NARZ D WZROKU. Ryc Narząd wzroku. (1) LG gruczoł łzowy, LD przewód łzowy, LS woreczek łzowy, NC kanał nosowo-łzowy, El powieki, E gałka
|
|
- Aneta Kubiak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 NARZ D WZROKU 23 Narząd wzroku, zwany także po prostu okiem, tworzą: gałka oczna oraz narządy dodatkowe tj. mięśnie gałki ocznej, spojówka, powieka i narząd łzowy. Narząd wzroku umożliwia widzenie poprzez tworzenie obrazów optycznych w płaszczyźnie wewnętrznej światłoczułej warstwy gałki ocznej zwanej siatkówką oraz przekształcenie ich tzn. obrazów w pobudzenie nerwowe przekazywane do mózgu. Ryc Narząd wzroku. (1) LG gruczoł łzowy, LD przewód łzowy, LS woreczek łzowy, NC kanał nosowo-łzowy, El powieki, E gałka oczna; (2) C rogówka, S twardówka, I tęczówka, CB ciałko rzęskowe, Ch naczyniówka, R siatkówka, OS rąbek zębaty, L soczewka, CZ obwódka rzęskowa, VB ciałko szkliste, AC komora przednia, PC komora tylna, IA kąt tęczówkowo-rogówkowy, TM siateczka beleczkowa, SC zatoka żylna twardówki (Kanał Schlemma), CT torebka Tenona, Ad tkanka tłuszczowa, ES przestrzeń Tenona, M mięśnie okoruchowe, ON nerw wzrokowy, BC spojówka gałkowa, OP brodawka nerwu wzrokowego, ML plamka żółta, El powieka, Sk skóra, PC spojówka powiekowa, F sklepienie spojówki, TG gruczoł tarczkowy (Meiboma), Es rzęsy, strzałki rąbek rogówki.
2 Narząd wzroku 277 rogówka komora przednia rąbek kanał Schlemmana więzadełko rąbek zębaty komora tylna soczewka tęczówka wyrostek rzęskowy naczyńka mięśnie rzęskowe siatkówka twardówka twardówka nabłonek barwnikowy naczyńka plamka żółta brodawka mięśnia wzrokowego dołek centralny (plamka żółta) Ryc Gałka oczna prawego oka. 1 akson komórki zwojowej, 2 komórka dwubiegunowa, 3 pręciki, 4 czopki GA KA OCZNA Gałka oczna ma kształt zbliżony do kuli o średnicy (u człowieka) mm. Gałkę oczną tworzą trzy koncentryczne warstwy: od zewnątrz 1. błona włóknista składająca się w 5/6 z nieprzejrzystej twardówki (sclera) oraz w 1/6 z przezroczystej rogówki (cornea); 2. błona naczyniowa składająca się z: naczyniówki (choroidea), ciałka rzęskowego (corpus ciliare) oraz tęczówki (iris); 3. błona wewnętrzna siatkówka (retina) TWARD WKA Twardówka ma grubość 0,3 1,0 mm i jest biała, dlatego nazywana jest też białkówką. Głównym jej składnikiem są włókna kolagenowe, którym zawdzięcza sztywność, a przez to utrzymywanie kształtu kulistego przez gałkę oczną. Między włóknami kolagenowymi znajdują się włókna sprężyste oraz fibroblasty, a także, szczególnie w głębszych warstwach twardówki, komórki barwnikowe melanocyty.
3 278 Rozdział ROG WKA Rogówka ma grubość ok. 1 mm, a zbudowana jest z pięciu warstw: 1) nabłonka przedniego; 2) blaszki granicznej przedniej; 3) istoty właściwej rogówki; 4) blaszki granicznej tylnej; 5) nabłonka tylnego. 1. nabłonek przedni rogówki jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, nierogowaciejącym, zawierającym 5 6 warstw komórek. Ma znaczne zdolności regeneracyjne, a czas wymiany komórek wynosi około 7 dni. Powierzchowne komórki mają mikrokosmki zanurzone w cienkiej błonce ochronnej zawierającej lipidy i glikoproteiny. Nabłonek ten spoczywa na 2. blaszce granicznej zewnętrznej (Bowmana), którą tworzą cienkie włókna kolagenowe ułożone nieregularnie. Ma ona grubość 7 12 µm. Nie ma w niej komórek. Blaszka styka się z 3. istotą właściwą rogówki (stroma), którą tworzą regularnie warstwowo ułożone włókna kolagenowe. W każdej warstwie włókna ułożone są równolegle względem siebie, a kierunek ich przebiegu jest różny w sąsiadujących warstwach. Rogówka zawiera co najmniej kilkadziesiąt warstw, pomiędzy którymi znajdują się fibroblasty, zwane korneocytami. Istota podstawowa zawiera siarczan chondroityny. Zrąb rogówki, tak jak i pozostałe jej warstwy, nie zawiera naczyń krwionośnych. Rogówka odżywiana jest przez płyny dyfundujące z obwodu rogówki, gdzie znajdują się naczynia (rąbek rogówki). W odżywianiu rogówki uczestniczy także ciecz wodnista wypełniająca komorę przednią. Od tyłu istota właściwa rogówki opiera się o 4. blaszkę graniczną tylną (Descemeta), zbudowaną z włókien kolagenowych ułożonych regularnie. Ma grubość 5 10 µm. Na blaszce tej, od tyłu rogówki leży Ryc Przednia część rogówki. nabłonek błona graniczna zewnętrzna włókno nerwowe zrąb fibroblast
4 Narząd wzroku nabłonek tylny, jednowarstwowy płaski. Komórki tego nabłonka mają ultrastrukturę charakterystyczną dla komórek zaangażowanych w aktywny transport oraz syntezę i wydzielanie białka. Rąbek rogówki (limbus corneae) to miejsce styku rogówki i twardówki. Na zewnątrz odpowiada mu (wyznacza go) bruzda twardówkowa zewnętrzna, natomiast od wewnątrz biegnie bruzda twardówkowa wewnętrzna, wypełniona siecią beleczek i zatok. Pomiędzy dwoma bruzdami biegnie, a więc także okrężnie, zatoka żylna twardówki (kanał Schlemma). Zatoka ta podobnie jak zatoki bruzdy wewnętrznej wysłana jest śródbłonkiem. Przez zatoki bruzdy oraz zatokę żylną odpływa ciecz wodnista z komory przedniej gałki ocznej. Rogówka jest istotnym elementem układu optycznego oka. Siłą łamiącą dwukrotnie przewyższa soczewkę. Rogówka jest silnie unerwiona B ONA NACZYNIOWA GA KI OCZNEJ Naczyniówka. Wyróżniamy w niej, idąc od zewnątrz, następujące warstwy: 1) blaszka nadnaczyniówkowa; 2) blaszka naczyniowa; 3) blaszka naczyń włosowatych; 4) blaszka podstawna. 1. blaszka nadnaczyniówkowa sąsiaduje z twardówką, a tworzy ją tkanka łączna włóknista zawierająca melanocyty, nadające jej barwę brązową; 2. blaszka naczyniowa zawiera naczynia tętnicze i żylne oraz tkankę łączną wraz z melanocytami leżącą pomiędzy nimi; 3. blaszka naczyń włosowatych zawiera naczynia o śródbłonku z okienkami. Melanocyty nie występują. Naczynia włosowate tej warstwy stanowią źródło odżywienia komórek siatkówki, od których oddziela je 4. blaszka podstawna (Brucha). Tworzy ją pięć warstw: 1 błona podstawna naczyń włosowatych (blaszki naczyń włosowatych); 2 warstwa włókien kolagenowych; 3 warstwa włókien sprężystych; 4 warstwa włókien kolagenowych oraz 5 błona podstawna nabłonka barwnikowego (siatkówki). Ciałko rzęskowe. Stanowi leżące do przodu od naczyniówki, pierścieniowate jej poszerzenie. Na przekroju poprzecznym ma kształt trójkąta, którego jeden bok (zewnętrzny) styka się z twardówką, drugi (wewnętrzny) z ciałkiem szklistym, a trzeci (dośrodkowy) skierowany jest ku soczewce i stanowi ograniczenie tylnej komory gałki ocznej. W kierunku soczewki odchodzi od ciałka rzęskowego około 70 wyrostków rzęskowych, które za pomocą włókienek (Zinna) wiążą ciałko rzęskowe z torebką soczewki. Zrąb wyrostków rzęskowych tworzy tkanka łączna luźna z licznymi naczyniami. Naczynia te są źródłem cieczy wodnistej, która trafia najpierw do tylnej komory gałki ocznej, tworzonej przez ciałko rzęskowe, soczewkę oraz tęczówkę. Następnie przez źrenicę ciecz wodnista przepływa do komory przedniej, tworzonej przez rogówkę z przodu, a przez tęczówkę i częściowo soczewkę z tyłu. Ciecz wodnista odpływa, jak już wspomniano, poprzez zatokę żylną twardówki. W tworzeniu cieczy wodnistej uczestniczy dwuwarstwowy nabłonek pokrywający ciałko rzęskowe oraz wyrostki rzęskowe. Nabłonek jest kontynuacją siat-
