PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXIX 1985 BIOLOGIA ROZTOCZA V ARROA JACOBSONI OUDEMANS A BIOLOGIA RODZINY PSZCZELEJ
|
|
- Patrycja Janowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 s s PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXIX 1985 BIOLOGIA ROZTOCZA V ARROA JACOBSONI OUDEMANS A BIOLOGIA RODZINY PSZCZELEJ Janina Muszyńska Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa Oddział Pszczelnictwa w Puławach WSTĘP Roztocz Varroa jacobsoni jest przyczyną groźnejchoroby pszczół - warrozy. Pierwotnie znajdowano go wyłącznie na pszczole indyjskiej (Apis cerana) na terenie Azji południowo-wschodniej. W latach 60-tych pasożyt ten zaatakował!pszczołę miodną co spowodowało jego znaczne rozprzestrzenienie się na świecie (G r i f f i t h s, B o w m a n 1981). W Polsce pierwsze ognisko warrozy stwierdzono w roku 1980 '(R ó ż Y ń k i 1981). Obecnie choroba występuje w większości województw i podobnie jak w innych krajach Europy powoduje spadek wielu rodzin pszczelich. W piśmiennictwie polskim pierwszy obszerny przegląd 'biograficzny z zakresu biologii Varroa jacobsoni, a także wpływu warrozy na rodzinę pszczelą, przedstawił G l i ń k i (1980). W ciągu ostatnich pięciu lat w badaniach dotyczących tego problemu nastąpił jednakże znaczny postęp. Zaistniała zatem potrzeba powtórnego omówienia literatury. Celem niniejszego opracowania jest, na podstawie danych z literatury, prześledzenie wzajemnych współzależności 'biologicznych pomiędzy pasożytem a rodziną ipszczelą. Analiza wyników uzyskanych przez autorów prowadzących badania w wielu ośrodkach naukowych powinna okazać się przydatna.przy przyszłym opracowywaniu metod zwalczania roztocza Varroa jacobsoni Oud. w rodzinach pszczelich. DYSKUSJA Pszczoła miodna jako żywicielka roztocza Varroa jacobsoni Oud. Stosunki między żywicielem a pasożytem zawsze bywają złożone. Gdy :żywicielem jest rodzina pszczela, Zbiorowość składająca się z wielu tysięcy osobników, stopień jej złożoności jeszcze się zwiększa. Ponadto zależność pomiędzy pasożytem V. jacobsoni a dorosłymi osobnikami Apis mellifera L. jest inna niż pomiędzy tym pasożytem a czerwiem (tak 159
2 pszczelim jak i trutowym). Bardzo interesujące wydaje się sformułowanie R i t t e r a (1983), który dorosłe osobniki pszczoły miodnej uważa za żywiciela pośredniego, czerw zaś za żywiciela głównego, :gdyż tylko na czerwiu następuje rozmnażanie pasożyta. Przyjąwszy to określenie pamiętać trzeba, że zarówno żywicielem pośrednim jak i głównym są postacie rozwojowe tego samego gatunku. Długowieczność Varroa jacobsoni Oud. Dane dotyczące tego zagadnienia są nieliczne. Tymczasem byłyby bardzo pożądane dla lepszego zrozumienia dynamiki zmian IW populacji pasożyta a także procesów reinfekcji rodziny. Z badań prowadzonych w ZSRR {S a d o v 1976, 5 h a- b a n o v, N e d y l a k o v 1978, S m i r n o v 1979, G r o m y k o 1982) wynika, że poza rodziną pszczelą samice Varroa jacobsoni Oud. żyją zależnie od temperatury i wilgotności od 'kilku minut do kilkunastu dni. W rodzinach pszczelich, w czasie sezonu aktywnego, żyją około dwóch miesięcy, w okresie zimowania natomiast sześć do siedmiu miesięcy (5 m i r n o v 1979). Nie jest jednak znana granica długowieczności pasożyta w rodzinie pszczelej ani w okresie sezonu aktywnego ani też w okresie zimowania pszczół. Śmiertelność w populacji Varroa jacobsoni obserwowana jest w ciągu całego roku. Samce zawsze giną wkrótce po kopulacji, jeszcze przed wygryzieniem się pszczół robotnic i trutni z komórki. W komórkach z czerwiem pozostaje także pewna liczba martwych samic i form rozwcjowych pasożyta. W ciągu roku ginie również pewna liczba samic żerujących na osobnikach dorosłych. Te osypują się na dno ula. Wg R i t t e- r a i R u t t n e r a (1980) szczególnie licznie osypują się samice na przełomie września i października, a wg L i e b e g a (1984) na przełomie sierpnia i września. Martwe samice Varroa jacobsoni można także znaleźć na dnie ula zimą. B r e m i współautorzy (1938) sądzą, że jest to możliwe nawet przy niskim rporażeniu rodziny. Rozmnażanie się Varroa jacobsoni Oud. W porażonej rodzinie pszczelej, w której nie ma czerwiu samice Varroa jacobsoni żerują na pszczołach i trutniach. Nie składają jednak jaj i w populacji pasożyta następuje przerwa w rozrodczości. Przerwa ta jest szczególnie długa w okresie zimowania rodzin pszczelich. Przerwy takie mogą również występować w okresie sezonu aktywnego po zamknięciu matki lub po jej stracie. Gdy w rodzinie jest czerw, samice schodzą do komórek z czerwiem i składają jaja. Rozwój pasożyta następuje zarówno na czerwiu pszczelim jak i trutowym (1 n f a n t i d i s '1983). Nie riastępuje natomiast w matecznikach, nawet wtedy, gdy zostaną one porażone (R o m a n i u k i współautorzy 1983). S c h u l z i współautorzy (1983) oraz 5 c h u l z (1984) podają, że większość samic wchodzi do komórek z czerwiem w ciągu sześciu dni a 90 0 /0 samic :zdolnych do reprodukcji znajduje się tam nie póżniej niż po dwudziestu czterech dniach. Badania, które przeprowadził I z a n d i z e (1979) wykazały, że samice Varroa jacobsoni składają cztery typy jaj. Jaja trzech pierwszych typów są białe, z cienką osłoną, jaja zaliczone do 'czwartego typu są białożółte, mniejsze, o twar- 160
3 dej osłonce. Znacznie rzadziej spotyka się je wiosną niż latem i jesienią. Być może cechuje je także 'Większa odporność na niesprzyjające warunki otoczenia. S c h u l z (1984) stwierdził, że 780/0 samic Varroa jacobsoni składa jaja tylko raz wżyciu, a ;220/0dwukrotnie. Cykl rozwojowy Varroa jacobsoni Oud. badało szereg autorów, których cytuje S m i r no v' (1979). I n f a n t id i s (1983) poza określęniem cyklu rozwojowego pojedynczych osobników opisał także cechy charakterystyczne dla normalnego rozmnażania się samicy Varroa jacobsoni oraz dla normalnej rozrodczości w populacji pasożyta. Samice założycielki pierwsze jajo składają,po około 60 godzinach od zakrycia 'komórki z czerwiem.,z niego wylęga się samica (I n f a n t i d i 51983). (Według M u r a v s k o j pierwsze jajo składane jest później, bo dopiero po 72 godzinach od zakrycia komórki). Z jaja złożonego wokoło 36 godzin po pierwszym, wylęga się samiec, z następnych jaj składanych co około 36 godzin, aż do czasu ściemnienia!poczwarki, w normalnych miotach rozwijają się samice (I n f a n t i d i s 1983). Od przedstawionego schematu bywają jednak odchylenia. Mogą one polegać na tym, że wylęgają się tylko samice lub też, że w miocie