PODSTAWOWA KLASY IV VI PROGRAM NAUCZANIA PLANY PRACY PRZEDMIOTOWY SYSTEM
Bardziej szczegółowoSZKOLNY TUTORING WYCHOWAWCZO-ROZWOJOWY nowa jakość w relacjach Nauczyciel Uczeń Rodzice. Mariusz Budzyński
SZKOLNY TUTORING WYCHOWAWCZO-ROZWOJOWY nowa jakość w relacjach Nauczyciel Uczeń Rodzice Mariusz Budzyński starogreckie słowo schole odpoczynek duchowy, polegający na przebywaniu wśród ludzi, którzy wzajemnie
Bardziej szczegółowoTrzy filary motywacji wewnętrznej: jak je budować? Joanna Steinke-Kalembka
Trzy filary motywacji wewnętrznej: jak je budować? Joanna Steinke-Kalembka Czym jest motywacja wewnętrzna? motywacja to coś, co pobudza nas do działania i powoduje, że możemy w tym działaniu wytrwać. Motywacja
Bardziej szczegółowoNasza szkoła jest inna, wyjątkowa. Dlaczego? Bo jest szkołą promującą idee integracji. Tutaj przyjaźnią się, bawią się i uczą się dzieci z normą
Nasza szkoła jest inna, wyjątkowa. Dlaczego? Bo jest szkołą promującą idee integracji. Tutaj przyjaźnią się, bawią się i uczą się dzieci z normą intelektualną i te ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Bardziej szczegółowoWewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Publicznego Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Strykowicach Górnych rok szkolny 2015/2016
Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Publicznego Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Strykowicach Górnych rok szkolny 2015/2016 Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty
Bardziej szczegółowoOdpowiedzialna Przedsiębiorczość
Odpowiedzialna Przedsiębiorczość Czym są warsztaty: Odpowiedzialna Przedsiębiorczość To cykl spotkań, które skupione wokół zagadnień związanych z przedsiębiorstwem, pokazują młodym osobom, w jaki sposób
Bardziej szczegółowoSkłada się on z czterech elementów:
Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś
Bardziej szczegółowoRegulamin oceny pracy nauczyciela w Szkole Podstawowej Nr 2 im. Jana Brzechwy w Barcinie.
Regulamin oceny pracy nauczyciela w Szkole Podstawowej Nr 2 im. Jana Brzechwy w Barcinie. Regulamin opracowano na podstawie: 1. Rozporządzenia MEN z 2.11.2000r. w sprawie kryteriów i trybu dokonywania
Bardziej szczegółowoKoncepcja Pracy Szkoły Podstawowej nr 15 im. Polskich Olimpijczyków w Koninie na lata
Koncepcja Pracy Szkoły Podstawowej nr 15 im. Polskich Olimpijczyków w Koninie na lata 2014-2019 Spis treści: 1. Misja i wizja. 2. Cele strategiczna na okres 5 lat [ 2014 2019 ]. 3. Kierunki rozwoju szkoły.
Bardziej szczegółowoKoncepcja funkcjonowania i rozwoju
Koncepcja funkcjonowania i rozwoju Publicznej Szkoły Podstawowej w Jełowej na lata 2014-2019 Strona2 Spis treści Koncepcja funkcjonowania i rozwoju szkoły... 3 Analiza obecnej sytuacji szkoły... 3 Cel
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 109 im. Batalionów Chłopskich w Warszawie 1 Podstawa prawna: 1. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. (tekst jednolity Dz. U. z 1996r. Nr
Bardziej szczegółowoWyŜsza Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera z siedzibą w Krakowie
WyŜsza Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera z siedzibą w Krakowie KARTA PRZEDMIOTU 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu PEDAGOGIKA Rocznik studiów 2012/13 Wydział Wydział Stosowanych
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY IX LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. JAROSŁAWA DĄBROWSKIEGO W ŁODZI REALIZOWANA W LATACH 2011-2014. Główne założenia pracy szkoły:
KONCEPCJA PRACY IX LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. JAROSŁAWA DĄBROWSKIEGO W ŁODZI REALIZOWANA W LATACH 2011-2014 Główne założenia pracy szkoły: A. Zapewnienie społeczności szkolnej warunków pracy i nauki
Bardziej szczegółowoGimnazjum nr 1 im. Polskich Noblistów w Ostródzie
Gimnazjum nr 1 im. Polskich Noblistów w Ostródzie WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO Zaopiniowany przez Radę Pedagogiczną dnia 23.05.2012r Opracowanie: mgr Anna Kuźniar 1 PODSTAWA PRAWNA Rezolucja
Bardziej szczegółowoKwestionariusz ankiety dla nauczycieli wychowania fizycznego szkół ponadgimnazjalnych z powiatu miasta Gdańska.