5 280 Rozdział 23 Ryc Połączenie ciałka rzęskowego z soczewką. tkanka łączna ciałko rzęskowe wyrostki rzęskowe więzadełko soczewka kówki, przy czym nabłonek wewnętrzny stykający się z cieczą wodnistą w komorze tylnej, jest bezbarwnikowy, tworzą go komórki odpowiadające komórkom glejowym siatkówki, natomiast leżący od zewnątrz nabłonek barwnikowy, jest przedłużeniem nabłonka barwnikowego siatkówki. Komórki obu nabłonków mają cechy komórek zaangażowanych w transport jonów i wody. Zasadniczym składnikiem ciałka rzęskowego są jednak komórki mięśniówki gładkiej tworzące mięsień rzęskowy, zwany także mięśniem akomodacyjnym, gdyż uczestniczy on w akomodacji oka przez wpływ na krzywiznę soczewki. Mięsień rzęskowy ma dwie części, jedną tworzą komórki mięśnia gładkiego ułożone okrężnie w stosunku do soczewki (równoleżnikowo), leżące przyśrodkowo. Napięcie tej części mięśnia rzęskowego powoduje zmniejszanie napięcia włókien łączących wypustki rzęskowe z soczewką, przez co krzywizna soczewki ulega zwiększeniu. Druga część mięśnia rzęskowego ma układ komórek prostopadły do poprzedniej (południkowy), leży w stosunku do niej obwodowo. Napięcie tej części mięśnia rzęskowego powoduje napięcie torebki soczewki, a przez to jej spłaszczenie i zmniejszenie krzywizny. Tęczówka. Jest przedłużeniem naczyniówki i pokrywa od przodu soczewkę. Na obwodzie połączona jest z ciałkiem rzęskowym, a w środku ma otwór zwany źrenicą (pupilla). Powierzchnia przednia jest nierówna, natomiast tylna gładka. W tęczówce wyróżniamy następujące warstwy: 1) nabłonek przedni tęczówki; 2) warstwa graniczna zewnętrzna; 3) zrąb tęczówki; 4) warstwa barwnikowa tęczówki. Nabłonek przedni tęczówki jest jednowarstwowy płaski i na obwodzie łączy się z nabłonkiem tylnym rogówki.
6 Narząd wzroku 281 Warstwę graniczną zewnętrzną tworzą fibrocyty i włókna kolagenowe. Brak naczyń krwionośnych. Zrąb tęczówki tworzą fibrocyty, włókna kolagenowe, które ułożone są głównie promieniście oraz naczynia krwionośne. W zrębie tęczówki mogą występować liczne melanocyty, które decydują o kolorze tęczówki. Jeśli melanocyty są liczne, tęczówka ma kolor brązowy, a nawet ciemny. Gdy jest ich niewiele lub brak wtedy widoczny jest nabłonek pokrywający tylną powierzchnię tęczówki. Jest on przedłużeniem dwuwarstwowego nabłonka pokrywającego ciałko rzęskowe, przy czym tutaj obie warstwy zawierają brązową melaninę, która jednak w wyniku efektów optycznych jest widziana jako niebieska. Przy braku melanocytów w zrębie staje się widoczna. W zrębie tęczówki znajdują się dwa mięśnie: mięsień zwieracz źrenicy (sphincter pupillae) i mięsień rozwieracz (dilatator pupillae). Mięsień zwieracz tworzą komórki mięśniówki gładkiej ułożone okrężnie blisko żrenicy, tworzące pierścień o grubości ok. 1 mm. Komórki mięśnia rozwieracza źrenicy, leżą promieniście i obwodowo w stosunku do mięśnia zwieracza. Komórki tego mięśnia są komórkami mioepitelialnymi, pochodzenia ektodermalnego. Mięśnie tęczówki wpływają na wielkość źrenicy przez co tęczówka pełni rolę przesłony decydującej o ilości światła wpadającego do wnętrza gałki ocznej SIATK WKA Siatkówka to błona wewnętrzna gałki ocznej. Od zewnątrz styka się z naczyniówką, a od wewnątrz z ciałkiem szklistym. Zasadnicza część siatkówki zwana częścią wzrokową zawiera komórki odbierające bodźce światła, do przodu od części wzrokowej znajduje się część rzęskowa i część tęczówkowa siatkówki, pozbawione receptorów światła. Tutaj siatkówka, jak już wspomniano, zredukowana jest do dwóch warstw komórek nabłonkowych. Budowa części wzrokowej siatkówki jest bardzo skomplikowana i wyróżniamy w niej następujące warstwy (ryc. 23.5, 23.6), idąc od zewnątrz (od naczyniówki): 1) warstwa barwnikowa; 2) warstwa pręcików i czopków; 3) błona graniczna glejowa; 4) warstwa ziarnista zewnętrzna; 5) warstwa splotowata zewnętrzna; 6) warstwa ziarnista wewnętrzna; 7) warstwa splotowata wewnętrzna; 8) warstwa zwojowa; 9) warstwa włókien nerwowych; 10) błona graniczna glejowa wewnętrzna. Ten wielowarstwowy układ w istocie tworzony jest przez trzy kolejne neurony drogi wzrokowej: I warstwy 2 5, II warstwy 5 7 oraz III warstwy 7 9. Przy czym I neuron (komórki receptorowe) umieszczony jest najbardziej zewnętrznie przez co światło wpadające do gałki ocznej, aby do niego dotrzeć najpierw przebiega całą grubość siatkówki. ad 1. warstwę barwnikową tworzy nabłonek jednowarstwowy kostkowy, którego komórki zawierają brązową melaninę. Barwnik ten pochłania światło padające na siatkówkę, przeciwdziałając jego odbiciu. Na powierzchni, komórki tworzą wy-
7 Rozdział naczyniówka w. barwnikowa w. pręcików i czopków w. ziarnista zewnętrzna w. splotowa zewnętrzna w. ziarnista wewnętrzna w. splotowa wewnętrzna w. zwojowa w. włókien nerwowych błona graniczna wewnętrzna w. barwnikowa błona graniczna zewnętrzna jądro komórki pręcikonośnej segment zew. segment wew. komórka czopkonośna I neron komórka pozioma komórka dwubiegunowa komórka glejowa podporowa (Müllera) II neron komórka amakrytowa komórka zwojowa kolaterale błona graniczna wewnętrzna Ryc Budowa siatkówki oka. III neron tętniczka
8 Narząd wzroku 283 A.c.r Ryc Unaczynienie siatkówki oka. A.c.r. odgałęzienia naczyń centralnych siatkówki, 1 błona graniczna wew., 2 warstwa włókien nerwowych, 3 warstwa splotowata wew., 4 warstwa ziarnista wew., 5 warstwa splotowata zew., 6 warstwa ziamista zew., 7 warstwa pręcików i czopków, 8 warstwa barwnikowa, 9 naczy niówka, 10 twardówka.