obecne są same sarnce. Niekiedy samce wylęgają się z jaj składanych w dalszej kolejności. Bywa tak, że samice założycielki składają tylko jedno jajo. Według I n f a n- t i d i s (1983) rozrodczość populacji Vurroc jacobsoni jest prawidłowa jeśli co najmniej 750/0 miotów pochodzących od poszczególnych samic jest normalna. Przyjmuje się, że samice Varroa jacobsoni schodzą na czerw otwarty dopiero na kilka godzin przed jego zakryciem (I n f a n- t i d i s 1983). Ten fakt wyjaśniany jest różnie. A v d e e v a (1979) uważa, że hemolimfa młodszych larw nie jest dla roztocza pełnowartościowym pokarmem. Inni autorzy sądzą, że pozostaje to w związku z hormonem juvenilnym, który dla pasożyta osiąga odpowiedni poziom dopiero w hemolimfie przedpoczwarek. Powyższą hipotezę potwierdzają dane (H a n e l 1983, 1984), z których wynika, że samice pasożyta przetrzymywane przed zejściem do komórek z czerwiem na pszczołach opryskiwanych HJ, cechowała wyższa płodność niż samice z grupy kontrolnej. Opryskiwanie czerwiu otwartego HJ spowodowało także, iż pewna liczba 'Samic przystąpiła do składania jaj jeszcze przed zakryciem komórek. Nie stwierdzono tego na czerwiu kontrolnym, nie traktowanym HJ. Według R ó- ż y ń s k i e g o (1985, dane nie publikowane) samice Varroa jacobsoni mogą w naturalnych warunkach schodzić także ma czerw 5--6-dniowy. R o b a u x (1984) wspomina o hipotezie, według której do komórki dniowym czerwiem schodzi niezapłodniona samica. Z pierwszego jaja złożonego przed zakryciem komórki, wylęga się samiec, po!kopulacji z którym samica zaczyna składać jaja w czerwiu zakrytym. Na poparcie tej hipotezy autor przytacza dane świadczące o zmiennej proporcji samic do samców w populacji Varroa jacobsoni w różnych okresach sezonu. Dynamikę rozwoju populacji pasożyta w rodzinie pszczelej w czasie sezonu badał F r e m u t h (1984). R o m a n iu k (1983) określił natomiast zachodzące w czasie sezonu zmiany w stopniu porażenia osobni Pszczelnicze 7.eszyty Naukowe - r. XXIX 161
4 s ków dorosłych i czerwiu pszczelego. Należy przy tym podkreślić, 'Że rozmieszczenie pasożytów w komórkach z czerwiem nie jest równomierne. Według de J o n g ((981) bardziej porażone są komór'kiz czerwiem pszczelim znajdującym się w pobliżu otwartych mateczników niż odległe od nich. Czerw trutowy ze skraju gniazda jest 'bardziej porażony niż czerw znajdujący się w środku gniazda (R i t t e r i współautorzy 1984). Rozwój osobniczy Varroa jacobsoni Oud. Według I n f a n t i d i s (1983) rozwój osobniczy samicy trwa 7-8 dni a samca 5-6 dni. Ten autor w rozwoju osobniczym Varroa jacobsoni wyodrębnił: okres rozwoju embrionalnego oraz dwie fazy rozwoju larwalnego, z których druga kończy się osiągnięciem postaci dorosłej. Każda z faz rozpoczyna się stadium aktywnym, a kończy stadiumnieaktywnym, z tym że w zależności od płci rozwijającego się osobnika te stadia trwają różną liczbę dni. Zerowanie Varroa jacobsoni Oud. Intensywność żerowania samic Varroa jacobsoni na pszczołach zimą nie była dotychczas określona. Istnieją nawet różnice zdań co do tego czy samice żerują przez cały okres zimowania. Żerowanie samic na larwach opisał N e p o m i c i c h {1981). W tym opisie szczególnie istotny jest dakt, że samica wielokrotnie nakłuwa larwę. Przerwa między kolejnymi fazami odżywiania się tego samego osobnika może trwać od kilku minut do kilku godzin. Jeżeli nawet przyjąć, że odstęp między kolejnymi fazami odżywiania się zawsze wynosi nie mniej niż trzy godziny, to w ciągu 11 dni przebywania z zakrytej komórce pszczelej larwa nakłuwana jest wielokrotnie, tym bardziej, że żerują także samce i osobniki niedojrzałe (1 n f a n t i d i s ~1983). Pożywieniem dla pasożyta Varroa jacobsoni jest hemolimfa osobników dorosłych oraz larw pszczelich i trutowych. Stwierdzono, że białka zawarte w hemolimfie pszczół nie ulegają przekształcaniu w organizmie pasożyta lecz jako nie zmienione wschodzą w skład jego białek komórkowych (Tewarson, Jany 1982). Formy zaburzeń u pszczół porażonych przez Varroa jacobsoni. Wielokrotne nakłucia a także ubytek hemolimfy mają bardzo niekorzystny wpływ na rozwijające się pszczoły. Najbardziej widocznymi objawami tego wpływu są: zamieranie czerwiu oraz deformacje nowowygryzających się osobników. Oba te objawy są dowodem szczególnie dużej liczebności pasożyta w rodzinie i świadczą o tym, że rodzina ma znikome szanse na przezimowanie. Deformacje bowiem występują dopiero wtedy, gdy w 'komórce z rozwijającą się pszczołą znajduje się więcej niż trzy samice (de J o n g i współautorzy 1982). Jednakże nawet w przypadku tak silnego porażenia osobniki zdeformowane stanowią niewielki procent wśród nowowygryzających się. Brak deformacji nie oznacza jednak braku wpływu pasożyta na stan wygryzających się Ipszcżół robotnic i trutni porażonych w okresie larwalnym. Z badań G li ń k i e g o i Jar o s z a (1984) wynika, że porażone larwy trutowe mają mniej hemolimfy a także hemolimfę o zmienionym składzie białek w porównaniu z wolnymi od pasożyta, Stopień 162
5 zmian zależy przy tym od stopnia porażenia czerwiu. Z badań de J o n g a i. współautorów (1984) wynika, że istnieje korelacja pomiędzy świeżą masą pszczół wygryzających się a liczbą samic Varroa jacobsoni znalezionych w ich komórce. I tak przy jednej samicy, utrata ciężaru wynosi około 6010, przy trzech samicach około W tym miejscu należy 'przypomnieć, że świeża masa!pszczoły jest jednym ze wskaźników jej kondycji (K on o p a c k a i współautorzy 1975). 'B a 11 {1983) podaje, że samice Varroa jacobsoni mogą być także przenosicielami wirusa ostrego paraliżu pszczół. Podobny pogląd wypowiada szereg autorów radzieckich, którzy podkreślają ponadto znaczenie pasożyta przy przenoszeniu innych Ipatogenicznych organizmów (8 m ir n o v 1979). Znaczenie czerwiu trutowego dla rozwoju populacji Varroa jacobsoni Oud. 8 c h u l z (1983) podaje, że od każdej samicy składającej jaja na czerwiu pszczelim pochodzi średnio 1,4 a na czrewiu trutowym 1,8-2,0 nowych dorosłych samic. Przez innych autorów wartości tych współczynników są uznawane za zbyt niskie. Niezależnie jednak od wypowiadanych zastrzeżeń, większość autorów zgodna jest co do tego, że samice żerujące na czerwiu trutowym dają liczniejsze potomstwo. Zatem obecność czerwiu trutowego w rodzinie pszczelej sprzyjała!by rozwojowi populacji Varroa jacobsoni (8 c h u l z i współautorzy 1983, S c h:u l z 1984). Niekiedy dochodzić może do sytuacji krańcowych, gdy większość samic Varroa jacobsoni, które znalazły się