Kwestionariusz ankiety dla nauczycieli wychowania fizycznego szkół ponadgimnazjalnych z powiatu miasta Gdańska. Zakład Pedagogiki Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie Katedra
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA ORGANIZACYJNA
STRUKTURA ORGANIZACYJNA SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W RODAKACH Organem prowadzącym Szkołę jest Urząd Gminy w Kluczach Organ nadzorujący: Kuratorium Oświaty w Krakowie Organami szkoły są:
Bardziej szczegółowoNowe uregulowania prawne dotyczące prowadzenia innowacji. Innowacje a rozwój dziecka w wieku przedszkolnym dobra praktyka mgr Renata Wiśniewska
Nowe uregulowania prawne dotyczące prowadzenia innowacji. Innowacje a rozwój dziecka w wieku przedszkolnym dobra praktyka mgr Renata Wiśniewska nauczycielka konsultantka do spraw wychowania przedszkolnego
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Warszawie na lata 2014-2017
KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Warszawie na lata 2014-2017 Koncepcja pracy szkoły została opracowana w oparciu o: Ustawę o systemie oświaty z dnia 7 września
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENY PRACY NAUCZYCIELA PRZEDSZKOLA GMINNEGO W LUBISZYNIE Z FILIĄ W BACZYNIE
Załącznik do uchwały nr 1/2011/2012 Rady Pedagogicznej z dnia 13.09.2011r. KRYTERIA OCENY PRACY NAUCZYCIELA PRZEDSZKOLA GMINNEGO W LUBISZYNIE Z FILIĄ W BACZYNIE Podstawa prawna Art. 4 ustawy o systemie
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PRAWNA STATUTU
PODSTAWA PRAWNA STATUTU Podstawę prawną niniejszego Statutu stanowią: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (z późniejszymi zmianami) - Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz.2572, 2. Ustawa z dnia
Bardziej szczegółowoSTATUT INTERNATIONAL SCHOOL OF POZNAŃ
STATUT INTERNATIONAL SCHOOL OF POZNAŃ NIEPUBLICZNA OŚMIOLETNIA SZKOŁA PODSTAWOWA Z ODDZIAŁAMI MIĘDZYNARODOWYMI I DWUJĘZYCZNYMI ORAZ Z MIĘDZYNARODOWYMI ODDZIAŁAMI PRZEDSZKOLNYMI 1 ROZDZIAŁ 1 POSTANOWIENIA
Bardziej szczegółowoRealizacja podstawy programowej w klasach IV VI szkoły podstawowej poprzez różne formy aktywności
Realizacja podstawy programowej w klasach IV VI szkoły podstawowej poprzez różne formy aktywności Małgorzata Tubielewicz tubielewicz@womczest.edu.pl Co to są metody aktywizujące? Metody aktywizujące to
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PLASTYCZNEJ IM. JACKA MALCZEWSKIEGO W ZESPOLE SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. JÓZEFA BRANDTA W RADOMIU
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PLASTYCZNEJ IM. JACKA MALCZEWSKIEGO W ZESPOLE SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. JÓZEFA BRANDTA W RADOMIU Podstawa prawna Wstęp 1. Wizja szkoły 2. Misja i model absolwenta Cele i zadania
Bardziej szczegółowo