9 284 Rozdział 23 pustki wnikające pomiędzy segmenty zewnętrzne pręcików i czopków. Podstawą komórki spoczywają na błonie podstawnej, która wchodzi w skład blaszki podstawnej (Brucha) naczyniówki. Wewnątrz cytoplazmy w obrazie ME widać tworzone melanosomy oraz lizosomy i fagosomy trawiące fragmenty segmentów zewnętrznych pręcików i czopków. Nabłonek barwnikowy jest dość lużno związany z warstwą pręcików i czopków przez co może na ich styku dochodzić do tzw. odwarstwienia siatkówki. ad 2 5. Następne warstwy siatkówki tworzą komórki wzrokowe i towarzyszące im komórki glejowe. Komórki wzrokowe, stanowiące pierwszy, receptorowy neuron drogi wzrokowej występują w dwóch odmianach jako: pręcikonośne i czopkonośne. Pierwsze są liczniejsze i w jednym oku jest ich około 120 milionów, podczas gdy drugich 6 milionów. Komórka wzrokowa pręcikonośna jest wydłużona (75 µm) i składa się z następujących części: 1) pręcika; 2) wypustki pręciokonośnej; 3) ciała komórki; 4) włókna wewnętrznego i 5) buławki końcowej (ryc. 23.9). Pręcik ma kształt wydłużonego walca i podzielony jest przewężeniem na odcinek (segment) zewnętrzny i odcinek (segment) wewnętrzny. Segment zewnętrzny zawiera charakterystyczne dyski zawierające rodopsynę. Ułożone są one prostopadle do długiej osi pręcika i jeden nad drugim w liczbie do kilku tysięcy. Powstają przez wpuklenie się błony komórkowej w pobliżu przewężenia a następnie przesuwają się w kierunku (w ciągu padające światło błona graniczna wewnętrzna aksony komórek zwojowych komórki zwojowe komórki amakrynowe komórki podporowe siatkówki (Müllera) komórka pozioma warstwa splotowa wewnętrzna komórki dwubiegunowe warstwa splotowa zewnętrzna segmenty wewnętrzne pręcików i czopków segmenty zewnętrzne pręcików i czopków pręcik czopek bona graniczna zewnętrzna nabłonek barwnikowy Ryc Komórki tworzące siatkówkę oka.
10 Narząd wzroku 285 trawienie przez lizosomy fragmentów pręcika sfagocytowanego przez komórki nabłonka barwnikowego synteza melaniny przez RER, AG i melanosomy transport witaminy A i jej estryfikacja przez SER transport jonów przez mitochondria i błonę komórkową Ryc Komórka nabłonka barwnikowego siatkówki oka. ok. 10 dni) do zewnętrznego końca pręcika, aby ulec sfagocytowaniu przez komórki warstwy barwnikowej. Przewężenie łączące segment zewnętrzny z wewnętrznym ma budowę podobną do migawki. Segment wewnętrzny zawiera liczne mitochondria, SER i RER oraz AG. Tutaj tworzony jest materiał na dyski segmentu zewnętrznego. Pręciki znajdują się w warstwie 2 siatkówki. Pręcik, który odpowiada dendrytowi łączy się z ciałem komórki (neuronu) poprzez wypustkę pręcikonośną. Na jej wysokości znajduje się warstwa 3 błona graniczna glejowa. Pod błoną graniczną znajduje się warstwa 4 ziarnista zewnętrzna, która zawiera ciała komórek pręcikonośnych. Jądra tych komórek leżą na różnych poziomach. Od ciała komórki odchodzi włókno (filament) wewnętrzne, które kończy się buławką końcową. Wypełniają ją pęcherzyki synaptyczne i mitochondria. Poprzez buławkę komórka pręcikonośna tworzy synapsy z komórkami II go neuronu oraz neuronami poziomymi. Znajdują się one w warstwie 5. Komórki wzrokowe czopkonośne mają budowę nieco odmienną od poprzednich. Czopek, odpowiednik pręcika, szeroki u podstawy zwęża się ku wierzchołkowi (ryc. 23.9). Zawiera dyski, które w przeciwieństwie do pręcików mają zachowane połączenie z błoną komórkową, z której powstają. Czopki odbierają zarówno światło jak i barwy. Odbiór barw zawdzięczamy istnieniu trzech odmian czopków zawierających barwnik wzrokowy jodopsynę o różnej wrażliwości na długość fali światła. Barwę fioletową i niebieską odbierają czopki zwierające jodopsynę o wrażliwości na światło o długości fali 420
11 286 Rozdział 23 Ryc Fotoreceptory. OS segment zewnętrzny, IS segment wewnętrzny, PE nabłonek barwnikowy, Pl błona komórkowa, MD dyski, C rzęska, BB ciałko podstawne, R korzonek podstawny, E elipsoid, M mioid, Ce centriola, G aparat Golgiego, rer cysterna RER, ser cystema SER, OF włókno zewnętrzne, ZA strefa przylegania, MC komórka glejowa podporowa (Müllera), N jądro komórkowe, IF włókno wewnętrzne, RS buławka końcowa, SR wstążka synaptyczna, SV pęcherzyki synaptyczne, P wypustka końcowa, LP fagosom, SrS przestrzeń podsiatkówkowa, Mv mikrokosmki, OLM błona graniczna zewnętrzna, strzałki wpuklenia błony komórkowej.