w komórkach z czerwiem 'pszczelim nie składa jaj, podczas gdy te, które znalazły się na czerwiu trutowym są płodne. Ta prawidłowość, typowa dla rozwoju pasożyta, gdy żeruje on na pszczole Apis cerana, została stwierdzona dla pszczoły miodnej Apis mehifera L. w Urugwaju." Tam też pasożyt nie stanowi problemu gospopodarczego w pszczelarstwie. (R u t t n e r, M a r x 1984). Równocześnie według niektórych autorów (8 u l i m a n o v i c i współautorzy 1984) duża liczba młodych osobników Varroa jacobsoni w komórkach z czerwiem trutowym nie jest dowodem szczególnie dużej płodności samic - założycielek lecz wynika z większego ich nagromadzenia się w komórkach. Cytowane publikacje świadczą o tym, że istnieje zróżnicowanie poglądów 'Co do znaczenia czerwiu trutowego dla rozwoju populacji Varroa jacobsoni w rodzinie pszczele].. Znaczenie czerwiu trutowego dla stopnia porażenia czerwiu pszczelego obeccnego w rodzinie jest dwojakie. Z danych 8 i ł o v a (1980) wynika, że jeśli czerw trutowy stanowi % w stosunku do czerwiu pszczelego, to,na nim znajduje się około 70% pasożytów, a gdy czerw trutowy stanowi 1 %, to na nim znajduje się zaledwie około 8010 ogólnej liczby pasożytów obecnych na czerwiu.,według A 11 e n {1965) w Szkocji maksymalny wychów czerwiu trutowego w rodzinie pszczelej przypada na okres czerwca i w tym czasie stanowi on około 3% w stosunku do powierzchni czerwiu pszczelego. W Polsce maksymalny wychów czerwiu trutowego przypada na ten sam okres i jak się wydaje, choć Ibrak ścisłych badań na ten temat, jego udział w stosunku do czerwiu pszczelego nie przekracza wartości podanych przez Allen (B o jar c z.u k li" 163
6 dane nie opublikowane). Zatem w Polsce w warunkach naturalnych czerw trutowy nie stanowi dostatecznej ochrony dla czerwiu pszczelego, chociaż w pewnym stopniu ogranicza na nim liczbę pasożytów. Przy zmniejszeniu intensywności łub zaprzestaniu wychowu trutni przez rodzinę, wszystkie zdolne do rozmnażania samice Varroa jacobsoni porażają wyłącznie czerw pszczeli. Masowe zejścia pasożyta na czerw pszczeli następuje w warunkach Polski w końcu lipca, a więc w okresie wychowu pszczoły zimowej. Pszczoły, której obecność w rodzinie zimującej ma podstawowe znaczenie dla prawidłowego przebiegu zimowania. Zaburzenia w rozwoju rodzin pszczelich chorych na warrozę. Wygryzające się z porażonych komórek nowe pokolenia pszczół mają zmniejszoną możliwość wykonania wszystkich prac w rodzinie. Skróceniu ulega także czas ich życia. Jak podaje de J o n g i współautorzy (1984) pszczoła, która w stanie poczwarki została porażona przez jedną samicę i jej potomstwo, żyje tylko 18 dni a porażona przez dwie samice i ich potomstwo - 9 dni. Wygryzające się z porażonych komórek pokolenia pszczół szybko wymierają. Przyjmuje się, że również obecność pasożyta na osobnikach dorosłych wpływa ujemnie na ich kondycję. Zagadnienie to nie <byłojednakże jak dotąd szczegółowo badane. Ujemny wpływ warrozy na rodzinę pszczelą omawia B li l m an n i współautorzy (1984). Na ten temat wypawiadają się róównież polscy autorzy (B o b r z e c ki, W i l d e 1984, B o jar c z u k 1984). Rozprzestrzenianie się Varroa jacobsoni Oud. w pasiece i na danym terenie stanowi jeden z ważniejszych problemów walki z tym pasożytem. Początkowo wydawało się, że li'kwidacja chorych rodzin lub całych pasiek oraz wstrzymanie importu i eksportu matek zapobiegnie przenoszeniu się choroby w nowe rejony. Obecnie zabiegi tego typu są powszechnie zaniechane jako zbyt drastyczne a mało skuteczne. Niewątpliwie istotną rolę przy rozprzestrzenianiu się pasożyta odgrywają rójki, jak też rabunki w pasiekach. Na temat ich znaczenia obszernie wypowiada się P o p r a v k o (1979), który jednakże nie prowadził ścisłych obserwacji. W rozprzestrzenianiu się Varroa jacobsoni na danym terenie biorą też niewątpliwie udział zaatakowane pszczoły zbieraczki, nie wiadomo natomiast jak duże znaczenie mają w tym procesie. Spadłe z pszczół samice Varroa jacobsoni mogą w pewnych warunkach wilgotności i temperatury, bez pokarmu, poza gniazdem pszczelim, żyć od kilku do kilkunastu dni (G r o m y k o 1982, M e l n i k 1983). Nie znana jest jednakże póżniejsza długowieczność i aktywność biologiczna tych samic po powrocie do rodziny. Nie wyklucza się także ewentualności, iż w pewnych warunkach pasożyt rozprzestrzeniać się może poprzez jaja, które wymagają wprawdzie wysokich temperatur, ale są stosunkowo mało wymagające jeśli chodzi o wilgotność (A k i m o v, P i e l e c k a j a 1983). 16-4
7 PODSUMOW ANIE Przedstawione dane świadczą o tym, że związki pomiędzy rodziną pszczelą oraz pojedynczymi osobnikami, które ją tworzą a roztoczem Varroa jacobsoni są bardzo złożone. Temat ten zawiera wiele problemów, z których każdy ma istotne znaczenie dla przebiegu warrozy. Zaledwie niektóre z nich były badane przez kilka ośrodków naukowych równocześnie. Większość natomiast była opracowywana przez pojedyncze ośrodki. W takim przypadku wyniki, pomimo iż w pełni udokumentowane, mogą nie znaleźć potwierdzenia w odmiennych warunkach klimatyczno-pożytkowych (R u t t n e r 1981). Zatem w innych warunkach mogą nie mieć znaczenia praktycznego. Ponadto, całego szeregu problemów, których poznanie niezbędne jest dla dobrego zrozumienia powiązań pomiędzy Varroa jacobsoni Oud. a pszczołą miodną dotychczas w ogóle nie badano. Wydaje się, że równolegle z poszukiwaniem nowych środków do zwalczania pasożyta, należy prowadzić dalsze badania podstawowe. Wyniki tych badań pozwolą na precyzyjne stosowanie zabiegów zwalczających pasożyta w określonych warunkach klimatyczno-pożytkowych oraz przy określonym typie gospodarki pasiecznej. LITERATURA 1. A 11 e n D e l i a, 1965: The production of queen cups and queen cells in re- Iation to the generai development of honey bee colonies and its connection with swarming and supersedure. J. Apic. Res. 4(3): A k i m o v J. A., P i e l e c k a j a L V., 1983: O ziznespesobnosti jaić klesca varroa. Pćelovodstvo (8): A v d e e v a O. J., 1979: Biologija pitania klesća varroa v laboratornych l1s10- wijach. Pćelovodstvo (8): B a II B. V., 1983: Der Zusammenlung zwischen Varroa jacobsoni und Viruserkrankungen der Honigbiene. Algem. Dtsch. Imkerztg (DIZ/17/6): B o b r z e c k i J., W i l d e J., 1984: Gospodarka w pasiekach opanowanych warrozą. Pszczelarstwo (6): B o jar c z u k C z., 1984: Lisopad i grudzień w pasiece. Pszczelarstwo (12): B r e m S., K o p P H., M e y e r P., Der naturliche Wintertotenfall von Varroa jacobsoni im ivergleich zur Untersuchungen an sechs Bienenvclkern. Tierarztl. Umschau 38(1): B lih l m a n n G. i inni, 1084: Populationsdynamische Untersuchungen an Varroa jacobsoni - Befallenen, Freiflieegenden Bienenvolkern in Baden-Wuerttemberg. Apidologie 15(3): F r e m u t h W., 1984: ExperimentaI Befunde der Betallsentwicklung von Varroa jacobsoni in Standarisierten Bienenvolkern. Apidologie 15(3): Gliński Z., 1980: Warroatoza. Medycyna Weterynaryjna 36(4): G l i ń s k i Z., Jar o s z J., 1984: Alterations in haemolymph proteins of drone honey bee Iarvae parasitized by Varroa jacobsoni Apidologie 15(3): G r o m y kog. J., 1982: Vyzivajemost samok varroa vne pćelinoi semi. Pćelooodstvo (15): G r i f f i t h s D. A., B o w m a n C. E., 1981: World distribution of the mite Varroa jacobsoni, a parasite of honeybees. Bee world (62):
