Metody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień***

Transkrypt

1 Metody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień*** */ AGH- University of Science and Technology Cracow, **/ Świętokrzyski Związek Pszczelarzy ***/ Polbart - Matki Pszczele Poprzednie badania polegające na wprowadzaniu minerałów do rodzin pszczelich, miały na celu obserwację ich działania repelencyjnego na roztocza Varroa Destructor. Wyniki dotychczas opublikowanych badań, potwierdziły celowość stosowania minerałów do walki z warrozą. Niniejsza publikacja prezentuje częściowe wyniki następnego etapu badań. Materiał i zakres badań Celem obecnie prezentowanych badań, było rozpoznanie reakcji pszczół i warrozy na minerały. Zdecydowano o zastosowaniu metody polegającej na wprowadzeniu minerałów do węzy w celu uzyskania kontaktowego oddziaływania minerałów na czerw pszczeli i osobniki żeńskie warrozy migrujące do komórek pszczelich w celu złożenia jaj. Do wytwarzania węzy użyto 10 % minerału i 90 % wosku w proporcjach wagowych. Węzę wyprodukował Pan Adam Jakubowski z Miodowej Doliny za co autorzy składają serdeczne podziękowania. Minerały wykorzystane do eksperymentu K-M kaolinit (złoże Maria - Polska) S-M smektyt (złoże Kopernica Czechy) K-R kaolinit (złoże Rusko - Polska)

2 H hematyt (Lubumbashi Kongo) Wosk zmieszany z minerałami oraz fotografie węzy z minerałami przedstawiono na fot. 1, 2. A C D Fot. 1 Obraz wosku zmieszanego z minerałami. A wosk zmieszany z minerałem K-M I, wosk zmieszany z minerałem S-M, C - wosk zmieszany z minerałem K-R, D wosk zmieszany z minerałem H.

3 A C D

4 E F G H Fot. 2 Obraz węzy wykonanej z wosku zmieszanego z minerałami. A węza z minerałem K-M, węza z minerałem S-M, C - węza z minerałem K-R, D węza ze sproszkowanym minerałem H. Fot. po lewej stronie powiększenie 4 X, Fot. po prawej stronie powiększenie 10 X. Tak przygotowane arkusze węzy wprowadzono do rodzin pszczelich w wędrownej pasiece doświadczalnej Leszka Stępnia ze Starej Słupi w Górach Świętokrzyskich (Fot. 3, 4). adania prowadzono na pożytkach wierzbowym, z sadów, rzepakowym, faceliowym i nawłociowo - wrzosowym. Obserwowano zachowania pszczół. Monitorowano osypy warrozy na wkładkach dennic osiatkowanych.

5 Fot. 3 W pasiece Leszka Stępnia. Od lewej - M. Pawlikowski, L. Stępień, H. Przybyszewski Dwie ramki węzy mineralnej umieszczono w gniazdach pszczelich opartych na jednym korpusie wielkopolskim. (Fot. 4) Stwierdzono porównywalne odbudowywanie węzy z minerałami w porównaniu z odbudowywaniem węzy w rodzinach kontrolnych. Pszczoły używały raczej bez problemu wosku z węzy mineralnej do budowy komórek, choć tam gdzie była włożona węza H, na wkładkach dennicowych wyraźnie widać było szary osyp z tej węzy. Z jakiej przyczyny tak się działo trudno powiedzieć. Jednocześnie pszczoły używały do budowy plastrów wosku z węzy z minerałem H. W pozostałych trzech przypadkach w zasadzie nie zaobserwowano ścinania podanej węzy.

6 A C D Fot. 4 Umieszczanie ramek w ulach ( r) A wkładanie ramki z węzą wzbogaconą minerałem H do ula wielkopolskiego, dwie ramki (jasne) z minerałami S-M w ulu przygotowane do eksperymentu, C odbudowywanie węzy z minerałami K-R przez pszczoły po 4 dniach od włożenia ramek, D - odbudowywanie węzy z minerałami S-M przez pszczoły po 4 dniach od włożenia ramek, W okresie pomiędzy 4.04 a (trzy tygodnie) zaobserwowano intensywne zabudowywanie wszystkich arkuszy węzy (Fot 5)

7 A A1 1 Fot. 5 Odbudowane arkusze węzy.. Przykłady sytuacji po trzech tygodniach od aplikacji węzy z minerałami ( r.). A - węza z minerałem S-M, A1 powiększenie odbudowanej woszczyny, - węza z minerałem H, 1- powiększenie odbudowanej woszczyny. A

8 Fot. 6 Przykładowe obrazy czerwiu zasklepionego w woszczynach odbudowanych na węzach mineralnych po 5 tygodniach od ich aplikacji w rodzinach pszczelich. A - powiększenie odbudowanej woszczyny z minerałem S-M, powiększony obraz odbudowanej woszczyny z minerałem H. Wyniki badań i obserwacji - Wszystkie węzy włożone do uli zostały przez pszczoły odbudowane. - Już po kilku dniach po umieszczeniu arkuszy węzy zaobserwowano osyp warrozy a następnie w odstępach 10 dniowych kształtował się on w przedziale 2-16 sztuk. - Jedna z węz była w niewielkim stopniu odbudowana nieprawidłowo. Komórki były różnej wielkości. Ponadto akurat ta węza powodowała niewielką agresywność pszczół aż do końca sezonu. - wszystkie węzy tj. węzy z domieszką kaolinitu, montmorillonitu i hematytu spowodowały zmniejszenie ilości osobników Varroa Destructor w rodzinach testowych w stosunku do rodzin porównawczych - osyp warrozy w przypadku wszystkich węz kilkukrotnie większy od osypu naturalnego - największy osyp warrozy obserwowano w rodzinie pszczelej, w której zaaplikowano arkusze węzy H zawierającej hematyt - wielkość osypu osobników Varroa Destructor spadała z czasem i po dwóch miesiącach i była około 50% niższa niż na początku. - w ulach z węzą mineralną a w szczególności z węzą hematytową zaobserwowano wzrost ilości pozyskanego miodu o % w stosunku do rodzin kontrolnych. Uwidoczniło się to szczególnie na pożytku nawłociowo - wrzosowym w sierpniu i wrześniu. Wnioski 1. Stosowanie węz w odpowiedniej proporcji wzbogaconych w badane minerały, powoduje zmniejszenie ilości osobników warrozy w rodzinach Może się także przyczyniać do wzrostu ilości zebranego miodu. 2. Węzy mineralne zostały w większości prawidłowo zaczerwione, a nowe pokolenie pszczół nie wykazywało odchyleń morfometrycznych i fizyko-motorycznych. 3. Działanie mineralnych węz spada w miarę upływu czasu co wymaga odpowiedniego reagowania

9 4. Nie zaobserwowano negatywnego wpływu zawiesin minerałów podawanych bezpośrednio do mleczka pszczelego larw w matecznikach i komórkach trutowych na rozwój osobniczy. 5. Przeprowadzone w sierpniu i wrześniu dodatkowe badania i wynikające z nich zaskakujące obserwacje, o których za wcześnie pisać - obligują nas do przeprowadzenia w roku 2017 kolejnych poszerzonych badań przedmiotowych na dużej liczbie rodzin pszczelich.