12 Narząd wzroku 287 nm, zieloną oraz żółtą o wrażliwości na światło 535 nm i barwę czerwoną na światło o fali 565 nm. Odcinek zewnętrzny (segment) łączy się podstawą bezpośrednio z ciałem komórki, od którego odchodzi włókno wewnętrzne kończące się wypustką końcową. Wypustka ta podobnie jak buławka komórki pręcikonośnej tworzy synapsy z komórkami II go neuronu i poziomymi, jednak synapsy te są bardziej złożone. Komórki poziome leżą w warstwie 6 ziarnistej wewnętrznej, a swoje wypustki, dendryty i neuryty wysyłają do warstwy 5 splotowatej zewnętrznej, gdzie dendryty tworzą synapsy z komórkami czopkowymi, a neuryty z komórkami pręcikowymi. Uważa się, że komórki te przyczyniają się do wzmocnienia kontrastu obrazu. Komórki (neurony) dwubiegunowe znajdują się w warstwie ziarnistej wewnętrznej 6, a ich wypustki w warstwie 5 splotowatej zewnętrznej i 7 splotowatej wewnętrznej. Łączą one komórki I szego neuronu (pręcikowe i czopkowe) z komórkami III go neuronu. Jest ich mniej niż komórek I szego neuronu ale więcej niż III go, tak więc na drodze wzrokowej następuje redukcja liczby neuronów. Komórki (neurony) amakrynowe nie posiadają neurytu. Ich ciała znajdują się w warstwie 6 ziarnistej wewnętrznej, a ich dendryty w warstwie 7 splotowatej wewnętrznej. Łączą one różne neurony siatkówki, a funkcja ich nie jest jeszcze poznana. Komórki zwojowe stanowiące III neuron. Ciała ich znajdują się w warstwie 8, a dendryty w warstwie 7 gdzie łączą się z komórkami dwubiegunowymi i amakrynowymi. Ich długie neuryty zbiegają się z całej siatkówki w tylnej części gałki ocznej tworząc krążek nerwu wzrokowego, gdzie przebijają ścianę gałki ocznej i biegną w pniu nerwu wzrokowego. A. Budowa pręcika B. Ciemność C. Aktywacja D. Powrót do stanu wyjścia błona komórkowa ER AG fosfodiesteraza mitochondria rodopsyna otwarte kanały bramkowe nośnik konstytutywne wydzielanie glutaminianu superpolaryzacja błony komórkowej cyklaza guanylowana zamknięte kanały bramkowe superpolaryzacja (błona hamuje wydzielanie) prąd przywraca potencjał spoczynkowy błony arestyna hydroliza otwarte kanały bramkowe Ryc Transdukcja sygnału w komórce pręcikowej wzbudzonej przez światło. ER siateczka wewnątrzplazmatyczna, AG aparat Golgiego.
13 288 Rozdział 23 Komórki glejowe podporowe (Müllera) rozmieszczone są pomiędzy neuronami, cytoplazma ich rozciąga się przez całą grubość siatkówki, a jądra leżą na wysokości warstwy ziarnistej wewnętrznej (6). Tworzą one wraz z neuronami zwarty układ komórek i ich wypustek, połączone są z komórkami nerwowymi poprzez obwódki zamykające i przylegania (zonula occludens, zonula adherens). Plamka (macula) zwana żółtą leży w tylnej części gałki ocznej, jest miejscem najostrzejszego widzenia. W tym miejscu siatkówka wykazuje pewną odmienność w budowie. Znajdują się tu jedynie czopki, stosunek ilościowy komórek 3 rodzajów neuronów jest jak 1:1:1, a więc nie ma tu redukcji liczby neuronów, co zapewnia ostrość (rozdzielczość) widzenia. W miejscu plamki znajduje się zagłębienie dołek środkowy (fovea centralis), w wyniku rozsunięcia się komórek tworzących warstwy nad komórkami czopkowymi przez co promień świetlny pada na czopki nie przechodząc przez inne warstwy siatkówki. Widzenie plamką żółtą zapewnia z jednej strony ostre widzenie, a z drugiej widzenie barwne ponieważ czopki są znacznie bardziej wrażliwe na barwę niż pręciki, które jednak są wrażliwsze na słabe świecenie. Tak więc barwy widzimy lepiej w silnym oświetleniu. Barwniki wzrokowe. Jak już wspomniano dyski pręcików i czopków zawierają tzw. barwniki wzrokowe. Pręciki rodopsynę a czopki jodopsynę. Barwniki te tworzy białko opsyna, z którym związany jest retinen, pochodna witaminy A. Pod wpływem światła dochodzi do oddzielenia retinenu od opsyny, która ulega aktywacji i z kolei aktywuje fosfodiesterazę cgmp. W konsekwencji następuje spadek stężenia tego cyklicznego nukleotydu, co pociąga za sobą zamknięcie kanałów dla jonów Na + i hiperpolaryzację błony komórkowej oraz zmniejszenie uwalniania neurotransmitera hamującego co powoduje pobudzenie dalszych neuronów drogi wzrokowej.. W ciemności następuje regeneracja barwników wzrokowych przez łaczenie się retinenu z opsyną. To powoduje, przez wzrost stężenia cgmp, otwarcie kanałów dla jonów Na + i depolaryzację błony, a to z kolei wywołuje stałe uwalnianie neurotransmiterów hamujących: glicyny i GABA SOCZEWKA (LENS) Soczewka jest dwuwypukła (śred. 10 mm, grubość 4 mm), umocowana jest do ciałka rzęskowego poprzez włókienka oraz wyrostki rzęskowe. Główną jej masę tworzą bardzo wydłużone komórki (do 10 mm), zwane włóknami soczewki. Włókna soczewki są ściśle upakowane, a na przekroju poprzecznym mają kształt sześcioboku. Cytoplazma zawiera niewiele organelli, natomiast znajdują się w niej specyficzne dla soczewki białka krystaliny (alfa, beta i gamma). Ich układ przestrzenny decyduje o przejrzystości soczewki. Każde włókno zagięte jest w kształt litery U, a zagięcie znajduje się na równiku soczewki, tak więc początek jest z przodu a koniec z tyłu. Zakończenia włókien tworzą z przodu i tyłu soczewki tzw. szwy kształtu litery Y. Cała soczewka otoczona jest błoną zwaną torebką soczewki, pod którą z przodu znajduje się nabłonek soczewki jednowarstwowy sześcienny. Komórki tego nabłonka na równiku soczewki przekształcają się we włókna soczewki.
14 Narząd wzroku CIA O SZKLISTE (CORPUS VITREUM) Ciało szkliste wypełnia wnętrze gałki ocznej. Tworzy je galaretowata przejrzysta substancja, w której znajduje się rzadka sieć włókien kolagenowych, a w jej oczkach nieliczne komórki: hialocyty i makrofagi oraz substancja podstawowa w postaci kwasu hialuronowego NARZ DY DODATKOWE OKA SPOJ WKA (TUNICA CONJUNCTIVA) Spojówka jest rodzajem błony śluzowej, wyścieła od wewnątrz powiekę oraz od zewnątrz gałkę oczną. Pokrywa spojówkę nabłonek wielowarstwowy. Poza brzegami powiek i blisko rąbka rogówki (nabłonek płaski) jest to nabłonek wielowarstwowy walcowaty. Pod nabłonkiem jest tkanka łączna luźna z włóknami sprężystymi POWIEKA Wyróżniamy w niej następujące warstwy idąc od zewnątrz: 1) skóra; 2) mięsień okrężny; 3) tarczka; 4) spojówka. Tarczka (tarsus) jest płytką zbudowaną z tkanki łącznej włóknistej, zawiera gruczoły tarczkowe (Meiboma) w liczbie ok. 30. Biegną one do brzegu powieki, budową odpowiadają gruczołom łojowym skóry NARZ D ZOWY Tworzą go: gruczoły łzowe oraz kanaliki łzowe, woreczek łzowy i przewód nosowo łzowy. Gruczoł łzowy (g. lacrimalis) składa się z kilku lub kilkunastu płacików gruczołowych, od których odchodzą przewody wyprowadzające, które w górnym sklepieniu spojówki otwierają się do worka spojówkowego. Jest to gruczoł cewkowo pęcherzykowy, którego komórki wydzielnicze tworzą nabłonek jednowarstwowy sześcienny, otaczają je komórki mioepitelialne. Przewody wyprowadzające mają najpierw nabłonek sześcienny, potem walcowaty, a następnie dwuwarstwowy walcowaty. Łzy oprócz wody i jonów zawierają lizozym.
NARZĄD WZROKU
NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony
Bardziej szczegółowoWarstwy ściany gałki ocznej: nerw wzrokowy. Warstwy: błona Descemeta (kolagen VIII i błona podstawna) nabłonek jednowarstwowy
NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony
Bardziej szczegółowoTemat: Budowa i działanie narządu wzroku.