8 14. H li n e l H., 1983: Effect of HJIU on the reproduction of Varroa jacobsoni. Apidologie 14(2): H li n e l H., 1984: Einfluss des Bienenaltres auf die Vermehrung von Varroa jacobsoni. Apidologie 15 (3): I n f a n t i d i s D. M., 1983: Ontogenesis of the mite Varroa jacobsoni in worker and drone honeybee cells. J. apic. Res. 22 (3): I z a n d i z e M. D., 1979: O jaicekładkie samok klesća Varroa. Pcelovodstvo (lo): De Jong., De Jong P. H., Goncalves L. S., 1982: Weight loos and other damago to developing worker honey bees from infestation with Varroa jacobsoni. J. Apic. R2S. 21 (3): D e J o n g D., 1981: Effect of queen cell construction on the rate of invasion of honeybee brood cells by Varroa jacobsoni. J. Apic. Res. 20 (4): :W. Konopacka Z., lviuszyńska J., Szczepański K., 1975: Ocena przydatności niektórych cech fizykochemicznych i anatomicznych dla charakterystyki kondycji robotnic pszczoły miodnej. Pszczelno Zesz. nauk. 19: L i e b i e g G., 1984: Varroa - Diagnose im Sommergemlil. Bienenvater 105 (2): M e l n i k V. N., 1983: Vyboru protivavarroatoznych mer naućnuju osnovu. Pcelovodstvo (10): M u r a v s k a j a A. J., 1982: Ocenka reproduktivnoj sposobnosti samok Varroa jacobsoni. Veterinarie (2): N e p o m n j a s c i c h W., 1981: Vzaimodeistvie motivacji i ritmiki vo vremiennoj regulacji poviedienija Varroa jacobsoni. Dokłady Akademii Nauk SSSR. 258 (6): P o p r a v kos. A, 1979: Protivovarroatoznyie meroprijatija i fazy razvitja klesca. Pćelovodstoo (5): R i t t e r W., R u t t n e r F., 1980: Die Varroatose der Honigbiene. Algrn, Deutsch. Imkerztg ADIZ 14 (5): R i t t e r W., 1981: Varroa disease of the honey-bee Apis mellifera. Bee World 62 (4): R i t t e r W., 1983: Varroa disease a new disease of the honeybee Apis mellifera. Apiacta 18 (2): R i t t e r W., P e r s c h i 11 F., von H o vel R., Bekampfung der Varroatose durch Entnahme der Gedeckelten Drohnenenbrut. Apidologie 15 (3): R o m a n i u kk., 1983: Sezonowa dynamika rozwoju Varroa jacobsoni w nie leczonych rodzinach pszczelich. Medycyna wet. 39 (12): R o m a n i u k K., W i l d e J., B o b r z e c k i J., 1985: Rozwój matek pszczelich w warunkach inwazji mateczników przez Varroa jacobsoni. XXII Naukowa Konferencja Pszczelarska III, Puławy R o b a u x P., 1984: Biologie et comportement de Varroa jacobsoni. Bul. Tech. Apic. 11(2)47, (Pathologie). 33. R u t t n e r F., M a r x H., 1984: Beobachtungen liber eine mogliche Anspassung von Varroa jacobsoni an Apis mełlifera L. in Urugvay Apidologie 15(1): Róż y ń s k i S 1., 1981: Jak doszło do wykrycia warrozy w Polsce? Pszczelarstwo (6): S a d o v V. A, 1976: Izućenie sarniki varroa. Pcelovodstvo (8): S c h u l z A E., 1984: Reproduction und Populationsentwicklung der parasitischen Milbe Varroa jacobsoni. Oud. in Abhangigkeit vom Brutzyklus Ihres Wirtes Apis mellifera L.ł1pilogie 15(4): S c h u l z A., 1983: Phostofauzungs dynamik bei Varroa jacobsoni. Apidologie 14 (4):
9 38. S c h u l z A., K o e n i g e r N., R u t t n e r F., 1983: Drohnbrut als Varroa- -Falle. Algm. Deutsch. Imkerztg (ADIZ) 17 (2): S h a b a n o v M., N e d y l a k o v S., T o s h k o v A L, 1978: Varroatosis - A Dangerous Parasiti. Disease on Bees. Am. Bee J. 118(6): , S i ł o v N., 1980: Biologtćeskaja łovuska dlja klesće] Varroa. Pcelovodstvo (8): S m i r n o v A. M., 1979: Progres actuals de la science en Union Sovietique dans l'etude de l'etiologie, de la pathogenie, de Iepizeothiologie, du diagnostic et de la lutte cont re la varroase des abeilles. Prophylaxie et lutte contre la varroase. Seminaire OIE/Apimondia S u l i m a m o v i c D., R u t t n e r F., P e c h a c ker H., 1982: Studies on the biology of reproduction in Varroa jacobsoni. Honeybee Science 3 (3): T e war s o n N. C., J a n y K. D., 1982: Determination of proteolitic activity in Varroa jacobsoni an ectoparasitic haemophagous mite of honey bess (Apis sp.), Apidologie 13 (4): B110JIOnUI KJI~A VARROA JACOBSONI OUDEMAN A B110.JIOrl1H Jl~EJIl1HOn CEMbl1.H. Mywl1HbcKa Pe310Me Ha OCHOBaHl1l1 ;AOCTYIlHOH Ml1POBOH JlHTepaTypbl npencraaneno B3aJ1M03aBI1Cl1- MOCTb MeJK,lJ;Y OT~eJlbHblMH OcOOSIMl1 Apis mellifica L., a TaKJKe oceh n'łejll1ho:;i celllbetł H KJI~eM Varroo jacobsoni Oud. THE BIOLOGY OF THE MITE VARROA JACOBSONI OUDEMANS AND THE BIOLOGY OF THE BEE COLONY J. M u s z y ń s k a Summ ary Based on a survey of the available world literature the mutual relationship is presented between single individuals of Apis meuifica L., the entire bee celony, and the mite Varroa jacobsoni Oud.
Zapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce
K P Zapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce wyniki projektu Nr 520/N-COST/2009/0 Zdrowie pszczół w Europie WARSZAWA 19.02.2013, 8.45 13.00 Zdrowie pszczół w Europie jest projektem, mającym na celu
Bardziej szczegółowoPSZCZELNTCZE ZESZYTY NAUKOWE
PSZCZELNTCZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLII, Nr l 1998 WPŁYW DŁUGOŚCI OKRESU CZERWIU ZASKLEPIONEGO U PSZCZÓŁ RASY KRAIŃSKIEJ I WŁOSKIEJ NA DYNAMIKĘ ROZWOJU PASOŻYTA VARROA JA COBSONI OUD. Anna Król Instytut
Bardziej szczegółowoMetody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień***
Metody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień*** */ AGH- University of Science and Technology Cracow, **/ Świętokrzyski Związek Pszczelarzy
Bardziej szczegółowo1) POBIERANIE PRÓBEK PSZCZÓŁ a) Badanie w kierunku warrozy (wykrywanie Varroa destructor)
Instrukcja pobierania i przesyłania próbek do badań realizowanych w Zakładzie Chorób Pszczół (ZCHP) Państwowego Instytutu Weterynaryjnego Państwowego Instytutu Badawczego (PIWet PIB) w Puławach UWAGA!