Temat: Budowa i działanie narządu wzroku. Oko jest narządem wzroku. Umożliwia ono rozróżnianie barw i widzenie przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Oko jest umiejscowione w kostnym oczodole.
Bardziej szczegółowoWarstwy ściany gałki ocznej: nerw wzrokowy. Warstwy: błona Descemeta (kolagen VIII i błona podstawna) nabłonek jednowarstwowy.
Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony (adaptacja)
Bardziej szczegółowoWarstwy ściany gałki ocznej: Ogólna topografia oka. Rogówka. Twardówka
Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony (adaptacja)
Bardziej szczegółowoWarstwy ściany gałki ocznej: Ogólna topografia oka. Rogówka. Twardówka
Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony (adaptacja)
Bardziej szczegółowoOKO BUDOWA I INFORMACJE. Olimpia Halasz xd Bartosz Kulus ; x
OKO BUDOWA I INFORMACJE Olimpia Halasz xd Bartosz Kulus ; x OCZY - narządy receptorowe umożliwiające wykrywanie kierunku padania światła i jego intensywności oraz, wraz ze wzrostem złożoności konstrukcji,
Bardziej szczegółowoZmysł wzroku Narząd wzroku Zdolność układu nerwowego do odbierania bodźców świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe jest określana jako zmysł wzroku. Anatomiczną postacią tego zmysłu
Bardziej szczegółowoTajemnice świata zmysłów oko.
Tajemnice świata zmysłów oko. Spis treści Narządy zmysłów Zmysły u człowieka Oko Budowa oka Model budowy siatkówki Działanie oka Kolory oczu Choroby oczu Krótkowzroczność Dalekowzroczność Astygmatyzm Akomodacja
Bardziej szczegółowoNARZĄD WZROKU. Ogólna topografia oka. Warstwy ściany gałki ocznej: Twardówka. Rogówka. rogówka. ciałko rzęskowe tęczówka. Warstwy:
NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony
Bardziej szczegółowoUKŁAD ROZRODCZY MĘSKI
Gonady Jądro UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI produkują gamety produkują hormony płciowe Kanalik nasienny Zrazik jądra: kanaliki nasienne tkanka łączna śródmiąŝszowa zawierająca: naczynia krwionośne, włókna nerwowe,
Bardziej szczegółowo8. Narządy zmysłów. 1. Budowa i działanie narządu wzroku. 2. Ucho narząd słuchu i równowagi. 3. Higiena oka i ucha
8. Narządy zmysłów 1. Budowa i działanie narządu wzroku 2. Ucho narząd słuchu i równowagi 3. Higiena oka i ucha 4. Zmysły powonienia, smaku i dotyku Senses the ability to perceive information from the
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA TĘCZÓWKA SOCZEWKI KOMORA TYLNA MIĘŚNIE SOCZEWKI
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY MIĘŚNIE SOCZEWKI TĘCZÓWKA ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA KOMORA TYLNA SOCZEWKA MIĘŚNIE SOCZEWKI NACZYNIÓWKA TWARDÓWKA CIAŁKO SZKLISTE
Bardziej szczegółowoNARZĄD WZROKU. Ogólna topografia oka Warstwy ściany gałki ocznej: Twardówka. Rogówka. rogówka. ciałko rzęskowe tęczówka. Warstwy:
NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony
Bardziej szczegółowoØYET - OKO ROGÓWKA (HORNHINNEN)
ØYET - OKO ROGÓWKA (HORNHINNEN) Błona (hinne) ta to okno oka na świat. Ma 5 mm grubości i składa się z 5 warstw. Warstwa zewnętrzna to nabłonek (epitelet). Chroni on oko przed uszkodzeniem i zapewnia gładką
Bardziej szczegółowoOptyka geometryczna - soczewki Tadeusz M. Molenda Instytut Fizyki US
Optyka geometryczna - soczewki Tadeusz M. Molenda Instytut Fizyki US Budowa oka 1. twardówka 2. naczyniówka 3. kanał Schlemma 4. wyrostek rzęskowy 5. rogówka 6. tęczówka 7. źrenica 8. komora przednia oka
Bardziej szczegółowoTKANKA NAB ONKOWA PODZIA NAB ONK W STRUKTURY POWIERZCHNIOWE NAB ONK W
TKANKA NAB ONKOWA 4 W wyniku procesu różnicowania, głównie w okresie płodowym dochodzi do wyodrębnienia się w organizmie człowieka populacji komórek różniących się zarówno strukturą jak i funkcją. Zasadnicze
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział
Tkanka nabłonkowa Gruczoły i ich podział Tkanka nabłonkowa 4 główne typy nabłonka: 1. Pokrywający 2. Wchłaniający = resorbcyjny 3. Gruczołowy egzo-, endokrynny 4. Wyspecjalizowany czuciowy, rozrodczy Brak
Bardziej szczegółowoFizjologia czlowieka seminarium + laboratorium. M.Eng. Michal Adam Michalowski
Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Bardziej szczegółowoTemat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.
Bardziej szczegółowo3. 4. 3. 4. 10. 10. 28.. ŚLIMAK UCHA WEWNĘTRZNEGO Pow. x 20. Barwienie: hematoksylina-eozyna. eozyna. 29. NARZĄD SPIRALNY CORTIEGO. Pow. x 200.
2. ŚLIMAK UCHA WEWNĘTRZNEGO Pow. x 20 Barwienie: hematoksylina- Przekrój ślimaka ucha wewnętrznego w małym powiększeniu. Widoczny jest błędnik kostny labirynthus osseus (), łącznotkankowe więzadło spiralne
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. 46. Tarczyca (H/E) 13. Rogówka (H/E) 63. Dwunastnica (H/E) 74. Pęcherz moczowy (H/E)
Tkanka nabłonkowa 46. Tarczyca (H/E) 1. Zrąb: tkanka łączna luźna 2. Miąższ: pęcherzyki tarczycy - nabłonek 1-warstwowy sześcienny 3. Naczynia krwionośne: tętnice, żyły, naczynia włosowate śródbłonek naczyń
Bardziej szczegółowoTemat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany
Temat 3 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Budowa oka oko + narządy dodatkowe Oko = gałka oczna + nerw wzrokowy Narządy dodatkowe = Aparat
Bardziej szczegółowoTemat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany
Temat 3 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Budowa oka oko + narządy dodatkowe Oko = gałka oczna + nerw wzrokowy Narządy dodatkowe = Aparat
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. 46. Tarczyca (H/E) 13. Rogówka (H/E)
Tkanka nabłonkowa 46. Tarczyca (H/E) 1. Zrąb: tkanka łączna luźna 2. Miąższ: pęcherzyki tarczycy - nabłonek 1-warstwowy sześcienny 3. Naczynia krwionośne: tętnice, żyły, naczynia włosowate śródbłonek naczyń
Bardziej szczegółowoJeden z narządów zmysłów. Umożliwia rozpoznawanie kształtów, barw i ruchów. Odczytuje moc i kąt padania światła. Bardziej wyspecjalizowanie oczy
I CO MU ZAGRAŻA Jeden z narządów zmysłów. Umożliwia rozpoznawanie kształtów, barw i ruchów. Odczytuje moc i kąt padania światła. Bardziej wyspecjalizowanie oczy pozwalają np. widzieć w ciemności. Zewnętrzne
Bardziej szczegółowoBudowa i funkcje komórek nerwowych
Budowa i funkcje komórek nerwowych Fizjologia Komórki nerwowe neurony w organizmie człowieka około 30 mld w większości skupione w ośrodkowym układzie nerwowym podstawowa funkcja przekazywanie informacji
Bardziej szczegółowoSkóra. - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2. - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała
Skóra - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2 - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała - grubość skóry jest zmienna i w zależności od okolicy ciała wynosi
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. (budowa)
Tkanka nabłonkowa (budowa) Komórki tkanki nabłonkowej tworzą zwarte warstwy, zwane nabłonkami. Są układem ściśle upakowanych komórek tworzących błony. 1) główną masę tkanki stanowią komórki. 2) istota
Bardziej szczegółowoTkanka nerwowa. Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie
Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie Tkanka nerwowa Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna (blaszki podstawne) pobudliwość przewodnictwo
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 1. Temat: BADANIE OSTROŚCI WIDZENIA W RÓŻNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH
Grupa: Elektrotechnika, sem 3., wersja z dn. 03.10.2011 Podstawy Techniki Świetlnej Laboratorium Ćwiczenie nr 1. Temat: BADANIE OSTROŚCI WIDZENIA W RÓŻNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH Opracowanie wykonano
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI)
HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI) Elementy składowe tkanki: komórki (o podobnym pochodzeniu, zbliŝonej strukturze i funkcji) substancja międzykomórkowa (produkowana przez komórki) Główne rodzaje tkanek zwierzęcych:
Bardziej szczegółowoFizjologia receptorów cz.2
Fizjologia receptorów cz.2 Narząd wzroku Narząd wzroku Najważniejsze właściwości zmysłu wzroku: 1) Czułość. Bodźcem adekwatnym (=swoistym) dla fotoreceptorów oka są fale elektromagnetyczne o długości od
Bardziej szczegółowoTEMAT Z PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ NARZĄDY ZMYSŁÓW: OKO.