Bardziej szczegółowoWYBRANE WSKAŹNIKI BIOCHEMICZNE HEMOLIMFY W PRZEBIEGU INWAZJI VARROA JACOBSONI U PSZCZÓŁ
ACTA ACADEMIAE AGRICULTURAE AC TECHNICAE OLSTENENSIS (antea: Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie) Abbrev.: Acta Acad. Agricułt. Tech. Olst. Weterinaria, No 24, Ann. 1996 WYBRANE WSKAŹNIKI
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET ROLNICZY im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt. Kierunek: Biologia Specjalność: Biologia stosowana
UNIWERSYTET ROLNICZY im. Hugona Kołłątaja w Krakowie Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt Kierunek: Biologia Specjalność: Biologia stosowana Karolina Wronowska Profilaktyka i zwalczanie warrozy u pszczoły
Bardziej szczegółowoMatka decyduje o jakości rodziny pszczelej
Matka decyduje o jakości rodziny pszczelej I. Matka pszczela jest jedyną w pełni rozwiniętą samicą zdolną w naturalnych warunkach do kopulacji z trutniami oraz w warunkach laboratoryjnych może być poddawana
Bardziej szczegółowoWPŁYW LEWAMIZOLU NA POZIOM BIAŁKA CAŁKOWITEGO W HEMOLIMFIE PSZCZÓŁ Z RODZIN ZARAŻONYCH ROZTOCZEM
WIADOMOŚCI PARAZYTOLOGICZNE T. 49 (2) 2003: 219-224 ] WPŁYW LEWAMIZOLU NA POZIOM BIAŁKA CAŁKOWITEGO W HEMOLIMFIE PSZCZÓŁ Z RODZIN ZARAŻONYCH ROZTOCZEM VARROA DESTRUCTOR RAJMUND SOKÓŁ Katedra Parazytologii
Bardziej szczegółowoALMA MATER MIESIĘCZNIK UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO. czerwiec-wrzesień /2012
ALMA MATER MIESIĘCZNIK UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO czerwiec-wrzesień 148-149/2012 REBELIANTKI WŚRÓD ROBOTNIC PSZCZOŁY MIODNEJ Powszechnie wiadomo, że pszczoła miodna jest głównym zapylaczem naszych upraw.
Bardziej szczegółowopod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko
Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu ul. Środkowa 11 87-100 Toruń Cykl Szkoleń w Kołach Terenowych zrzeszonych w RZP Toruń pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko 12 stycznia 2013 r. szkolenia :
Bardziej szczegółowoULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 19, 2002 ULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: pszczoła miodna, rodzina pszczela,
Bardziej szczegółowoWciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895 1. Systematyka Rząd - przylżeńce (Thysanoptera) Rodzina - wciornastkowate (Thrypidae) 2. Biologia i opis gatunku: Gatunek,
Bardziej szczegółowoRegulamin Projektu Fort Knox
Regulamin Projektu Fort Knox Postanowienia ogólne 1 Projekt Fort Knox, zwany dalej Projektem, jest programem wymiany pszczół i wzajemnych gwarancji udzielanych przez pszczelarzy podejmujących selekcję
Bardziej szczegółowoMetodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca
Metodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca Opis szkodnika: Dr Piotr Szafranek Wciornastek tytoniowiec to niewielki,
Bardziej szczegółowoWYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail:
WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel. 518-482-726 Mail: apis.polonia@wp.pl, cezarykruk2@wp.pl 1. Systematyka pszczół 1.1. Pszczoła wschodnia 1.2. Czerwona pszczoła z Borneo 1.3. Pszczoła olbrzymia
Bardziej szczegółowotel JAROSŁAW CICHOCKI Dobór rasy i linii pszczół do pasieki, warunki właściwego poddawania matek pszczelich
tel. 797-010-602 j.cichocki@podr.pl JAROSŁAW CICHOCKI Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Dobór rasy i linii pszczół do pasieki, warunki właściwego poddawania matek pszczelich Systematyka Nadrodzina:
Bardziej szczegółowoFotoperiod 2015-05-19. Wpływ fotoperiodu na preferencję termiczną pojedynczych osobników
Materiał: dorosłe robotnice pszczoły miodnej rasy Apis mellifera carnica (pszczoła krainka), Wiek pszczół - 19 dni od osiągnięcia stadium dorosłego: Czym się zajmuję? robotnice broniące dostępu do gniazda
Bardziej szczegółowoDOROBEK NAUKOWY - CEZARY KRUK
DOROBEK NAUKOWY - CEZARY KRUK PRACA MAGISTERSKA Wpływ odymiania preparatami warrozobójczymi na efekty naturalnego unasieniania się matek pszczelich - Akademia Rolniczo - Techniczna w Olsztynie - 1987 ROZPRAWA
Bardziej szczegółowoROZWÓJ I PRODUKCJA PSZCZÓŁ MIESZAŃCÓW PRZY TECHNOLOGII ZWALCZANIA VARROA JACOBSONl. Anna Król Pszczelniczy Zakład Doświadczalny Górna Niwa, Puławy
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XXXIV 1990 ROZWÓJ I PRODUKCJA PSZCZÓŁ MIESZAŃCÓW PRZY TECHNOLOGII ZWALCZANIA VARROA JACOBSONl Anna Król Pszczelniczy Zakład Doświadczalny Górna Niwa, Puławy STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoPolskie pszczelarstwo wobec zagrożeń związanych z działalnością człowieka
Polskie pszczelarstwo wobec zagrożeń związanych z działalnością człowieka prof. dr hab. Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie e-mail:
Bardziej szczegółowoMetodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem
Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem dr Piotr Szafranek Opracowanie przygotowane w ramach zadania 1.15 Aktualizacja istniejących i opracowanie nowych integrowanych
Bardziej szczegółowoRegulamin Projektu Fort Knox
Regulamin Projektu Fort Knox Postanowienia ogólne 1 Projekt Fort Knox, zwany dalej Projektem, jest tworzony i rozwijany przez członków Stowarzyszenia Pszczelarstwa Naturalnego Wolne Pszczoły. 2 1. Celami
Bardziej szczegółowoPRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC
PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC Tetranychus urticae Koch 1835 1. Systematyka Królestwo: Typ: Podtyp Gromada: Podgromada Rząd: Rodzina: Rodzaj: Gatunek: Animalia Arthropoda Chelicerata Arachnida Acari Trombidiformes
Bardziej szczegółowoNASTĘPSTWA OGRANICZONEGO ZWALCZANIA VARROA W RODZINACH PSZCZELICH
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 NASTĘPSTWA OGRANICZONEGO ZWALCZANIA VARROA W RODZINACH PSZCZELICH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: Varroa destructor, inwazja,
Bardziej szczegółowoRegionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu
Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu Temat szkolenia : Wychów matek pszczelich na własne potrzeby Termin szkolenia teoretycznego 19-20 lutego 2011 w Wąbrzeźnie ul. Wolności 47 - Dom Kultury Szczegółowy
Bardziej szczegółowoZWALCZANIE VARROA JACOBSONI OUD. PREPARATEM API FOS "BIOWET" WPROWADZENIE
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLII, Nr l 1998 ZWALCZANIE VARROA JACOBSONI OUD. PREPARATEM API FOS "BIOWET" Marian Jeliński Zakład Chorób Owadów Użytkowych Państwowego Instytutu Weterynaryjnego 62-020
Bardziej szczegółowoowadów zapylających Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017
Program Wieloletni IO (2015-2020) Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego
Bardziej szczegółowoOZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA?
OZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA? Jerzy WILDE, Maciej SIUDA, Beata BĄK KATEDRA PSZCZELNICTWA, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 54 Naukowa
Bardziej szczegółowoCO GRYZIE NASZE PSZCZOŁY?
Wszechświat, t. 115, nr 4 6/2014 ARTYKUŁY 95 Jak wynika z przedstawionych faktów Calotropis procera jest szczególnym składnikiem flory ze względu na szereg cech: odporność na trudne warunki życiowe, zdolność
Bardziej szczegółowoDziałania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr Dariusz Teper dr Dariusz Gerula dr Beata Panasiuk mgr Paweł Węgrzynowicz
Bardziej szczegółowoHodowla pszczół odpornych na choroby Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, UWM Olsztyn
Hodowla pszczół odpornych na choroby Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, UWM Olsztyn Szkolenie na spotkaniu Stowarzyszenia Pszczelarzy Zawodowych 16-19 marca 2017, Mrągowo
Bardziej szczegółowoCzłowiek i pszczoły zawsze razem? Mariusz Gagoś Zakład Biologii Komórki UMCS
Człowiek i pszczoły zawsze razem? Mariusz Gagoś Zakład Biologii Komórki UMCS Dr Mirosława Bednarczyk Mgr. Magdalena Chęć Prof. dr hab. Mariusz Gagoś Zakład Biologii Środowiskowej i Apidologii Dr hab. Krzysztof
Bardziej szczegółowoOcena przydatności trzech metod monitoringu poziomu porażenia rodzin pszczelich przez pasożyta Varroa destructor
Ocena przydatności trzech metod monitoringu poziomu porażenia rodzin pszczelich przez pasożyta Varroa destructor PRACOWNIA HODOWLI PSZCZÓŁ Zakład Pszczelnictwa IO w Puławach Paweł Węgrzynowicz, Małgorzata
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXVII 1993
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXVII 1993 PERCENTAGE OF EGGS IN THE OFFSPRING OF VARROA JACOBSONl PARASITIZING CAPPED CELLS CONTAINING BEE AND DRONE BROOD AT DIFFERENT STAGES OF DEVEWPMENT J a n i n
Bardziej szczegółowoSZKODLIWOŚĆ PREPARATU INSEGAR DLA PSZCZOłY MIODNEJ
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLI 1997 SZKODLIWOŚĆ PREPARATU INSEGAR DLA PSZCZOłY MIODNEJ Zofia Gromisz, Michał Gromisz Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Oddział Pszczelnictwa, ul. Kazimierska 2,24-100
Bardziej szczegółowoTechnologie pasieczne, pokarmy dla pszczół oraz zwalczanie pasożyta Varroa destructor w zapobieganiu masowym ginięciom rodzin pszczelich*
5 Technologie pasieczne, pokarmy dla pszczół oraz zwalczanie pasożyta Varroa destructor w zapobieganiu masowym ginięciom rodzin pszczelich* Prof. dr hab. Jerzy WILDE Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii
Bardziej szczegółowoPowiększenie pasieki
Powiększenie pasieki Powiększenie pasieki Pasieki powiększają pszczelarze, którzy zamierzają zwiększyć liczbę rodzin w pasiece(pasiekach). Najpowszechniej stosowanym i naturalnym sposobem powiększenia
Bardziej szczegółowoMasowe ginięcie rodzin pszczelich; Nosema ceranae - nowy groźny patogen pszczoły; Wpływ zmian klimatycznych na pszczoły i gospodarkę pasieczną
Poradnik ten wychodzi naprzeciw oczekiwaniom tych wszystkich, którym nieobojętne jest efektywne wykorzystanie pomocy, ku pożytkowi całego polskiego pszczelarstwa. Pragnęlibyśmy, aby lektura tej książki
Bardziej szczegółowoSZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH?
SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? Drodzy uczniowie! Bardzo się cieszymy, że zdecydowaliście się wziąć udział w konkursie, którego celem jest promowanie postaw proekologicznych. Przygotowaliśmy dla
Bardziej szczegółowoDziałania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających
Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Działania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr Dariusz Teper dr Dariusz Gerula dr Beata
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE BADANIA NAD MIĘDZYLINIOWYMI MIESZA~CAMI PSZCZOŁY MIODNEJ
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XXII 1978 BADANIA NAD MIĘDZYLINIOWYMI MIESZA~CAMI PSZCZOŁY MIODNEJ Doc. dr hab. M i c h a ł G r o m i s z - Kierownik Zespołu Badawczege II. ROZWÓJ RODZIN PSZCZELICH W
Bardziej szczegółowoKORZYŚCI UŻYTKOWANIA PSZCZÓŁ OPORNYCH NA CHOROBY W PASIEKACH
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 KORZYŚCI UŻYTKOWANIA PSZCZÓŁ OPORNYCH NA CHOROBY W PASIEKACH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: odporność wrodzona, odporność
Bardziej szczegółowoKonspekt lekcji biologii w gimnazjum klasa I
mgr Piotr Oleksiak Gimnazjum nr.2 wopatowie. Temat. Cechy populacji biologicznej. Konspekt lekcji biologii w gimnazjum klasa I Zakres treści: Populacja cechy charakterystyczne: liczebność, zagęszczenie,
Bardziej szczegółowoLABORATORYJNA OCENA WRAZLIWOŚCI PSZCZÓŁ NA ŚRODKI WARROZOBÓJCZE KRAJOWEJ PRODUKCJI. Oddział Pszczelnictwa ISK WPROW ADZENIE
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXIII 1989 LABORATORYJNA OCENA WRAZLIWOŚCI PSZCZÓŁ NA ŚRODKI WARROZOBÓJCZE KRAJOWEJ PRODUKCJI Zofia Gromisz i Michał Gromisz Oddział Pszczelnictwa ISK i Pszczelniczy Zakład
Bardziej szczegółowoZREALIZOWANO NA PODSTAWIE DECYZJI MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI nr RR-re-401-2-148/09 (2208)
ZREALIZOWANO NA PODSTAWIE DECYZJI MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI nr RR-re-401-2-148/09 (2208) Oddział Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Puławach Opracowanie technologii pozyskiwania
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie rodzin do zimowli
Przygotowanie rodzin do zimowli Przygotowanie rodzin do zimowli Po wykonaniu niezbędnych przeglądów można zająć się przygotowaniem gniada do zimowli. Chodzi tu głównie o dopasowanie przestrzeni mieszkalnej
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA INSPEKCJA OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA
PAŃSTWOWA INSPEKCJA OCHRONY ROŚLIN Roślina: Pszenica ozima Agrofag: Septorioza liści pszenicy Data rozpoczęcia zabiegów: 2017-05-22 Plantacjom pszenicy ozimej zagraża septorioza paskowana liści pszenicy.
Bardziej szczegółowoZAPOBIEGANIE ZIMOWEMU WYMIERANIU PSZCZÓŁ
ZAPOBIEGANIE ZIMOWEMU WYMIERANIU PSZCZÓŁ Zachęcamy pszczelarzy, by już teraz rozpoczęli przygotowania do zimy 4 sierpnia 2016 r. Obecnie wiele się mówi o zimowym wymieraniu pszczół miodnych. Sieć ośrodków
Bardziej szczegółowoSłowa kluczowe: Meloe proscarabeus, larwa trójpazurkowca, Apis mellifera
Acta Sci. Pol., Medicina Veterinaria 3(1) 2004, 3-8 PRZYPADEK OBECNOŚCI LARW MELOE PROSCARABEUS L. W RODZINIE APIS MELLIFERA L. Paweł Chorbiński, Barbara Tomaszewska Akademia Rolnicza we Wrocławiu Streszczenie.
Bardziej szczegółowoDr Grzegorz Dobre WALKA Z WARROZĄ. przy pomocy
Dr Grzegorz Dobre WALKA Z WARROZĄ przy pomocy Copyright by Sądecki Bartnik 2010 Tłumaczenie z języka angielskiego: dr hab. Zbigniew Lipiński Wydawca: Gospodarstwo Pasieczne SĄDECKI BARTNIK A. & J. Kasztelewicz
Bardziej szczegółowoZmiany koniunktury w Polsce. Budownictwo na tle innych sektorów.