AUTOR: Arkadiusz Kamiński KL. I, SEMESTR I TECHNIKUM ROLNICTWA SZKOŁA: NIEPUBLICZNA SZKOŁA POLICEALNA W STASZOWIE (uprawnienia szkoły publicznej) TEMAT Z PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ NARZĄDY ZMYSŁÓW: OKO. Staszów,
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoPDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdffactory www.pdffactory.pl/ Agata Miłaszewska 3gB
Agata Miłaszewska 3gB rogówka- w części centralnej ma grubość około 0,5 mm, na obwodzie do 1 mm, zbudowana jest z pięciu warstw, brak naczyń krwionośnych i limfatycznych, obfite unerwienie, bezwzględny
Bardziej szczegółowoBarbara Polaczek-Krupa. Ocena grubości warstwy komórek zwojowych siatkówki w okolicy plamki GCL w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta
Barbara Polaczek-Krupa Ocena grubości warstwy komórek zwojowych siatkówki w okolicy plamki GCL w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta 1 CEL PREZENTACJI Są 3 powody, żeby badać komórki zwojowe:
Bardziej szczegółowoa/ narząd słuchu b/ narząd statyczny
Ucho Ucho = narząd przedsionkowoślimakowy a/ narząd słuchu b/ narząd statyczny I. Ucho zewnętrzne: 1/ małŝowina uszna 2/ przewód słuchowy zewnętrzny - szkielet: chrzęstny, kostny - skóra: włosy, gruczoły
Bardziej szczegółowoMateriały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo. pl
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo. pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników
Bardziej szczegółowoRegulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.
Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich
Bardziej szczegółowoWykład 4. Budowa ludzkiego oka
Wykład 4 Budowa ludzkiego oka Oko Przegrzebki Ośmiornica Ryba Ptaki Ssaki Anatomia ludzkiego oka Rogówka R = 8mm Twardówka R = 12mm Odległość środków krzywizny 5 mm Anatomia ludzkiego oka Naczyniówka Ciało
Bardziej szczegółowoFizyczne Metody Badań Materiałów 2
Fizyczne Metody Badań Materiałów 2 Dr inż. Marek Chmielewski G.G. np.p.7-8 www.mif.pg.gda.pl/homepages/bzyk Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Bardziej szczegółowoNarządy zmysłów, skóra
Narządy zmysłów, skóra ESPZiWP Układ węchowy ssaków Z receptorów węchowych impuls nerwowy przekazywany jest do opuszki węchowej zlokalizowanej bezpośrednio nad receptorami, a następnie informacje przekazywane
Bardziej szczegółowoUkład oddechowy Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni
Układ oddechowy Bogusław Nedoszytko WSZPIZU Wydział w Gdyni http://www.nedo.amg.gda.pl www.nedo.amg.gda.pl/wszpziu/ Układ oddechowy Funkcje Wymiana gazowa - doprowadzenie do organizmu tlenu i odprowadzenie
Bardziej szczegółowoAutonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe
Układ nerwowy Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe Tkanka nerwowa Komórki nerwowe NEURONY Komórki glejowe Typy neuronów Czuciowe (afferentne)
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do technologii HDR
Wprowadzenie do technologii HDR Konwersatorium 2 - inspiracje biologiczne mgr inż. Krzysztof Szwarc krzysztof@szwarc.net.pl Sosnowiec, 5 marca 2018 1 / 26 mgr inż. Krzysztof Szwarc Wprowadzenie do technologii
Bardziej szczegółowoPrawo Bragga. Różnica dróg promieni 1 i 2 wynosi: s = CB + BD: CB = BD = d sinθ
Prawo Bragga Prawo Bragga Prawo Bragga Różnica dróg promieni 1 i 2 wynosi: s = CB + BD: CB = BD = d sinθ d - odległość najbliższych płaszczyzn, w których są ułożone atomy, równoległych do powierzchni kryształu,
Bardziej szczegółowoAnatomia i fizjologia narządu wzroku - wybrane zagadnienia. na podstawie literatury zebrała: prof. B. Kostek
Anatomia i fizjologia narządu wzroku - wybrane zagadnienia na podstawie literatury zebrała: prof. B. Kostek Źródła http://www.zdrowie.med.pl/oczy/anat_i_fizjo/a_oczy.html http://galaxy.uci.agh.edu.pl/~ergonom/ergonomia/nr_15.
Bardziej szczegółowo17. Który z rysunków błędnie przedstawia bieg jednobarwnego promienia światła przez pryzmat? A. rysunek A, B. rysunek B, C. rysunek C, D. rysunek D.
OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C. 60 o
Bardziej szczegółowoUKŁAD ODDECHOWY. drogi oddechowe - jama nosowa - jama gardłowa -krtań -tchawica - drzewo oskrzelowe. pęcherzyki płucne (wymiana gazowa) Jama nosowa
jama nosowa UKŁAD ODDECHOWY drogi oddechowe - jama nosowa - jama gardłowa -krtań -tchawica - drzewo oskrzelowe krtań tchawica płuca pęcherzyki płucne (wymiana gazowa) przepona Drogi oddechowe (z wyjątkiem
Bardziej szczegółowoUKŁAD ODDECHOWY. drogi oddechowe - jama nosowa - jama garłowa -krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe. pęcherzyki płucne (wymiana gazowa)
UKŁAD ODDECHOWY drogi oddechowe - jama nosowa - jama garłowa -krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe pęcherzyki płucne (wymiana gazowa) płuco jama nosowa i zatoki oboczne gardło krtań tchawica oskrzela oskrzeliki
Bardziej szczegółowoUKŁAD ODDECHOWY. drogi oddechowe - jama nosowa - jama garłowa - krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe. pęcherzyki płucne (wymiana gazowa)
UKŁAD ODDECHOWY drogi oddechowe - jama nosowa - jama garłowa - krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe pęcherzyki płucne (wymiana gazowa) Drogi oddechowe (z wyjątkiem obszaru węchowego i najmniejszych oskrzelików)
Bardziej szczegółowo- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA
- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C.