Elżbieta Adamowicz Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Zmiany koniunktury w Polsce. Budownictwo na tle innych sektorów. W badaniach koniunktury przedmiotem analizy są zmiany
Bardziej szczegółowoRóżnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych
Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych dr Weronika Banaszak-Cibicka Zakład Hodowli Owadów Użytkowych Instytut Zoologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Krajobraz rolniczy
Bardziej szczegółowoOMACNICA PROSOWIANKA. Ostrinia nubilalis (Hubner)
OMACNICA PROSOWIANKA Ostrinia nubilalis (Hubner) 1. Opis i biologia gatunku Omacnica prosowianka jest motylem nocnym o brązowo-beżowym zabarwieniu z charakterystycznymi zygzakowatymi poprzecznymi liniami
Bardziej szczegółowoR A P O R T. Badania wykonane w ramach:
Laboratorium Badania Jakości Produktów Pszczelich Zakład Pszczelnictwa R A P O R T z badań monitoringowych pozostałości substancji aktywnych produktów leczniczych weterynaryjnych stosowanych do leczenia
Bardziej szczegółowoSpis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14
Spis treści I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej 13 1. Typy pasiek 13 Pasieki amatorskie 13 Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14 Pasieki prowadzone przez pszczelarzy zawodowych 14 Pasieki o szczególnym
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2018 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej Oznaczenie kwalifikacji:
Bardziej szczegółowoWyniki badań w zadaniu Opracowanie technologii pozyskiwania miodu metodami ekologicznymi za rok 2008
Wyniki badań w zadaniu Opracowanie technologii pozyskiwania miodu metodami ekologicznymi za rok 2008 Prace badawcze związane z przekwalifikowaniem pasieki konwencjonalnej w ekologiczną trwają w Oddziale
Bardziej szczegółowoKrajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019. Omówienie projektu
Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019 Omówienie projektu Kierunki (środki) wsparcia oraz działania objęte mechanizmem Kierunki (środki) wsparcia oraz działania
Bardziej szczegółowoMatki pszczele w gospodarce pasiecznej
Matki pszczele w gospodarce pasiecznej Matka pszczela W pełni rozwinięta, zdolna do rozrodu samica pszczoły miodnej. Długość ciała m.p. wynosi 20-25 mm, masa 200-280 mg. Rozwija się ona z zapłodnionego
Bardziej szczegółowoRECENZJA. Rozprawy doktorskiej Pani mgr Ewy Anny Zaobidnej pt.: "Zmiany w szlaku
UNIWERSYTET WAHM1ŃSKO MAZURSKI w O'sztynl8 VII\, V'tfDZAl 'v1e r ;y "I' K"ltJ'J' l Par.. ', l '110" ~,j \ 'Y" l 1~' /18 Ol,zlyc \fi Oc :., l' j,ci 89 523 4l 63, f\j P l - "v j 9/ Olsztyn, dnia 30.11.2017
Bardziej szczegółowop s z c Z E L N ICZ E Z E S Z Y T Y N A U K O W E
p s z c Z E L N ICZ E Z E S Z Y T Y N A U K O W E ROK XXX 1986 ZMIANY MASY CIAŁA LARW PSZCZELICH MATECZNYCH I TRUTOWYCH CZTERECH RAS PSZCZÓŁ OD WYLĘGU Z JAJA DO ZASKLEPIENIA KOMÓRKI Anna Król Pszczelniczy
Bardziej szczegółowoRACJONALNE ROZMNAŻANIE RODZIN SKUTECZNIE ZWALCZA NASTRÓJ ROJOWY I ZWIĘKSZA PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 RACJONALNE ROZMNAŻANIE RODZIN SKUTECZNIE ZWALCZA NASTRÓJ ROJOWY I ZWIĘKSZA PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o
Bardziej szczegółowoPasieka hodowlana genetycznego doskonalenia pszczół rasy włoskiej (Apis mellifera ligustica) linii Regine
Andrzej Cegiełko Pasieka Cegiełko A.M.Ligustica Władysławów 40 26-720 Policzna tel. 697 206 993 beatapszczoly@wp.pl www.pasiekacegielko.pl Pszczoły włoskie Pasieka hodowlana genetycznego doskonalenia pszczół
Bardziej szczegółowoW podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki
W podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki Będzie ich osiem, a pierwsze odbyły się w poniedziałek, 13 listopada. Szkolenia obejmujące wykład z prezentacją multimedialną
Bardziej szczegółowoMLECZKO PSZCZELE JAKO POKARM CARPOGLYPHNS LACTIS (L.) (ACARINA, GLYCYPHAGIDAE) Wit Chmielewski Instytut Ochrony Roślin - Poznań WPROWADZENIE
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXVII 1983 MLECZKO PSZCZELE JAKO POKARM CARPOGLYPHNS LACTIS (L.) (ACARINA, GLYCYPHAGIDAE) Wit Chmielewski Instytut Ochrony Roślin - Poznań WPROWADZENIE Mleczko pszczele
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLII, Nr l 1998 WPLYW OBECNOŚCI ROZTOCZA VARROA JACOBSONI NA AGRESYWNOŚĆ PSZCZÓL W STOSUNKU DO PRZECHOWYWANYCH W BANKACH MATEK Zygmunt Jasiński, Cezary Fliszkiewicz SGGW,
Bardziej szczegółowoWięcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl
Zadanie egzaminacyjne W pasiece składającej się z 23 pni w dniu 25 sierpnia 2014 wykonano drugi przegląd jesienny. Wykonaj następujące działania, dotyczące tej pasieki, po głównym przeglądzie jesiennym:
Bardziej szczegółowoMETODY LECZENIA WARROZY PSZCZÓŁ W POLSCE W LATACH
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLII, Nr l 1998 METODY LECZENIA WARROZY PSZCZÓŁ W POLSCE W LATACH 1991-1996 Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, ul. Pomologiczna 18, 96-100 Skierniewice
Bardziej szczegółowoPOSZUKIW ANIE SPOSOBU UZYSKIWANIA WARTOŚCIOWYCH MATEK PSZCZELICH Z MATECZNIKÓW RATUNKOWYCH WSTĘP
PSZCZELNCZE ROK XV, NR 1-2 ZESZYTY NAUKOWE WRZESEŃ 1971 POSZUKW ANE SPOSOBU UZYSKWANA WARTOŚCOWYCH MATEK PSZCZELCH Z MATECZNKÓW RATUNKOWYCH Zofia Soczek.j nstytut Sadownictwa WSTĘP Od dawna utarł się pogląd,
Bardziej szczegółowoZnaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska.
Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska. Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności Definicja pszczoły Pszczoły
Bardziej szczegółowoVI LUBELSKA KONFERENCJA PSZCZELARSKA
1 VI LUBELSKA KONFERENCJA PSZCZELARSKA I MIĘDZYNARODOWE SYMPOZJUM PSZCZELARSKIE PSZCZELARSTWO, WIELOFUNKCYJNA AKTYWNOŚĆ Pszczela Wola, 6 8 lutego 2015 r. 2 VI Lubelska Konferencja Pszczelarska LUBELSKI
Bardziej szczegółowoBadanie skuteczności warroabójczej preparatu BienenWohl w warunkach pasiecznych
Egz. Nr 3 INSTYTUT PRZEMYSŁU ORGANICZNEGO ODDZIAŁ W PSZCZYNIE ZAKŁAD BADAŃ EKOTOKSYKOLOGICZNYCH Badanie skuteczności warroabójczej preparatu BienenWohl w warunkach pasiecznych Zleceniodawca: Massivholz-Tischler
Bardziej szczegółowoWSTRZYMYWANIE SIĘ 'ROBOTNIC OD ZNOSZENIA JAJ TRUTOWYCH U PSZCZOŁY MIODNEJ APIS MELLIFERA L. *
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXIII 1989 WSTRZYMYWANIE SIĘ 'ROBOTNIC OD ZNOSZENIA JAJ TRUTOWYCH U PSZCZOŁY MIODNEJ APIS MELLIFERA L. * J a c e kra d w a n, M i c h a ł W o y c i e c h o w s k i Zakład
Bardziej szczegółowoPrzepisy prawne dotyczące pszczelarstwa
Przepisy prawne dotyczące pszczelarstwa Prof. dr hab. Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Słoneczna 48, 10-957 Olsztyn jerzy.wilde@uwm.edu.pl
Bardziej szczegółowoBadanie stanu i perspektyw rozwoju pszczelarstwa na Dolnym Śląsku *Wymagane
Badanie stanu i perspektyw rozwoju pszczelarstwa na Dolnym Śląsku *Wymagane Poniższa ankieta powstała na potrzeby opracowania pt. STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU PSZCZELARSTWA NA DOLNYM ŚLĄSKU Rady Prezesów
Bardziej szczegółowoEmapa pszczelarska Jako innowacyjne narzędzie do systemowej ochrony pszczoły miodnej apis mellifera mellifera
Emapa pszczelarska Jako innowacyjne narzędzie do systemowej ochrony pszczoły miodnej apis mellifera mellifera Diagnoza zagrożeń. - Chorobowe: warroza i nosema - Agrotechniczne: niewłaściwe stosowanie
Bardziej szczegółowo(73) Uprawniony z patentu: (75) Pełnomocnik:
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 187703 (57) Numer zgłoszenia: 323204 (22) Data zgłoszenia: 17.11.1997 (13) B1 (51) IntCl7: A01K 53/00 A23K
Bardziej szczegółowoWYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ Jerzy Wilde 1, Maria Wilde 2, Andrzej Kobyliński 3 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn 2 Pasieka
Bardziej szczegółowoGŁÓWNE ZASADY PROWADZENIA EKOLOGICZNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ
GŁÓWNE ZASADY PROWADZENIA EKOLOGICZNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ Piotr Skubida, Piotr Semkiw, Krzysztof Jeziorski, Andrzej Pioś miodobranie w pasiece ekologicznej Zakład Pszczelnictwa IO w Puławach, Pracownia
Bardziej szczegółowoMODELE ROZWOJU POPULACJI Z UWZGLĘDNIENIEM WIEKU
MODELE ROZWOJU POPULACJI Z UWZGLĘDNIENIEM WIEKU Dr Wioleta Drobik-Czwarno CIĄG FIBONACCIEGO Schemat: http://blogiceo.nq.pl/matematycznyblog/2013/02/06/kroliki-fibonacciego/ JAK MOŻEMY ULEPSZYĆ DOTYCHCZASOWE
Bardziej szczegółowoChoroby pszczół i ich zwalczanie
Choroby pszczół i ich zwalczanie Odporność W układzie różnorodnych elementów środowiska żywy organizm może zachować stan stabilny tak długo jak w pełni zachowana jest jego integralność (homeostaza). Adaptacja
Bardziej szczegółowoMałopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach
KARNIOWICE M ODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Fot. A. Karpowicz Karniowice 2013 Opracował: Jan Ślósarz Dział Ekologii i Ochrony Środowiska - MODR Karniowice W latach 80-tych XX
Bardziej szczegółowoWPŁYW RASY 2YWICIELEK I RASY PODDANYCH LARW NA EFEKTYWNOŚĆ WYCHOWU MATEK PSZCZELICH. Pszczelniczy Zakład Doświadczalny Górna Niwa Puławy WSTĘP
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XVIII GRUDZIEŃ 1974 WPŁYW RASY 2YWICIELEK I RASY PODDANYCH LARW NA EFEKTYWNOŚĆ WYCHOWU MATEK PSZCZELICH Anna Król Pszczelniczy Zakład Doświadczalny Górna Niwa Puławy WSTĘP
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XIX GRUD~IEŃ 1975 NASTRÓJ ROJOWY W RODZINIE PSZCZELEJ A ZAWARTOSC DWUTLENKU WĘGLA I TLENU W GNIEZDZIE Janina Muszyńska Oddział Pszczelnictwa IS WSTĘP Badani~ nad zawartością
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ZMIANY TEMPERATURY W GNIEŹDZIE PSZCZELIM W TRAKCIE ODYMIANIA PREPARATAMI PRZECIW WARROZIE
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XXXIV 1990 ZMIANY TEMPERATURY W GNIEŹDZIE PSZCZELIM W TRAKCIE ODYMIANIA PREPARATAMI PRZECIW WARROZIE Andrzej J ędruszuk Zakład Badania Chorób Owadów Użytkowych Iństytutu
Bardziej szczegółowoPOZYSKIWANIE MLECZKA PSZCZELEGO METODĄ INTENSYFIKACJI PRODUKCJI PASIECZNEJ
BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 POZYSKIWANIE MLECZKA PSZCZELEGO METODĄ INTENSYFIKACJI PRODUKCJI PASIECZNEJ Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: mleczko pszczele,
Bardziej szczegółowoCOMPARISON OF EFFICIENCY OF PREPARATIONS AGAINST VARROA DESTRUCTOR IN IN ORGANIC APIARY
Piotr SKUBIDA, Piotr SEMKIW Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy e-mail: piotr.skubida@man.pulawy.pl, piotr.semkiw@man.pulawy.pl COMPARISON
Bardziej szczegółowoPszczoły to nie tylko miód
Pszczoły to nie tylko miód Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Instytucja Zarządzająca PROW 2014-2020 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA w Warszawie ODDZIAŁ w PRZYSUSZE OPS.7122.2.7.2018 Przysucha, 19 kwietnia 2018r Urząd Gminy i Miasta Urzędy Gmin - wszystkie - Komunikaty o zagrożeniu
Bardziej szczegółowoOmacnica: mechaniczne zwalczanie szkodnika
.pl Omacnica: mechaniczne zwalczanie szkodnika Autor: Magdalena Kowalczyk Data: 6 czerwca 2016 Omacnica prosowianka: jej zwalczanie należy rozpocząć od starannego monitorowania uprawy. Skuteczną metodą
Bardziej szczegółowoINFORMACJA. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
INFORMACJA z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj wylęgowych hodowlanych populacji
Bardziej szczegółowoII LUBELSKA KONFERENCJA PSZCZELARSKA AKTUALNE PROBLEMY NOWOCZESNEGO PSZCZELARSTWA
II LUBELSKA KONFERENCJA PSZCZELARSKA AKTUALNE PROBLEMY NOWOCZESNEGO PSZCZELARSTWA Pszczela Wola 21 23 stycznia 2011 II LUBELSKA KONFERENCJA PSZCZELARSKA AKTUALNE PROBLEMY NOWOCZESNEGO PSZCZELARSTWA Pszczela
Bardziej szczegółowoPRZEŻYWALNOŚĆ ROBOTNIC PSZCZOŁY MIODNEJ (APIS MELLIFERA L.) USYPIANYCH RÓŻNYMI SPOSOBAMI W BADANIACH LABORATORYJNYCH
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXIX, Nr 1 1995 PRZEŻYWALNOŚĆ ROBOTNIC PSZCZOŁY MIODNEJ (APIS MELLIFERA L.) USYPIANYCH RÓŻNYMI SPOSOBAMI W BADANIACH LABORATORYJNYCH Z d Z i S ł a w W i l k a n i e c,
Bardziej szczegółowoZatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa
Zatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa Dr Piotr Skubida Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Zatrucia pszczół środkami ochrony roślin (ś. o. r.) stanowią nie od dziś poważny
Bardziej szczegółowoPasożytujące na różnych żywicielach pchły mogą przenosić patogeny i pasożyty między zwierzętami dzikimi, hodowlanymi, a człowiekiem.
Pchły Siphonaptera, Aphaniptera Biologia Pchła w cyklu rozwojowym przechodzi przez stadium jaja, larwy, poczwarki i owada dojrzałego. Czas rozwoju poszczególnych form zależy od temperatury, wilgotności
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE. z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej
SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej zrealizowanego na podstawie decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nr 10/2016, znak: ŻWeoz/ek-8628-30/2016(1748),
Bardziej szczegółowoRola entomopatogenicznych nicieni w ograniczeniu liczebności szrotówka kasztanowcowiaczka (Cameraria ohridella)
Rola entomopatogenicznych nicieni w ograniczeniu liczebności szrotówka kasztanowcowiaczka (Cameraria ohridella) Anna Kreft, Henryk Skrzypek, Waldemar Kazimierczak Katolicki Uniwersytet Lubelski Zakład
Bardziej szczegółowoWPŁYW GWAŁTOWNEGO OSŁABIENIA RODZIN PSZCZELICH NA ICH ROZWÓJ I EFEKTY PRODUKCYJNE. Jerzy Marcinkowski Oddział Pszczelnictwa ISK
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXV 1991 WPŁYW GWAŁTOWNEGO OSŁABIENIA RODZIN PSZCZELICH NA ICH ROZWÓJ I EFEKTY PRODUKCYJNE Jerzy Marcinkowski Oddział Pszczelnictwa ISK Streszczen.ie Skutki osłabienia
Bardziej szczegółowoHodowla matek na własny użytek
Hodowla matek na własny użytek Matka pszczela W pełni rozwinięta, zdolna do rozrodu samica pszczoły miodnej. Długość ciała m.p. wynosi 20-25 mm, masa 200-280 mg. Rozwija się ona z zapłodnionego jaja w
Bardziej szczegółowo