Bardziej szczegółowoPotencjał spoczynkowy i czynnościowy
Potencjał spoczynkowy i czynnościowy Marcin Koculak Biologiczne mechanizmy zachowania https://backyardbrains.com/ Powtórka budowy komórki 2 Istota prądu Prąd jest uporządkowanym ruchem cząstek posiadających
Bardziej szczegółowona podstawie literatury zebrała: prof. B. Kostek
Budowa narządu wzroku, własności widzenia na podstawie literatury zebrała: prof. B. Kostek Źródła http://www.zdrowie.med.pl/oczy/anat_i_fizjo/a_oczy.html http://galaxy.uci.agh.edu.pl/~ergonom/ergonomia/nr_15.
Bardziej szczegółowoDr inż. Marta Kamińska
Nowe techniki i technologie dla medycyny Dr inż. Marta Kamińska Układ nerwowy Układ nerwowy zapewnia łączność organizmu ze światem zewnętrznym, zezpala układy w jedną całość, zprawując jednocześnie nad
Bardziej szczegółowoTkanka mięśniowa pobudliwość kurczliwość Miofilamenty nie kurczą się, lecz przesuwają względem siebie ( główki miozyny kroczą po aktynie)
Tkanka mięśniowa Aparat kuczliwy: miofilamenty cienkie (aktyna i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) pobudliwość kurczliwość Miofilamenty nie kurczą się, lecz przesuwają względem siebie (
Bardziej szczegółowoTkanka nerwowa. pobudliwość przewodnictwo
Komórki: komórki nerwowe (neurony) - sygnalizacja, neurosekrecja komórki neurogleju (glejowe) - ochrona, wspomaganie Tkanka nerwowa Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna (blaszki podstawne) pobudliwość
Bardziej szczegółowoGRUCZOŁY ŚLINOWE STAW SKRONIOWO-ŻUCHWOWY. Ślina. Główne składniki śliny
Ślina GRUCZOŁY ŚLINOWE (1200 ml/24 godz.) produkowana jest przez duże gruczoły ślinowe (ślinianki) i małe gruczoły ślinowe obecne w ścianie jamy ustnej i w języku ślinianka podjęzykowa ślinianka podżuchwowa
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. 46. Tarczyca (H/E) 13. Rogówka (H/E) 63. Dwunastnica (H/E) 74. Pęcherz moczowy (H/E)
Szczegóły powszechnie występujące w preparatach : naczynia krwionośne, pnie nerwowe, zwoje nerwowe, nacieki limfatyczne/grudki chłonne, tkanka tłuszczowa żółta i brunatna Tkanka nabłonkowa 46. Tarczyca
Bardziej szczegółowoTKANKA ŁĄCZNA. Komórki. Włókna. Substancja podstawowa. Substancja międzykomórkowa
Funkcje tkanki łącznej: TKANKA ŁĄCZNA łączy, utrzymuje i podpiera inne tkanki pośredniczy w rozprowadzaniu tlenu, substancji odŝywczych i biologicznie czynnych w organizmie odpowiada za większość procesów
Bardziej szczegółowoPowłoki skórne. Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie)
Powłoki skórne Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (y, włosy, paznokcie) Funkcje: ochrona termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa synteza witaminy D Warstwy skóry:
Bardziej szczegółowoPodział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie
Tkanka mięśniowa Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana poprzecznie prążkowana serca gładka Tkanka mięśniowa Podstawową własnością
Bardziej szczegółowoRecenzja pracy. BIOLOGIA poziom podstawowy. pieczątka/nazwa szkoły. klasa 1 LO PK nr 1 semestr I /2011/2012
pieczątka/nazwa szkoły BIOLOGIA poziom podstawowy klasa 1 LO PK nr 1 semestr I /2011/2012 Uwaga! Strona tytułowa stanowi integralną część pracy kontrolnej. Wypełnij wszystkie pola czytelnie drukowanymi
Bardziej szczegółowoBiochemia widzenia. Polega na zamianie energii świetlnej na ruch atomów a następnie na sygnał nerwowy
Biochemia widzenia Polega na zamianie energii świetlnej na ruch atomów a następnie na sygnał nerwowy W siatkówce oka kręgowców występują komórki fotoreceptorowe: czopki (silne światło, barwy) pręciki (słabe
Bardziej szczegółowoBUDOWA NARZĄDU WZROKU CZŁOWIEKA I MEHANIZM JEGO DZIAŁANIA
Agnieszka Majchrzak M-3 BUDOWA NARZĄDU WZROKU CZŁOWIEKA I MEHANIZM JEGO DZIAŁANIA Środowisko wewnętrzne i zewnętrzne ulega ciągłym zmianom. Aby organizm mógł sprawnie funkcjonowad w zmieniającym się otoczeniu,
Bardziej szczegółowoWykład 8. Siatkówka i generacja sygnału nerwowego
Wykład 8 Siatkówka i generacja sygnału nerwowego Dno oka Dno oka Tętnice i żyły Plamka ślepa (dysk optyczny Dołek środkowy Siatkówka układ nerwowy wyższe obszary mózgu (jądro ciała kolankowatego bocznego
Bardziej szczegółowoBłona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne
Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne napięcie elektryczne, zwane napięciem na błonie. Różnica potencjałów to ok.
Bardziej szczegółowoGrupy kilku komórek DNES z dochodzącymi aferentnymi zakończeniami nerwowymi w nabłonku dróg odechowych Jama nosowa
jama nosowa UKŁAD ODDECHOWY drogi oddechowe - jama nosowa - jama gardłowa - krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe pęcherzyki płucne (wymiana gazowa) krtań tchawica przepona płuca Drogi oddechowe (z wyjątkiem
Bardziej szczegółowoPowłoki skórne. Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Funkcje: Warstwy skóry:
Powłoki skórne Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Funkcje: ochronna termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa synteza witaminy D Warstwy
Bardziej szczegółowoUkła ł d d n e n rwo w w o y w n rządy d zm ysłó ł w
Układ nerwowy narządy zmysłów Podział receptorów ze względu na rodzaj przetwarzanej energii Mechanoreceptory receptory dotyku (ciałka Paciniego, tarczki Merkela, ciałka Ruffiniego, ciałka Meissnera, =
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY
KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY Nr Max ilość Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi zad. punktów 1. 2 pkt A. prawidłowa odpowiedź: d B. prawidłowa odpowiedź: 3 Za zaznaczenie prawidłowej
Bardziej szczegółowoBłona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne
Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne napięcie elektryczne, zwane napięciem na błonie. Różnica potencjałów to ok.
Bardziej szczegółowoFotometria i kolorymetria
9. (rodzaje receptorów; teoria Younga-Helmholtza i Heringa; kontrast chromatyczny i achromatyczny; dwu- i trzywariantowy system widzenia ssaków; kontrast równoczesny). http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z FIZYKI I BIOFIZYKI
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW LABORATORIUM Z FIZYKI I BIOFIZYKI Budowa i funkcjonowanie oka ludzkiego jako złoŝonego układu optycznego 8.1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoUKŁAD ODDECHOWY. drogi oddechowe - jama nosowa - jama garłowa - krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe. pęcherzyki płucne (wymiana gazowa)
UKŁAD ODDECHOWY drogi oddechowe - jama nosowa - jama garłowa - krtań - tchawica - drzewo oskrzelowe pęcherzyki płucne (wymiana gazowa) Drogi oddechowe (z wyjątkiem obszaru węchowego i najmniejszych oskrzelików)
Bardziej szczegółowoBADANIE ZMYSŁU WZROKU
BADANIE ZMYSŁU WZROKU Badanie Ślepej Plamki Mariottea macula ceca Tarcza nerwu wzrokowego (discus nervi optici) ( Drugi nerw czaszkowy N.Opticus (II) Miejsce na siatkówce całkowicie niewrażliwe na bodźce
Bardziej szczegółowoRuch i mięśnie. dr Magdalena Markowska
Ruch i mięśnie dr Magdalena Markowska Zjawisko ruchu Przykład współpracy wielu układów Szkielet Szkielet wewnętrzny: szkielet znajdujący się wewnątrz ciała, otoczony innymi tkankami. U kręgowców składa
Bardziej szczegółowoAnatomia i fizjologia narządu wzroku
Anatomia i fizjologia narządu wzroku na podstawie literatury zebrała: prof. B. Kostek Źródła http://www.zdrowie.med.pl/oczy/anat_i_fizjo/a_oczy.html http://galaxy.uci.agh.edu.pl/~ergonom/ergonomia/nr_15.
Bardziej szczegółowoPOŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA
POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA KRĘGOSŁUP (columna vertebralis) Kręgosłup nie jest sztywnym słupem kostnym składa się z kręgów zrośniętych ze sobą w odcinkach krzyżowym i guzicznym oraz ruchomych połączeo w części
Bardziej szczegółowoZadanie 1. Dokoocz zdanie wybierając odpowiedz spośród podanych *A-F].Do aparatu ochronnego oka zalicza się :
Narządy zmysłu Arkadiusz Pikora Zadanie 1. Dokoocz zdanie wybierając odpowiedz spośród podanych *A-F].Do aparatu ochronnego oka zalicza się : A.Powieki B. Naczyniówkę C. Twardówkę D. Spojówkę E. Soczewkę
Bardziej szczegółowoSiatkówka Przed- i pooperacyjna ocena siatkówki Przedoperacyjna ocena siatkówki
Siatkówka. 83 5.6. Przed- i pooperacyjna ocena siatkówki UWAGA! Badanie ultrasonograficzne jest badaniem kontaktowym, pamiętaj więc o dezynfekcji głowicy! Zawsze dezynfekuj głowicę, a w przypadku badania
Bardziej szczegółowoUkład rozrodczy. Jądro nasieniowód najądrze. Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki. Kanalik nasienny
Jądro nasieniowód najądrze Układ rozrodczy Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki Kanalik nasienny Zrazik jądra: kanaliki nasienne tkanka łączna śródmiąższowa zawierająca:
Bardziej szczegółowoPowłoki skórne. Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie)
Powłoki skórne Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Funkcje: ochrona termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa synteza witaminy D Warstwy
Bardziej szczegółowoPROCES PRZETWARZANIA INFORMACJI OBRAZOWEJ A MOŻLIWOŚCI RECEPCYJNE OKA
Wojskowa Akademia Techniczna Geosystems Polska Sp. z o.o. IV Konferencja naukowo-techniczna Wykorzystanie współczesnych zobrazowań satelitarnych, lotniczych i naziemnych dla potrzeb obronności kraju i
Bardziej szczegółowoWITAMY NA KURSIE HISTOLOGII
WITAMY NA KURSIE HISTOLOGII W XIX wieku... Histologia to nauka o mikroskopowej budowie komórek, tkanek i narządów W XXI wieku... Kurs histologii: teoria... Histologia to nauka o powiązaniach struktury
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI)
HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI) Elementy składowe tkanki: komórki (o podobnym pochodzeniu, zbliżonej strukturze i funkcji) substancja międzykomórkowa (produkowana przez komórki) Tkanka nabłonkowa Główne rodzaje
Bardziej szczegółowoBudowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu
Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu Neuron jest podstawową jednostką przetwarzania informacji w mózgu. Sygnał biegnie w nim w kierunku od dendrytów, poprzez akson, do synaps. Neuron
Bardziej szczegółowobiologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Bardziej szczegółowoWITAMY NA KURSIE HISTOLOGII
WITAMY NA KURSIE HISTOLOGII W XIX wieku... Histologia to nauka o mikroskopowej budowie komórek, tkanek i narządów W XXI wieku... Kurs histologii: teoria... Histologia to nauka o powiązaniach struktury
Bardziej szczegółowoDodatek 1. C f. A x. h 1 ( 2) y h x. powrót. xyf
B Dodatek C f h A x D y E G h Z podobieństwa trójkątów ABD i DEG wynika z h x a z trójkątów DC i EG ' ' h h y ' ' to P ( ) h h h y f to ( 2) y h x y x y f ( ) i ( 2) otrzymamy to yf xy xf f f y f h f yf
Bardziej szczegółowoTKANKA NABŁONKOWA GRUCZOŁY WYDZIELANIA ZEWNĘTRZNEGO
TKANKA NABŁONKOWA GRUCZOŁY WYDZIELANIA ZEWNĘTRZNEGO Morfologia komórki, tkanki, narządu odzwierciedla funkcję Międzybłonek (Mezotelium) Pęcherzyk surowiczy ślinianki, trzustki Cewka śluzowa Tkanka nabłonkowa
Bardziej szczegółowoJAMA USTNA. Błona śluzowa (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) nabłonek. Blaszka właściwa:
JAMA USTNA (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) --------------------------- podśluzowa Blaszka : Błona podśluzowa: tkanka łączna wiotka/zbita, naczynia krwionośne, włókna
Bardziej szczegółowoZmysł słuchu i równowagi
Zmysł słuchu i równowagi Ucho Jest narządem słuchu i równowagi. Składa się zasadniczo z trzech części: ucha zewnętrznego (1), środkowego (2) i wewnętrznego (3). Ucho zewnętrzne Składa się z małżowiny usznej
Bardziej szczegółowoTkanka łączna. Składa się zawsze z istoty międzykomórkowej oraz osadzonych w niej komórek.
Tkanka łączna Tkanka łączna Jest najbardziej zróżnicowana spośród wszystkich tkanek człowieka. Zasadnicza funkcją tkanki łącznej polega na zapewnieniu łączności miedzy pozostałymi tkankami ciała. Tkanka
Bardziej szczegółowoBiologiczne podstawy zachowania WYKŁAD 6
Biologiczne podstawy zachowania WYKŁAD 6 Układ wzrokowy Prof. dr hab. Krzysztof Turlejski UKSW Instytut Biologii Doświadczalnej PAN Ewolucyjne pochodzenie białek receptorów wzrokowych Zasadniczym krokiem
Bardziej szczegółowoMETODY BADAŃ W OKULISTYCE
Dr med. Joanna Wąsiewicz-Rager Wywiad okulistyczny przyczyna zgłoszenia się do okulisty przebyte choroby narządu wzroku urazy gałki ocznej wywiad dotyczący wieku dziecięcego-zezy dotychczasowa korekcja
Bardziej szczegółowoOBWODOWY UKŁAD NERWOWY
KRĘGOSŁUP Cechy dzięki którym chroni rdzeń : Elastyczność połączeń międzykręgowych sprężystości krążków Krzywizny kręgosłupa Obszerne światło kanału kręgowego i OBWODOWY UKŁAD NERWOWY Nerwy łączą się z
Bardziej szczegółowoPowłoki skórne. Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, pazury, rogi, kopyta, racice i in.)
Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, pazury, rogi, kopyta, racice i in.) Funkcje: ochrona termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa n sw Powłoki skórne
Bardziej szczegółowo